Wikipedia

Rusia

pagilian idiay akin amianan nga Eurasia
(Naibaw-ing manipud iti Russia)

Nagsasabtan: 60°N 90°E / 60°N 90°E / 60; 90

Ti Rusia /ˈrʌʃə/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen) wenno /ˈrʊʃə/ (Ruso: Россия, tr. Rossiya, IPA: [rɐˈsʲijə] (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen)), opisial nga ammo a kas ti Rusia ken ti Ruso a Pederasion[10] (Ruso: Российская Федерация, tr. Rossiyskaya Federatsiya, IPA: [rɐˈsʲijskəjə fʲɪdʲɪˈratsɨjə] (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen)), ket maysa a pagilian idiay akin-amianan nga Eurasia.[11] Daytoy ket maysa a pederal a semi-presidensial a republika, a buklen dagiti 83 pederal a suheto. Manipud ti amianan a laud a mapan iti abagatan a daya, ti Rusia ket makibingbingay ti pagbeddengan iti Norwega, Pinlandia, Estonia, Letonia, Lituania ken Polonia (dagitoy dua ket babaen ti Kaliningrad Oblast), Belarus, Ukrania, Georgia, Azerbaijan, Kazakhstan, Tsína, Mongolia, ken Amianan a Korea. Adda pay daytoy dagiti maipapan ti baybay a pagbeddengan iti Haón babaen ti Baybay ti Okhotsk, ken ti estado ti Etados Unidos iti Alaska babaen ti Nailet a Baybay Bering. Iti 17,075,400 kuadrado kilometro (6,592,800 sq mi), ti Rusia ket isu ti kadakkelan a pagilian iti lubong, a mangsakop iti sumurok a pagkawalo iti matagtagitao a lugar iti Daga. Ti Rusia ket isu pay ti maikawalo a kaaduan ti populasion a pagilian nga adaan ti 146.2 a riwriw a tattao.[12] Sumakop daytoy ti ballasiw ti sibubukel iti akin-amianan nga Asia ken 40% iti Europa, agsangapda kadagiti siam a sona ti oras ken agitiptipon iti maysa a nalawa a sakup iti kapalikmutan ken dagiti porma ti daga. Ti Rusia ket adda ti kadakkelan a reserba kadagiti mineral ken dagiti rekurso ti enerhia iti lubong[13] ken isu ti kadakkelan nga agpatpataud iti lana ken masna nga alingasaw iti sangalubongan. Ti Rusia ket addaan iti kadakkelan a reserba a kabakiran ken dagiti danawna ket aglaon iti agarup a maysa a pagkapat iti di-naapgad a danum iti lubong.[14]

Ruso a Pederasion
Российская Федерация
Rossiyskaya Federatsiya
Wagayway ti Rusia
Wagayway
Eskudo ti Rusia
Eskudo
Nailian a kanta: 
Государственный гимн Российской Федерации
Gosudarstvenny gimn Rossiyskoy Federatsii
("Kanta ti Estado ti Pederasion a Ruso")
Lokasion ti Rusia
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Moscow
55°45′N 37°37′E / 55.750°N 37.617°E / 55.750; 37.617
Opisial a sasaoRuso opisial iti amin iti daytoy a pagilian; 27 a dadduma a maikuyog nga opisial iti sabsabali a rehion
Grupgrupo ti etniko
(2010)
81% Dagiti Ruso
3.7% Tataro
1.4% Ukrainiano
1.1% Baskir
1% Chuvash
11.8% ken dadduma pay a saan a nainaganan[1]
Relihion
(2017)[2]
  • 73% Kristianidad
  • —70% Ortodokso a Ruso
  • —3% Dadduma a Kristiano
  • 15% Awan relihion
  • 10% Islam
  • 2% Dadduma
Nagan dagiti umiliRuso
GobiernoPederal semi-presidensial a republika
Vladimir Putin (Владимир Путин)
Mikhail Mishustin (Михаил Мишустин)
Valentina Matviyenko (Валенти́на Матвие́нко) (UR)
Vyacheslav Volodin (Вячеслав Володин) (UR)
LehislaturaPederal a Gimong
• Akinngato a kamara
Konseho a Pederasion
• Akinbaba a kamara
Estado a Duma
Pannakaipatakder
862
882
• Vladimir-Suzdal Rus'
1169
1283
16 Enero 1547
22 Oktubre 1721
7 Nobiembre 1917
10 Disiembre 1922
• Ruso a Pederasion
25 Disiembre 1991
Kalawa
• Dagup
17,098,246 km2 (6,601,670 sq mi)[3] 17,125,191 km2 (mairaman ti Crimea)[4] (Umuna)
• Danum (%)
13[5] (mairaman dagiti kalugnakan)
Populasion
• Karkulo idi 2021
  • Neutral decrease 146,171,015
  • (mairaman ti Crimea)[6]
  • Neutral decrease 143,759,445
  • (malaksid ti Crimea)[6]
(Maika-9)
• Densidad
8.4/km2 (21.8/sq mi) (Maika-181)
GDP (PPP)Karkulo idi 2021
• Dagup
increase $4.328 trilion[7] (Maika-6)
• Tunggal maysa a tao
increase $29,485[7] (Maika-55)
GDP (nominal)Karkulo idi 2021
• Dagup
increase $1.710 trilion[7] (Maika-11)
• Tunggal maysa a tao
increase $11,654[7] (Maika-64)
Gini (2018)negatibo nga idadakkel 37.5[8]
kalalainganna · Maika-98
HDI (2019)increase 0.824[9]
nangato unay · Maika-52
KuartaRublo ti Rusia (₽) (RUB)
Sona ti orasUTC+2 to +12
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+7
TLD ti internet

