Sambahsa
| Sambahsa (Sambahsa-Mundialect) | |
|---|---|
| Create per: | Olivier Simon in 2007 |
| Parlate in: | paises e regiones in cinque continentes (como secunde lingua) |
| Personas: | sin datos |
| Position: | |
| Scriptura: | Alphabeto latin |
| Phylogenese: |
Lingua artificial |
| Statuto official | |
| Codices de position | |
| Lingua - Lista de linguas - Linguistica | |
| Sambahsa flag.jpg | |
Sambahsa o Sambahsa-Mundialect es un lingua artificial international auxiliar (IAL) construite per le linguista francese Olivier Simon.[1] In le categoria de IALs, illo es considerate como un mundolingua. Illo se basa sur le lingua Proto-Indo-Europee (PIE) e ha un grammatica relativemente complexe.[2][3] Le lingua esseva prime publicate in le Internet in julio 2007; ante isto, le creator assevera haber laborate in illo durante octo annos. Conforme a un de raras studios academic que tracta recente linguas auxiliar, "Sambahsa ha un vocabulario extensive e multe material de apprender e reference".[4]
Le prime parte del nomine del lingua, Sambahsa, es componite de duo parolas ex le proprie lingua, sam e bahsa, que significa 'ipse' e 'lingua', respectivemente. Mundialect, a su vice, es un fusion de mundial 'global' e dialecto 'dialecto'.
Sambahsa essaya preservar le orthographia original del parolas tanto quanto possibile, lo que rende su orthographia complexe, benque totevia regular.[5] Il ha quatro casos grammatic: nominative, accusative, dativ, e genitiv.[6]
Sambahsa, ben que basate sur le PIE, adhibi un bon proportione de su vocabulario ex linguas como arabe, chines, indonesian, swahili, e turc, que appartine a varie altere familias linguisticas.[1]
Grammatica
[modificar | modificar fonte]Pronunciation
[modificar | modificar fonte]Sambahsa usa le 26 litteras del alphabeto latino.
Declinationes
[modificar | modificar fonte]In Sambahsa, declinationes es solmente obligatori pro pronominos. Le declinationes de iste pronominos (demonstrative/interrogative e relative/personal) es principalmente parallel, e frequentemente monstra similitudines con lor antecessores Proto-Indo-Europee. Assi, in omne declinationes de Sambahsa, le neutre nominative e accusative es identic, como esseva le caso in PIE.[7] Il ha formas identic pro le pronomines relative e interrogative,[8] como anque pro le pronomine de tertie persona e le articulo definite (the in anglese).[9]
Sambahsa ha duo numeros (singular e plural; le numero dual de PIE non ha essite preservate) e quatro generos grammatical: masculin, feminin, neutre, e indeterminate. Iste ultime genere, que es un innovation ab PIE, es usate quando on face referencia a un substantivo de genere incerte o ignote, e, in le plural, pro gruppos que contine elementos de differente generes. Le creator de Sambahsa introduceva iste elemento non-PIE pro evitar le controversia de "genere" trovate in Esperanto.
Le genere es attribuite in Sambahsa secundo le "ver natura" del substantivo al qual on face referentia, simile al methodo usate per le parlantes de anglese con he, she, e it.
Sambahsa ha quatro casos grammatical: nominative, accusative, dativ, e genitiv; tamen, lor attribution tenta esser le plus logic possibile, e non arbitrarie como in multe linguas indo-europee moderne. Le nominative es le caso del subjecto, e le forma sub le qual parolas es presentate in dictionarios. Excepte pro verbes que describen un movemento o un position (ubi on debe usar le prepositiones appropriate), omne verbes transitive debe introducer le caso accusative al prime loco, ante un eventual caso dativ. Tamen, le proposition subordinate de discurso indirecte es considerate como un objecto directe, conduce a verbes que introduce un objecto indirecte, anque si il non ha un objecto directe visibile.
Comparation:
- Is mi antwehrdt od is ne gwehmsiet cras, 'Ille responde (a) me que ille non venira cras'
- Is ne mi hat antwohrden, 'Ille non ha respondate (a) me'
In Sambahsa, tote prepositiones induce le accusative.[10]
Le genitivo indica possession e es usate post adjectivos que pote introducer un proposition subordinate.
