Gade kòd pou Philippe Guerrier

{{Infobox Pèsonalite politik|charte=Chef d'État|non=Philippe Guerrier|imaj=|lejand=Pòtre Philippe Guerrier.|fonksyon 1=[[Lis prezidan Ayiti|Prezidan Ayiti]]|a pati fonksyon1={{dat-|3|me|1844}}|jiska fonksyon1={{dat-|15|avril|1845}}<br /><small>({{Durée|3|5|1844|15|4|1845}})</small>|eleksyon1=|re-eleksyon1=|prezidan 1=|premye minis 1=|gouvènman 1=|lejislati 1=|kowalisyon 1=|gwoup palmantè 1=|predesesè 1=[[Charles Rivière Hérard]]|siksesè 1=[[Jean-Louis Pierrot]]|non nesans=Jean-Jacques Louis Philippe Guerrier|dat nesans={{dat-|19|novanm|1757}}|lye nesans=[[Grann Rivyè dinò (komin)|Grann Rivyè dinò]], [[Saint-Domingue|(Sen-Domeng)]]|dat lanmò={{dat-|15|avril|1845}} (nan laj 87)|lye lanmò=[[Sen Mak (komin)|Sen Mak]] ([[Ayiti]])|nati lanmò=|antèman=|nasyonalite=|kite=|papa=|manman=|frè ak sè=|konjwen=|pitit=|antouraj=|inivèsite=|pwofesyon=[[Militè]]|relijyon=|rezidans=|siyati=|anblèm=Coat of arms of Haiti (1807–1849).svg|lis=[[Lis prezidan Ayiti]]|soti nan fonksyon 1=|fonksyon 2=|gwosè imaj=|kouwònman 1=|hauteur détail=|largeur initiale=|largeur détail=|taille image=230}}'''Jean-Jacques Louis Philippe Guerrier''' (ki fèt [[19 novanm]] [[1757]] ak ki mouri [[15 avril]] [[1845]]) se te yon lidè [[militè]] [[ayisyen]] te gouvène [[Ayiti]] kòm [[Lis prezidan Ayiti|Prezidan Repiblik]] soti nan 3 me 1844 jiskaske li mouri an 1845. Li te [[Noblès ayisyèn|Dik l’Avancé]] epi [[Mibalè (komin)|Kont Mibalè]], yon ofisye ak jeneral nan lame ayisyen an. 

Guerrier se premye ofisye Lè sa a, [[jeneral]] nan divizyon nan lame ayisyen epi finalman veteran nan lagè endepandans lan. Yon sipòtè ak [[Henri Christophe]] pandan fann nan de rejim, li te elve nan ran la nan Dik ak prens, lèt la te vin wa nan 1811. Aprè otòn monak la (1820) ak yon peryòd tan ki long nan ekzil, Guerrier te pran avantaj de amnisti a nan 1843 pou retounen nan peyi li. Li te vin yon manm nan gouvènman an e li te pran swen zafè militè. Nan sèvis prezidan [[Charles Rivière Hérard|Rivière Hérard]], an 3 me 1844 li ranplase li kòm prezidan, apre [[koudeta]] ak eleksyon la, epi li mete kanpe rejim militè a ke yo rekonèt kòm "Politik doub".

Philippe Guerrier konsa gouvène san yo pa [[Asanble Nasyonal ann Ayiti|palman]] an, ede pa yon konsèy nan eta. Li te vin sou pouvwa a laj de 86, vin chèf nan pi ansyen nan eta nan mond lan lè li vin sou pouvwa.  

== Biyografi ==

=== Jennès ===
Philippe Guerrier<ref>«  » <small>[archive]</small>, sur geni_family_tree <small>(consulté le 30 novanm 2019)</small></ref> te fèt nan lane 1757 nan [[Grann Rivyè dinò (komin)|Grann Rivyè dinò]], nan koloni an franse nan [[Sen Domeng]], nan timè epòk kolonyal ayisyen an, lè lide revolisyonè yo te deja ap gonde. Pitit gason yon plantè sik ak yon fanm esklav libere, Guerrier te grandi aktyèlman okouran de enjistis yo ki te domine anba jouk esklavaj la.

Yon jenn gason edike nan ideyal Syèk Limyè a ak kondwi pa yon dezi pou chanjman, Guerrier te anbrase lide revolisyonè yo nan tan an e te antre nan premye revòlt rebèl yo an 1791. Byen vit, li te vin yon gè karismatik nan mouvman esklav yo. Konpetans li kòm yon taktik ak kouraj li te touche l 'yon plas enpòtan nan lit pou endepandans ayisyèn.

