Պելճիքա

Պելճիքա
Բելգիայի դրոշ?	Զինանշանը
;	;
Կը ներառնէ	Ֆլանդրիա?, Բրյուսել?, Ֆլամանադախոս համայնք?, Բելգիայի ֆրանսախոս համայնք?, Բելգիայի գերմանախոս համայնք? եւ Վալոնիա?
Պետական լեզու	Հոլանտերէն, Ֆրանսերէն եւ գերմաներէն
Մայրաքաղաք	Պրիւքսէլ
Օրէնսդիր մարմին	Բելգիայի դաշնային խորհրդարան?
Երկրի ղեկավար	Ֆիլիպ?
Կառավարութեան ղեկավար	Ալեքսանդր Դե Կրո?
Ազգաբնակչութիւն	11 584 008 մարդ (1 Յունուար 2022)
Օրհներգ	Բրաբանսոնա?
Կարգախօս	Eendracht maakt macht, L’union fait la force եւ Einigkeit macht stark
Հիմնադրուած է	4 Հոկտեմբեր 1830 թ.
Արժոյթ	Եւրօ
Ազգային տօն	Նոր Տարի, Զատիկ, Ս. Զատկուան Մեռելոց, Համբարձում, Հոգեգալուստ, Whit Monday?, Belgian National Day?, Աստուածածնի վերափոխման տօն, All Saints' Day?, Հաշտության օր? եւ Սուրբ Ծննդի առաջին օր?
Ժամային համակարգ	UTC+1 եւ UTC+2
Հեռաձայնային համակարգ	+32
Համացանցի յղում	.be?
Մարդկային ներուժի զարգացման թիւ	0,937
	belgium.be(նէտեր.)(ֆր.)(գերմ.)(անգլերէն)

Պելճիքա (ֆրանսերէն՝ Le Royaume de Belgique, հոլ.՝ Koninkrijk België, գերմաներէն՝ Das Königreich Belgien), դաշնային թագաւորութիւն եւ միապետութիւն է Եւրոպայի մէջ։ Պելճիքան կը կառավարէ թագաւորը, բայց անոր իշխանութիւնը սահմանափակուած է խորհրդարանով։ Սահմանակից է Հոլանտային, Գերմանիոյ, Լիւքսենպուրկին եւ Ֆրանսային։ Պելճիքան Եւրոպական միութեան հիմնադիր անդամ է։ Հոն նաեւ կը գտնուին Եւրոմիութեան, ՆԱԹՕ-ի եւ այլ միջազգային կառոյցներու նստավայրերը։

Պելճիքայի տարածքը 30 528 քառակուսի քիլոմեթր է:

Ըլլալով Գերմանական եւ Լատինական Եւրոպայի մշակութային սահմանագիծին, Պելճիքայի մէջ տարածուած է երկու հիմնական լեզու. հոլանտերէն, ուր ֆլամանցիները կը գործածեն, որոնք կը կազմեն բնակչութեան 59%-ը եւ ֆրանսերէնը, որ ուալոնացիները կը գործածեն հիմնականին մէջ եւ կը կազմեն բնակչութեան 41%-ը։ Ատկէ բացի Պելճիքայի մէջ ապրած է փոքրաթիւ գերմանախօս բնակչութիւն։

Պելճիքան սահմանադրական միութիւն է կառավարութեան խորհրդարանական համակարգով: Անիկա բաժնուած է երկու հիմնական տարածաշրջանի. Հիւսիսի մէջ հոլանտախօս ֆլամանցիներն են, իսկ հարաւի մէջ՝ ֆրանսախօս ուալոնիան: Պրիւքսէլը պաշտօնապէս երկլեզու է, այստեղ մեծամասնութիւնը ֆրանսախօսներն են, եւ կը հանդիսանայ միջերկիր ֆլամանտական տարածաշրջանին^[12]: Գերմանախօս համայնքները հիմնականին մէջ տեղակայուած են ուալոնիայի արեւելքը^[13]^[14]: Պելճիքայի պատմութեան մէջ եղած են բազմաթիւ հակամարտութիւններ լեզուային տարբերութիւններու պատճառաւ^[15]^[16]:

