Centyara milito: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
m roboto adjuntas: oc:Guèrra de Cent Ans |
texto partale riskribita + shablono:Batalio |
||
| (ne montresas 27 intermeza revizi facita da 11 altra uzeri) | |||
| Lineo 1: | Lineo 1: | ||
{{Tabelo-batalio |
|||
[[Arkivo:Europe in 1430.PNG|thumb|350px|Europa-karto ye 1430a]] |
|||
| imajo = [[Arkivo:Hundred_years_war_collage.jpg|250px]] |
|||
| subskriburo= Kelka pikturi pri batalii de centyara milito. Desupre sinistre: La Rochelle, Agincourt, Patay, Orleans. |
|||
| batalio = Centyara milito |
|||
| konflikto = |
|||
| dato = de la [[24ma di mayo]] [[1337]] til la [[19ma di oktobro]] [[1453]] (intermitanta) |
|||
| loko = [[Rejio Francia]], [[Nederlando]], [[Belgia]], [[Britania]], [[Iberia]] |
|||
| rezultajo = Francia e lua federiti vinkis la milito. Anglia perdis tota lua kontinentala posedaji ecepte [[Calais]] e vicina arei. |
|||
| armeo1= [[Rejio Francia]] e lua federiti, inkluzite [[Rejio Skotia]], [[Aragon]] e papi de [[Avignon]] |
|||
| armeo2 = [[Rejio Anglia]] e lua federiti, inkluzite [[Portugal]] e [[Navara]] |
|||
| komandero1= [[Philippe la 6ma di Francia|Philippe la 6ma]]<br>[[Jean la 2ma di Francia|Jean la 2ma, la Bona]]<br>[[Charles la 5ma di Francia|Charles la 5ma]]<br>[[Charles la 6ma di Francia|Charles la 6ma]]<br>[[Charles la 7ma di Francia|Charles la 7ma]] |
|||
| komandero2 = [[Edward la 3ma di Anglia|Edward la 3ma]]<br>[[Richard la 2ma di Anglia|Richard la 2ma]]<br>[[Henry la 4ma di Anglia|Henry la 4ma]]<br>[[Henry la 5ma di Anglia|Henry la 5ma]]<br>[[Henry la 6ma di Anglia|Henry la 6ma]] |
|||
| forci1= |
|||
| forci2 = |
|||
| perdaji1= |
|||
| perdaji2 = |
|||
}} |
|||
'''Centyara milito''' ne esis duriganta militio, ma fakte serio di militala konflikti inter [[Rejio Francia]] e [[Rejio Anglia]]. La konflikti duris fakte dum 116 yari, kun intervali inter li. Li komencis pro disputo pri quala rejio dominacus parto di Francia. En [[1337]], kande l'unesma konflikto komencis, l'Angli dominacis [[Gaskonia]]. |
|||
Quankam nula importanta batalio eventis pos 1453, Cent-yara milito erste finis oficale en 1475, kun la signato di [[kontrato di Picquigny]], da [[Louis la 11ma di Francia]] e [[Edward la 6ma di Anglia]]. |
|||
== Motivo dil unesma konflikto == |
|||
== Origino == |
|||
En [[1308]], lora princino Isabella de Francia, filiino de [[Philippe la 4ma di Francia]] e fratino de [[Charles la 4ma di Francia]], mariajabis kun [[Edward la 2ma di Anglia]]. El stimulis Edward la 2ma abdikar favore lia filiulo [[Edward la 3ma di Anglia|Edward la 3ma]], ed asumis la regenteso di Anglia. Ye la [[20ma di decembro]] [[1327]] Edward la 2ma mortis, ed Isabella restis regentino til 1330, kande Edward la 3ma atingis la majoreso. |
|||
Ye la [[1ma di februaro]] [[1328]], rejulo [[Charles la 4ma di Francia]] mortis sen maskula decendanti, e nova regulo pri rejala sucedo adoptesis en Francia. Segun ca regulo, nur viri povis heredar la trono Franca. La morto di Charles la 4ma finigis la dinastio Kapetingana. Philippe de Valois, nevulo di Charles la 4ma, asumis Franca trono kom [[Philippe la 6ma di Francia|Philippe la 6ma]], suportita da Franca nobeli, qui refuzis l'ideo pri esar [[vasalo|vasali]] de Angla rejo. Samatempe, la nevino di Charles, Jeanne la 2ma, divenis rejino di [[Navara]]. |
|||
La rejo di Francia [[Karl 4ma di Francia|Karl 4ma]], filio di [[Filip 4ma]] mortas sen decendo ye [[1328]]. Sua morto finigas la dinastio di direkta [[kapeti]]. Filip di Valois, sua nevo, montas sur Francia-trono kom [[Filip 6ma di Francia|Filip 6ma]]. |
