დეიზმი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

უკანასკნელი რედაქცია 15:45, 6 დეკემბერი 2024-ის მდგომარეობით

დეიზმი (ლათ. deus — „ღმერთი“) — რელიგიურ-ფილოსოფიური მოძღვრება. დეიზმი აღიარებს ღვთის, როგორც სამყაროს პირველმიზეზის არსებობას, მაგრამ (თეიზმის საწინააღმდეგოდ) უარყოფს პერსონიფიცირებულ ღმერთს, გამოცხადებას და ღვთის განგებას და საერთოდ, ყოველგვარ ღვთისმეტყველურ, დოგმატურ მოძღვრებებს. დეისტების უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ სამყაროს შექმნის შემდეგ ღმერთი არ ერევა მოვლენათა მსვლელობაში; სხვა დეისტები თვლიან, რომ ღმერთი მაინც ახდენს გავლენას მოვლენებზე, თუმცა ბოლომდე არ მართავს მათ. დეიზმის შიგნით მრავალი მიმართულებაა და მისი საზღვრების ზუსტად დადგენა შეუძლებელია, რადგან თვითონ დეიზმის კონცეპცია არ სთავაზობს მკაცრს კანონებს. ამავდროულად დეიზმი მიიჩნევს, რომ გონება, ლოგიკა და ბუნებაზე დაკვირვება ღვთისა და მისი ნების შეცნობის ერთადერთი გზაა. დეიზმი დიდად აფასებს ადამიანის გონებასა და თავისუფლებას. დეიზმი ცდილობს მეცნიერებისა და ღვთის არსებობის იდეის ჰარმონიაში მოყვანას და არა ღვთისა და მეცნიერების დაპირისპირებას.

დეიზმმა დიდი მნიშვნელობა XVII და XVIII საუკუნეებში, განმანათლებლობის ეპოქაში მოიპოვა, განსაკუთრებით ბრიტანეთში, საფრანგეთში, გერმანიასა და აშშ-ში. იგი პოპულარული იყო, ინტელექტუალებში რომლებიც აღზრდილნი იყვნენ, როგორც ქრისტიანები და სწამდათ ერთი ღვთის, მაგრამ არ ემხრობოდნენ ორგანიზებულ რელიგიას და არ სწამდათ ზებუნებრივი მოვლენები, ისეთები როგორებიცაა სასწაული, წმინდა წერილების შეუცდომლობა ან სამება.^[1]

დეიზმი მოდის ლათინური სიტყვა deus-იდან, რომელიც ლათინურად ღმერთს ნიშნავს. დეისტურ იდეებს გავლენა ჰქონდათ ამერიკული და ფრანგული რევოლუციის რამდენიმე თვალსაჩინო ლიდერზე.^[2] ამჟამად არსებობს დეიზმის მათავარი ორი ფორმა: კლასიკური და თანამედროვე დეიზმი.^[3]

ლიტერატურა

კიკნაძე ზ., „რელიგია“ // „რელიგიები საქართველოში“, თბილისი: სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა, 2008. — გვ. 19-21, ISBN 978-9941-0-0902-0.
English Deism: Its Roots and Its Fruits by John Orr (1934)
European Thought in the Eighteenth Century by Paul Hazard (1946, English translation 1954)
A History of English Thought in the Eighteenth Century by Sir Leslie Stephen, 2 volumes (1876, 3rd ed. 1902)
A History of Freethought: Ancient and modern, to the period of the French revolution by John Mackinnon Robertson (1915

რესურსები ინტერნეტში

The Deist Alliance დაარქივებული 2021-11-30 საიტზე Wayback Machine.
A Critical Examination at Deism
Center for Reasoned Spirituality დაარქივებული 2018-11-08 საიტზე Wayback Machine.
The Origins of English Rationalism
Deism დაარქივებული 2008-10-02 საიტზე Wayback Machine.

სქოლიო

↑ Thomsett, Michael C. (2011). Heresy in the Roman Catholic Church: A History. McFarland, გვ. 222. ISBN 978-0-7864-8539-0. ციტირების თარიღი: 2013-05-16.
↑ Wilson, Ellen Judy; Reill, Peter Hanns (2004). Deism. Infobase Publishing. pp. 146–148. ISBN 978-0-8160-5335-3. ციტირების თარიღი: 2013-05-16.
↑ Hardwick, J. Modern Deism. J. Hardwick. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-09-08. ციტირების თარიღი: 2010.

[1] Thomsett, Michael C. (2011). Heresy in the Roman Catholic Church: A History. McFarland, გვ. 222. ISBN 978-0-7864-8539-0. ციტირების თარიღი: 2013-05-16.

[books.google-2] Wilson, Ellen Judy; Reill, Peter Hanns (2004). Deism. Infobase Publishing. pp. 146–148. ISBN 978-0-8160-5335-3. ციტირების თარიღი: 2013-05-16.

