იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჰონდურასი

{{ქვეყანა|
|მშობლიური_სახელი = República de Honduras
|სრული_სახელი = ჰონდურასის რესპუბლიკა
|საერთო_სახელი = ჰონდურასი 
|დროშა =Flag of Honduras.svg
|გერბი = Coat_of_arms_of_Honduras.svg
|რუკა = Honduras (orthographic projection).svg
|ჰიმნი = Himno Nacional de Honduras
|დევიზი = 
|ოფიციალური_ენები = [[ესპანური ენა]]
|დედაქალაქი = [[ტეგუსიგალპა]]
|latd=14 |latm=6 |latNS=N |longd=87 |longm=13 |longEW=W
|უდიდესი_ქალაქი = [[ტეგუსიგალპა]]
|მთავრობის_ტიპი = დემოკრატიული კონსტიტუციური რესპუბლიკა
|ლიდერის_ტიპი_1 = [[ჰონდურასის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]
|ლიდერის_სახელი_1 = [[სიომარა კასტრო]]
|ლიდერის_ტიპი_2 = 
|ლიდერის_სახელი_2 = 
|ლიდერის_ტიპი_3 = 
|ლიდერის_სახელი_3 = 
|რანგი_ფართობით = 102-ე
|ფართობი = 112 492
|წყალი_% = 
|სავარაუდო_მოსახლეობა = 7 810 848 
|სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 96-ე
|მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2009
|მოსახლეობის_ცენზი = 2000
|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 6 975 204
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 64
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 128-ე
|მშპ_ppp_წელი = 2005
|მშპ_ppp = $21.74 მილიარდი
|მშპ_ppp_რანგი = 107-ე
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $3,131
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 124-ე
|აგი = 0.700
|აგი_ტენდენცია = {{ზრდა}}
|აგი_კატეგორია = <font color="#ffcc00">საშუალო</font>
|აგი_რანგი = 115-ე
|აგი_წელი = 2007
|ვალუტა= ლემპირა
|ვალუტის_კოდი = HNL
|ქვეყნის_კოდი = HND
|დროის_სარტყელი = [[UTC-06:00]]
|cctld = [[.hn]]
|სატელეფონო_კოდი = 504
|სქოლიო = 
}}
'''ჰონდურასის რესპუბლიკა''' ({{lang-es|República de Honduras}}, {{lang-es|Hondura}} — „სიღრმე“) — სახელმწიფო [[ცენტრალური ამერიკა|ცენტრალურ ამერიკაში]]. დედაქალაქი — [[ტეგუსიგალპა]] (1880 წლამდე — [[კომაიაგუა]]). სამხრეთ-აღმოსავლეთით ესაზღვრება [[ნიკარაგუა]], სამხრეთ-დასავლეთით — [[სალვადორი]] და დასავლეთით — [[გვატემალა]].

== სახელწოდება ==
* '''ოფიციალური''': ჰონდურასის რესპუბლიკა.
* '''ეროვნული''': República de Honduras.
* '''ეტიმოლოგია''': სახელი მოდის ''fondura''-დან, რაც [[ასტურიული ენა|ასტურიულ ენაზე]] ნიშნავს ღუზის სადგომს, ასე ეძახდნენ XVI საუკუნეში ტრუხილიოს ყურეს.

== ისტორია ==
[[1502]] წელს [[კოლუმბი|კოლუმბმა]] აღმოაჩინა ჰონდურასის სანაპირო. ესპანელებმა მას სანაპიროსთან არსებული სიღრმეების გამო ჰონდურასი უწოდეს. ჰონდურასის მკვიდრი მოსახლეობა ინდიელი ტომების ერთი ნაწილი ([[ტოაკა]], [[პატუკა]], [[პაია]], [[ხიკაკე]]) [[პირველყოფილი თემური წყობილება|პირველყოფილი თემური წყობილების]] მაგვარი პირობებში ცხოვრეობდა, ხოლო მეორე ნაწილმა — [[მაია]]ს ტომებმა ამერიკის ერთ-ერთი მაღალი ადრეკლასობრივი ცივილიზაცია შექმნეს. [[1524]] წლიდან ესპანელებმა დაიწყეს ჰონდურასის ტერიტორიების დაპყრობა. XVI საუკუნიდან ჰონდურასი გვატემალის საგენერალკაპიტანოში შედიოდა. ქვეყნის მთავარ შემოსავლის წყაროს [[ვერცხლის საბადო]]ები წარმოადგენდა.

