Guinea-Bisau

Guinea Bisau
República da Guiné-Bissau
Standardo di Guinea Bisau	Blazono di Guinea-Bisau
Nacionala himno:
Esta é a Nossa Pátria Bem Amada
Urbi:
Chefurbo:	Bissau
Precipua urbo:	Bissau
Lingui:
Oficala lingui:	Portugalana
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Prezidisto:	Raimundo Pereira
· Chefa ministro:	Carlos Domingos Gomes Júnior
Surfaco: (136ma maxim granda)
· Totala:	36 544 km²
· Aquo:	22,4 %
Plusa informi:
Valuto:	West-Afrikana Franko CFA
Veho-latero:	dextre
ISO:	GW
	GNB
	624
Reto-domeno:	.gw
Precipua religio:	tribuala religii 45,2%, islamo 39,9%

Guinea Bisau esas lando qua jacas en westal-Afrika. Lua vicina landi esas:

• en nordo, Senegal
• en esto ed en sudo, Guinea.

En westo jacas Oceano Atlantiko. La lando olim nomesis Portugalana Guinea.

Bazala fakti pri Guinea Bisau.

Historio

Guinea Bisau esis parto de Gabu Rejio e de Mali Imperio. Portugalani arivis en la regiono ye 1446. Kun la kunlaboro di lokala tribui, ol komencis komercar sklavi. Bissau esis fondita ye 1687 kom fortifikita portuo e komercala centro. Dum 19ma yarcento Portugalani okupis dop-lando di teritorio. La disputo kontre Britaniani pri la kontrolo di Bolama insulo esis solvita favoroza a Portugal da Usana prezidisto Ulysses S. Grant.

Guinea Bisau deklaris lua nedependeso de Portugal ye 24 di septembro 1973. Luís Cabral divenis lua unesma prezidisto e guvernis de 1973 til 14 di novembro 1980 kande il esis renversita da stato-stroko komandita da João Bernardo "Nino" Vieira. Vieira guvernis til 1984 e lando esis kontrolita da militarala konsilantaro.

L'unesma libera prezidantala elekto okuris ye 1994, vinkita da João Bernardo Vieira, ma militarala revolto renversis la prezidisto ye 1998 e konduktis lando ad interna milito. Nova elekto okuris ye 2000, vinkita da Kumba Ialá. Nova militarala revolto renversis Ialá ye 2003.

Ye 2005 nove okuris prezidantala elekto, vinkita da João Bernardo Vieira. Vieira guvernis til 2 di marto 2009 kande il esis asasinita da militisti. Raimundo Pereira asumis kom provizora prezidisto til la rezulto di nova prezidantala elekto, qua okuris ye 28 di junio 2009, vinkita da Malam Bacai Sanhá. La sequanta yaro, ye 1 di aprilo okuris armeala rebeliono, e chefa ministro Carlos Gomes Junior esis enkarcerigita en lia domo.

Politiko

Segun lua konstituco Guinea Bisau esas parlamentala republiko. La prezidisto esas la chefo di stato e la chefa ministro esas la chefo di guvernerio. Olim, guvernerio esis forte centraligita, ma pos 1991 lando havas multa politikala partisi. La parlamento havas 1 chambro kun 100 membri, elektata da populo por 4 yari.

João Bernardo Vieira qua guvernis lando de 1980 til 1999 pos stato-stroko ed esis ekpulsita de povo pos interna milito, esis elektita prezidisto ye 2005. Ma ye 2 di marto 2009 ilu esis mortigita dum nova stato-stroko. Raimundo Pereira asumis kom provizora prezidisto pos lia morto.

Ye 28 di junio 2009 okuris elekto en lando vinkita da Malam Bacai Sanhá, qua asumis povo ye 8 di septembro 2009.

Geografio

Mapo di Guinea Bisau.

Tereni en Guinea Bisau esas basi: la maxim alta monto havas 300 metri di altitudo. En esto, vejetantaro esas savano. En litoro esas plano, kovrata da marshi.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Guinea Bisau

Guinea Bisau esas un di maxim povra landi di mondo.

Demografio

La precipua rasala grupi di lando esas Fula e Mandinka. Altra grupi esas Balanta, Pepel, Manjaku e Mancanha.

Nur 14% di la populo parolas Portugalana; 44% parolas Kriol, la Portugalana kreolo. Altra Afrikana lingui esas parolata.

Kulturo

La precipua muzikala genero di lando nomizas Gumbe, qua esas poka konocata exter-lando.