Պատմականօրէն Պելճիքան, Հոլանտան եւ Լիւքսընպուրկը յայտնի եղած են «Ստորին երկիրներ» անունով, անիկա գրաւած է աւելի մեծ տարածք քան ներկայիս Պենելաքսի երկիրները միասին։ Տարածաշրջանը լատիներէնով կոչուած է Պելճիքա, Հռոմէական իշխանութենէն եւ Կալիա Պելճիքայէն ետք, անիկա գրաւած է մօտաւոր ներկայիս Պելճիքայի համահունչ տարածքը։ Միջնադարու վերջաւորութեան մինչեւ 17-րդ դարը Պելճիքայի տարածքը բարգաւաճած է եւ եղած է առեւտուրի եւ մշակոյթի կենդրոն։ 16-րդ դարէն մինչեւ 1830-ին Պելճիքական յեղափոխութիւնը Պելճիքան եղած է Հոլանտայի կազմին մէջ։ Տարածքը եղած է շատ մը եւրոպական տէրութիւններու համար կռուադաշտ^[17], ուր տեղի ունեցաւ նաեւ Բ. համաշխարհային պատերազմը։

Պատմութիւն

Ք.ա.

Ք.ա․ մօտ 300-ին Պելճիքայի ներկայի տարածքին մէջ բնակութիւն հաստատած են պէլճիքներու կելտեր ցեղերը (հոսկէ է՝ երկրի անուանումը)։ Ք․ա․ 57-ին Պելճիքան գրաւուեցաւ Ժուլիօ կայսրին կողմէն։ Ք․ա. 3-րդ դարէն 5-րդ դար Պելճիքայի տարածքին մէջ բնակեցան գերմանական ցեղերը (ֆրանկներ, ֆրիզներ, սաքսեր)։ 5-րդ դարէն 9-րդ դար Պելճիքան մտած էր Ֆրանկական պետութեան կազմի մէջ։

12-րդ 13-րդ դարեր

12-13-րդ դարերուն Պելճիքական տարածքները, յատկապէս Ֆլանտրիան, վերածուեցան Եւրոպայի «արհեստանոցի» եւ միջազգային առեւտուրի կարեւոր հանգոյցի։ Բարգաւաճեցան քաղաքները, որոնցմէ շատերը ձեռք բերին ինքնավար մարզի իրաւունքը։ Երկար ժամանակ Պելճիքան Ֆրանսայի, Անգլիոյ եւ այսպէս կոչուած «Սրբազան Հռոմէական կայսրութեան» մրցակցութեան թիրախ էր։ 1384-ին Ֆլանտրիան, 1430-ին Պրապանթը մտան Պուրկններու պետութեան կազմի մէջ։ Պրապանթը դարձաւ այդ պետութեան միջուկը, Պրուսըլսը՝ Պուրկոներու դուքսերու նստավայրը։

1477-ին (վերջնականապէս 1482-ին) Պելճիքայի մէջ հաստատուեցաւ Հապսպըրկներու ընտանիքը։ «Սրբազան Հռոմէական կայսրութեան» բաժանումէն ետք (1555) Պելճիքան անցաւ Սպանիոյ։ Պելճիքայի մէջ դրամատիրական կարգերը ծնունդ առին շատ հին ժամանակներէ։

16-րդ դար

16-րդ դար Էնթուըրբը դարձաւ համաշխարհային առեւտուրի խոշորագոյն կեդրոն։ Սակայն դրամատիրական յարաբերութիւններու հետագայ զարգացման խոչընդոտը՝ Սպանական բացարձակ միապետութիւնը։ Այդ հակասութիւնները կառավարեցին Հոլանտան, որու բաղկացուցիչ մաս կը կազմէր նաեւ ժամանակին Պելճիքայի տարածքը, անցած պուրժուայական յեղափոխութեան ծաւալմանը, որու շնորհիւ անկախութիւն ստացաւ միայն Հիւսիսային հոլանտան (Հոլանտական Հանրապետութիւն)։

