Jump to content

Wikipikia: Difference between revisions

Edit links
Mai Wikipedia
Browse history interactively
← Hoʻololi aku nei
Content deleted Content added
VisualWikitext
Ka hana ʻana i atikala hou
 
(9 intermediate revisions by 9 users not shown)
Laina 1: Laina 1:
[[File:Wikipedia-logo-v2-haw.svg|thumb|Logo kūhelo ʻo Wikipikia]]
{{Databox}}
'''Wikipikia''' (mai ka [[ʻōlelo Hawaiʻi]] ''wiki'' no ka "wikiwiki" a me ka [[ʻōlelo Pelekānia]] ''encyclopedia'') he puke wehewehe kaiaulu wikiwikinui i hoʻokumu ʻia i ka makahiki 2001. He kahua pūnaewele i mālama ʻia e ka [[Wikimedia Foundation]], he hui waiwai ʻole, a ua kākau ʻia e nā mea hoʻouna manawa like ʻole ma ka honua nei. I kēia manawa, ʻo ia ka puke wehewehe nui loa ma ka honua, me nā ʻatikala ma luna o 60 miliona ma nā ʻōlelo like ʻole.<ref>Wales, Jimmy; Larry Sanger (2001). "Wikipedia History". Wikipedia.org</ref>
He [[puke noiʻi kūʻikena]] ʻo '''Wikipikia''' ({{lang-en|Wikipedia}}). Mea make ihola maʻalahi ʻana ma laila wale nō ma pukalani [[Wikimīkia]], kauakai naūwanaʻho sōauna komohana uaʻmakaʻiakama kahi e komo i ka ʻōlelo hōʻike maʻmaikaīama ka hakakā i ka panalāʻau iaʻu e ka pelekiāna ka helu kanaka ua makemake au e komo ana i ka mawaōana mai 2001.


== Ka Mōʻaukala ==
==List of Wikipedias==
=== Ka Hoʻomaka ʻana ===
Ma mua o Wikipikia, ua hoʻomaka ʻo [[Jimmy Wales]] i ka papahana '''Nupedia''' i ka makahiki 2000, he puke wehewehe i hoʻoponopono ʻia e nā loea. Ua hana pū ʻo [[Larry Sanger]] ma ke ʻano he luna hoʻoponopono nui.<ref>Sanger, Larry (2005). "The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir".</ref>


I ka lā 15 Ianuali 2001, ua hoʻokumu ʻia ʻo Wikipikia ma ke ʻano he papahana kōkua no Nupedia. Ua hoʻohana ʻia ke kahua "UseModWiki" i ka wā mua, a ma hope mai, ua hoʻololi ʻia i ka [[MediaWiki]] i ka makahiki 2002.<ref>Barrett, Daniel J. (2008). "MediaWiki: Wikipedia and Beyond".</ref>
===1,000,000+ articles===


=== Ka Ulu ʻana ===
العربية • Deutsch • English • Español • Français • Polski • Italiano • Nederlands • ガンからジョー • Português • Русский • Sinugboanong Binisaya • Svenska • Українська • Việt / 越南語 • Winaray • 中文
I ka makahiki 2003, ua hoʻokumu ʻia ka [[Wikimedia Foundation]] e [[Jimmy Wales]] i mālama i ka papahana.<ref>Wikimedia Foundation (2003). "Articles of Incorporation".</ref>


Ma ka hoʻomaka ʻana o 2006, ua ʻoi aku ka nui o nā ʻatikala ma mua o 1 miliona ma ka ʻōlelo Pelekānia wale nō. I ka makahiki 2008, ua loaʻa nā ʻatikala ma nā ʻōlelo he 250 a ʻoi.<ref>Zachte, Erik (2008). "Wikipedia Statistics All Languages".</ref>
===100,000+ articles===


== Ke Kahua Hoʻonohonoho ==
Afrikaans • Shqip • Armãneashce • Azərbaycanca / Азәрбајҹан / آذربایجان دیلی • Asturianu • Български • Bân-lâm-gú / Hō-ló-oē / 闽南语 • Беларуская (Акадэмічная) • Català • Нохчийн • Česky • Dansk • Eesti • Ελληνικά • Esperanto • Euskara • فارسی • Filipino • Galego • Հայերեն • မြန်မာဘာသာ • देवनागरी और हाउस • Hrvatski • Indonesia • עברית • Latina • Latviešu • Lietuvių • Lumbaart • Македонски • Malagasy • Magyar • Melayu / بهاس ملايو • Minangkabau • Norsk (bokmål • nynorsk) • Nnapulitano • Occitan • Oʻzbekcha / Ўзбекча / اوزبیکچه • Қазақша / Qazaqşa / قازاقشا • Română • Cymraeg • Simple English • Slovenčina • Slovenščina • Српски / Srpski • Srpskohrvatski / Српскохрватски • Suomi • Tagalog / ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔ • தமிழ் • Татарча / Tatarça • Тоҷикӣ / تاجیکی / Tojikī • تۆرکجه • Türkçe • اردو • Volapük • ภาษาไทย • Ślůnski • Zazaki • 한국어 • ქართული
=== Nā Luna Hoʻoponopono ===
He ʻano like ʻole ko nā luna hoʻoponopono ma Wikipikia, a he kuleana like ʻole ko kēlā me kēia papa. ʻO ka papa mua, ʻo ia nā mea hoʻohana maʻamau, hiki iā lākou ke hoʻololi i nā ʻatikala maʻamau a kōkua i ka hoʻomaikaʻi ʻana i ka ʻike. ʻO ka lua o ka papa, ʻo ia nā kahu (administrators), na lākou e mālama i ke kahua. Hiki iā lākou ke pani i nā ʻatikala a pale i nā mea hoʻohana ʻino.<ref>Wikipedia (2024). "Wikipedia:User access levels - Admin Rights"</ref>


