Alɣu aseddayan i yizerfan n wemdan

Taftart tazerfant tagraɣlant ssufɣen-tt-id iɣlanen yeddukklen
Aceggir-agi yettwag di 7 Duǧember 2020 à 17:06 sɣuṛ Bilalbouyahia (mmeslay | attekki)

Alɣu aseddayan i yizerfan n wemdan d arkawel azerfan agraɣlan i d-isgensisen alɣu amgani sɣur Tuddsa n Yeɣlanen Yeddukklen deg wass n 10 dujamber 1948 deg weɣrem n Trocadero i d-izgan di temdint n Paris. Alɣu ayi ittmeslay ɣef turda n Yiɣlanen Yeddukklen ɣef izerfan n wemdan yettwaggẓen ɣer yimdanen yakk.

Alɣu aseddayan i yizerfan n wemdan
Laṣel
Ameskar Agraw amatu n yeɣlanen yeddukklen
Year of creation 1948
Azemz n ufsar 1940
Azwel aẓaran Universal Declaration of Human Rights, Declaración Universal de los Derechos Humanos, 世界人权宣言, Всеобщая декларация прав человека, Déclaration universelle des droits de l'homme, الإعلان العالمي لحقوق الإنسان, Zal'shɛŋa ŋan kpaŋsir' zɔsimdi ni naŋbaŋ yini andunia tiŋgbana sunsuuni d ⵜⴰⵎⵓⵍⵉ ⵏ ⴰⵎⴹⴰⵍ ⵏ ⵍⵆⵈⵈⵏ ⵏ ⴰⵓⴰⴸⵎ
Pages 6
Characteristics
Tawsit acte juridique (fr) Suqel
Description
Part of it Charte internationale des droits de l'homme (fr) Suqel
Ansa
Tazeddayt palais de Chaillot (fr) Suqel
Taluft tagejdant izerfan n wemdan
un.org…
Eleanor Roosevelt

Alɣu aseddayan i yizerfan n wemdan yegber seg 30 n imagraden, akken i d-ssezlamay turda n ugraw amatu deg wayen yezzin ɣef yizerfan n wemdan yettunefken i yimdanen.
Alɣu aseddayan i yizerfan n wemdan i d-innulfan deg useggas n 1948 yettumeggez seg gar n yirkawalen tigraɣlanin tigejdanin n yizerfan n wemdan i tegguni tuddsa n yiɣlanen yeddukklen. Yerna tewwi adeg s wazal-is deg usaduf agraɣlan (yakk d urkawal agraɣlan n yizerfan iɣarimen d isertanen deg useggas n 1966, d arkawal agraɣlan n yizerfan idamsanen d yimettiyen d yidelsanen deg useggas n 1966). Dɣa 3 n irkawalen-a ssiliɣen-d ayen yettusemman s tfelwit n yizerfan igraɣlanen. Deg useggas n 1976 , seld mi i d-yella ulkan ɣef sin n irkawalen sɣur waṭas n yiɣlanen, tafelwit n yizerfan igraɣlanen tewwi tadusi n usaduf agraɣlan.

ANAKCAM

Imi asmussen n lḥwerma i ttalasen akkw yâggalen n twachult talsawt d yizerfan n sen yemsawan, d nitni i d llsas n tlelli, taghdemt akkw d- tifrat deg wmadal (di ddunit).

Imi kra n widn nesmussun ara izerfan n wemdan d widn iḥeqqren s lkhwedm n lewḥuch yesserfayen tamsakwit n talsa akkw d- tlilin umadal and'ara hedren u and'ara yamnen yemdanen s tlelli idg ur yelli la aseṛheb la lmizirya, d nettat i d asirem âlayan n wemdan.

Imi tebbwi - dd nnig kra yellan ad ttuḥudden izerfan n wemdan s nnidam azerfan i wakkn ur yettuḥerrs ara wemdan di taggara alamma yughal d amnafeg ḍadd temḥeqranit akkw d unaghur.

Imi yessefk ad tennerni tegmi d wassaghen n tmidwa d lemḥibba gar yeghlanen.

Imi di lqanun izerfan n wemdan imudan n ledjnas yedduklen berrḥen i tikkelt tajḍidt laman n sen deg zerfan ilsasiyen n wemdan di ccherf akkw d wazal n bnadem di tugdut izerfan n tulawin d yergazen u berrḥen belli qeṣden ad snernin aqeddem amgarwan u ad sbed'den tigwnatin timenyafin n tudert di tlelli yettimghuren.