|||
Edward la 3ma esis feudala sinioro di Guyenne (pose [[Aquitania]] e nun [[Nov-Aquitania]]), e devis vasaleso (obligesi) a Philippe la 6ma, segun Franca legi. Edward refuzis esar vasalo, e milito deklaresis. |
|||
Ye [[1308]], Izabel di Francia, filino di Filip 6ma ''la belo'', esis spozigita [[Eduardo 2ma]] di Anglia. El pulsas li per abdikar por l'avantajo di sua filulo [[Eduardo 3ma]] di Anglia ed asumas la regento. |
|||
{{specala revizo}} |
|||
Eduardo 3ma, qua tam sinioro di Guyenne (nun [[Aquitania]]), devas vasaleso pri Filip 6ma, asertas a Francia-krono. La Franciani alegas la [[salala leyo]] qua ne agnoskas femini heredala darfo pri trono. Eduardo refuzas sua vasaleso e milito esas deklarita. |
|||
En [[1366]], la helpo grantita da [[Charles la 5ma di Francia]] favore Henri de Trastamare, lor pretendanto di [[rejio Kastilia|Kastiliana]] trono diveninta rejo plufortigis sua suporto. |
|||
{{PA|Bertrand du Guesclin}} |
|||
Rurano-puerino [[Jeanne d'Arc]] de [[Lotringia]] incitis Franci militar kontre Angli dum cent-yara milito. El guidis Franca armeo. Charles la 7ma kronizesis en Reims. |
|||
== Precipua batalii == |
== Precipua batalii == |
||
[[Arkivo:Europe in 1430.PNG|thumb|320px|Mapo di Europa dum la yari 1430a.]] |
|||
* [[Sluzo |
* [[Batalio di Sluzo|Sluzo]] ([[1340]]) |
||
* [[Crecy |
* [[Batalio di Crecy|Crecy]] ([[1346]]) |
||
* [[ |
* [[batalio di Poitiers (1356)|Poitiers]] ([[1356]]) |
||
* [[Auray |
* [[Batalio di Auray|Auray]] ([[1364]]) |
||
* [[Azincourt |
* [[Batalio di Azincourt|Azincourt]] ([[1415]]) |
||
* [[Orléans |
* [[Batalio di Orléans|Orléans]] ([[1429]]) |
||
* [[Reims |
* [[Batalio di Reims|Reims]] ([[1429]]) |
||
* [[Rouen |
* [[Batalio di Rouen|Rouen]] ([[1431]]) |
||
* [[Formigny |
* [[Batalio di Formigny|Formigny]] ([[1450]]) |
||
* [[Castillon |
* [[Batalio di Castillon|Castillon]] (1453) |
||
[[Kategorio:Cent-yara milito| ]] |
[[Kategorio:Cent-yara milito| ]] |
||
[[kategorio:militi]] |
|||
{{Link FA|es}} |
|||
{{Link FA|fr}} |
|||
{{Link FA|hr}} |
|||
{{Link FA|it}} |
|||
[[af:Honderdjarige Oorlog]] |
|||
[[an:Guerra d'os Cient Anyos]] |
|||
[[ar:حرب المئة عام]] |
|||
[[arz:حرب الميت سنه]] |
|||
[[az:Yüzillik müharibə]] |
|||
[[bat-smg:Šėmtametė vaina]] |
|||
[[be:Стогадовая вайна]] |
|||
[[be-x-old:Стогадовая вайна]] |
|||
[[bg:Стогодишна война]] |
|||
[[br:Brezel Kant Vloaz]] |
|||
[[bs:Stogodišnji rat]] |
|||
[[ca:Guerra dels Cent Anys]] |
|||
[[cs:Stoletá válka]] |
|||
[[cy:Y Rhyfel Can Mlynedd]] |
|||
[[da:Hundredårskrigen]] |
|||
[[de:Hundertjähriger Krieg]] |
|||
[[el:Εκατονταετής πόλεμος]] |
|||
[[en:Hundred Years' War]] |
|||
[[eo:Centjara milito]] |
|||
[[es:Guerra de los Cien Años]] |
|||
[[et:Saja-aastane sõda]] |
|||
[[eu:Ehun Urteko Gerra]] |
|||
[[fa:جنگ صدساله]] |
|||
[[fi:Satavuotinen sota]] |
|||
[[fr:Guerre de Cent Ans]] |
|||
[[fy:Hûndertjierrige oarloch]] |
|||
[[gl:Guerra dos Cen Anos]] |
|||
[[he:מלחמת מאה השנים]] |
|||
[[hif:Hundred Years War]] |
|||
[[hr:Stogodišnji rat]] |
|||
[[hu:Százéves háború]] |
|||
[[id:Perang Seratus Tahun]] |
|||
[[is:Hundrað ára stríðið]] |
|||
[[it:Guerra dei cent'anni]] |
|||
[[ja:百年戦争]] |
|||
[[ka:ასწლიანი ომი]] |
|||
[[ko:백년 전쟁]] |
|||
[[la:Bellum Centum Annorum]] |
|||
[[lb:Honnertjärege Krich]] |
|||
[[lt:Šimtametis karas]] |
|||
[[lv:Simtgadu karš]] |
|||
[[mk:Стогодишна војна]] |
|||
[[ms:Perang Seratus Tahun]] |
|||
[[nl:Honderdjarige Oorlog]] |
|||
[[nn:Hundreårskrigen]] |
|||
[[no:Hundreårskrigen]] |
|||
[[nrm:Gùerre dé Chent Auns]] |
|||