Ti pakasaritaan iti daytoy a pagilian ket nangrugi kadagiti Daya nga Eslabo, nga immungar a kas dagiti malaslasin a grupo idiay Europa a nagbaetan dagiti maika-3 ken maika-8 a siglo AD.[11] Binangon ken tinurayan babaen ti maysa a Barangiano a napili a mannakigubat ken dagiti kaputotanda, ti mediebal nga estado iti Rus ket rimsua idi maik-9 a siglo. Idi 988 inamponna ti Ortodokso a Kristianidad manipud iti Imperio a Bisantino,[15] a nagrugian ti sintesis dagiti Bisantino ken Eslabo a kultura a nagilawlawag ti Ruso a kultura para kadagiti sumaruno a milenio.[15] Ti Rus' ket naapday ken nagbalin kadagiti nadumaduma a babassit nga estado; kaaduan kadagiti Rus' a dagdaga ket sinakop babaen dagiti panagraut ti Mongol ken dagitoy ket nagbalin a tributario dagiti nomadiko a Nabalitokan a Horda.[16] Ti Nalatak a Dukado ti Moscow ket nagininut a nangtipon kadagiti nakapalikmut a Ruso a prisipalidad, nakaganab ti pannakawayawayas manipud iti Nabalitokan a Horda, ken nangituray ti kultura ken politika a legado iti Kievan Rus'. Babaen ti maika-18 a siglo, daytoy a pagilian ket kaaduan a nagpalawa babaen ti panagrukma, panangikapet, ken eksplorasion a nagbalin iti Imperio a Ruso, nga isu daytoy ti maikatlo a kadakkelan nga imperio iti pakasaritaan, a sumakop manipud iti Polonia idiay Europa aginggana idiay Alaska iti Amianan nga Amerika.[17][18]

Sakbayan ti Ruso Rebolusion, ti Rusia ket nagbalin ti kadakkelan ken ti umuna a kumaduaan iti Kappon ti Sobiet, ti immuna a batay-linteg a sosialista nga estado iti lubong ken mabigbigan a maysa a nalatak a bileg,[19] a daytoy ket nagbanagan ti naikeddeng a papel dagiti Kumadua a panagballigi iti Maikadua a Sangalubongan a Gubat.[20][21] Ti panawen ti Sobiet ket nakakita kadagiti kaaduan a nagun-od iti teknolohia iti maika-20 a siglo, a mairaman ti umuna a panagbanniaga ti nagtagitaon iti limbang iti lubong. Ti Ruso a Pederasion ket nabangon sakbay ti pannakarunaw iti Kappon ti Sobiet idi 1991, ngem daytoy ket mabigbigan a kas ti nalinteg a personalidad iti Sobiet nga estado.

Ti Ruso nga ekonomia ket isu ti maikasiam a kadakkelan iti lubong babaen ti nominal a GDP ken maikanem a kadakkelan babaen ti pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang, nga adda ti maikatlo a kadakkelan a nominal ti militar a busbos. Ti Rusia ket maysa kadagiti kapardasen nga agrangrang-ay a kangrunaan nga ekonomia iti lubong. Maysa pay kadagiti lima a mabigbig a naarmasan ti nuklear nga estado ken agtagikua kadagiti kadakkelan ti reserba dagiti armas iti dagup a panagdadael. Ti Rusia ket maysa a nalatak a bileg ken agnanayon a kameng iti Konseho ti Salaknib ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, kameng iti G8, G20, ti Konseho ti Europa, ti Pagtitinnulongan ti Ekonomia ti Asia-Pasipiko, ti Gunglo ti Pagtitinnulongan ti Shanghai, ti Komunidad ti Eurasiano nga Ekonomiko, ti Gunglo iti Salaknib ken Pagtitinnulongan iti Europa (OSCE), ti Gungloti Komersio iti Lubong (WTO), ken ti daulo a kameng iti Mankomunidad dagiti Nawaya nga Estado.