ʻO ka papa ʻekolu, ʻo ia nā bureaucrat, he mau luna hoʻoponopono kiʻekiʻe e hiki ke hāʻawi i nā kuleana i nā mea hoʻohana ʻē aʻe. A ʻo ka papa hope loa, ʻo ia nā luna hoʻoponopono kikoʻī, he mau loea i koho ʻia no ka mālama ʻana i nā kumuhana koʻikoʻī a paʻakikī.<ref>Wikipedia (2024). "Wikipedia:User access levels - Advanced Rights"</ref>
===10,000+ articles===


=== Ka Hoʻololi ʻana ===
Acèh / بهسا اچيه • Alemannisch • አማርኛ • Aragonés • Kreyòl Ayisyen • বাংলা • Banyumasan • Башҡортса • Беларуская (Тарашкевіца) • भोजपुरी • Bikol Central • Boarisch • Bosanski • Brezhoneg • Буряад • Чӑвашла • Chavacano de Zamboanga • Corsu • Diné Bizaad • Emigliàn–Rumagnòl • Fiji Hindi / फ़िजी बात • Føroyskt • Frysk • Gaeilge • Gàidhlig • ગુજરાતી • Hak-kâ-fa / 客家話 • Hmoob • Hornjoserbsce • Ido • Ilokano • ইমার ঠার/বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী • Interlingua • Иронау • Íslenska • Jawa / ꦧꦱꦗꦮ • Kapampangan • ಕನ್ನಡ • Kurdî / كوردی • • کوردیی ناوەندی Кыргызча / qırğızça / اوزبیکچه • Мары • Kotava • Lëtzebuergesch • Limburgs • Malti • मैथिली • 古文 / 文言文 • മലയാളം • मराठी • مصرى • / Mäzeruni مازِرونی • მარგალური • Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ / 閩東語 • Монгол • Молдовеняскэ • Nāhuatlahtōlli • नेपाल भाषा • नेपाली • Nordfriisk • Марий • ଓଡି଼ଆ • ਪੰਜਾਬੀ (ਗੁਰਮੁਖੀ) • پښتو • Piemontèis • Plattdüütsch • Ripoarisch • Runa Simi • संस्कृतम् • Саха Тыла • شاہ مکھی پنجابی (شاہ مکھی) • Scots • Sesotho sa Leboa • Сибирской говор • Sicilianu • سنڌي / सिनधि • Melayu sareng Buku / ᮘᮞ ᮞᮥᮔ᮪ᮓ • Kiswahili • Tarandíne • བོད་ཡིག • తెలుగు • Türkmençe / түркмен / تۆرکمنچه‎ • ᨅᨔ ᨕᨙᨁᨗ / Basa Ugi • Vèneto • Walon • 吳語 • ייִדיש • Yorùbá • Žemaitėška • 粵語 / 粤语 • ភាសាខ្មែរ • සිංහල
Hoʻohana ʻo Wikipikia i ke kahua wiki, kahi e hiki ai i nā mea hoʻohana ke hoʻololi a hoʻoponopono i nā ʻatikala. Pono ʻole ka ʻike pilikino e hoʻololi ai i ka hapanui o nā ʻatikala, akā hiki i nā luna hoʻoponopono ke kaupalena i ka hoʻololi ʻana o kekahi mau ʻatikala kūikawā.