Imi, timura yetteskin di ledjnas yedduklen lezment iman n sent ad myallent (ad mmâwanent) i wakken ad demnent nitenti d-tuddsa n ledjnas yedduklen, di mkull timura leqder aheqqani izerfan n wemdan akkw tlella tilsasiyin.

Imi afham amechruk n tlella d yizerfan agi degs lqima tameqwrant i wakken ad uqment leqder tmura leqder i lâhd n sent.

Tajmâit tamatawt

Tberreḥ belli tiṣerriḥt agi tagraghlant izerfan n wemdan d anawad amechruk igher ssaramen imudan d yeghlanen akken ma llan i wakken akkw yemdanen d yâggaln n temgarwa i glan (i ges an) dima tiṣerriḥt agi di lbal n sen, ad skhedmen akkw lmedjhud n sen, s leqraya d ttṛebga i wakkn ad senernin aqader n tlella d yizerfan agi u ad demnen s ttawilat idd iteddun s lâqel, (wa deffir wa) deg wennar aghelnaw d ugraghlan asmussen d usnefḍes igraghlanen iḥeqqaniyen gar imezdaghen n ddulat tâggalin s timmad n sent nagh gar yimezdaghen n tmizar i gellan ddaw lhwekm n sent aghedman.

Amagrad 1 =

Imdanen akken ma llan ttlalen d ilelliyen, mgadan di trasa d yizerfan, yessefk ad tili tegmat gar-asen.

Tamadda 2:

  • Kull yiwen ghur-s lḥeqq ad ighellat tilella d yizerfan idd yeddan di tṣerriḥt agi bla tarayit idd yettasen si cchetla, d llun, d ldjens d tutlait, d ddin d ṛṛay asiyasi nagh ṛṛay iḍen i gerzan lasl aghelnaw, tamgarwa, aila talalit nagh liḥala n iḍen yehwa yas d argaz nagh d-tameṭ̣ṭut.
  • Rnu gher-s, ur ilaq ara ad-tili trayit yebnan ghef liḥala tasiyasit, taghedmawt nagh tagraghlant n tmurt nagh n temnadt ideg yezdegh wemdan yehwa yas tella tmurt agi nagh temnadt agi d- talellit nagh ddaw lewkala, nagh ur tehkim ara deg yiman is nagh ur tekmil ara tlelli ines.

Tamadda 3:

Kull amdan ghur es lḥeqq n tudert, tilelli d laman ghef timmad is.

Tamadda 4:

Ur ilaq ara ad yughal wemdan d akli nagh d aqeddach n wemdan iden. Tasakla d uzenzi n waklan ttuḥeṛṛmen maḍi.

Tamadda 5:

Ur ilaqara ad yettuselleṭ ghef umdan uâqeb nagh ssikis d- teghriwin yesnughbuyen, itekksen fell as sser.

Tamadda 6:

Ang'is yehwa yili wemdan, ghur s lḥeqq ad yettwag leqder i timmadit is taghedmawt.

Tamadda 7:

Akkw indamen msawan zdat lqanun u ghur sen lḥeqq bla afraz i wakkn atn iḥudd lqanun - ghur sen irkwelli lḥeqq i uḥuddu, akken ma llan ḍedd tarayit ur nwufq ara tiṣerriḥt agi.

Tamadda 8:

Kull amdan ghur-s lḥeqq ad ichetki i tnehkamin tighelnawin yettuk'ellfen i wakkn ad fkent lḥeqq ḍedd tneḥyafin ur nettqadar ara izerfan ilsasiyen is yettak udustur d lqanun.

Tamadda 9:

Ula d yiwen ur yezmir ad yettwaṭṭef, nagh ad yettwaḥbes nagh ad yet twanfu s ldjur.

Tamadda 10:

Kull amdan ghur-s lḥeqq ad-tâddi tluft is zdat tnehkamt, âinani, bla tneḥyaft i wakkn ad - tseyyi ma seḥḥant telzimin is d yizerfan is nagh ma d-tidett wayn - idd gren fell as deg wennar n lâqubat.

Tamadda 11:

  • Kra n win yettutéhmen s ssiya ad yettwaḥseb d imzekki alama yettuṣeḥḥeh s lâdel ddenb idd gren fell as, âinani, zdat tnaḥkamt and'ara yettwadmen akkw wayn i glaqen i uḥuddu ines.
  • Ula d yiwen ur yettwaḥkam ara fell as ma yekh dem kra n ssiya yettuḥeṛṛmen nagh ma iferreṭ di kra iwudjben fell as ma yella di tallit ni ayn idd gren fell as ur ikhulfara lqanun aghelnaw nagh agraghlan, yerna lâquba ur d as-dd yettak ara ad - tagwar tin is i gḥekkm lqanun di tallit ideg teḍra ssiya.