Ti Katedral ti Saint Basil ken ti Torre ti Spasskaya ti Moscow Kremlin iti Red Square iti Moscow

Dagiti nagibasaran

urnosen
  1. ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-01-18. Naala idi 2012-02-21.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
  2. ^ "Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe". Pew Research Center (iti Ingles). 10 Mayo 2017. Naala idi 9 Septiembre 2017.
  3. ^ Statistics Division, United Nations Department of Economic and Social Affairs (2016). World Statistics Pocketbook, 2016 Edition (PDF) (iti Ingles). New York: United Nations. ISBN 978-92-1-161612-5. Naala idi 24 Abril 2018.
  4. ^ Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 1 Enero 2017 (в разрезе субъектов Российской Федерации) [Information About Availability and Distribution of Land in the Russian Federation as of 1 January 2017 (by Federal Subjects of Russia)] (Tables) (iti Ruso). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 23 March 2019. Naala idi 19 September 2021 – babaen ti rosreestr.ru.
  5. ^ "The Russian Federation: General Characteristics". Federal State Statistics Service (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 28 Hulio 2011. Naala idi 5 Abril 2008.
  6. ^ a b Оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 г. и в среднем за 2020 г. [Estimated population as of 1 January 2021 and on the average for 2020] (XLS). Федеральная служба государственной статистики [Federal State Statistics Service] (iti Ruso). Naala idi 6 Abril 2021.
  7. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, April 2021" (iti Ingles). International Monetary Fund. Naala idi 17 Abril 2020.
  8. ^ "GINI index (World Bank estimate) – Russian Federation" (iti Ingles). World Bank. Naala idi 22 Marso 2020.
  9. ^ United Nations Development Programme (2020). Human Development Report 2020 (PDF) (Reporta) (iti Ingles). ISBN 978-92-1-126442-5. Naala idi 15 Disiembre 2020.
  10. ^ "Dagiti nagan a Ruso a Pederasion ken Rusia ket nasken nga agpadpadan to". "Consititution of the Russian Federation, Article 1" [Ti Batay-linteg iti Ruso a Pederasion, Artikulo 1] (iti Ingles). Naala idi 25 Hunio 2009 – babaen ti constitution.ru.
  11. ^ a b "Russia" [Rusia]. Encyclopædia Britannica (iti Ingles). Naala idi 31 Enero 2008.
  12. ^ Федеральная служба государственной статистики (Federal State Statistics Service) (2011). "Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года (Information on the final results of the 2010 All-Russian Population Census)". Всероссийская перепись населения 2010 года (2010 All-Russia Population Census) (iti Ruso). Federal State Statistics Service. Naala idi 2011-12-28.
  13. ^ "Panorama of Russia" [Panorama iti Rusia]. Commission of the Russian Federation for UNESCO [Komision iti Ruso a Pederasion para iti UNESCO] (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-03-23. Naala idi 29 Oktubre 2010.
  14. ^ Curtis, Glenn E., ed. (1998). "Topography and Drainage" [Topograpia ken Pagayusan ti Danum]. Russia: A Country Study [Rusia: Panagadal ti Pagilian] (iti Ingles). Washington, DC: Federal Research Division, Library of Congress [Pederal a Panagsukisok Dibision, Biblioteka iti Kongreso]. pp. 126–134. ISBN 0-8444-0866-2. LCCN 97007563.
  15. ^ a b Curtis, Glenn E., ed. (1998). Russia: A Country Study [Rusia: Panagadal ti Pagilian] (iti Ingles). Washington, DC: Federal Research Division, Library of Congress [Pederal a Panagsukisok Dibision, Biblioteka iti Kongreso]. pp. 1–10. ISBN 0-8444-0866-2. LCCN 97007563.
  16. ^ Prawdin, Michael (2005). The Mongol Empire: Its Rise and Legacy [Ti Mongol nga Imperio: Ti Ibabangon ken Legado] (iti Ingles). Somerset, N.J.: Transaction. pp. 512–550.
  17. ^ Taagepera, Rein (1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia" [Panagpalawa ken Panagpabassit a Tabs dagiti Dakkel a Turay: Kontesto para iti Rusia]. International Studies Quarterly [Pagkapat nga Internasional a Panagadadal] (iti Ingles). 41 (3): 475–504. doi:10.1111/0020-8833.00053.
  18. ^ Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D. (2006). "East-West Orientation of Historical Empires and Modern States" [Daya-Laud Orientasion iti Pakasaritaan dagiti Imperio]. Journal of World-Systems Research [Warnakan iti Lubong-Sistema a Panagsukisok] (iti Ingles). 12 (2): 219–229. doi:10.5195/jwsr.2006.369.
  19. ^ Dagiti politika dagiti nalatak a Bileg: ti panagbalbaliw iti Estado Unidos ken ti Kappon ti Sobiet Books.Google.com
  20. ^ Weinberg, G. L. (1995). A World at Arms: A Global History of World War II [Nakaarmas a Lubong: Ti Sangalubongan a Pakasaritaan iti Maikadua a Sangalubongan a Gubat] (iti Ingles). Cambridge University Press [Cambridge nga Unibersidad ti Pagmalditan]. p. 264. ISBN 0-521-55879-4.
  21. ^ Rozhnov, Konstantin (2005-05-05). "Who Won World War II?" [Sino ti Nangabak ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat?]. BBC News (iti Ingles). Naala idi 2021-09-20.

Dagiti akinruar a silpo

urnosen

  Dagiti midia a mainaig iti Rusia iti Wikimedia Commons
  Pakaammo ti panagbiahe idiay Rusia manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Rusia&oldid=400852"