Jump to content

Olanda

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
(Naibaw-ing manipud iti Nederland)

Nagsasabtan: 52°19′N 5°33′E / 52.317°N 5.550°E / 52.317; 5.550

Olanda
Nederland
Wagayway ti ti Olanda
Wagayway
Eskudo ti ti Olanda
Eskudo
Napili a pagsasao: Je maintiendrai  (Pranses)[1]
(Ilokano: Itandudokto)1
Nailian a kanta: Ti Wilhelmus
Lokasion ti the  Olanda  (nangisit a berde) – idiay Europa  (napudaw a berde ken nangisit a kolordapo) – idiay Kappon ti Europa  (napudaw a berde)  —  [Leyenda]
Lokasion ti the  Olanda  (nangisit a berde)

– idiay Europa  (napudaw a berde ken nangisit a kolordapo)
– idiay Kappon ti Europa  (napudaw a berde)  —  [Leyenda]

Espesial a munisipalidad iti Olánda (berde) idiay Karibe
Espesial a munisipalidad iti Olánda (berde)
idiay Karibe
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Amsterdam2
52°22′N 4°53′E / 52.367°N 4.883°E / 52.367; 4.883
Opisial a sasaoOlandes
Mabigbig a rehional a sasaoPrisio (idiay Friesland), Papamiento (idiay Bonaire), Ingles (idiay Sint Eustatius ken Saba)3
Grupgrupo ti etniko
(2008)
80.7% Olandes,
5% EU sabsabali,
2.4% Indonesio,
2.2% Turko,
2% Surinames,
2% Morokan,
0.8% Karibe
4.8% dudduma pay
Nagan dagiti umiliOlandes
GobiernoBatay-linteg a monarkia,
Unitario parlamentario pannakabagi a demokrasia
• Ari
Willem Alexander
Mark Rutte (VVD)
Hugo de Jonge (CDA), Kajsa Ollongren (D66) Carola Schouten (CU)
VVD-CDA a Kumakadduaan
LehislaturaEstado Heneral
• Akinngato a kamara
Senado
• Akinbaba a kamara
Kamara dagiti Pannakabagi
Pannakawayawayas 
A kas nagbanagan iti Walopulo a Tawtawen a Gubat manipud ti Imperio ti Habsburg
• Nairangarang
26 Hulio 1581
• Mabigbigan
30 Enero 16484
Kalawa
• Dagup
41,543 km2 (16,040 sq mi) (Maika-135)
• Danum (%)
18.41
Populasion
• Karkulo idi 2024
16,847,007 (Maika-61)
• Densidad
430.3/km2 (1,114.5/sq mi) (Maika-30)
GDP (PPP)Karkulo idi 2011
• Dagup
$694.574 bilion[2] (Maika-21)
• Tunggal maysa a tao
$41,691[2] (Maika-9)
GDP (nominal)Karkulo idi 2011
• Dagup
$832.160 bilion[2] (Maika-16)
• Tunggal maysa a tao
$49,950[2] (Maika-9)
Gini (2011)25.8[3]
ababa · Maika-111
HDI (2013)steady 0.915[4]
nangato unay · Maika-4
KuartaEuro (€): Olanda5, Doliar ti Estados Unidos ($): Olanda a Karibe6
Sona ti orasUTC+1 ken −4 (CET ken AST)
• Kalgaw (DST)
UTC+2 ken −4 (CEST ken AST
)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag31, +5998
TLD ti internet.nl7
  1. ^ Ti opisial a pasasao ket Pranses; ti literal a panakaipatarus iti Ilokano ket is "Itandudokto" (ti, integridad ken pannakawayawaya iti teritorio)
  2. ^ Bayat a ti Amsterdam ket isu ti batay-linteg a kapitolio, Ti Hague ket isu ti nagtugawan ti gobierno.
  3. ^ Prisio (Friesland),[5] Papiamento (Bonaire)[6] ken Ingles (Sint Eustatius ken Saba)[6] ket addaan iti pormal a kasasaad iti napili a paset iti daytoy a pagilian. Ti Yidis ken ti Pagsasao a Romani ket maibigbigan a saan teritorio a pagsasao. Nababa a Sahon nga Olandes ken Limburges ket maibigbigan a kas dagiti rehional a pagsasao babaen ti Dokumento ti linteg para ti Rehional wenno dagiti minoridad a pagsasao.
  4. ^ Kappia iti Westphalia
  5. ^ Sakbay ti 2002: Florin ti Olanda.
  6. ^ Ti Doliar ti Estados Unidos ket isu laeng ti magastos ti kaunegan ti Olanda a Karibe. Sakbay ti 2011: Florin ti Olanda nga Antilla.
  7. ^ Ti .eu a pagturayan ket maus-usar pay, daytoy ket pinagbibingayan dagiti naikameng nga estado ti Kappon ti Europa.
  8. ^ 599 ket isu idi ti kodigo ti pagilian a nainaganan para ti awan tattan a Olanda nga Antilles. Ti Karibe nga Olanda ket agus-usar pay laeng ti 599-7 (Bonaire), 599-3 (Sint Eustatius) ken 599-4 (Saba).

