იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჯორჯ ელიოტი

{{ინფოდაფა მწერალი}}
'''მარი ანე ევანზი''' ({{lang-en|Mary Anne Evans}}; დ. [[22 ნოემბერი]], [[1819]] — გ. [[22 დეკემბერი]], [[1880]]; ალტერნატიული სახელები „მარი ანი“ ან „მარიანი“) ცნობილია ფსევდონიმით '''ჯორჯ ელიოტი''' — ინგლისელი ნოველისტი, პოეტი, ჟურნალისტი, მთარგმნელი და [[ვიქტორიანული ეპოქა|ვიქტორიანული ეპოქის]] ერთ-ერთი წამყვანი მწერალი. ის შვიდი რომანის ავტორია, მათ შორისაა: „[[ადამ ბედე]]“ (1859), „[[წისქვილი ფლოსზე]]“ (1860), „[[სილას მარნერი]]“ (1861), „[[მიდლმარჩი]]“ (1871–72), და „[[დანიელ დერონდა]]“ (1876). მათგან უმეტესში მოვლენები ვითარდება ინგლისის პროვინციაში. მისი ნაწარმოებები გამორჩეულია [[რეალიზმი]]თა და ფსიქოლოგიური სიღრმით.

მისი თქმით ის მამაკაცის ფსევდონიმს იმ მიზნით იყენებდა, რომ მისი ნაშრომებისთვის სერიოზულად შეეხედათ. მისი პერიოდის ქალები საკუთარი სახელით წერდნენ, მაგრამ მას სურდა გაქცეოდა გამეფებულ სტერეოტიპს, რომ ქალებს მხოლოდ მსუბუქი რომანების წერა შეეძლოთ. მას ასევე სურდა მისი ნაწარმოებების დისტანცირება მისი სახელისგან, რადგან ის უკვე ცნობილი კრიტიკოსი და რედაქტორი იყო.

ელიოტის „მიდლმარჩს“ [[მარტინ ემისი|მარტინ ემისმა]]<ref>Long, Camilla. [http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/books/article6996980.ece?token=null&offset=0&page=1 Martin Amis and the sex war]{{Dead link|date=სექტემბერი 2024 |bot=InternetArchiveBot }}, ''The Times'', 24 January 2010, p. 4: "They've [women] produced the greatest writer in the English language ever, George Eliot, and arguably the third greatest, Jane Austen, and certainly the greatest novel, Middlemarch..."</ref> და [[ჯულიან ბარნსი|ჯულიან ბარნსმა]]<ref name="jbarnes">{{cite journal |url=http://www.theparisreview.org/interviews/562/the-art-of-fiction-no-157-julian-barnes |journal=[[The Paris Review]] |issue=Winter 2000 |title=Interviews: Julian Barnes, The Art of Fiction No. 165 |last=Guppy |first=Shusha |authorlink= |accessdate=26 May 2012}}</ref> ინგლისურ ენოვანი ლიტერატურის უდიდესი რომანი უწოდეს.

== ცხოვრება ==
მარი ანე ევანზი დაიბადა [[ინგლისი|ინგლისში]] პატარა ქალაქ [[ნუნეატონი|ნუნეატონში]]. ის წისქვილის მფლობელი რობერტ (1773–1849) და ქრისტინა (1788–1836) ევანზების მეორე შვილი იყო. მარი ანეს სახელს ხანდახან მარიანად ამოკლებდნენ.<ref>[http://etext.lib.virginia.edu/collections/projects/eliot/middlemarch/bio.html#mary University of Virginia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090823054834/http://etext.lib.virginia.edu/collections/projects/eliot/middlemarch/bio.html#mary |date=2009-08-23 }} According to a University of Virginia research forum published here, her baptismal records record the spelling as Mary-Anne, and she uses this spelling in her earliest letters. Around 1857, she began to use Mary Ann. In 1859, she was using Marian, but she reverted to Mary Ann in 1880.  {{cite web |url=http://etext.lib.virginia.edu/collections/projects/eliot/middlemarch/bio.html |title=Archived copy |accessdate=2007-08-24 |deadurl=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090823054834/http://etext.lib.virginia.edu/collections/projects/eliot/middlemarch/bio.html#mary |archivedate=23 August 2009 |df=dmy-all }}</ref> მას ჰყავდა და ქრისტინა (1814–59) და ძმა ისააკი (1816–1890), ასევე ტყუპი ძმები რომლებმაც მხოლოდ რამდენიმე დღე იცოცხლეს. მამამისის ჰარიეტ პოინტონთან (?1780–1809) პირველი ქორწინებიდან ასევე ჰყავდა ნახევარ და-ძმა რობერტი (1802–64) და ფენი (1805–82).