Սկսած 19-րդ դարու 70-ականներուն Պելճիքայի կառավարող շրջանները Լէոփոլ 2-ի (1865—1909) գլխաւորութեամբ մասնակցեցան Ափրիկէի գաղութային բաժանմանը։ 1884—1885-ի Պերլինի Քոնկրեսը ճանչցաւ Պելճիքայի յատուկ շահերը «Քոնկոյի ազատ պետութիւնը» (1908-էն՝ Պելճիքայի գաղութը)։

20-րդ դար

20-րդ դարու սկիզբներէն Պելճիքան փոքր կայսերական երկիր մըն էր՝ գաղութային ընդարձակ տիրապետութիւններով։ Համաշխարհային Առաջին Պատերազմի սկիզբին Գերմանիան խախտեց Պելճիքայի չեզոքութիւնը եւ գրաւեց երկիրը մինչեւ 1918-ին։ Պելճիքայի կառավարութիւնը փախաւ Հավր (Ֆրանսա)։ Այդ նոյն ժամանակ Պելճիքայի զօրքերը անգլիական եւ ֆրանսական զօրամասերու հետ միասին կը մասնակցէին Գերմանիոյ Ափրիկեան տիրապետութիւններու զաւթմանը։

Պելճիքան ստացաւ նաեւ Ռուանտա-Պուրունտիի մանդատը եւ Գերմանիայէն ռազիկ ստանալու իրաւունք։ 1920-ին Պելճիքան ռազմական դաշինք կնքեց Ֆրանսայի, 1921-ին մաքսային դաշինք՝ Լիւքսընպուրկի հետ։ Պելճիքական մենավաճառները կարեւոր դիրքեր գրաւեցին Լեհաստանի, Ռումանիոյ, Եուկոսլաւիոյ, ինչպէս նաեւ Ափրիկէի ու Ասիոյ շարք մը երկիրներու տնտեսութեան մէջ։

Պելճիքայի Գաղութներու Անկախութիւնը Եւ Ազգային Հարց

Ափրիկէի ծաւալուող ազգային-ազատագրական պայքարը Պելճիքային ստիպեց անկախութիւն տալ Քոնկոյին (1960) եւ Ռուանտա-Ուրունտիին (1962)։ Սակայն Պելճիքայի գաղութարարները Քոնկոյի Հանրապետութեան մէջ (հռչակուեցաւ 1960-ին) գրգռեց արիւնահեղ ընդհարումներ եւ վարեց երկիրը անդամահատելու քաղաքականութիւն։ Քոնկյի ճգնաժամի հետեւանքով Պելճիքայի մէջ ստեղծուեցաւ ներքաղաքական անկախ դրութիւն։ Միմեանց փոխարինող կառավարութիւններն ընդունած էին համառամկավառական օրէնքներ։

Պելճիքայի մէջ խստացաւ նաեւ ազգային հարցը, որ կառավարական երկարատեւ ճգնաժամի պատճառը դարձաւ։ Յունիս 1968-ին կաթոլիկներէն եւ սոցիալիստներիէն կազմվուեցաւ կառավարութիւն Գ․ Էսկընսի գլխաւորութեամբ։

Պելճիքան ՄԱԿ-ի անդամ է 1945-էն, 1949-ին՝ մաս կազմած է ՆԱՏՕ-ի։ 1950-ին Պելճիքայի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ կնքուեցաւ «ռազմական օգնութեան» համաձայնագիր։ 1955-ին Պելճիքա խորհրդարանը հաւանութիւն տուաւ Փարիզի համաձայնագրերուն եւ Պելճիքան միացաւ Արեւմտա-եւրոպական դաշինքին։

Պելճիքան Քարածուխի եւ պողպատի եւրոպական միաւորման (1951-էն), «Ընդհանուր շուկայի» (1957-էն) մասնակից է։ 1964-ին Պելճիքան հրաժարեցաւ ՕԹԱՆ-ի բազմակողմանի միջուկային ուժերու ստեղծման մասնակցելէն, բայց իր տարածքը տրամադրեց Ֆրանսայէն հեռացած ՕԹԱՆ-ի միացեալ զինուած ուժերու գերագոյն գլխաւոր հրամանատարութեան կեդրոնը եւ ՕԹԱՆ-ի խորհուրդը տեղաւորելու համար (1967)։ ԱՄՆ-էն Պելճիքա տեղափոխուեցաւ ՕԹԱՆ-ի ռազմական կոմիտէն (1967)։