Ti Olanda[7] (/ˈnɛðərləndz/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen); Olandes: Nederland [ˈneːdərˌlɑnt] (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen)) ket maysa a konstituente a pagilian ti Pagarian ti Olanda, a nangruna a mabirukan idiay Amianan-Laud nga Europa nga adda dagiti isla idiay Karibe. Ti Nangruna a daga ti Olanda ket pagbeddenganna ti Baybay Amianan iti amianan ken laud, ti Belhika iti abagatan, ken ti Alemania iti daya, ken makibinningay dagiti maritimo a pagbeddengan[8] iti Belhika, Alemania ken ti Nagkaykaysa a Pagarian. Daytoy ket maysa a parlamentario a demokrasia a naurnos a kas maysa a unitario nga estado. Ti pagilian a kapitoliona ket ti Amsterdam ken ti tugaw ti gobierno ket Ti Hague.[9] Ti Olanda iti pakabuklanna ket kadawyan a naibagbaga a kas Holanda, urayno ti Amianan ken ti Abagatan a Holanda ket agpayso laeng a dagitoy ket dua kadagiti sangapulo ket dua a probinsiana.

Ti Olanda maysa a heograpiko a naisanglad ti nababa a pagilian, nga adda iti agarup a 20% ti kalawana ken 21% kadagiti populasionna ket mabirukan ti babba ti pantar ti baybay,[10] ken 50% kadagiti dagana ket naisanglad ti basbassit ngem maysa a metro ti ngato ti pantar ti baybay.[11] Daytoy a naisalsalumina a langana ket agiparawad ti nagan ti pagilian: iti Olandes (Nederland), Ingles, ken kadagiti dadduma pay nga Europeano a pagsasao (a kas ti Aleman: Niederlande, Portuges: Países Baixos, Kroata: Nizozemska, Gales: Yr Iseldiroedd, Irlandes: An Ísiltír, Espaniol: Países Bajos, Pranses: Les Pays-Bas, Sueko: Nederländerna, Norwego: Nederland, Italiano: Paesi Bassi, Griego: Κάτω Χώρες ken Pinlandes: Alankomaat), ti naganna ket literal a kayatna a sawen ket "(Ti) Ababa a Pagpagilian" wenno "Ababa a Pagilian". Kaaduan kadagiti lugar ti baba ti lessaad ti baybay ket inaramid ti tao, a gapuanan babaen dagiti siglo ti nawatiwat ken di nasayaat a panagtengngel ti panagala ti turba, a nagipababa ti rabaw babaen kadagiti adu a metro. Uray dagiti nalayusan a lugar ti panagal kadagiti turba ket agtultuloy babaen ti panagkalkali ti karuotan. Manipud ti naladaw a maika-16 a siglo, nangrugi ti panagala manen ti daga ken ti dakkel a luglugar ti polder ket naipreserba tattan babaen kadagiti nasayaat a pagayusan a sistema nga adda dagiti tambak, dagiti kanal ket pagbombaan nga estasion. Kaaduan ti Olánda ket naporma babaen ti estuario ti tallo a nangruna a karayan ti Europa, a ti panagtitipon dagitoy kadagiti distributario ket mangporma ti delta Rin-Mosa-Eskalda. Kaaduan ti pagilian ket nadalumpinas, malaksid kadagiti bakras ti turturod idiay adayo nga abagatan a daya ken dagiti nadumaduma nga ababa turturod idiay tengnga a paspaset.