[[1821]] წლის 15 სექტემბერს ჰონდურასმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. ამავე პერიოდში დაიწყო პოლიტიკური პარტიების — კონსერვატორთა და ლიბერალთა ჩამოყალიბება, რომელთა შორის მწვავე პოლიტიკური ბრძოლა გაჩაღდა. კონსერვატორების მცდელობით [[1821]] წელს ჰონდურასი მექსიკას შეუერთდა. [[1822]] წელს, [[ესპანეთი]]ს მიერ დამოუკიდებლობის გარანტიის მიცემის შემდეგ, ჰონდურასი შევიდა [[ცენტრალური ამერიკის ფედერაციული რესპუბლიკა|ცენტრალური ამერიკის ფედერაციულ რესპუბლიკაში]], რომელიც [[1838]] წელს დაიშალა და მის ადგილას წარმოიქმნა დამოუკიდებელი სახელმწიფოები. 1838 წელს გამოცხადდა ჰონდურასის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია, ხოლო [[1839]] წლის იანვარში მიიღეს ჰონდურასის რესპუბლიკის პირველი კონსტიტუცია.

[[1933]]-[[1949]] წლებშიჰონდურას მართავდა დიქტატორი [[ტ. კარიას ანდინო]]. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] ჰონდურასი არ მონაწილეობდა, მაგრამ [[1941]] წლის დეკემბერში [[იტალია]]სა და [[გერმანია]]ს ომი გამოუცხადა. [[1961]] წელს [[რ. ვილიედა მორალესი]]ს მთავრობის დროს ჰონდურასმა ურთიერთობა გაწყვიტა [[კუბა]]სთან. [[1963]] წელს სამხედრო გადატრიალება მოხდა ო. ლოპეს არელიანოს მეთაურობით. [[1969]] წელს ჰონდურასსა და სალვადორს შორის შეიარაღებული კონფლიქტი მოხდა. [[1971]] წლის იანვარში ლიბერალურმა და კონსერვატულმა პარტიებმა ხელშეკრულება დადეს, რის მიხედვითაც ქვეყანაში შენარჩუნებულ იქნა ორპარტიული სისტემა.

== გეოგრაფია ==
{{მთავარი|ჰონდურასის გეოგრაფია}}
[[ფაილი:Honduras-CIA WFB Map KA.png|მინი|მარცხნივ|250პქ]]
სახელმწიფო მდებარეობს [[ცენტრალური ამერიკა|ცენტრალურ ამერიკაში]] და უკავია ცენტრალური ამერიკის [[ყელის]] ჩრდილოეთ ნაწილი. დასავლეთიდან ესაზღვრება [[გვატემალა]], სამხრეთ-დასავლეთით [[ელ-სალვადორი]], სამხრეთ-აღმოსავლეთით [[ნიკარაგუა]], სამხრეთით [[წყნარი ოკეანე]], უფრო კონკრეტულად [[კარიბის ზღვა]] და მისი ნაწილები - [[ფონსეკას ყურე|ფონსეკასა]] და [[ჰონდურასის ყურე]]ები.

ქვეყნის ფართობია 112 492 კვ.კმ. მოსახლეობა შეადგენს 8 მილიონს ([[2009]]). [[დედაქალაქი]] - [[ტეგუსიგალპა]]. ქვეყნის შემადგენლობაშია ასევე მრავალი [[კუნძული]] [[კარიბის ზღვა]]ში და [[ფონსეკის ყურე]]. ქვეყნის ტერიტორიის დიდი ნაწილი მთიანია (ყველაზე მაღალი წერტილი 2865 მ).

კარიბის ზღვის სანაპიროსთან არის დაბლობები და [[მოსკიტების სანაპირო]] ზოლი. ჩრდილოეთ სანაპიროსთან მდებარეობს [[ბანანი]]ს პლანტაციები. [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] სანაპიროსთანაც დაბლობებია. ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში კი მდებარეობს ლა-მოსკიტიას [[ჯუნგლი|ჯუნგლები]].