⚫
== Nā Kulekele ==
===1,000+ articles===
Ma Wikipikia, mālama ʻia ka ʻike ma ke ʻano kūleʻa, me ka hoʻokae ʻole i kekahi manaʻo. Pono e hōʻoia ʻia nā ʻike āpau ma o nā kūmole kūpono a hiki ke hōʻoia ʻia. ʻO ka hoʻomaʻamaʻa ʻana i ka mahalo kekahi mea koʻikoʻi - pono e mahalo i nā manaʻo o nā mea hoʻohana ʻē aʻe a hana pū me ka lokomaikaʻi.<ref>Wikipedia (2024). "Wikipedia:Core content policies"</ref>


No ka mālama ʻana i ke kaʻina hana kūpono, ua hoʻokumu ʻia kekahi mau alakaʻi no ka hoʻololi ʻana i nā ʻatikala. ʻAʻole hiki ke hoʻopili wale i ka ʻike kuleana, a pono e mālama i ke kuleana o nā mea kākau. Inā loaʻa kekahi hoʻopaʻapaʻa, pono e kūkā me ke aloha a ʻimi i ka hopena kūpono no ke kaiaulu holoʻokoʻa.<ref>Wikipedia (2024). "Wikipedia:Content guidelines"</ref>
Адыгэбзэ • Аҧсуа • արեւմտահայերէն • अंगिका • Arpitan • ܐܬܘܪܝܐ • asụsụ bekee maọbụ asụsụ oyibo • Atikamekw • Avañe’ẽ • Авар • अवधी • Aymar • Ænglisc • Bali / ᬩᬲᬩᬮᬶ • Banjar • Bislama • црногорски / crnogorski • Vahcuengh / Vaƅcueŋƅ / 話僮 • Deitsch • Dolnoserbski • डोटेली • Эрзянь • Estremeñu • Ἑλληνική ἀρχαία • Eʋegbe • Furlan • Viti • Gaelg • Gagauz • Gĩkũyũ • گیلکی • 贛語 • ГӀалгӀай мотт • गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni • gwiyannen • Хальмг • Hausa / هَوُسَا • ʻŌlelo Hawaiʻi • Hulontalo • Interlingue • Iñupiak • Kalaallisut • كشميري • Kaszëbsczi • Kabɩyɛ • Kernuack / Kernewek / Kernewek / Kernowek • کهووار • Kinyarwanda • Kinaray-a • K’iche’ • Koyraboro Senni • Коми • Kongo • Krio • Dzhudezmo / לאדינו • Лакку • لکی • Ladin • Latgaļu • ພາສາລາວ • Лезги • Líguru • Lingála • līvõ kēļ • Livvinkarjala • Lingua franca nova • lojban • لۊری شومالی • Luganda • Saro Mandailing • Maaya t'aan • Reo Mā’ohi • Māori • ꯃꯩꯇꯩꯂꯣꯟ • Mirandés • Мокшень • Naoero • isiNdebele saseNyakatho • Nedersaksisch • Normaund / Nouormand / Normand • Novial • Oromoo • অসমীযা় • पाऴि • Pangasinán • Pangcah / 阿美族 • Papiamentu • Patois • Перем Коми • Pfälzisch • Picard • Къарачай–Малкъар • Qaraqalpaqsha • Qırımtatarca • Rumantsch • Runyankore • Русиньскый Язык • سرائیکی • Sakizaya / 撒奇莱雅 • Sámegiella • Sāmoa • ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ • Sardu • Seeltersk • ChiShona • Soomaaliga • Sranantongo • kerol seselwa • ၵႂၢမ်းတႆးယႂ် • Taqbaylit • Tayal / 泰雅 • Толыши • Tetun • Tok Pisin • faka Tonga • ತುಳು • chiTumbuka • Tsėhesenėstsestotse • ᏣᎳᎩ • Тыва дыл • Удмурт • Uyghur / ئۇيغۇرچه • Võro • Vepsän • West-Vlams • Wolof • Хакас • isiXhosa • Zeêuws • isiZulu • ދިވެހި


== Ke Kūlana I Loko O Ka Lehulehu ==
===100+ articles===
=== Ka Hoʻololi ʻana O Nā Manaʻo ===
I ka hoʻomaka ʻana, ua kūʻē nui ʻia ʻo Wikipikia e nā poʻe naʻauao maʻamau. Ua hōʻike ʻia he hopohopo no ka pololei ʻole o ka ʻike i hāʻawi ʻia e ka lehulehu.<ref>Criticism of Wikipedia. Nature Magazine (2005)</ref>


Ma ka makahiki 2005, ua hana ka puke pai ''[[Nature]]'' i kekahi hoʻāʻo e hoʻohālikelike i ka pololei o Wikipikia me ka ''[[Encyclopedia Britannica]]''. Ua ʻike ʻia ua like nō ka pololei o nā puke ʻelua.<ref>Giles, Jim (2005). "Internet encyclopedias go head to head". Nature.</ref>
Acholi • Akan • Адыгэбзэ • Langue des Signes Américaine • Bamanankan • Ichibemba • Bewtai • ဘာသာ မန် • Chamoru • Ciluba • Chichewa • Dusun Bundu-liwan • Fulfulde / 𞤆𞤵𞤤𞤢𞤪 • Gã • ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / Inuktitut • jysk • Lazuri • Lingít • Lozi • Lwo • Maarrênga'twich • ᠮᠠᠨᠵᡠ ᡤᡳᠰᡠᠨ • kreol morisien • isiNdebele seSewula • Ñhähñu • Nēhiyawēwin / Nehithawewin / Nehinawewin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ • Nigerian Pidgin • Ko e vagahau Niuē • Norfuk / Pitkern • ߒߞߏ • Ποντιακά • Prūsiskan • Toba Qom • къумукъ тил • རྫོང་ཁ • Romani • Kirundi • Sängö • Ganda ke Lava • Setswana • Словѣ́ньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ • SiSwati • Chaouïa • ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ • Thuɔŋjäŋ • ትግርኛ • Xitsonga • Tshivenḓa • Twi • Vaďďa • Yugtun • 𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺


I kēia mau lā, ua ʻae ʻia ʻo Wikipikia he kumu waiwai kūpono no ka ʻike maʻamau, akā pono e hōʻoia ʻia nā ʻike koʻikoʻi ma nā kumu ʻē aʻe.
===10+ or above articles===


=== Ka Hoʻohana ʻana Ma Nā Kula ===
Afar • Choctaw • Ebon • Hiri Motu • Kanuri • Kuanyama • Muskogee • Oshiwambo • Otsiherero • tlhIngan Hol /   • tokipona • ꆇꉙ
Ua lilo ka hoʻohana ʻana iā Wikipikia i mea nui i loko o nā kula. Ua aʻo nā kumu i ka hōʻoia ʻana i nā kumu ʻike ma o ka nānā ʻana i nā loulou i loko o nā ʻatikala a me ka hoʻohālikelike ʻana me nā kumu ʻike ʻē aʻe. Pono nā haumāna e hoʻomaopopo i ka mana o nā ʻatikala - ʻo ia hoʻi, ʻaʻole like ka mana o nā ʻatikala āpau, a pono e nānā i ka lā hoʻololi hope loa a me nā kūmole i hōʻike ʻia.<ref>Education Program. Wikimedia Foundation (2020)</ref>
== Lasūʻsazaūaka ==

Ma kekahi mau kula kiʻekiʻe a kulanui pū kekahi, hoʻohana ʻia ʻo Wikipikia ma ke ʻano he wahi hoʻomaka no ka noiʻi. Aʻo ʻia nā haumāna e heluhelu i nā ʻatikala Wikipikia no ka loaʻa ʻana o ka manaʻo nui o kekahi kumuhana, a laila e noiʻi hohonu aku ma nā puke a me nā ʻatikala ʻepekema i hōʻike ʻia ma nā kūmole.<ref>Wikipedia in Higher Education Study (2023)</ref>

== Ka Hoʻopili ʻana Ma Ka Pūnaewele ==
=== Nā API ===
Hāʻawi ʻo Wikipikia i nā API like ʻole no ka hoʻopili ʻana i kāna ʻike me nā kahua ʻē aʻe. ʻO ka MediaWiki Action API ke API nui loa, e hiki ai ke kiʻi a hoʻololi i ka ʻike ma Wikipikia. Hoʻohana ʻia ka Wikidata Query Service no ka noiʻi ʻana i nā ʻikepili mai ka papahana [[Wikidata]]. ʻO ka REST API v1 kekahi API hou e hoʻohana ana i nā ʻenehana hou loa, a ʻo ka Wikimedia Stream API ka mea e hiki ai ke nānā i nā loli hou ma ka manawa maoli.<ref>Wikipedia API Documentation (2024)</ref>

=== Nā Lawelawe Pūnaewele ===
Ua hoʻopili ʻia ka ʻike Wikipikia i loko o nā lawelawe nui ma ka pūnaewele. Hoʻokomo ʻo [[Google Search]] i nā ʻike piha mai Wikipikia ma kāna mau hopena huli. Hoʻohana nā kōkua leo kikohoʻe e like me [[Alexa]] a me [[Siri]] i ka ʻike mai Wikipikia no ka pane ʻana i nā nīnau. Hoʻopili pū nā kahua kūkā kikohoʻe a me nā polokalamu kelepona i ka ʻike Wikipikia no ka hoʻonui ʻana i kā lākou lawelawe.<ref>Wikipedia Integration Study (2024)</ref>

== Nā Hoʻohana Koʻikoʻi ==
=== Ke Kōkua I Nā Manawa Pilikia ===
Ua kōkua nui ʻo Wikipikia i ka māhele ʻana i ka ʻike i ka wā o ka maʻi ahulau [[COVID-19]], nā ʻino nui, a me nā pilikia politika. Ma ka wā o COVID-19, ua hana wikiwiki nā luna hoʻoponopono e hoʻolaha i ka ʻike pololei a kōkua i ka pale ʻana i ka ʻike hewa.<ref>Wikimedia Foundation Crisis Response Report (2023)</ref>

=== Ka Mālama Moʻolelo ===
He waihona moʻolelo koʻikoʻi ʻo Wikipikia no nā hanana nui, nā loli aupuni, nā ʻike moʻomeheu, a me nā moʻolelo o nā kaiāulu liʻiliʻi. Mālama ʻia nā moʻolelo o kēlā me kēia lā ma ke ʻano wiki, e hiki ai i nā hanauna e hiki mai ana ke ʻike i nā mea i hana ʻia.