Tamadda 12:

Ur yezmir ḥedd ad yessekchem iman is s ldjur di tudert n wemdan, di twachult is; deg wekkham is, timuzniwin is nagh ad yessims lḥwerma-s d nnif is; kull amdan ghur-s lḥeqq at iḥudd lqanun si tiytiwin yechban tigi.

Tamadda 13:

  • Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yelḥu s tlelli u ad yekhtir tanezdught di tmurt is.
  • Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yeffegh si yall tamurt ghas d - tamurt is u ma yehwa yas yezmer ad yughal ghur es.

Tamadda 14:

  • Ma yella yettwaḥṛes wemdan s ldjur, ghur-s lḥeqq ad yesdari iman is u ad ighellet lânaya n tmura iḍen.
  • Amâni ur d-as-dd tebbw ara ad ighellet lḥeqq agi ma yella yekhdem ssiya ikhulfen lqanun amechruk nagh ayn ur nwufq ara inawaḍen d yimenzayen n tmura yedduklen.

Tamadda 15:

  • Kull amdan ghur-s lḥeqq i tghelna is yehwan.
  • Ur d-as yettwakkes i yiwen s ldjur la taghelna ines la lḥeqq ubeddel n tghelna.

Tamadda 16:

  • Mi geblegh weqchich nagh teqchicht, ghur sen lḥeqq ad zewdjen i wakkn ad bnum tawachult bla ma yettuqegged lḥeqq gi s cchetla, taghelna, nagh ddiyana msawan deg zerfen m'ara zewdjen, nad'am zewdjen nagh m'ara yefsekh zzwadj.
  • Ur yettili zzwady alamma s lebghi d umyeqbel ukmil n wergaz d- tmettut.
  • Tawachult d-tagwejdit talemmast n temgarwa, ghur-s lḥeqq att thudd temgarwa d ddula.

Tamadda 17:

  • Amdan yehwa yas weḥd-es nagh d amezday ghur-s lḥeqq ad yekseb aila.
  • Yiwen ur yezmir ad yettuḥ̣̣eṛṛem seg waila-s.

Tamadda 18:

Kull amdan ghur-s lḥeqq i tlelli n tedmi, tamsakwit d ddiyana, lḥeqq agi tetteski deg-s tlelli ubeddel n ddiyana akkw d wayn is yettamen, wehd es nagh gar medden âinani nagh di sser, s uselmed s tegdimin, s wâbâd d umares n lemdaheb.

Tamadda 19:

Kull amdan ghur-s lḥeqq n tlelli di ṛṛay d lmenṭeq anda yetteski lḥeqq ubeggen n ṛṛay bla ma yettuchebbwel u daghen tebbwi yas-dd ad inadi, ad yeṭṭef, u ad yefser di yall tamurt isallen d- tedmiwin s yall ttawil n wenṭaq.

Tamadda 20:

  • Kull amdan ghur-s lḥeqq i unejmâ akkw d- tdukla di tifrat.
  • Yiwen ur yezmir ad yettuḥettem i wakken ad yetteski di tdukla.

Tamadda 21:

  • Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yetteski deg wselḥuy n temsal n bailek n tmurt is, ama netta s timmad is, nagh s win yekhtar d amtil is.
  • Kull amdan ghur-s lḥeqq amm netta am wiyad ad yettef amkan di lḥirfat n bailek n tmurt is.
  • Lirad umadan d nettat i d llsas n lhiba n lehkwem n bailek- yessefk add tban s tefrant zeddigen idg ara tteskin meddn irkwelli u ara yilin si lweqt aar wayeḍ̣ di tugdut d sser nagh s ttawil iḍen it yechban ara iḍemnen tilellli n tefrant.

Tamadda 22:

Kull amdan yetteskin di temgarwa ghur-s lḥeqq di laman amgarwan gqes den ad ikafi izerfan is isagrawen imgarwanen d yidelsanen imsefken i lḥweṛma d usegmi alelli n timmadit is s tejmilt n lmedjhud aghelnaw d umyalli agraghlan s wayn ara yembwafaqen netta d nniḍam d lerzaq n kull tamurt.