Ti Olanda ket maysa idi kadagiti immuna a pagilian a bimmutos ti parlamento. Kadagiti adu a pakaikaduaan, ti pagilian ket maysa a nangibangon a kameng ti Kappon ti Europa, NATO, OECD ken WTO. Ti Olánda ket adda ti maikasiam a kangatuan a matgedan ti tunggal maysa a tao iti lubong. No kaduanna ti Belga ken Luxembourg dagitoy ket mangporma ti ekonomiko a kappon ti Benelux. Ti pagilian ket mangsangsangaili ti Organisasion para iti Panagiparit kadagiti Kimika nga Armas ken dagiti lima a sangalubongan a korte: ti Agtultuloy a Korte ti Panagikeddeng, ti Sangalubongan a Korte ti Hustisia, ti Sangalubongan a Tribunal ti Kriminal para iti Dati a Yugoslavia, ti Sangalubongan a Korte ti Kriminal ken ti Naipangpangruna a Tribunal para iti Lebanon. Dagiti uppat nga immuna ket mabirukan idiay Ti Hague, ken ti pay ahensia ti kriminal nga intelihensia ti EU a Europol ken ti maipapan ti hustisia a panagtitinnulongan nga ahensia ti Eurojust. Daytoy ket nangiturong a panakaiparboan ti siudad a kas ti "ti legado a kapitolio ti lubong".[12] Ti Olánda ket adda ti naibatay ti paggatangan nga aglalaok nga ekonomia, a nairanngo ti maika-13 kadagiti 157 a pagilian segun ti Pagsurotan ti Nawaya nga Ekonomiko.[13] Idi Mayo 2011, nairanggo idi ti Olanda a kas ti "karagsakan" a pagilian segun kadagiti resulta babaen ti OECD.[14]

Etimolohia

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti intero nga Olanda ket masansan a naibagbaga iti daan a pannakainaganna iti "Holanda", ngem daytoy ket nainget laeng a mangibagbaga ti Amianan ken Anagatan Holanda, dua kadagiti sangapulo ket dua a probinsia ti pagiliant, a napartuat manipud ti dati a Kondado ti Holanda. Dayta a kondado ket kangrunaan idi akondado iti ekonomia ken politika iti rehion. Iti pakasaritaan, ti Holanda ket masansan nga agserbi a kas metonimia para iti intero a pagilian. Ti panangibaga ti Olanda a kas Holanda ket pagarigan iti pars pro toto ken naikeddenga a teknikal a saan a husto[15][16] wenno inpormal,[17] depende iti kontesto, ngem nsaysayaat a maawat no mangibagbaga iti timpuyogan ti nailain a putbol.[18]

Ti De Lage landen (Dagiti Ababa a Pagilian) ket heograpiko a panangibaga iti sapasap a lugar ti Belhika, ti Olanda, ken Luxembourg, ken ammo pay a kas para iti ad-adu a heopolitiko a termino ti Benelux. Depende iti kontesto, ti panangibaga ti "Ababa a Pagpagilian" ket sagpaminsan a mainayon ti dati a tagikua ti Borgonones ken Habsburgo nga itan ket paset ti akin-amianan a Pransia (Pranses a Flanders, Pranses a Hainaut, Artois, Picardy aginggana iti Somme) ken ti dati a rehion ti Luxembourg iti likmut ti Diedenhoven ken Alemania (daya Frisia, Julich, Cleves, Bentheim, Lingen, ti rehion ti likmut ti Geldern, ti likmut ti Bitburg, dagiti dadduma amunisipalidad iti daya dagiti akindaya a probinsia nga insilpo babaen ti Prusia idi 1815, kdpy.). Thi Olanda ket addaan iti agarup a kaibuksilan akas ti Ababa a Pagpagilian, ngem iti ad-adu a historiograpiko a saad.

Idi maika limapulo a siglo ti nagan "ti Olanda" ("de Nederlanden") ket naus-usaren. Saan met daytoy a kapada ti Pransia ken Inglatera gapu ta daytoy ket awan ti etniko a taudan, ngem daytoy ket kasisigud a heograpiko a termino a mangibaga ti paggidiatan iti nangato a daga. Daytoy ket naisansanayen manipud dagitipanawen ti Romanos, wa nangisalumina iti nagbaetan dagiti probinsia ti Romano iti Germania Inferior ken Germania Superior, a mangibagbaga ti sumalog ken sumang-at a lokasion dagitoy a dua a probinsia. Dagiti nagan ti lugar iti Neder ken Nieder ket naus-usar pay laeng kadagiti nadumaduma alugar kadagiti lugar ti pagsasao ti Olandes ken Aleman. Dagiti pay termino kasla ti akinbaba a Rin ken akinbaba a Mosa ket kadawyan idi dagitoy a naus-usar (maisuppiat iti tengnga a Rin wenno akinngato a Rin).