1969-1970-ին Պելճիքայի կառավարութիւնը բազմիցս հանդէս եկաւ Եւրոպայի անվտանգութեան ապահովման հետ կապուած խնդիրներու լուծման, մասնաւորապէս համաեւրոպական խորհրդակցութիւն հրաւիրելու ի նպաստ։

Պետական կարգ

Պելճիքան սահմանադրական միապետութիւն է։ Գործող սահմանադրութիւնը ընդունուած է 1831-ին։ Պետութեան գլուխը՝ թագաւորը, ձեւականօրէն օժտուած է լայն իրաւասութիւններով, որոնք գործնապէս կը կատարէ կառավարութիւնը։ Օրէնսդիր իշխանութիւնը երկպալատ (ներկայացուցիչներու տուն եւ ծերակոյտ) խորհրդարանը կը գործադրէ։

1969-էն ընտրելու իրաւունք ունին 18 տարի լրացուցած բոլոր քաղաքացիները։ Գործադիր իշխանութիւնը կը պատկանի կառավարութեան։ Իւրաքանչիւր նահանգի բնակչութիւնը 4 տարի ժամանակով կ՚ընտրէ նահանգային խորհուրդ, որուն գործադիր մարմինը՝ մշտական պատգամաւորութիւնը, գլխաւորած է նահանգապետը։

Պելճիքայի վարչական բաժանման ստորին միաւորներու՝ համայնքներու մէջ, 6 տարի ժամանակով կ՚ընտրուի համայնքային խորհուրդ, որու գործադիր մարմնին՝ աւագներու պաշտօնակից, Պուրկոմիստրին գլխաւորութեամբ, նշանակած են կեդոնական իշխանութիւնները։

Պելճիքայի դատական բարձրագոյն մարմինը վճռաբեկ դատարանն է։ Ամբողջ երկիրը բաժնուած է 26 դատական շրջաններու, որոնցմէ իւրաքանչիւրին մէջ կազմուած է առաջին ատեանի դատարան։ Գլխաւոր քաղաքներու մէջ կը գործեն առեւտրական դատարաններ։ Թագաւորը կը նշանակէ բոլոր դատաւորները։

Աշխարհագրութիւն

Պելճիքա Եւրոպայի մէջ գտնուող փոքր երկիր է, որ տարածքով գրեթէ հաւասար է Հայաստանին։ Ինքնաշարժով կարելի է չորս-հինգ ժամէն կտրել-անցնիլ անոր մէկ ծայրէն միւսը։

Պելճիքայի տարածքը տարբեր ժամանակներու մէջ պատկանած է Ֆրանսային, Գերմանիոյ, Սպանիոյ, Աւստրիոյ եւ Հոլանտայի։ Պելճիքա անկախ պետութիւն դարձած է 1830-ին միայն։

Պելճիքայի մէջ ապրած են երկու ազգեր՝ Ուալոնները եւ ֆլամանտացիները։

Կլիմա

Պելճիքա ինկած է Հիւսիսային ծովի ափին։ Ծովէն փչող խոնաւ քամիները մեղմացուցած են ձմեռային ցուրտն ու ամառային շոգը։ Գետերը չեն սառիր։ Ձմեռը մեծ մասամբ ամպամած է, մշուշոտ, ամառը զով է, յաճախ կը տեղայ յորդ անձրեւներ։ Ծովափէն դէպի երկրի խորքը հարթավայր ձգուած է։ Այն հատած են գետերն ու ջրանցքները, որոնց երկայնքով բարդեր աճած են։ Շուրջը մութ կանաչ մարգագետիններ են։ Այնուհետեւ հարթավայրն սկսած է բարձրանալ եւ վերածուած է բլրաշատ տեղանքի։

Երկրի հարաւը, սահմանի մօտ, հարթավայրը փոխակերպուած է անտառապատ լեռներու։ Կեդրոնական Պելճիքան ծածկուած է երկաթուղային եւ ինքնաշարժի ճամբաներու, գետերու եւ ջրանցքներու խիտ ցանցով, որոնց շուրջը կեանքը կ՚եռայ։ Այստեղ կ՚արտադրուի քարածուխը, խոշոր գործարաններ կը բանին եւ երկինքը պայծառ օրերուն անգամ յաճախ մշուշապատ է։ Գետահովիտներու երկայնքով գրեթէ անընդմէջ ձգուած են քաղաքներն ու աւանները։