=== Ka Hoʻonaʻauao ===
Kōkua nui ʻo Wikipikia i ka hoʻolaha ʻana i ka ʻike ma nā ʻōlelo liʻiliʻi a me ka mālama ʻana i nā moʻomeheu kuʻuna. No nā kaiāulu mamao a me nā poʻe i loaʻa ʻole ke komo i nā waihona puke, he kumu waiwai koʻikoʻi ʻo Wikipikia no ka hoʻonaʻauao ʻana.<ref>Wikipedia Education Impact Study (2022)</ref>

== Ka Hopena I Ka ʻIke ==
=== Ka Hoʻololi ʻana I Ka Hoʻonaʻauao ===
Ua hoʻololi nui ʻo Wikipikia i ke ʻano o ka hoʻonaʻauao ʻana, ka noiʻi ʻana, ka hōʻiliʻili ʻana i ka ʻike, a me ka hoʻolaha ʻana i ka naʻauao. Ma muli o ka hiki i nā mea āpau ke komo a hoʻololi i ka ʻike, ua lilo ia i kumu o ka hoʻololi nui ʻana i ke ʻano o ka hoʻonaʻauao ʻana ma ka honua holoʻokoʻa.

=== Nā Pilikia E Kū Nei ===
Aia nō naʻe kekahi mau pilikia nui e kū nei. ʻO ka hoʻokipa ʻana i nā loea hou kekahi pilikia nui, no ka mea, he paʻakikī ka hoʻokomo ʻana i nā loea i ka hana pū ʻana me ke kaiaulu wiki. ʻO ka pale ʻana i ka hoʻopunipuni kekahi pilikia nui, ʻoiai ke ulu nei nā ʻenehana hoʻopunipuni AI a me nā ʻike hewa. He pilikia nui pū ka mālama ʻana i ka ʻike ma nā ʻōlelo liʻiliʻi, no ka mea, ʻaʻole lawa nā luna hoʻoponopono ma kēia mau ʻōlelo.<ref>Challenges in Knowledge Equity. Wikimedia Foundation (2023)</ref>

=== Nā Manaʻo No Ka Wā E Hiki Mai Ana ===
E like me ka wā i hala, ke hoʻololi mau nei ʻo Wikipikia i kāna mau hana e pili ana i nā ʻenehana hou. E hoʻohana ana paha i ka artificial intelligence (naʻauao haku ʻia) no ke kōkua i ka hoʻomaʻemaʻe ʻana i nā ʻike hewa a me ka unuhi ʻana i nā ʻatikala i nā ʻōlelo like ʻole. Eia naʻe, pono e mālama i ke kuleana o ke kanaka ma ka hoʻoholo ʻana i nā mea e pono ai.<ref>Wikipedia Future Technology Report (2024)</ref>

== Nā Hoʻolaha ==
I ka makahiki 2024, aia ma Wikipikia:
* 60 miliona ʻatikala ma nā ʻōlelo āpau
* 6.7 miliona ʻatikala ma ka ʻōlelo Pelekānia
* 300 ʻōlelo like ʻole
* 46 miliona mea hoʻohana i kākau inoa<ref>Wikimedia Statistics (2024). "Wikipedia Article Count and User Statistics".</ref>

== Nā Kūmole ==
⚫
<references />

== Nā Loulou I Waho ==
* [https://www.wikipedia.org Ka papa kinohi o Wikipikia]
* [https://foundation.wikimedia.org/ Ka Wikimedia Foundation]
* [https://stats.wikimedia.org/ Nā helu hoʻolaha Wikimedia]
* [https://diff.wikimedia.org/ Ka nūhou Wikimedia]
* [https://meta.wikimedia.org/ Ka Meta-Wiki]

== E nānā pū ==
* [[Hawai‘i Wikipikia]]
* [[Hawai‘i Wikipikia]]
* [[Rūsia Wikipikia]]
* [[Rūsia Wikipikia]]
* [[Pelekania Wikipikia]]
* [[Pelekania Wikipikia]]
* [[Pukikī Wikipikia]]
* [[Pukikī Wikipikia]]
* [[Pōlani Wikipikia]]
* [[Naua‘a Wikipikia]]

⚫
== Nā kūmole ==
⚫
<references/>


[[Māhele:Pūnaewele]]
[[Māhele:Puke wehewehe]]
[[Māhele:Wikimedia]]
[[Māhele:Papa kikoʻī 2001]]
[[Māhele:Nā kahua pūnaewele]]
{{stub}}
{{stub}}

