Karayan Cagayan (Mindanao)
Ti Karayan Cagayan, masansan pay a tinawtawagan ti Karayan Cagayan de Oro, ket maysa kadagiti karayan nga agay-ayus iti akin-amianan a tengnga a paset ti isla ti Mindanao idiay Filipinas. Ti karayan ket agtaud ti danumna idiay Kabambantayan ti Kalatungan a mabirukan idiay tengnga a paset ti probinsia ti Bukidnon. Daytoy ket lasatenna dagiti ili ti Talakag, Baungon ken Libona, ken dagiti maal-alana a tirubutario kadagiti paglasatanna. Daytoy ket kanungpalan nga agayus idiay Luek Macajalar idiay Siudad ti Cagayan de Oro idiay probinsia ti Misamis Oriental.
| Karayan Cagayan de Oro | |
|---|---|
 Panagrakit ti parokpok a dandanum idiay Karayan Cagayan de Oro. | |
 Ti mapa ti labneng ti Karayan Cagayan de Oro a mangipakpakita kadagiti kangrunaan a tributariona. | |
.svg)  .svg) | |
| Lokasion | |
| Pagilian | Filipinas |
| Rehion | Amianan a Mindanao (Rehion X) |
| Siudad | Cagayan de Oro |
| Pisikal a pakaidumdumaan | |
| Taudan | Kabambantayan ti Kitanglad |
| - lokasion | Kabambantayan ti Kalatungan, Bukidnon, Amianan a Mindanao, Filipinas |
| - nagsasabtan | 7°57′27″N 124°48′57″E / 7.95750°N 124.81583°E |
| - kangato | 2,286 m (7,500 ft) |
| Sabangan | Sabangan ti Karayan Cagayan de Oro |
- lokasion | Luek Macajalar, Cagayan de Oro, Amianan a Mindanao, Filipinas |
- nagsasabtan | 8°28′56″N 124°38′50″E / 8.48222°N 124.64722°ENagsasabtan: 8°28′56″N 124°38′50″E / 8.48222°N 124.64722°E |
- kangato | 0 m (0 ft) |
| Kaatiddog | 90 km (56 mi) |
| Kadakkel ti labneng | 1,521 km2 (587 sq mi) |
| Panagayus | |
| - lokasion | Luek Macajalar |
| Langlanga ti labneng | |
| Dagiti tributario | |
| - kanawan | Karayan Kalawaig, Karayan Tagite, Karayan Bubunaoan |
Ti karayan ket agserbi a kas ti masna a pagbeddengan ti probinsia ti Bukidnon ken ti Siudad ti Iligan ken ti baetan ti Bukidnon ken Siudad ti Cagayan de Oro, a naibatay iti administratibo a bilin nga inted ti awanen a Departamento ti Mindanao ken Sulu idi las-ud ti panagsakop dagiti Amerikano iti Filipinas. Idiay siudad ti Cagayan de Oro, daytoy ti mangbingay a linia iti baetan dagiti dua a Kongresional a distritona.
Ti Karayan Cagayan ket nadayeg a lugar para iti panagrakit ti parokpok a danum idiay Filipinas ken inragragpat babaen ti Departamento ti Turismo a kas ti kas ti nangruna a pagbisitaan iti Siudad ti Cagayan de Oro.
Etimolohia
urnosenTi kasisigud a nagan ti karayan ket Karayan Kalambaguasasahan , gapu ti kaadda dagiti kayo ti Lambago (Hibiscus tiliaceus, ti kameng ti pamilia ti kayo ti Malvaceae ng aagtubo laeng kadagiti lugar ti ababa nga altitud kasla dagiti igid ti baybay, igid ti karayan ken dadduma pay a lugar a maabutan dagiti atab)[1] kadagiti igid ti karayan. Idi las-ud ti isasangpet dagiti Kastila idiay Siudad ti Cagayan de Oro, ti nagan ket nasukatan idi ti Karayan Cagayan.[2][3]
Ti nagan ti karayan iti Cagayan ket nagtaud manipud iti Malayo-Polinesio a balikas ti "Ag", a ti kaibuksilanna ket danum. Ti "Kagay" ket kaibuksilanna ti karayan ken ti "Kagayan" ket lugar nga addaan iti karayan.[4]
Heograpia
urnosenDalan
urnosenTi taudan ti danum ti karayan ket mabirukan idiay Kabambantayan ti Kalatungan, idiay tengnga a paset ti Probinsia ti Bukidnon. Daytoy ket agayus nga agpa-amianan idiay Siudad ti Cagayan de Oro iti agarup a 90 kilometro[5] sakbay a maatianan idiay Luek Macajalar.
Pagatianan a lugar
urnosenTi karayan ket agayus iti agarup a kalawa ti 1,521 kuadrado kilometro.[5] Agarup a 80% iti pagatianan a labneng ket mabirukan idiay Probinsia ti Bukidnon ken ti mabatbati ket idiay Siudad ti Iligan ken Siudad ti Cagayan de Oro.
Dagiti tributario
urnosenDagiti kangrunaan a tributario ti Karayan Cagayan de Oro ket dagiti sumaganad:
- Karayan Kalawaig
- Karayan Tagite
- Karayan Bubunaoan
- Karayan Tumalaong
Sabangan
urnosenTi sabangan ti karayan ket mabirukan idiay Siudad ti Cagayan de Oro. Kalpasan ti dalan iti 90-kilometro manipud iti banbantay ti Bukidnon, ti karayan ket kanungpalan a maatianan idiay Luek Macajalar.
Turismo
urnosenPanagrakit ti parokpok a danum ken Panagkayak
urnosen_white_water_rafting.JPG)
Ti panagrakit ti parokpok a danum , panagkayak ken pannagna ti karayan[6] ket maysa kadagiti aktibidad ti turismo a mairagragpat iti karayan. Ti administrasion ti siudad ken ti Departamento ti Turismo ket nangaramid daytoy a kas ti kangrunaan nga aktibidad ti turismo idiay Siudad ti Cagayan de Oro.[7] Ti pangrugian a punto iti karayan, panagrakit ti parokpok a danum ket adda idiay Baranggay Mambuaya, ti 30-40 minuto a panaglugan manipud iti maitutop a siudad.
Iti kinaudi, ti panagrakit ti parokpok a danum idiay karayan Cagayan ket makagungun-od ti kinadayeg babaen kadagiti napalabas a panawen kalpasan ti panagpadas a panagkarit ti panagrakit ti parokpok a danum ti karayan babaen ni Presidente Gloria Macapagal-Arroyo ken dagiti nadayeg a personalidad.
Kitaen pay
urnosenDagiti nagibasaran
urnosen- ^ Streaming through Kalambagohan's history
- ^ Cagayan de Oro: Pakasaritaan
- ^ "Naragsak nga Isasangbay iti Siudad ti Cagayan de Oro: Pakasaritaan ken sarita". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-05-18. Naala idi 2013-12-19.
- ^ "Pakasaritaan ti Cagayan de Oro". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2019-11-10. Naala idi 2013-12-19.
- ^ a b "Dagiti Nangruna a Labneng ti Karayan iti Filipinas", Inpablaak babaen ti Opisina ti Nailian a Rekurso ti Danum, Oktubre 1976 (p. 12)
- ^ "Panagkayak ti parokpok a danum iti KayakDomain.com". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-09-26. Naala idi 2018-05-01.
- ^ Website ti Turismo ti Cagayan de Oro
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Karayan Cagayan (Mindanao) iti Wikimedia Commons