Բնակչութիւն

Պելճիքա առաջին տեղերէն մէկը կը գրաւէ բնակչութեան խտութեամբ (1 քմ² վրայ՝ 550 մարդ)։ Ըստ ազգային կազմի` բաժանուած է ֆլամանտացիներու (մոտ 5, 5 մլն) եւ Ուալոններու (մօտ 4 մլն, 1970)։ Հոն նաեւ կ՚ապրին գերմանացիներ, հրեաներ եւ այլն։

Պետական լեզուներն են հոլանտերէնը, ֆրանսերէնը եւ գերմաներէնը։ Բնակչութեան մեծ մասը կաթոլիկ է, պաշտօնական տոմարը՝ Գրիգորեան։ Բնորոշ է բնակչութեան դանդաղ աճը (1968-ին 1000 բնակչին՝ 2 մարդ)։ Տնտեսապէս գործօն բնակչութիւնը 3,8 միլիոն է (1968), քաղաքային բնակչութիւնը՝ 2/3-էն աւելին։

Արդիւնաբերութիւն

Պելճիքան կ'արտադրէ երկաթ, պողպատ, պղինձ, ինքնաշարժներ, մեքենայի գործիքներ, ապակի, գործուածքներ, գորգեր։ Այդ ապրանքներով Պելճիքան առեւտուր կ'ընէ բազմաթիւ երկրներու հետ։ Պելճիքացիները շատ աշխատանք կատարած են նաեւ գիւղատնտեսութեան մէջ։ Անոնք մշակած են ցորեն, գետնախնձոր, բանջարեղէն։

Երկրին մէջ արածող կովերու ցեղերը առատ կաթ կու տան։

Հայ-պելճիքական յարաբերութիւններ

Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Պելճիքայի Թագաւորութեան միջեւ դիւանագիտական յարաբերութիւնները հաստատուած են 10 մարտ 1992-ին:

26 Մայիս 2009-ին Պելճիքայի Թագաւորութեան մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ եւ լիազօր դեսպան նշանակուած է։