რადგან მარი ანე არ გამოირჩეოდა სილამაზით მიიჩნეოდა, რომ მას გათხოვების მცირე შანსი ჰქონდა. ამიტომ მამამისი მის განათლებაზე განსაკუთრებით ზრუნავდა.<ref>Karl, Frederick R. ''George Eliot: Voice of a Century''. Norton, 1995. pp. 24–25</ref> 5-9 წლის ასაკში ის და მისი და სწავლობდნენ ქალბატონი ლათამის სკოლაში. 9-13 წლების ასაკში ბატონი ვალინგტონის სკოლაში, ხოლო 13-16 წლის ასაკში ქალბატონი ფრანკლინის სკოლაში [[კოვენტრი]]ში. 16 წლის შემდეგ მარი ანეს ფორმალური განათლება თითქმის აღარ მიუღია.<ref>Karl, Frederick R. George ''Eliot: Voice of a Century.''  Norton, 1995. p. 52</ref> მამამისის წყალობით მას წვდომა ჰქონდა არბური-ჰოლის ბიბლიოთეკასთან.

=== ჯორჯ ლუისთან ურთიერთობა ===
[[ფაილი:George Eliot by Samuel Laurence.jpg|მინი|ჯორჯ ელიოტის პორტრეტი, [[სამუელ ლაურენსი]], დაახ. 1860]]
მარი ანე [[1851]] წელს, შეხვდა ფილოსოფოსსა და კრიტიკოსს [[ჯორჯ ჰენრი ლუის|ჯორჯ ჰენრი ლუისს]]. [[1854]] წელს მათ ერთად ცხოვრება გადაწყვიტეს. ლუისი უკვე დაქორწინებული იყო აგნეს ჯერვიზე. მატ [[ღია ქორწინება]] ჰქონდათ. საერთო სამი შვილის გარდა აგნესს კიდევ 4 შვილი ჰყავდა [[თორნტონ ლეი ჰანტი]]სგან.<ref>{{cite book|last= Henry|first= Nancy|title= The Cambridge Introduction to George Eliot|year= 2008|publisher= Cambridge|location= Cambridge|pages=6}}</ref> რადგან გორჯი ოფიციალურ დოკუმენტებში აგნესის შვილების მამად ფიქსირდებოდა, მას არ ჰქონდა განქორწინების უფლება.

[[1854]] წელს ჯორჯმა და მარიანმა კვლევის მიზეზით ერთად იმოგზაურეს [[ვაიმარი|ვაიმარსა]] და [[ბერლინი|ბერლინში]]. ევანზი აგრძელებდა თეოლოგიურ საქმიანობას და [[გერმანული ენა|გერმანულიდან]] თარგმნიდა ''Das Wesen des Christentums''-ს (ქრისტიანობის არსი), ხოლო მარიენი მუშაობდა ესეებზე და თარგმნიდა [[ბარუხ სპინოზა|სპინოზას]] [[ეთიკა (სპინოზა)|ეთიკას]]. თარგმანი [[1856]]-ში დაასრულა, თუმცა მის ცხოვრებაში არ გამოცემულა.<ref>Hughes, Kathryn, ''George Eliot: The Last Victorian'', p. 168.</ref>

გერმანიაში მოგზაურობა ჯორჯის და მარიენის თაფლობის თვე იყო. ამ მოგზაურობის შემდეგ მარი ენი საკუთარ თავს მარი ანე ლუისს ეძახდა, ხოლო ლუისს საკუთარ ქმარს. ვიქტორიანული ეპოქისთვის მსგავსი ქორწინების გარეშე ურთიერთობები არ იყო უჩვეულო.

=== პირველი გამოცემა ===
[[ფაილი:George Eliot BNF Gallica.jpg|მინი|მარცხნივ|ჯორჯ ელიოტის ფოტოგტაფია ([[:en:albumen print|albumen print]]), დაახ. 1865]]
თავის ესიში - "Silly Novels by Lady Novelists"<ref>[https://www.bl.uk/collection-items/silly-novels-by-lady-novelists-essay-by-george-eliot "Silly Novels by Lady Novelists"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170405223439/http://www.bl.uk/collection-items/silly-novels-by-lady-novelists-essay-by-george-eliot |date=2017-04-05 }} text from ''The Westminster Review'' Vol. 66 old series, Vol. 10 new series (October 1856): 442–61.</ref> (1856) მარიენი აკრიტიკებდა მისი თავნამედროვე მწერალი ქალების მიერ მარტივი სუჟეტების გამოყენებას. თავისივე სხვა ესეიში აფასებს იმ დროეიდელი ევროპელი ქალი მწერლების რეალისტურ ნაწარმოებებს და რეალიზმის მიმართ აშკარა სიმპატიას გამოხატავს. მან ამ პერიოდში აირჩია ფსევდონიმი ჯირჯ ელიოტი, რომელიც ზოგიერთის აზრით მისი ქმრის სახელისგან და გვარი ''Eliot'' კი დაშიფრული  ''to L—I owe it'' არის.<ref>Mead, Rebecca, ''My Life in Middlemarch''. New York: Crown Publishers, 2014, p. 178</ref>