Ti Niderlant idi Tengnga a Panpanawen ket ti rehion iti nagabetan ti Mosa ken ti Rin, ti Lugar ti Akinbaba a Rin ket nairaman itan. Ti lugar nga ammo a kas ti Oberland (Nangato a pagilian) ket naikeddeng idi nga agarup a mangrugi idiay asideg iti nangatngato a pakabirukan ti Cologne. Babaen ti panagpaatiddog, ti termino ket mabalin pay a maipakat iti delta ti Eskelda, Mosa ken Rin, ken kalpasanna maibaganto iti porma ti ad-adu ngem maysa. Gapu ti kinapangruna ti Ababa a Pagpagilian, ti nagan ket immad-adu idin a naus-usar para iti daytoy a lugar. Manipud idi agarup a 1490, dagiti probinsia ti Borgonones-Habsburgo ket naibagbaga pay dagitoy. Malaksid ti Flanders, "ti Olanda" idi ket, manipud ti tengnga ti maika-sangapulo ket innem a siglo ken ti masakbayan, ket mabalin a ti kaaduan a naus-usar.

Pakasaritaan

[urnosen | urnosen ti taudan]

Kasakbayan a pakasaritaan (sakbay ti 500 SK)

[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti OLanda idi 5500 SK
Ti OLanda idi 500 SK

Ti kasakbayan a pakasaritaan ti lugar nga itan ket ti Olanda ket kaaduan a sinukog babaen ti kankanayon a panagbaliw ti ababa ti ayan a heograpia. Ti kaduogan a tugot i tao (Neanderthal) idiay Olanda ket banirukan idiay pagbatuan ti Belvédère idiay asideg ti Maastricht: dagititidda ti kampo dagiti agan-anup ken agburburas manipud kadagiti 250,000 a tawe a naplabas. Kalpasan ti patingga ti panawen ti yeloe, dagitinadumaduma a Paleolitiko a grupo ket tinagtagitaoda ti lugar, ken idi agarup a 8000 SK, dagiti Mesolitiko a tribu ket nagnaedda idiay Friesland ken Drenthe, nga idia ti kakadutalan ti kaduogan a canoe iti lubong, a napetsaan iti isu met laeng a paset ti panawen.[19] Dagiti autoktono nga agan-anup ken agburburas manipud ti kultura ti Swifterbant ket naibagbaga manipud idi agarup a 5600 SK ken masakbayan.[20] Dagitoy ket napigsa a naisilpo kadagiti karayan ken nawaya a danum ken maikabagianda iti akin-abagatan nga Eskandibia a kultura ti Ertebølle (5300 SK–4000 SK). Iti laus, dagiti isu met laeng a tribu ket nangipatakderda kadagiti kampo ti panaganupan tapno aganup kadagiti ayup iti panaglalam-ek. Dagiti tattao ket napanda iti panagtaraken kadagiti dinguen idi agarup a baetan ti 4800 SK ken 4500 SK. Ti transpormasion ti agrikultura ket nagin-inut a napasamak, idi baetan ti 4300SK–4000 SK.[21] Ti kultura ti Funnelbeaker ket maysa idi nga agtaltalon a kultura a gimmay-at manipud idiay Dinamarka babaen ti akin-amianan nga Alemania aginggana idiay akin-amianan nga OLanda. Iti daytoy a panawen iti kasakbayan a panawen ti Olanda, ti immuna a nangruna atidda ket naipatakder: dagiti dolmen, dagiti monumento ti dakkel a tanem iti bato idiay Drente, ken mabalin a nabangon idi nagbaetan ti agarup a 4100 SK ken 3200 SK. Iti abagatn a laud, ti kultura ti Vlaardingen (agarup a 2600 BC), ti mays nga ad-adu a primitibo a kultura dagiti agan-anup ken agburburas ket nasayaatda met a nagbiag kadagiti paset ti panawen ti Neolitiko. .