Ծանօթագրութիւններ

↑ http://www.belgium.be/en/about_belgium/government/federale_staat
↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/be.html
↑ https://web.archive.org/web/20220709102227/https://statbel.fgov.be/en/themes/population/structure-population
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12480"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55558083"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33103873"></a>
↑ http://www.belgium.be/fr/la_belgique/connaitre_le_pays/la_belgique_en_bref/symboles/hymnes/
↑ https://www.belgium.be/nl/over_belgie/land/belgie_in_een_notendop/symbolen/wapenschilden
↑ https://www.belgium.be/fr/la_belgique/connaitre_le_pays/la_belgique_en_bref/symboles/blasons
↑ https://www.belgium.be/de/ueber_belgien/land/belgien_auf_einen_nenner_gebracht/symbolen/wappenschild
↑ https://www.belgium.be/en/about_belgium/country/history/belgium_from_1830 — Federal Government of Belgium.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q390947"></a>
↑ ^9,00 ^9,01 ^9,02 ^9,03 ^9,04 ^9,05 ^9,06 ^9,07 ^9,08 ^9,09 ^9,10 Nationale feestdagen in België
↑ Central Intelligence Agency The World Factbook — Washington, D.C.: Central Intelligence Agency, U.S. Government Printing Office, 1981. — ISSN 0277-1527; 1553-8133
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2928358"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11191"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37230"></a>
↑ Human Development Report — Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման ծրագիր, 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q161718"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1185686"></a>
↑ Leclerc, Jacques, membre associé du TLFQ (հունվարի 18, 2007)։ «Belgique • België • Belgien—Région de Bruxelles-Capitale • Brussels Hoofdstedelijk Gewest»։ L'aménagement linguistique dans le monde (French)։ Host: Trésor de la langue française au Québec (TLFQ), Université Laval, Quebec։ արխիւացուած բնօրինակէն հունիսի 9, 2007-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 18, 2007։ «C'est une région officiellement bilingue formant au centre du pays une enclave dans la province du Brabant flamand (Vlaams Brabant)»
* «About Belgium»։ Belgian Federal Public Service (ministry) / Embassy of Belgium in the Republic of Korea։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2008-10-02-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 21, 2007։ «the Brussels-Capital Region is an enclave of 162 km² within the Flemish region.»
* «Flanders (administrative region)»։ Microsoft Encarta Online Encyclopedia։ Microsoft։ 2007։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2009-06-15-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 21, 2007։ «The capital of Belgium, Brussels, is an enclave within Flanders.»
* McMillan, Eric (October 1999)։ «The FIT Invasions of Mons»։ Capital translator, Newsletter of the NCATA, Vol. 21, No. 7, p. 1։ National Capital Area Chapter of the American Translators Association (NCATA)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ հունիսի 26, 2007-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 21, 2007։ «The country is divided into three autonomous regions: Dutch-speaking Flanders in the north, mostly French-speaking Brussels in the center as an enclave within Flanders and French-speaking Wallonia in the south, including the German-speaking Cantons de l'Est.»
* Van de Walle, Steven, lecturer at University of Birmingham Institute of Local Government Studies, School of Public Policy։ «Language Facilities in the Brussels Periphery» (PDF)։ KULeuven—Leuvens Universitair Dienstencentrum voor Informatica en Telematica։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2009-06-20-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 21, 2007։ «Brussels is a kind of enclave within Flanders—it has no direct link with Wallonia.»
↑ The German-speaking Community at Belgium.be
↑ «The German-speaking Community»։ The German-speaking Community։ արխիւացուած բնօրինակէն մայիսի 30, 2007-ին։ արտագրուած է՝ մայիսի 5, 2007 The (original) version in German language (already) mentions 73,000 instead of 71,500 inhabitants.
↑ Morris, Chris (մայիսի 13, 2005)։ «Language dispute divides Belgium»։ BBC News։ արտագրուած է՝ մայիսի 8, 2007
↑ Petermann, Simon, Professor at the University of Liège, Wallonia, Belgium—at colloquium IX^e Sommet de la francophonie—Initiatives 2001—Ethique et nouvelles technologies, session 6 Cultures et langues, la place des minorités, Bayreuth (սեպտեմբերի 25, 2001)։ «Langues majoritaires, langues minoritaires, dialectes et NTIC» (French)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2007-10-25-ին։ արտագրուած է՝ մայիսի 4, 2007
↑ Haß, Torsten, Head of the Fachhochschule (University of Applied Sciences) of Kehl Library, Kehl, Germany (փետրվարի 17, 2003)։ «Rezension zu (Review of) Cook, Bernard: Belgium. A History ISBN 0-8204-5824-4» (German)։ FH-Zeitung (journal of the Fachhochschule)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ հունիսի 9, 2007-ին։ արտագրուած է՝ մայիսի 24, 2007։ «die Bezeichnung Belgiens als „the cockpit of Europe” (James Howell, 1640), die damals noch auf eine kriegerische Hahnenkampf-Arena hindeutete» —The book reviewer, Haß, attributes the expression in English to James Howell in 1640. Howell's original phrase "the cockpit of Christendom" became modified afterwards, as shown by:
* Carmont, John։ «The Hydra No.1 New Series (November 1917)—Arras And Captain Satan»։ War Poets Collection։ Napier University's Business School։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2008-05-11-ին։ արտագրուած է՝ մայիսի 24, 2007 —and as such coined for Belgium:
* Wood, James (1907)։ «Nuttall Encyclopaedia of General Knowledge—Cockpit of Europe»։ արտագրուած է՝ մայիսի 24, 2007։ «Cockpit of Europe, Belgium, as the scene of so many battles between the Powers of Europe.» (See also The Nuttall Encyclopaedia)

[[http://www.belgium.be/en/about_belgium/government/federale_staat_http://www.belgium.be/en/about_belgium/government/federale_staat]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] ttps://www.belgium.be/en/about_belgium/government/federale_staat

[[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/be.html_https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/be.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/be.html