Comparation:
- Som yakin od is ghehdsiet kwehre to, 'Io es certo que ille potera facer isto'
- Som yakin eysen (genitivo plural) imkans, "Io es certo de su capacitates".
Pro substantivos e adjectivos, il existe "terminos libere" declinate (i.e. non-obligatori) usate le plus sovente in un contexto litterari pro euphonia o poesia. Iste systema se inspira in le terminos euphonic (ʾiʿrāb) que on trova in le Arabico Standarde Moderne.
Conjugation
[modificar | modificar fonte]In Sambahsa, omne verbes es regular, excepte ses ('esser'), habe ('haber'), e woide ('saber', in le signification de francese savoir o germane wissen). Verbes Sambahsa es indicate in dictionarios non sub lor forma infinitive, ma lor radice nude, proque le total conjugation pote esser deducite del forma de iste radice. Le tempores principal de Sambahsa es le presente e le passate, ma multe altere tempores pote esser obtenite per le uso de affixos o verbes auxiliar. Sambahsa usa le terminationes sequente, que es proxime a illes trovate in multe linguas indo-europee.[11]
Sambahsa es insolite inter auxlinguas a causa de su uso de un systema de ablaut previsible pro le tempore passate e participios passive. Pro exemplo, eh inter un radice verbal se transforma in oh. Altere verbes que non pote usar ablaut pote supprimer lor infix nasal o usar un version meliorate del regulas de De Wahl. Finalmente, le verbes restante simplemente adde le terminationes del tempore passate, que es optional pro verbes del categorias describeva anteriormente.
Pro iste motivo, iste systema qualifica Sambahsa como un lingua que appartine al familia de linguas indo-europee, ben que ille remane un lingua construite.
Adjectivos
[modificar | modificar fonte]Adjectivos se comporta approximativemente al mesme maniera que in anglese. Illes non debe esser declinate de maniera obligatori, illos precede le substantivo como un epitheto, ma les precede postea si illos introduce un preposition.
- Uno sneigvcovohrn calive = "un cabana coverte de nive"
ma:
- Un calive covohrno med un tenu sneigvlyegher = "un cabana coverte con un subtin strato de nive".
Le comparative es formate per adjunger -er al adjectivo (-ter si le adjectivo termina con un sono vocal) si illo es compatibile con le accentuation. Aliter, "meis" = "plus" debe esser usate. "Que" es "quem".
- Age est meis difficil quem kwehre neid = "Agir es plus difficile que ne facer nihil."
- Dreu est legver quem stal = "Ligno es plus legier que ferro."
Referentias
- ↑ 1,0 1,1 Olivier Simon (2010). The Official Website of Sambahsa. Recuperate le 2011-02-18.
- ↑ Mithridates (2009-05-14). Why You Should Keep an Eye on Sambahsa. Archivo del original create le 2023-06-08. Recuperate le 2011-02-18.
- ↑ sambahsa / FrontPage.
- ↑ "The Representation of Korean and Other Altaic Languages in Artificial International Auxiliary Languages" in Journal of Universal Language, March 2012, p.153, by Alan Reed Libert.
- ↑ A full analysis of Sambahsa (written in Esperanto) has been made by S.Auclair in La Riverego n°104, pp. 11-16, http://www.esperanto.qc.ca/files/riverego/Riverego-104.pdf Archived 2012-03-07 at the Wayback Machine
- ↑ Dave MacLeod (2010). Foreword to the Sambahsa Grammar in English. Archivo del original create le 2011-07-15. Recuperate le 2011-02-02.
- ↑ R.S.P. Beekes, Comparative Indo-European Linguistics, J.Benjamins.Pub., p.195
- ↑ Con le exception del nominativo singular masculin, como in Latino, ubi le pronomine relative es qui, e le forma interrogative es quis.
- ↑ Mas le forma genitival serve solmente pro le articulo definite, durante que le pronomines possessive ha formas special (aliter, confusiones poterea haber survenite).
- ↑ Sub certe circumstantias, le preposition bi pote fusionar se con le articulo definite in su forma dativ.
- ↑ Illi pote esser comparate con le datos provide in Indo-European Linguistics : an introduction per J. Clackson, Cambridge University Press, 2007, pp. 127 & 128.