Ti pannakabiruk ti gambang ket mangipakpakita nga adda met idi ti panagtagilako kadagii sabali a lugar idiay Europa, gapu ta ti natural a gambang ket saan amabirukan iti daga ti Olanda. Ti Panawen ti Bronse ket mabalin a nagrugi idi agarup a 2000 SK ken nagpaut aginggana idiagarup a 800 SK. Dagiti kadawyan a bronse a banag manipud ti daytoy a paset ti panawen ket mairaman dagiti kutsilio, espada, wasay, tulang ti lulod ken dagiti pulsera. Dagiti network ti pagtagilakuan iti las-ud ti daytoy a panawen ket gimmay-at kadagiti adayo a distansia. Dagiti adu a nabirukan idiay Drente dagiti karkarna ken napateg a banag, a kas dagiti lata-abolario a kuenta, ket mangisingasing a ti Drente idi ket setro ti pagtagilakuan idiay Olanda idi Panawen ti Bronse.

Heograpia

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti Europeano nga Olanda

[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti satelite a pannakakita ti Olanda.

Ti Europeano a lugar ti Olanda ket mabirukan iti nagbaetan dagiti latitud ti 50° ken 54° N, ken dagiti longtud ti 3° ken 8° E.

Ti OLanda ket heograpiko nga ababa unay ken nadalumpinas a pagilian, nga addaan iti agarup a 26% iti kalawana[22] and 21% of its population[10] ket mabirukan iti baba ti pantar ti baybay, ken agarup laeng a 50% iti daga ket sumurok iti maysa metro iti ngato ti pantar ti baybay. Ti pagilian iti kaaduan ket nadalumpinas, malaksid kadagiti turod iti adayo nga abagatan a daya, ken agtayag dagitoy ti saan a nangatngato ngem 321 a metmetro, ken dagiti pay dadduma nga ababa a turod iti sentral a paspase. Kaaduan kadagiti lugar iti baba ti pantar ti baybay ket inaramid ti tao, pinataud babaen ti panangiyaud ti turba wenno nagun-od babaen ti panangala manen ti daga. Manipud idi maika-16 a siglo, dagiti dakkel a lugar ti polder ket naipreserba babaen dagiti napasayaat a sistema ti pagayusan ti danum a mangiraman kadagiti tambak, kanal ken dagiti estasion ti pagbombaan. Gangani 17% iti kalawa ti daga ti pagilian ket naala manen manipud ti baybay ken manipud kadagiti danaw.

Kaaduan ti pagilian ket naporma idi babaen dagiti estuario dagiti tallo a dakkel a karayan ti Europa: ti Rin (Rijn), thi Mosa (Maas) ken ti Eskalda (Schelde), ken dagiti pay distributarioda. Ti abagatan-laud a paset ti Olanda ket aginggana ita nga aldaw ket delta ti karayan dagitoy a karayan, ti delta Rin-Mosa-Eskalda.

Ti Olanda ket nabingbingay kadagiti paset ti amianan ken abagatan babaen ti Rin, ti Waal, ti kangrunaan a distributario a sanga, ken ti Mosa. Iti napalabas dagitoy a karayan ket nagrebbeng a kas natural a bangen a nagbaetan dagiti peudo ken isu a dagitoy ket historikal a napartuat a kultural a pannakabingay, kas nakitkita kadagiti ponetiko a panagkukua a mabalin a malasin iti ania man a bangir iti tinawtawagan dagiti Olandes iti "Nalatak a Karkarayan" (de Grote Rivieren). Ti sabali pay a nangruna a sanga ti Rin, ti karayan IJssel, ket agayus idiay Danaw IJssel, ti dati a Zuiderzee ('akin-abagatan a baybay'). Kasla met ti dati, daytoy a karayan ket mangporma ti lingnguistiko a pannakabingay: dagiti tattao iti amianan a daya iti daytoy a karayan ket agsaoda kadagiti dialekto ti Ababa a Sahon nga Olandes (malaksid ti probinsia ti Friesland, nga addaan met daytoy iti bukod a pagsasao).[23]

Klima

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti predominante a direksion ti angin idiay Olanda ket abagatan-laud, nga agpataud ti moderado a klima ti baybay, nga addaan kadagiti nalamiis a kalgaw ken kalalainganna a panaglalam-ek, ken kadawyan a nadam-eg. Daytoy ket nangruna nga agpayso iti asideg ti Aplaya ti Olanda, a dagiti temperatura ket mabalin a ad-adu ngem 10 °C (18 °F) iti kangato (iti panaglalam-ek) wenno ab-ababa (iti kalgaw) ngem idiay (abagatan) daya ti pagilian.