[3] Hardwick, J. Modern Deism. J. Hardwick. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-09-08. ციტირების თარიღი: 2010.

[1]

[2]

[3]

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
-'''დეიზმი''' ({{lang-la|deus}} — „ღმერთი“) — [[რელიგია|რელიგიურ]]-[[ფილოსოფია|ფილოსოფიური]] მოძღვრება. დეიზმი აღიარებს ღვთის, როგორც სამყაროს პირველმიზეზის არსებობას, მაგრამ ([[თეიზმი]]ს საწინააღმდეგოდ) უარყოფს პერსონიფიცირებულ [[ღმერთი|ღმერთს]], [[გამოცხადება]]ს და [[ღვთის განგება]]ს და საერთოდ, ყოველგვარ [[ღვთისმეტყველება|ღვთისმეტყველურ]], [[დოგმა]]ტურ მოძღვრებებს. დეისტების უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ სამყაროს შექმნის შემდეგ ღმერთი არ ერევა მოვლენათა მსვლელობაში; სხვა დეისტები თვლიან, რომ ღმერთი მაინც ახდენს გავლენას მოვლენებზე, თუმცა ბოლომდე არ მართავს მათ. დეიზმის შიგნით მრავალი მიმართულებაა და მისი საზღვრების ზუსტად დადგენა შეუძლებელია, რადგან თვითონ დეიზმის კონცეპცია არ სთავაზობს მკაცრს კანონებს. ამავდროულად დეიზმი მიიჩნევს, რომ [[გონება]], [[ლოგიკა]] და ბუნებაზე დაკვირვება ღვთისა და მისი ნების შეცნობის ერთადერთი გზაა. დეიზმის დიდად აფასებს ადამიანის გონებასა და [[თავისუფლება (ფილოსოფია)|თავისუფლებას]]. დეიზმი ცდილობს მეცნიერებისა და ღვთის არსებობის იდეის ჰარმონიაში მოყვანას და არა ღვთისა და მეცნიერების დაპირისპირებას.
+'''დეიზმი''' ({{lang-la|deus}} — „ღმერთი“) — [[რელიგია|რელიგიურ]]-[[ფილოსოფია|ფილოსოფიური]] მოძღვრება. დეიზმი აღიარებს ღვთის, როგორც სამყაროს პირველმიზეზის არსებობას, მაგრამ ([[თეიზმი]]ს საწინააღმდეგოდ) უარყოფს პერსონიფიცირებულ [[ღმერთი|ღმერთს]], გამოცხადებას და [[ღვთის განგება]]ს და საერთოდ, ყოველგვარ [[ღვთისმეტყველება|ღვთისმეტყველურ]], [[დოგმა]]ტურ მოძღვრებებს. დეისტების უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ სამყაროს შექმნის შემდეგ ღმერთი არ ერევა მოვლენათა მსვლელობაში; სხვა დეისტები თვლიან, რომ ღმერთი მაინც ახდენს გავლენას მოვლენებზე, თუმცა ბოლომდე არ მართავს მათ. დეიზმის შიგნით მრავალი მიმართულებაა და მისი საზღვრების ზუსტად დადგენა შეუძლებელია, რადგან თვითონ დეიზმის კონცეპცია არ სთავაზობს მკაცრს კანონებს. ამავდროულად დეიზმი მიიჩნევს, რომ [[გონება]], [[ლოგიკა]] და ბუნებაზე დაკვირვება ღვთისა და მისი ნების შეცნობის ერთადერთი გზაა. დეიზმი დიდად აფასებს ადამიანის გონებასა და [[თავისუფლება (ფილოსოფია)|თავისუფლებას]]. დეიზმი ცდილობს მეცნიერებისა და ღვთის არსებობის იდეის ჰარმონიაში მოყვანას და არა ღვთისა და მეცნიერების დაპირისპირებას.
-დეიზმმა დიდი მნიშვნელობა XVII და XVIII საუკუნეებში, [[განმანათლებლობა|განმანათლებლობის]] ეპოქაში მოიპოვა, განსაკუთრების ბრიტანეთში, საფრანგეთში, გერმანიაში და [[აშშ]]-ში. იგი პოპულარული იყო, ინტელექტუალებში რომლებიც აღზრდილნი იყვნენ, როგორც [[ქრისტიანობა|ქრისტიანები]] და სწამდათ [[მონოთეიზმი|ერთი ღვთის]], მაგრამ არ ემხრობოდნენ [[ორგანიზებული რელიგია|ორგანიზებულ რელიგიას]] და არ სწამდათ ზებუნებრივი მოვლენები, ისეთები როგორებიცაა [[სასწაული]], [[ბიბლიური შეუცდომლობა|წმინდა წერილების შეუცდომლობა]] ან [[სამება]].<ref>{{cite book|last=Thomsett|first=Michael C.|title=Heresy in the Roman Catholic Church: A History|url=http://books.google.com/books?id=LDbhV7u1_yIC|accessdate=2013-05-16|year=2011|publisher=McFarland|isbn=978-0-7864-8539-0|page=222}}</ref>