=== Karyè ===
Apre plizyè ane nan batay sovaj, Ayiti finalman te vin [[Endepandans Ayiti|endepandans]] nan 1804. Guerrier, pa merit li ak devouman li nan kòz la, te jwenn ran jeneral divizyon anvan yo te voye yo nan nò peyi a, ak Jeneral [[Henri Christophe]], tèt li kòmandan an chèf nan nò ganizon yo.

Noble nan Peyi Wa ki nan Nò a anba gouvènman wa Christophe. Li te resevwa tit de Dik Avanse ak Konte Mibalè. Apre monachi a fini, li ale [[Jamayik]] epi nan [[Lwizyàn]]. Li te retounen nan Ayiti anba yon non fo an 1840. Pandan revòlt 1843 yo, ki te mennen demisyon prezidan Jean-Pierre Boyer, Philippe Guerrier, byenke li te fin vye granmoun, retounen nan lame a ak ran an jeneral epi li te antre nan nouvo gouvènman an prezide pa [[Charles Rivière Hérard]]. Li fini moute patisipe nan [[koudeta]] a ki ranvèse prezidan Rivière Hérard, ak rive nan tèt la nan nouvo gouvènman an epi li prezidan. 

=== Prezidan Ayiti ===

==== Nouvo Rejim la ====
[[Fichye:Portrait de son excellence le Président d’Haïti Philippe Guerrier.png|vignette|Potrè prezidan Philippe Guerrier.]]
Soti nan sezon otòn la nan Repiblik la nan avantaj nan [[Faustin Soulouque]] ak [[Dezyèm Anpi Ayiti|Dezyèm Anpi]] a, yon nouvo politik te mete an plas yo rele "politik doub". Li fèt nan pote pouvwa egzekitif yon nonm fò eli, tankou prezidan, nan pi inyoran an, pou gouvènman an ta ka dirije nan non li pa elit la boujwa nan kapital la.

Guerrier te lè sa a yon oktòb remakab pou bravou li, doue ak yon sans pratik komen ki te fè li konsiltatif, modere pa tanperaman ak yon advèsè vyolans nesesè. 

==== Kòmansman ====
Ofisyèlman Guerrier te pran pouvwa nan dat 3 me 1845. Men, aksesyon li konfime pa yon seremoni, sa ki nan sèman an. Philippe Guerrier te ofisyèlman sèmante kòm [[Lis prezidan Ayiti|Prezidan Repiblik la]] a sou 9 me. Nan seremoni an, Guerrier te bay diskou sa a :

"''Sitwayen parèy nou yo,'' 

''yon manyen dezakò toujou ap fèmantasyon nan kè nou: ajitasyon se nan lespri yo; Lagè entèneksin menase nou ak tout laterè yo nan anachi: se pou nou pran prekosyon nan li. Konesans ou genyen nan santiman mwen ak patriyotism mwen fè ou panse ke mwen ka sove peyi a, retabli nan trankilite li, konkòd, inyon an endisolubl ki dwe egziste ant tout timoun yo nan menm fanmi an; Mwen enkyete pou jistifye atant ou, ki, pa gen dout, pa pral pou gremesi. Epi aksepte fòtèy la avèk ki konfyans ou onore m ', mwen kontra, nan prezans nan Èt Siprèm lan, pwomès solanèl mwen an konsakre tout efò mwen nan antretyen dwa pèp mwen an, pou respekte yo, lakòz yo dwe respekte, ak travay san respè pou byennèt sitwayen parèy mwen yo: Mwen sèmante li nan pwòp non mwen,  pou fanmi mwen, peyi mwen, peyi mwen ak pèp mwen an''."

==== Soumèt Acaau ====
Leve kanpe sou pouvwa egzekitif, prestijye non li, ak gwo popilarite li nan lame a te pote kalm relatif nan peyi a. Nò a, trè chofe osijè done, ratifye chwa [[Pòtoprens (komin)|Pòtoprens]]. Nan Sid la, yon delegasyon ekstraòdinè, ki te konpoze de Kolonèl Chardavoine, Kapitèn André Thélémaque, ak sitwayen [[Étienne Salomon]], dezame, pa konvenk ak distribisyon an alè nan kèk fonksyon militè, prensipal la lènmi gouvènman an. Jeneral [[Louis-Jean Jacques Acaau]] an se te youn nan moun ki te sanble ezite, men abandone premye pa Jeannot Moline ak Antoine Pierre, lè sa a pa Dugué Zamor ak Augustin Cyprien, li finalman soumèt bay nouvo prezidan lan. Enstale pa Salomon kòm kòmandan nan distri Okay, Acaau te montre dezi twoublan pou endepandans yo e li te oblije ale nan kapital la pou parèt devan yon konsèy militè espesyal e, pa lòd Guerrier, rete pèmanan nan [[Sen Mak (komin)|Sen Mak]]<ref>{{Article|langue=français|auteur1=JC Dorsainvil|titre=Présidence de Philippe Guerrier - La soumission d'Acaau|périodique=Manuel d'histoire d'Haïti|date=17 janvier 2012|lire en ligne=https://issuu.com/scduag/docs/pap11077/310|pages=416}}</ref>.