Dagiti sumaganad a tabla ket naibatay kadagiti natimbeng a panagrukod babaen ti estasion ti tiempo ti KNMI idiay De Bilt idi baetan ti 1981 ken 2010:

Datos ti klima para iti De Bilt (1981–2010 agtetengnga), amin a lokasion ti KNMI (dagiti nakaro idi 1901–2011), naniebe nga al-aldaw: (1971–2000 agtetengnga).
Bulan Ene Peb Mar Abr May Hun Hul Ago Sep Okt Nob Dis Tawen
Rekord a kinangato °C (°F) 17.2
(63.0) 		20.4
(68.7) 		25.6
(78.1) 		32.2
(90.0) 		35.6
(96.1) 		38.4
(101.1) 		37.1
(98.8) 		38.6
(101.5) 		35.2
(95.4) 		30.1
(86.2) 		22.0
(71.6) 		17.8
(64.0) 		38.6
(101.5)
Napipia a kinangato °C (°F) 5.6
(42.1) 		6.4
(43.5) 		10.0
(50.0) 		14.0
(57.2) 		18.0
(64.4) 		20.4
(68.7) 		22.8
(73.0) 		22.6
(72.7) 		19.1
(66.4) 		14.6
(58.3) 		9.6
(49.3) 		6.1
(43.0) 		14.1
(57.4)
Inaldaw a pagtengngaan °C (°F) 3.1
(37.6) 		3.3
(37.9) 		6.2
(43.2) 		9.2
(48.6) 		13.1
(55.6) 		15.6
(60.1) 		17.9
(64.2) 		17.5
(63.5) 		14.5
(58.1) 		10.7
(51.3) 		6.7
(44.1) 		3.7
(38.7) 		10.1
(50.2)
Napipia a kinababa °C (°F) 0.3
(32.5) 		0.2
(32.4) 		2.3
(36.1) 		4.1
(39.4) 		7.8
(46.0) 		10.5
(50.9) 		12.8
(55.0) 		12.3
(54.1) 		9.9
(49.8) 		6.9
(44.4) 		3.6
(38.5) 		1.0
(33.8) 		6.0
(42.8)
Rekord a kinababa °C (°F) −27.4
(−17.3) 		−26.8
(−16.2) 		−20.7
(−5.3) 		−9.4
(15.1) 		−5.4
(22.3) 		−1.2
(29.8) 		0.7
(33.3) 		1.3
(34.3) 		−3.7
(25.3) 		−8.5
(16.7) 		−14.4
(6.1) 		−22.3
(−8.1) 		−27.4
(−17.3)
Napipia a presipitasion mm (pulgada) 69.6
(2.74) 		55.8
(2.20) 		66.8
(2.63) 		42.3
(1.67) 		61.9
(2.44) 		65.6
(2.58) 		81.1
(3.19) 		72.9
(2.87) 		78.1
(3.07) 		82.8
(3.26) 		79.8
(3.14) 		75.8
(2.98) 		832.5
(32.78)
Napipia nga al-aldaw ti presipitasion (≥ 0.1 mm) 17 14 17 13 14 14 14 14 15 16 18 17 184
Napipia nga al-aldaw ti niebe (≥ 0 cm) 6 6 4 2 0 — — — — 0 2 5 25
Napipia a relatibo a dam-eg (%) 87 84 81 75 75 76 77 79 84 86 89 89 82
Pagtengngaan a binulan nga or-oras ti lawag iti init 62.3 85.7 121.6 173.6 207.2 193.9 206.0 187.7 138.3 112.9 63.0 49.3 1,601.5
Taudan: Knmi.nl[24]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Wat is het Koninklijk wapen iti Rijkswapen? (Google translate)". Opisial a sapot ti pagsasadan ti Olandes. Naala idi 8 Agosto 2011.
  2. ^ a b c d "Olánda". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 6 Mayo 2011.
  3. ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)". Eurostat Data Explorer. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 13 Agosto 2013.
  4. ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
  5. ^ "Wet gebruik Friese taal in het rechtsverkeer" (iti Olandes). wetten.nl. Naala idi 25 Oktubre 2010.
  6. ^ a b "Invoeringswet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba" (iti Olandes). wetten.nl. Naala idi 1 Enero 2011.
  7. ^ Rubino, Carl Ralph Galvez (2000). "Olanda". Ilocano Dictionary and Grammar: Ilocano-English, English-Ilocano (iti Ingles ken Ilokano). University of Hawaiʻi Press. p. 394. ISBN 978-0-8248-2088-6.
  8. ^ "Baybay Amianan". Ministro ti Salaknib. Naala idi 6 Marso 2012.
  9. ^ Olandes a Ministro ti Ganganaet a pannakibiang. "Maipapan ti Olanda". Naala idi 3 Marso 2011.
  10. ^ a b "Milieurekeningen 2008" (PDF). Centraal Bureau voor de Statistiek. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2010-02-15. Naala idi 4 Pebrero 2010.