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q480242_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q12480">[https://web.archive.org/web/20220709102227/https://statbel.fgov.be/en/themes/population/structure-population_https://web.archive.org/web/20220709102227/https://statbel.fgov.be/en/themes/population/structure-population]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12480"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55558083"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33103873"></a></div>-3] ttps://web.archive.org/web/20220709102227/https://statbel.fgov.be/en/themes/population/structure-population
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12480"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55558083"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33103873"></a>

[[http://www.belgium.be/fr/la_belgique/connaitre_le_pays/la_belgique_en_bref/symboles/hymnes/_http://www.belgium.be/fr/la_belgique/connaitre_le_pays/la_belgique_en_bref/symboles/hymnes/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] ttps://www.belgium.be/fr/la_belgique/connaitre_le_pays/la_belgique_en_bref/symboles/hymnes/

[[https://www.belgium.be/nl/over_belgie/land/belgie_in_een_notendop/symbolen/wapenschilden_https://www.belgium.be/nl/over_belgie/land/belgie_in_een_notendop/symbolen/wapenschilden]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] ttps://www.belgium.be/nl/over_belgie/land/belgie_in_een_notendop/symbolen/wapenschilden

[[https://www.belgium.be/fr/la_belgique/connaitre_le_pays/la_belgique_en_bref/symboles/blasons_https://www.belgium.be/fr/la_belgique/connaitre_le_pays/la_belgique_en_bref/symboles/blasons]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttps://www.belgium.be/fr/la_belgique/connaitre_le_pays/la_belgique_en_bref/symboles/blasons

[[https://www.belgium.be/de/ueber_belgien/land/belgien_auf_einen_nenner_gebracht/symbolen/wappenschild_https://www.belgium.be/de/ueber_belgien/land/belgien_auf_einen_nenner_gebracht/symbolen/wappenschild]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://www.belgium.be/de/ueber_belgien/land/belgien_auf_einen_nenner_gebracht/symbolen/wappenschild

[[https://www.belgium.be/en/about_belgium/country/history/belgium_from_1830_https://www.belgium.be/en/about_belgium/country/history/belgium_from_1830]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q390947|Federal_Government_of_Belgium]].</span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q390947"></a></div>-8] ttps://www.belgium.be/en/about_belgium/country/history/belgium_from_1830 — Federal Government of Belgium.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q390947"></a>

[[https://www.belgium.be/nl/over_belgie/land/belgie_in_een_notendop/feestdagen_Nationale_feestdagen_in_België]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-9] 9,00 ^9,01 ^9,02 ^9,03 ^9,04 ^9,05 ^9,06 ^9,07 ^9,08 ^9,09 ^9,10 Nationale feestdagen in België

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7725310_citetype_Q567357_citetype_Q5633421"_data-entity-id="Q11191"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Կեդրոնական_Հետախուզական_Վարչութիւն|Central_Intelligence_Agency]]</i>_[https://www.cia.gov/the-world-factbook/_The_World_Factbook]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:en:Washington,_D.C.|Washington,_D.C.]]:_[[:Կեդրոնական_Հետախուզական_Վարչութիւն|Central_Intelligence_Agency]],_[[:en:United_States_Government_Publishing_Office|U.S._Government_Printing_Office]],_1981._—_ISSN_[https://www.worldcat.org/issn/0277-1527_0277-1527];_[https://www.worldcat.org/issn/1553-8133_1553-8133]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2928358"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11191"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37230"></a></div>-10] Central Intelligence Agency The World Factbook — Washington, D.C.: Central Intelligence Agency, U.S. Government Printing Office, 1981. — ISSN 0277-1527; 1553-8133
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2928358"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q61"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11191"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37230"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10870555"_data-entity-id="Q1185686">[https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI_Human_Development_Report]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q161718|Միավորված_ազգերի_կազմակերպության_զարգացման_ծրագիր]],_2022.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q161718"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1185686"></a></div>-11] Human Development Report — Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման ծրագիր, 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q161718"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1185686"></a>