+დეიზმმა დიდი მნიშვნელობა XVII და XVIII საუკუნეებში, [[განმანათლებლობა|განმანათლებლობის]] ეპოქაში მოიპოვა, განსაკუთრებით ბრიტანეთში, საფრანგეთში, გერმანიასა და [[აშშ]]-ში. იგი პოპულარული იყო, ინტელექტუალებში რომლებიც აღზრდილნი იყვნენ, როგორც [[ქრისტიანობა|ქრისტიანები]] და სწამდათ [[მონოთეიზმი|ერთი ღვთის]], მაგრამ არ ემხრობოდნენ [[ორგანიზებული რელიგია|ორგანიზებულ რელიგიას]] და არ სწამდათ ზებუნებრივი მოვლენები, ისეთები როგორებიცაა [[სასწაული]], [[ბიბლიური შეუცდომლობა|წმინდა წერილების შეუცდომლობა]] ან [[სამება]].<ref>{{cite book|last=Thomsett|first=Michael C.|title=Heresy in the Roman Catholic Church: A History|url=http://books.google.com/books?id=LDbhV7u1_yIC|accessdate=2013-05-16|year=2011|publisher=McFarland|isbn=978-0-7864-8539-0|page=222}}</ref>
 ''დეიზმი'' მოდის ლათინური სიტყვა ''[[deus]]''-იდან, რომელიც ლათინურად [[ღმერთი|ღმერთს]] ნიშნავს. დეისტურ იდეებს გავლენა ჰქონდათ [[ამერიკული რევოლუცია|ამერიკული]] და [[ფრანგული რევოლუცია|ფრანგული]] რევოლუციის რამდენიმე თვალსაჩინო ლიდერზე.<ref name="books.google">{{cite encyclopedia|last1=Wilson|first1=Ellen Judy|last2=Reill|first2=Peter Hanns|title=Deism|url=http://books.google.com/books?id=t1pQ4YG-TDIC|accessdate=2013-05-16|year=2004|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5335-3|pages=146–148}}
 </ref>
-ამჟამად არსებოს დეიზმის მათავარი ორი ფორმა: კლასიკური და თანამედროვე დეიზმი.<ref>{{cite web|last=Hardwick|first=J|title=Modern Deism|url=http://moderndeism.com/index.html|publisher=J. Hardwick|accessdate=2010}}</ref>
+ამჟამად არსებობს დეიზმის მათავარი ორი ფორმა: კლასიკური და თანამედროვე დეიზმი.<ref>{{cite web|last=Hardwick|first=J|title=Modern Deism|url=http://moderndeism.com/index.html|publisher=J. Hardwick|accessdate=2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150908170316/http://moderndeism.com/index.html|archivedate=2015-09-08}}</ref>
 == ლიტერატურა ==
+*{{წიგნი | ავტორი= კიკნაძე ზ. |ავტორის ბმული=ზურაბ კიკნაძე| ნაწილი=„რელიგია“| სათაური=„რელიგიები საქართველოში“| გამომცემლობა=[[საქართველოს სახალხო დამცველი|სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა]] |ადგილი=თბილისი|წელი=2008| origyear=|ბმული=| isbn=978-9941-0-0902-0| edition=|გვერდები=19-21}}
 * ''English Deism: Its Roots and Its Fruits'' by John Orr (1934)
 * ''European Thought in the Eighteenth Century'' by Paul Hazard (1946, English translation 1954)
@@ ხაზი 14: / ხაზი 15: @@
 == რესურსები ინტერნეტში ==
-* [http://deistalliance.org The Deist Alliance]
+* [http://deistalliance.org The Deist Alliance] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211130082932/http://deistalliance.org/ |date=2021-11-30 }}
 * [http://www.sullivan-county.com/deism.htm A Critical Examination at Deism]
-* [http://www.reasonandspirit.com Center for Reasoned Spirituality]
+* [http://www.reasonandspirit.com Center for Reasoned Spirituality] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181108185212/http://reasonandspirit.com/ |date=2018-11-08 }}
 * [http://www.sullivan-county.com/deism/eng_rat.htm The Origins of English Rationalism]
-* [http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-77 Deism]
+* [http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-77 Deism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081002082425/http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-77 |date=2008-10-02 }}
 == სქოლიო ==
 {{სქოლიო}}
-{{ესკიზი-რელიგია}}
 [[კატეგორია:დეიზმი| ]]