==== Konsèy Eta a ====
[[Fichye:Philippe Guerrier.jpg|vignette|Pòtrè Philippe Guerrier.|gauche]]
Ofisyèlman, Guerrier te konpòte li tankou yon prezidan konstitisyonèl, e li te ede pa Konsèy Eta a, nan ven-youn manm, ki te premye prezidan nan sesyon an te [[Céligny Ardouin]]. Kidonk, Ayiti te inogire premye eksperyans li nan monak konstitisyonèl ak palmantè, avèk yon Sena ak yon Konsèy Deta ki te ekri lwa nan non prezidan la. Pat gen okenn gwo refòm ki te aplike anba rejim lan. Pami mezi administratif yo, li vo anyen nan etablisman an, gras a Konsèy Eta a, nan biwo lapòs la, men tou, kreyasyon Ansyen Lycée Philippe Guerrier nan [[Okay (komin)|Okay]], ak ankourajman nan ven-kat lekòl yo nan Pòtoprens, ki te asiste pa nèfsan senkant-senkant ti gason ak twasan (300) fi nan lane 1845<ref name=":02" />.

==== Menas ====
Malgre kreyasyon Konsèy Deta a ak etablisman Sena a, ki pèmèt yon pi bon distribisyon pouvwa a, Repibliken yo regrèt pouvwa anmè. Ankourajman, dènye a te pwopoze retounen ansyen prezidan [[Charles Rivière Hérard|Rivière Hérard]], paske, daprè yo, tout bagay te pare pou yon nouvo revolisyon.



Hérard te kite Kingston nan dat 29 mas 1845 abò yon schooner ki t ap flote drapo Kolonbyen an. "Pèp la ap rele m '," li te di egzile yo ki te pataje vwayaj li a. Li te eseye debake nan Jakmèl men otorite vil yo, ki te dirije pa Jeneral Soulouque, imedyatman prepare pou pouse l tounen. Nan Tiburon, Anse d'Ainault ak Jérémie, atitid la te menm. Fè fas ak echèk sa a, Hérard te retounen Jamayik, men li te ale imedyatman 8 avril epi li te ateri san atann nan Grand-Gosier nan dat 19 avril. Pechè lokal yo te ame tèt yo epi konspiratè yo te prese re-angajè. Pwofondman desi, Hérard retounen an egzil<ref name=":03" />.
==== Lanmò ak eritaj politik ====
Anpil arestasyon te fèt nan [[Jeremi (komin)|Jeremi]], [[Okay (komin)|Okay]], [[Leyogàn (komin)|Leyogàn]] ak [[Pòtoprens (komin)|Pòtoprens]]. Nan dat 12 avril 1845, yon dekrè wayal te mete tout peyi a nan yon eta syèj, e li te etabli konsèy militè espesyal pou eseye repibliken yo. Yon mezi rigè pou ki Guerrier pa te responsab, paske li pa te konn sa li te siyen ankò. Se te Konsèy Eta a ki te dekrete repwesyon an kont aksyon repibliken yo. Te ret rekonèt li ak maladi (alkòl), Guerrier te mouri twa jou apre, sou 15 avril. Fineray solanèl li te selebre nan Sen Mak la, sou 26 avril sèlman. Lè sa a, yo te transpòte li sou 2 me 1845 nan Fort Lasource, toupre vil Dessalines. 

== Referans ==
{{referans}}
== Lyen deyò ==
* [http://www.haiti-reference.com/histoire/notables/presidents.php Prezidan Ayiti] sou haiti-reference.com
* [http://www.hougansydney.com/presidents-of-haiti.php Prezidan Ayiti] sou hougansydney.com

{{Prezidan Ayiti‎}}

{{DEFAULTSORT:Guerrier, Philippe}} 	
[[Kategori:Moun]]
[[Kategori:Militè ayisyen]]
[[Kategori:Prezidan Ayiti]]
[[Kategori:Nesans nan lane 1757]]
[[kategori:Lanmò 1845]]