Ke Kāmua houloa ma 20:12, 30 Nowemapa 2024

Logo kūhelo ʻo Wikipikia

Wikipikia (mai ka ʻōlelo Hawaiʻi wiki no ka "wikiwiki" a me ka ʻōlelo Pelekānia encyclopedia) he puke wehewehe kaiaulu wikiwikinui i hoʻokumu ʻia i ka makahiki 2001. He kahua pūnaewele i mālama ʻia e ka Wikimedia Foundation, he hui waiwai ʻole, a ua kākau ʻia e nā mea hoʻouna manawa like ʻole ma ka honua nei. I kēia manawa, ʻo ia ka puke wehewehe nui loa ma ka honua, me nā ʻatikala ma luna o 60 miliona ma nā ʻōlelo like ʻole.[1]

Ka Mōʻaukala

[E ho'opololei | edit source]

Ka Hoʻomaka ʻana

[E ho'opololei | edit source]

Ma mua o Wikipikia, ua hoʻomaka ʻo Jimmy Wales i ka papahana Nupedia i ka makahiki 2000, he puke wehewehe i hoʻoponopono ʻia e nā loea. Ua hana pū ʻo Larry Sanger ma ke ʻano he luna hoʻoponopono nui.[2]

I ka lā 15 Ianuali 2001, ua hoʻokumu ʻia ʻo Wikipikia ma ke ʻano he papahana kōkua no Nupedia. Ua hoʻohana ʻia ke kahua "UseModWiki" i ka wā mua, a ma hope mai, ua hoʻololi ʻia i ka MediaWiki i ka makahiki 2002.[3]

Ka Ulu ʻana

[E ho'opololei | edit source]

I ka makahiki 2003, ua hoʻokumu ʻia ka Wikimedia Foundation e Jimmy Wales i mālama i ka papahana.[4]

Ma ka hoʻomaka ʻana o 2006, ua ʻoi aku ka nui o nā ʻatikala ma mua o 1 miliona ma ka ʻōlelo Pelekānia wale nō. I ka makahiki 2008, ua loaʻa nā ʻatikala ma nā ʻōlelo he 250 a ʻoi.[5]

Ke Kahua Hoʻonohonoho

[E ho'opololei | edit source]

Nā Luna Hoʻoponopono

[E ho'opololei | edit source]

He ʻano like ʻole ko nā luna hoʻoponopono ma Wikipikia, a he kuleana like ʻole ko kēlā me kēia papa. ʻO ka papa mua, ʻo ia nā mea hoʻohana maʻamau, hiki iā lākou ke hoʻololi i nā ʻatikala maʻamau a kōkua i ka hoʻomaikaʻi ʻana i ka ʻike. ʻO ka lua o ka papa, ʻo ia nā kahu (administrators), na lākou e mālama i ke kahua. Hiki iā lākou ke pani i nā ʻatikala a pale i nā mea hoʻohana ʻino.[6]

ʻO ka papa ʻekolu, ʻo ia nā bureaucrat, he mau luna hoʻoponopono kiʻekiʻe e hiki ke hāʻawi i nā kuleana i nā mea hoʻohana ʻē aʻe. A ʻo ka papa hope loa, ʻo ia nā luna hoʻoponopono kikoʻī, he mau loea i koho ʻia no ka mālama ʻana i nā kumuhana koʻikoʻī a paʻakikī.[7]

Ka Hoʻololi ʻana

[E ho'opololei | edit source]

Hoʻohana ʻo Wikipikia i ke kahua wiki, kahi e hiki ai i nā mea hoʻohana ke hoʻololi a hoʻoponopono i nā ʻatikala. Pono ʻole ka ʻike pilikino e hoʻololi ai i ka hapanui o nā ʻatikala, akā hiki i nā luna hoʻoponopono ke kaupalena i ka hoʻololi ʻana o kekahi mau ʻatikala kūikawā.

Nā Kulekele

[E ho'opololei | edit source]

Ma Wikipikia, mālama ʻia ka ʻike ma ke ʻano kūleʻa, me ka hoʻokae ʻole i kekahi manaʻo. Pono e hōʻoia ʻia nā ʻike āpau ma o nā kūmole kūpono a hiki ke hōʻoia ʻia. ʻO ka hoʻomaʻamaʻa ʻana i ka mahalo kekahi mea koʻikoʻi - pono e mahalo i nā manaʻo o nā mea hoʻohana ʻē aʻe a hana pū me ka lokomaikaʻi.[8]

No ka mālama ʻana i ke kaʻina hana kūpono, ua hoʻokumu ʻia kekahi mau alakaʻi no ka hoʻololi ʻana i nā ʻatikala. ʻAʻole hiki ke hoʻopili wale i ka ʻike kuleana, a pono e mālama i ke kuleana o nā mea kākau. Inā loaʻa kekahi hoʻopaʻapaʻa, pono e kūkā me ke aloha a ʻimi i ka hopena kūpono no ke kaiaulu holoʻokoʻa.[9]

Ke Kūlana I Loko O Ka Lehulehu

[E ho'opololei | edit source]

Ka Hoʻololi ʻana O Nā Manaʻo

[E ho'opololei | edit source]