  11. ^ "Olanda a Pagsurotan – Dagiti Nakakaskasdaaw a kinapudno a maipanggep ti Olandas". Eupedia. 19 Abril 1994. Naala idi 29 Abril 2010.
  12. ^ van Krieken, Peter J.; David McKay (2005). Ti Hague: Legado a Kapitolio ti Lubong. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. ISBN 90-6704-185-8., a naisangsangayan, "Idi ti 1990 a tawtawen, idi las-ud ti termino a kas Sekretario Heneral ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ni Boutros Boutros-Ghali ket nangirugrugi a timmawtawag Ti Hague a ti legado a kapitolio ti lubong."
  13. ^ Olanda, Index of Economic Freedom. heritage.org
  14. ^ "Ayan kadi ti karagsakan a lugar iti Daga? | The Search Office Space Blog | Searchofficespace". News.searchofficespace.com. 25 Mayo 2011. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-10-11. Naala idi 28 Oktubre 2011.
  15. ^ "The Reuters Style Guide". Naala idi 31 Marso 2014.
  16. ^ "The BBC News Styleguide" (PDF). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2012-02-27. Naala idi 31 Marso 2014.
  17. ^ "Telegraph style book: places and peoples". The Daily Telegraph. London. 12 Abril 2008. Naala idi 31 Marso 2014.
  18. ^ "The Guardian style guide" (PDF). London. Naala idi 31 Marso 2014.
  19. ^ Van Zeist, W. (1957), "De steentijd van Nederland", Nieuwe Drentse Volksalmanak, 75: 4–11
  20. ^ Louwe Kooijmans, L.P., "Trijntje van de Betuweroute, Jachtkampen uit de Steentijd te Hardinxveld-Giessendam", 1998, Spiegel Historiael 33, pp. 423–428
  21. ^ Volkskrant 24 Agosto 2007 "Prehistoric agricultural field found in Swifterbant, 4300–4000 BC"
  22. ^ Schiermeier, Quirin (5 Hulio 2010). "Few fishy facts found in climate report". Nature. 466 (170). doi:10.1038/466170a.
  23. ^ Welschen, Ad: Course Dutch Society and Culture, International School for Humanities and Social Studies ISHSS, Universiteit van Amsterdam, 2000–2005.
  24. ^ "Knmi.nl" (iti Olandes). Naala idi 25 Disiembre 2011.

Adu pay a mabasbasa

[urnosen | urnosen ti taudan]
Heograpia ken enbironmento
  • Burke, Gerald L. The making of Dutch towns: A study in urban development from the 10th–17th centuries (1960)
  • Lambert, Audrey M. The Making of the Dutch Landscape: An Historical Geography of the Netherlands (1985); focus on the history of land reclamation
  • Meijer, Henk. Compact geography of the Netherlands (1985)
  • Riley, R. C., and G. J. Ashworth. Benelux: An Economic Geography of Belgium, the Netherlands, and Luxembourg (1975) online
Pakasaritaan
  • Paul Arblaster. A History of the Low Countries. Palgrave Essential Histories Series New York: Palgrave Macmillan, 2006. 298 pp. ISBN 1-4039-4828-3.
  • J. C. H. Blom and E. Lamberts, eds. History of the Low Countries (1998)
  • Jonathan Israel. The Dutch Republic: Its Rise, Greatness, and Fall 1477–1806 (1995)
  • J. A. Kossmann-Putto and E. H. Kossmann. The Low Countries: History of the Northern and Southern Netherlands (1987)

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Olanda iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Olanda manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Sapasap a pakaammo
Gobierno
Panagbanniaga
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Olanda&oldid=401953"