[[1857]] წელს, როდესაც ის 37 წლის იყო [[Blackwood's Magazine]]-ში დაიბეჭდა მისი პირველი ნაწარმოები - ''Scenes of Clerical Life''. მისი პირველი სრული ნოველა [[Adam Bede]] გამოიცა [[1859]] წელს. ნოველამ დიდი ინტერესი გამოიწვია ავტორის მიმართ და როდესაც საბოლოოდ მისი ვინაობა გაირკვა ამან გარკვეული შოკი მოგვარა კითხვის მოყვარულ საზოგადოებას. მარი ანეს პირად ცხოვრებას არ მოუხდენია ნეგატიური გავლენა მის სამწერლო კარიერაზე, თუმცა საზოგადოებაში მისი მიღება [[1877]] წლამდე არ ხდებოდა, როდესაც ის [[ვიქტორია (გაერთიანებული სამეფო)|დედოფალ ვიქტორიას]] ქალიშვილ პრინცესა ლუიზას წარუდგინეს. თვითონ დედოფალი იმდენად მოხიბლული იყო მისი ნოველით, რომ [[ედვარდ ჰენრი კორბულდი|ედვარდ ჰენრი კორბულდს]] პირადად დაუკვეთა Adam Bede-სთვის ესკიზების შესრულება.<ref>[http://www.oxforddnb.com/view/printable/6794 Rosemary Ashton, "Evans, Marian &#91;George Eliot&#93; (1819–1880)"], (Later Works) ''Oxford Dictionary of National Biography'', Oxford University Press, 2008</ref>

dam Bede-ს წარმატების შემდეგ ჯორჯ ელიოტი 15 წლის განმავლობაში აგრძელებდა ნოველების გამოცემას. [[1876]] წელს გამოსცა [[Daniel Deronda]], რის შემდეგაც ის და ლუისი საცხოვრებლად პატარა სოფელ [[ვიტლი]]ში გადავიდნენ. ამ დროისთვის ლუისის ჯანმრთელობა გაუარესდა და ის ორი წლის შემდეგ 1878 წლის 30 ნოემბერს გარდაიცვალა. ელიოტმა შემდეგი ორი წელი ლუისის ბოლო ნაშრომის ''Life and Mind'' რედაქტირებას მიუძღვნა.

== ჯონ კროსზე ქორწინება და გარდაცვალება ==
[[1880]] წლის 16 მარტს ჯონ კროსზე ქორწინებით მარიანი კიდევ ერთხელ მოექცა საზოგადოების ყურადღების ცენტრში. მამაკაცი მასზე 20 წლით ახალგაზრდა იყო. მან კიდევ ერთხელ შეიცვალა სახელი და გახდა მარი ანე კროსი. 1880 წლის 22 დეკემბერს მარი ანე კროსი თირკმლის დაავადებით 61 წლის ასაკში გარდაიცვალა.<ref>{{cite web| url = http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/eliot_george.shtml| title = George Eliot
| date = 15 October 2009| accessdate =30 December 2009| publisher=BBC History}}</ref>

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons category|George Eliot}}
* {{Gutenberg author |id=Eliot,+George | name=ჯორჯ ელიოტი}}
* {{Internet Archive author |search=George Eliot}}
* {{Librivox author |id=739}}
* [http://www.bl.uk/people/george-eliot ჯორჯ ელიოტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210618105047/https://www.bl.uk/people/george-eliot |date=2021-06-18 }} — ბრიტანული ბიბლიოთეკა
* [http://georgeeliot.org/ The George Eliot Fellowship]
* [http://www.poetryfoundation.org/bio/george-eliot Poetry Foundation profile and poems]
* [http://www.oxforddnb.com/view/printable/6794 Full biography: "Evans, Marian &#91;George Eliot&#93; (1819–1880)", ''Oxford Dictionary of National Biography'']

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{DEFAULTSORT:ელიოტი, ჯორჯ}}
[[კატეგორია:ინგლისელი მწერლები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ესეისტები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი ფილოსოფოსები]]