I ka hoʻomaka ʻana, ua kūʻē nui ʻia ʻo Wikipikia e nā poʻe naʻauao maʻamau. Ua hōʻike ʻia he hopohopo no ka pololei ʻole o ka ʻike i hāʻawi ʻia e ka lehulehu.[10]

Ma ka makahiki 2005, ua hana ka puke pai Nature i kekahi hoʻāʻo e hoʻohālikelike i ka pololei o Wikipikia me ka Encyclopedia Britannica. Ua ʻike ʻia ua like nō ka pololei o nā puke ʻelua.[11]

I kēia mau lā, ua ʻae ʻia ʻo Wikipikia he kumu waiwai kūpono no ka ʻike maʻamau, akā pono e hōʻoia ʻia nā ʻike koʻikoʻi ma nā kumu ʻē aʻe.

Ka Hoʻohana ʻana Ma Nā Kula

[E ho'opololei | edit source]

Ua lilo ka hoʻohana ʻana iā Wikipikia i mea nui i loko o nā kula. Ua aʻo nā kumu i ka hōʻoia ʻana i nā kumu ʻike ma o ka nānā ʻana i nā loulou i loko o nā ʻatikala a me ka hoʻohālikelike ʻana me nā kumu ʻike ʻē aʻe. Pono nā haumāna e hoʻomaopopo i ka mana o nā ʻatikala - ʻo ia hoʻi, ʻaʻole like ka mana o nā ʻatikala āpau, a pono e nānā i ka lā hoʻololi hope loa a me nā kūmole i hōʻike ʻia.[12]

Ma kekahi mau kula kiʻekiʻe a kulanui pū kekahi, hoʻohana ʻia ʻo Wikipikia ma ke ʻano he wahi hoʻomaka no ka noiʻi. Aʻo ʻia nā haumāna e heluhelu i nā ʻatikala Wikipikia no ka loaʻa ʻana o ka manaʻo nui o kekahi kumuhana, a laila e noiʻi hohonu aku ma nā puke a me nā ʻatikala ʻepekema i hōʻike ʻia ma nā kūmole.[13]

Ka Hoʻopili ʻana Ma Ka Pūnaewele

[E ho'opololei | edit source]

Nā API

[E ho'opololei | edit source]

Hāʻawi ʻo Wikipikia i nā API like ʻole no ka hoʻopili ʻana i kāna ʻike me nā kahua ʻē aʻe. ʻO ka MediaWiki Action API ke API nui loa, e hiki ai ke kiʻi a hoʻololi i ka ʻike ma Wikipikia. Hoʻohana ʻia ka Wikidata Query Service no ka noiʻi ʻana i nā ʻikepili mai ka papahana Wikidata. ʻO ka REST API v1 kekahi API hou e hoʻohana ana i nā ʻenehana hou loa, a ʻo ka Wikimedia Stream API ka mea e hiki ai ke nānā i nā loli hou ma ka manawa maoli.[14]

Nā Lawelawe Pūnaewele

[E ho'opololei | edit source]

Ua hoʻopili ʻia ka ʻike Wikipikia i loko o nā lawelawe nui ma ka pūnaewele. Hoʻokomo ʻo Google Search i nā ʻike piha mai Wikipikia ma kāna mau hopena huli. Hoʻohana nā kōkua leo kikohoʻe e like me Alexa a me Siri i ka ʻike mai Wikipikia no ka pane ʻana i nā nīnau. Hoʻopili pū nā kahua kūkā kikohoʻe a me nā polokalamu kelepona i ka ʻike Wikipikia no ka hoʻonui ʻana i kā lākou lawelawe.[15]

Nā Hoʻohana Koʻikoʻi

[E ho'opololei | edit source]

Ke Kōkua I Nā Manawa Pilikia

[E ho'opololei | edit source]

Ua kōkua nui ʻo Wikipikia i ka māhele ʻana i ka ʻike i ka wā o ka maʻi ahulau COVID-19, nā ʻino nui, a me nā pilikia politika. Ma ka wā o COVID-19, ua hana wikiwiki nā luna hoʻoponopono e hoʻolaha i ka ʻike pololei a kōkua i ka pale ʻana i ka ʻike hewa.[16]

Ka Mālama Moʻolelo

[E ho'opololei | edit source]

He waihona moʻolelo koʻikoʻi ʻo Wikipikia no nā hanana nui, nā loli aupuni, nā ʻike moʻomeheu, a me nā moʻolelo o nā kaiāulu liʻiliʻi. Mālama ʻia nā moʻolelo o kēlā me kēia lā ma ke ʻano wiki, e hiki ai i nā hanauna e hiki mai ana ke ʻike i nā mea i hana ʻia.