Tamadda 23:

  • Kull amdan ghur-s lḥeqq i ikheddim ara yekhtir akkn is yehwa s cchurut n lâdel imsefṛaḥen ar'at iḍemmen ghef ticchumert.
  • Imdanen akken ma llan ghur sen lḥeqq bla tarayit i tjernanin yemsawan ghef ikheddimen yemsawen.
  • Kra n win ikheddmen ghur-s lḥeqq i tjernant taḥeqqit, timsefreḥt ar'as iḍemnen i netta d twachult is tudert iwufqen lḥweṛma n wemdan ara yettuk'emmlen ma yebgha lḥal, s kra n ttawil iden uḥuddu amgarwan.
  • Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yessebded netta d wiyaḍ tidukliwin ikheddamen nagh ad icharek di tdukla ara iḥudden lmeslaha ines.

Tamadda 24:

Kull amdan ghur-s lḥeqq i rraha d- tukksa n lkhiq (d ugunfu) u ladgha di lḥedd iqebbel lâqel n lweqt ikheddim akkw di ttriḥ yettwakhelsen, si lewqt aar wayeḍ.

Tamadda 25:

  • Kull amdam ghur-s lḥeqq i lmizan n tudert ar'at iqidden i ṭṭmana n tṣeḥiḥt is (n tezmert is), liser ines akkw d- twachult is, ladgha i isafarn n tuççit, llebsa, tanezdught, adawi timezgiwin (tijmilin) timgarwiyin ilaqen, ghur-s lḥeqq i ṭṭmana ma ur ikheddmara, ma yuḍen, ma yella d anâibu nagh d adjjal, nagh d awesran nagh kra n yimi ar d as ruḥent ttawilat n tudert ma yekka-dd waya nnig tezmert is;
  • Tiyemmatin d yigwerdan ghur sen lḥeqq i tallalt (lmâwna) d uḥuddu ikhsusiyen. Akkw igwerdan ilulen di zzwadj nagh beṛṛa n zzwadj ghur sen lḥeqq yemsawan di tussṛa (ṭṭmana) tamgarwant.

Tamadda 26:

  • Kull amdan ghur-s lḥeqq di leqraya ur nessefk ara fell as lekhlaṣ ladgha leqraya tamenzut akkw d- telsasit. Leqraya tamenzut d- tamelzumt, leqraya tatiqnit d uselmed n lhirfat yessefk ad ilin d imatawen, tabburt unekchum gher tlumdiwin tunnigin (âlayen) yessefk ad-tili s lâdel i meddn irkwelli ghef lehsab n wakken ẓewren.
  • Ttrebga yessefk ad- tessiweḍ ghr usefti n timmadit d usedjhed n leqder izerfan n wemdan akkw d tlella tilsasiyin, tebbwi-dd ad- tweṣṣi ghef usefhem d umsameh d lemhibba gar tmura akken ma llant d yimudan d ddiyanat i tuttfa n lehna.
  • Imawlan ghur sen lḥeqq d imezwura ad khtiren ṣṣenf n ttrebga ara fken i warraw n sen.

Tamadda 27:

  • Kull amdan ghur-s lḥeqq ad yetteski ma yebgha di tmeddurt tadelsant n tmurt is, ad yestummen i lfenn (tazuri) akkw d tegmi n tussna d wayen idd ttaken n lfaida.
  • Kull amdan ghur-s lḥeqq uḥuddu n lfaida ines tanamkawt akkw d- tmaddawt idd yekkan seg wayn idd yesnulfa di tussna, di tmedyazt (tasekla) nagh di lfenn.

Tamadda 28:

Kull amdan ghur-s lḥeqq deg wennar amgarwan nagh deg wennar agraghlan i wakken ad yili nniḍam yechban izerfan akkw tlella idd yeddan di tṣerriḥt agi lfaida d unawaḍ n sen.

Tamadda 29:

  • Amdan ghur-s lwadjeb i wegdud idg i gemken ala deg-s kan, unerni ukmil n timmadit is.
  • Deg wmares izerfan is d ughellet n tlella ines, kull yiwen ur ikennu ala ddaw leqyud i gerṣem lqanun wehd es i wakken ad yedmen asmussen d uqader izerfan d tlella n lghir is u daghen i wakken tisutriwin tighedmawin n wedyaz d nniḍam n bailek d liser amataw dit emgarwa tagdudant (tadimuqratit).
  • Izerfan akkw d- tlella yagi, is yehwan yili, ur zmirn ara ad ttumarsen ḍedd inawaḍen d ỵ̣̣imenzayen, n tmura yedduklen.

Tamadda 30:

Ur telli tmadda di tṣ̣̣errḥit agi i gzemren ad-tettwafhem d-tikchi n lḥeqq i ddulla, nagh i wegdud nagh i wemdan i wakkn ad khedmen kra nagh ad marsen igi i gqeṣden aḥuddu izerfan akkw d-tlella idd yeddan deg-s.

Tamselyut