[[oc:Guèrra de Cent Ans]] |
|||
[[pl:Wojna stuletnia]] |
|||
[[pnb:سو سالہ لڑائی]] |
|||
[[pt:Guerra dos Cem Anos]] |
|||
[[ro:Războiul de 100 de Ani]] |
|||
[[ru:Столетняя война]] |
|||
[[sh:Stogodišnji rat]] |
|||
[[simple:Hundred Years' War]] |
|||
[[sk:Storočná vojna]] |
|||
[[sl:Stoletna vojna]] |
|||
[[sr:Стогодишњи рат]] |
|||
[[sv:Hundraårskriget]] |
|||
[[sw:Vita ya miaka 100]] |
|||
[[ta:நூறாண்டுப் போர்]] |
|||
[[th:สงครามร้อยปี]] |
|||
[[tk:Ýüzýyllyk uruş]] |
|||
[[tr:Yüz Yıl Savaşı]] |
|||
[[uk:Столітня війна]] |
|||
[[vi:Chiến tranh Trăm Năm]] |
|||
[[vls:Ounderdjoarigen ôorlog]] |
|||
[[war:Uskagatos ka Tuig nga Gyera]] |
|||
[[zh:百年战争]] |
|||
[[zh-min-nan:Pah-nî Chiàn-cheng]] |
|||
Nuna versiono, pos 21:11, 25 okt. 2023
| Centyara milito | |||
| |||
| Kelka pikturi pri batalii de centyara milito. Desupre sinistre: La Rochelle, Agincourt, Patay, Orleans. | |||
| Dato: | de la 24ma di mayo 1337 til la 19ma di oktobro 1453 (intermitanta) | ||
| Loko: | Rejio Francia, Nederlando, Belgia, Britania, Iberia | ||
| Rezulto: | Francia e lua federiti vinkis la milito. Anglia perdis tota lua kontinentala posedaji ecepte Calais e vicina arei. | ||
| Rejio Francia e lua federiti, inkluzite Rejio Skotia, Aragon e papi de Avignon | ↔ | Rejio Anglia e lua federiti, inkluzite Portugal e Navara | |
| Philippe la 6ma Jean la 2ma, la Bona Charles la 5ma Charles la 6ma Charles la 7ma |
↔ | Edward la 3ma Richard la 2ma Henry la 4ma Henry la 5ma Henry la 6ma | |
Centyara milito ne esis duriganta militio, ma fakte serio di militala konflikti inter Rejio Francia e Rejio Anglia. La konflikti duris fakte dum 116 yari, kun intervali inter li. Li komencis pro disputo pri quala rejio dominacus parto di Francia. En 1337, kande l'unesma konflikto komencis, l'Angli dominacis Gaskonia.
Quankam nula importanta batalio eventis pos 1453, Cent-yara milito erste finis oficale en 1475, kun la signato di kontrato di Picquigny, da Louis la 11ma di Francia e Edward la 6ma di Anglia.
Motivo dil unesma konflikto
[redaktar | redaktar fonto]En 1308, lora princino Isabella de Francia, filiino de Philippe la 4ma di Francia e fratino de Charles la 4ma di Francia, mariajabis kun Edward la 2ma di Anglia. El stimulis Edward la 2ma abdikar favore lia filiulo Edward la 3ma, ed asumis la regenteso di Anglia. Ye la 20ma di decembro 1327 Edward la 2ma mortis, ed Isabella restis regentino til 1330, kande Edward la 3ma atingis la majoreso.
Ye la 1ma di februaro 1328, rejulo Charles la 4ma di Francia mortis sen maskula decendanti, e nova regulo pri rejala sucedo adoptesis en Francia. Segun ca regulo, nur viri povis heredar la trono Franca. La morto di Charles la 4ma finigis la dinastio Kapetingana. Philippe de Valois, nevulo di Charles la 4ma, asumis Franca trono kom Philippe la 6ma, suportita da Franca nobeli, qui refuzis l'ideo pri esar vasali de Angla rejo. Samatempe, la nevino di Charles, Jeanne la 2ma, divenis rejino di Navara.
Edward la 3ma esis feudala sinioro di Guyenne (pose Aquitania e nun Nov-Aquitania), e devis vasaleso (obligesi) a Philippe la 6ma, segun Franca legi. Edward refuzis esar vasalo, e milito deklaresis.
En 1366, la helpo grantita da Charles la 5ma di Francia favore Henri de Trastamare, lor pretendanto di Kastiliana trono diveninta rejo plufortigis sua suporto.
| Precipua artiklo: Bertrand du Guesclin |
Rurano-puerino Jeanne d'Arc de Lotringia incitis Franci militar kontre Angli dum cent-yara milito. El guidis Franca armeo. Charles la 7ma kronizesis en Reims.
Precipua batalii
[redaktar | redaktar fonto]