Ka Hoʻonaʻauao

[E ho'opololei | edit source]

Kōkua nui ʻo Wikipikia i ka hoʻolaha ʻana i ka ʻike ma nā ʻōlelo liʻiliʻi a me ka mālama ʻana i nā moʻomeheu kuʻuna. No nā kaiāulu mamao a me nā poʻe i loaʻa ʻole ke komo i nā waihona puke, he kumu waiwai koʻikoʻi ʻo Wikipikia no ka hoʻonaʻauao ʻana.[17]

Ka Hopena I Ka ʻIke

[E ho'opololei | edit source]

Ka Hoʻololi ʻana I Ka Hoʻonaʻauao

[E ho'opololei | edit source]

Ua hoʻololi nui ʻo Wikipikia i ke ʻano o ka hoʻonaʻauao ʻana, ka noiʻi ʻana, ka hōʻiliʻili ʻana i ka ʻike, a me ka hoʻolaha ʻana i ka naʻauao. Ma muli o ka hiki i nā mea āpau ke komo a hoʻololi i ka ʻike, ua lilo ia i kumu o ka hoʻololi nui ʻana i ke ʻano o ka hoʻonaʻauao ʻana ma ka honua holoʻokoʻa.

Nā Pilikia E Kū Nei

[E ho'opololei | edit source]

Aia nō naʻe kekahi mau pilikia nui e kū nei. ʻO ka hoʻokipa ʻana i nā loea hou kekahi pilikia nui, no ka mea, he paʻakikī ka hoʻokomo ʻana i nā loea i ka hana pū ʻana me ke kaiaulu wiki. ʻO ka pale ʻana i ka hoʻopunipuni kekahi pilikia nui, ʻoiai ke ulu nei nā ʻenehana hoʻopunipuni AI a me nā ʻike hewa. He pilikia nui pū ka mālama ʻana i ka ʻike ma nā ʻōlelo liʻiliʻi, no ka mea, ʻaʻole lawa nā luna hoʻoponopono ma kēia mau ʻōlelo.[18]

Nā Manaʻo No Ka Wā E Hiki Mai Ana

[E ho'opololei | edit source]

E like me ka wā i hala, ke hoʻololi mau nei ʻo Wikipikia i kāna mau hana e pili ana i nā ʻenehana hou. E hoʻohana ana paha i ka artificial intelligence (naʻauao haku ʻia) no ke kōkua i ka hoʻomaʻemaʻe ʻana i nā ʻike hewa a me ka unuhi ʻana i nā ʻatikala i nā ʻōlelo like ʻole. Eia naʻe, pono e mālama i ke kuleana o ke kanaka ma ka hoʻoholo ʻana i nā mea e pono ai.[19]

Nā Hoʻolaha

[E ho'opololei | edit source]

I ka makahiki 2024, aia ma Wikipikia:

  • 60 miliona ʻatikala ma nā ʻōlelo āpau
  • 6.7 miliona ʻatikala ma ka ʻōlelo Pelekānia
  • 300 ʻōlelo like ʻole
  • 46 miliona mea hoʻohana i kākau inoa[20]

Nā Kūmole

[E ho'opololei | edit source]
  1. ↑ Wales, Jimmy; Larry Sanger (2001). "Wikipedia History". Wikipedia.org
  2. ↑ Sanger, Larry (2005). "The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir".
  3. ↑ Barrett, Daniel J. (2008). "MediaWiki: Wikipedia and Beyond".
  4. ↑ Wikimedia Foundation (2003). "Articles of Incorporation".
  5. ↑ Zachte, Erik (2008). "Wikipedia Statistics All Languages".
  6. ↑ Wikipedia (2024). "Wikipedia:User access levels - Admin Rights"
  7. ↑ Wikipedia (2024). "Wikipedia:User access levels - Advanced Rights"
  8. ↑ Wikipedia (2024). "Wikipedia:Core content policies"
  9. ↑ Wikipedia (2024). "Wikipedia:Content guidelines"
  10. ↑ Criticism of Wikipedia. Nature Magazine (2005)
  11. ↑ Giles, Jim (2005). "Internet encyclopedias go head to head". Nature.
  12. ↑ Education Program. Wikimedia Foundation (2020)
  13. ↑ Wikipedia in Higher Education Study (2023)
  14. ↑ Wikipedia API Documentation (2024)
  15. ↑ Wikipedia Integration Study (2024)
  16. ↑ Wikimedia Foundation Crisis Response Report (2023)
  17. ↑ Wikipedia Education Impact Study (2022)
  18. ↑ Challenges in Knowledge Equity. Wikimedia Foundation (2023)
  19. ↑ Wikipedia Future Technology Report (2024)
  20. ↑ Wikimedia Statistics (2024). "Wikipedia Article Count and User Statistics".

Nā Loulou I Waho

[E ho'opololei | edit source]

E nānā pū

[E ho'opololei | edit source]
He ʻōmuku kēia mea. Inā hiki iā ʻoe ke ʻōlelo Hawaiʻi, e kōkua mai i ka holomua ʻana i kēia mea.
Kiʻi ʻia mai "https://haw.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipikia&oldid=99213"