== სახელმწიფო ==
* '''სახელმწიფო სისტემა''': რესპუბლიკა.
* '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი [[პორფირიო ლობო]]
* '''საკანონმდებლო ორგანო''': ეროვნული კონგრესი.
* '''ადმინისტრაციული დაყოფა''': ჰონდურასი დაყოფილია 18 დეპარტამენტად.

== დემოგრაფია ==
მოსახლეობის ზრდის დინამიკა — 1,534 [[მილიონი (ერთეული)|მლნ]] (1950) <ref>Большая Советская Энциклопедия. / редколл., гл. ред. Б.А. Введенский. 2-е изд. Т.12. М., Государственное научное издательство „Большая Советская энциклопедия“, 1952. стр.40-44</ref>; 7,4 [[მილიონი (ერთეული)|მლნ]] (2007) <ref>Страны и регионы мира: экономико-политический справочник. - 3-е изд. / под ред. А.С. Булатова. М., "Проспект", 2009. стр.285</ref>; 8,0 [[მილიონი (ერთეული)|მლნ]] (2010 წლის ივლისი).

სიცოცხლის საშუალო მაშვენებელი — 69 წელი კაცებში, 72 წელი ქალებში.

ურბანიზაციის მაჩვენებელი — 48 %.

მოსახლეობა:
* [[მეტისები]] 90 %
* [[ინდიელები]] 7 %
* [[ნეგროიდული რასა|ნეგროიდები]] 2 %
* თეთრები 1 %

სახელმწიფო ენა — [[ესპანური ენა|ესპანური]], თუმცა ასევე ლაპარაკობენ ინდიელთა ენებზეც.

რელიგია — 97 % [[კათოლიციზმი|კათოლიკები]], 3 % [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტები]].

== ეკონომიკა ==
* '''რესურსები''': ხე-ტყე, [[ოქრო]], [[ვერცხლი]], [[სპილენძი]], [[ტყვია]], [[თუთია]], [[რკინის მადანი]], ჰიდროენერგია.
* '''ექსპორტი''': [[ყავა]], ბანანები, შაქარი, კრევეტები, ომარები, ხორცი.
* '''ვალუტა''': ლემპირა.

== რესურსები ინტერნეტში ==
=== ადმინისტრაცია ===
* [http://www.gob.hn/general/mapa_portal ჰონდურასის ადმინისტრაციული პორტალი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090306044829/http://www.gob.hn/general/mapa_portal/ |date=2009-03-06 }}
* [http://www.congreso.gob.hn ჰონდურასის ნაციონალური კონგრესი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050312094715/http://www.congreso.gob.hn/ |date=2005-03-12 }}
* [http://www.iht.hn ტურიზმის სამინისტრო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200403174633/http://www.iht.hn/ |date=2020-04-03 }}

=== პოლიტიკური პარტიები ===
* [http://www.partidonacional.hn ნაციონალური პარტია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080606233402/http://www.partidonacional.hn/ |date=2008-06-06 }}
* [http://www.guaymuras.net. დროებითო კონსტიტუციური მართველობა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161028000646/http://www.guaymuras.net/ |date=2016-10-28 }}

=== პრესა ===
* [http://www.laprensahn.com „La Prenza Honduras“]
* [http://www.marrder.com/htw/ „Honduras This Week“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060727120149/http://www.marrder.com/htw/ |date=2006-07-27 }}
* [http://www.elheraldo.hn „El Heraldo“]

==ლიტერატურა==
{{ქსე|11|687}}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{მინიდაფა
|პორტალი = 
|ვიქსიკონი =  ჰონდურასი
|ვიკიწიგნები = 
|ვიკიციტატა = 
|ვიკიწყარო = 
|ვიკისახეობები = 
|ვიკისიახლეები = 
|ვიკისაწყობი = Category:Honduras
|მეტავიკი = }}
{{ესკიზი-ჰონდურასი}}
{{ჩრდილოეთ ამერიკის ქვეყნები}}
{{კარიბის ზღვის ქვეყნები}}
{{ამერიკის სახელმწიფოთა ორგანიზაცია}}

[[კატეგორია:ცენტრალური ამერიკის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:ესპანურენოვანი ქვეყნები]]
[[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]]
[[კატეგორია:ჩრდილოეთ ამერიკის ქვეყნები]]