[12] Leclerc, Jacques, membre associé du TLFQ (հունվարի 18, 2007)։ «Belgique • België • Belgien—Région de Bruxelles-Capitale • Brussels Hoofdstedelijk Gewest»։ L'aménagement linguistique dans le monde (French)։ Host: Trésor de la langue française au Québec (TLFQ), Université Laval, Quebec։ արխիւացուած բնօրինակէն հունիսի 9, 2007-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 18, 2007։ «C'est une région officiellement bilingue formant au centre du pays une enclave dans la province du Brabant flamand (Vlaams Brabant)»
* «About Belgium»։ Belgian Federal Public Service (ministry) / Embassy of Belgium in the Republic of Korea։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2008-10-02-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 21, 2007։ «the Brussels-Capital Region is an enclave of 162 km² within the Flemish region.»
* «Flanders (administrative region)»։ Microsoft Encarta Online Encyclopedia։ Microsoft։ 2007։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2009-06-15-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 21, 2007։ «The capital of Belgium, Brussels, is an enclave within Flanders.»
* McMillan, Eric (October 1999)։ «The FIT Invasions of Mons»։ Capital translator, Newsletter of the NCATA, Vol. 21, No. 7, p. 1։ National Capital Area Chapter of the American Translators Association (NCATA)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ հունիսի 26, 2007-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 21, 2007։ «The country is divided into three autonomous regions: Dutch-speaking Flanders in the north, mostly French-speaking Brussels in the center as an enclave within Flanders and French-speaking Wallonia in the south, including the German-speaking Cantons de l'Est.»
* Van de Walle, Steven, lecturer at University of Birmingham Institute of Local Government Studies, School of Public Policy։ «Language Facilities in the Brussels Periphery» (PDF)։ KULeuven—Leuvens Universitair Dienstencentrum voor Informatica en Telematica։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2009-06-20-ին։ արտագրուած է՝ հունիսի 21, 2007։ «Brussels is a kind of enclave within Flanders—it has no direct link with Wallonia.»

[13] The German-speaking Community at Belgium.be

[German-speaking_Community-14] «The German-speaking Community»։ The German-speaking Community։ արխիւացուած բնօրինակէն մայիսի 30, 2007-ին։ արտագրուած է՝ մայիսի 5, 2007 The (original) version in German language (already) mentions 73,000 instead of 71,500 inhabitants.

[bbcnews1-15] Morris, Chris (մայիսի 13, 2005)։ «Language dispute divides Belgium»։ BBC News։ արտագրուած է՝ մայիսի 8, 2007

[paulderidder-16] Petermann, Simon, Professor at the University of Liège, Wallonia, Belgium—at colloquium IX^e Sommet de la francophonie—Initiatives 2001—Ethique et nouvelles technologies, session 6 Cultures et langues, la place des minorités, Bayreuth (սեպտեմբերի 25, 2001)։ «Langues majoritaires, langues minoritaires, dialectes et NTIC» (French)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2007-10-25-ին։ արտագրուած է՝ մայիսի 4, 2007

[Hass-17] Haß, Torsten, Head of the Fachhochschule (University of Applied Sciences) of Kehl Library, Kehl, Germany (փետրվարի 17, 2003)։ «Rezension zu (Review of) Cook, Bernard: Belgium. A History ISBN 0-8204-5824-4» (German)։ FH-Zeitung (journal of the Fachhochschule)։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ հունիսի 9, 2007-ին։ արտագրուած է՝ մայիսի 24, 2007։ «die Bezeichnung Belgiens als „the cockpit of Europe” (James Howell, 1640), die damals noch auf eine kriegerische Hahnenkampf-Arena hindeutete» —The book reviewer, Haß, attributes the expression in English to James Howell in 1640. Howell's original phrase "the cockpit of Christendom" became modified afterwards, as shown by:
* Carmont, John։ «The Hydra No.1 New Series (November 1917)—Arras And Captain Satan»։ War Poets Collection։ Napier University's Business School։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2008-05-11-ին։ արտագրուած է՝ մայիսի 24, 2007 —and as such coined for Belgium:
* Wood, James (1907)։ «Nuttall Encyclopaedia of General Knowledge—Cockpit of Europe»։ արտագրուած է՝ մայիսի 24, 2007։ «Cockpit of Europe, Belgium, as the scene of so many battles between the Powers of Europe.» (See also The Nuttall Encyclopaedia)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]