Οι κατηγορίες για το ποιος ευθύνεται για την ανεπαρκή αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης είναι πολλές
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτα τέλη Οκτωβρίου πλημμύρες έπληξαν τη νότια και ανατολική Ισπανία σκοτώνοντας τουλάχιστον 217 ανθρώπους. Οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης συνεχίζουν να αναζητούν πολλούς ακόμη που εξακολουθούν να αγνοούνται.
Λόγω του τεράστιου αριθμού των νεκρών, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δήλωσε ότι πρόκειται για τη χειρότερη φυσική καταστροφή στη ζωντανή μνήμη της Ισπανίας.
Τίθενται ερωτήματα για το πώς μπόρεσε να συμβεί μια τέτοια τραγωδία σε μια πλούσια ευρωπαϊκή χώρα όπου τα πρότυπα δημόσιας ασφάλειας είναι συνήθως υψηλά.
Με τους εμπειρογνώμονες να λένε ότι η κλιματική αλλαγή είχε σχεδόν σίγουρα αντίκτυπο στην ένταση των βροχοπτώσεων, μήπως πρόκειται για μια κλήση αφύπνισης για ολόκληρη την Ευρώπη να προετοιμαστεί για τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη;
Η οργή μεγαλώνει στη Βαλένθια
Οι πλημμυροπαθείς είναι δικαιολογημένα θυμωμένοι για τα γεγονότα που οδήγησαν στις πλημμύρες. Περικύκλωσαν τον βασιλιά Φελίπε την Κυριακή στην πόλη Παϊπόρτα της Βαλένθια, ρίχνοντάς του λάσπη. Δίπλα του βρισκόταν ο περιφερειακός πρόεδρος της Βαλένθια Κάρλος Μαζόν, ο οποίος απομακρύνθηκε γρήγορα όταν το πλήθος έγινε εχθρικό.
Ο πολιτικός του Λαϊκού Κόμματος (PP) έχει συγκεντρώσει μεγάλο μέρος της ευθύνης για την έλλειψη προετοιμασίας της περιοχής, καθώς και για την κακή αντίδραση στην καταστροφή. Μεγάλο μέρος της οργής επικεντρώνεται στις προειδοποιήσεις έκτακτης ανάγκης προς τους πολίτες που ήρθαν πολύ αργά για να εκκενώσουν την περιοχή.
Το 2023, η κεντροδεξιά περιφερειακή κυβέρνηση - συναποτελούμενη από το PP και το Vox - διέλυσε μια περιφερειακή μονάδα έκτακτης ανάγκης που είχε συσταθεί από την προηγούμενη διοίκηση και η οποία δεν είχε ακόμη εφαρμοστεί πλήρως. Οι επικριτές λένε ότι ένα τέτοιο πλαίσιο θα μπορούσε να είχε βοηθήσει στον συντονισμό της αντίδρασης στις φονικές πλημμύρες.
Το υπουργείο Εσωτερικών της Ισπανίας επέρριψε την ευθύνη στην περιφερειακή κυβέρνηση, λέγοντας ότι είναι υπεύθυνη για την αποστολή προειδοποιήσεων σχετικά με πιθανές πλημμύρες και άλλες φυσικές καταστροφές. Προς υπεράσπισή του, ο Μαζόν δήλωσε ότι η κυβέρνησή του ακολούθησε το τυπικό πρωτόκολλο που υπαγορεύεται από την κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας.
Ο εθνικός ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεΐχό αμφισβήτησε επίσης τις πληροφορίες που έστειλε η κρατική μετεωρολογική υπηρεσία AEMET.
"Κανείς δεν μπορεί να λάβει αποφάσεις με βάση πληροφορίες που μπορεί να είναι ακριβείς, ανακριβείς ή να μπορούν να βελτιωθούν. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με βάση τις πληροφορίες που σας παρέχονται κάθε φορά", δήλωσε.
Ο Φεϊχό κατήγγειλε επίσης ότι η διοίκηση του πρωθυπουργού δεν είχε συντονιστεί με την περιφερειακή κυβέρνηση.
Παρόλο που ένας αποτελεσματικός έγκαιρος συναγερμός δεν θα είχε γλιτώσει τα σπίτια, τα οχήματα και τις επιχειρήσεις της Βαλένθια, μπορεί να είχε σώσει μερικές από τις εκατοντάδες ζωές που χάθηκαν σε αυτό το έντονο καιρικό φαινόμενο.
Προειδοποιήθηκε ο κόσμος;
Η AEMET προειδοποίησε τις αρχές και το κοινό δύο ημέρες πριν από την εκδήλωση της καταστροφής ότι υπήρχε 70% πιθανότητα για καταρρακτώδεις βροχές. Στις 7:30 π.μ. την ημέρα της καταστροφής, εξέδωσε κόκκινο συναγερμό για έντονα καιρικά φαινόμενα.
Οι περιφερειακές αρχές δεν έστειλαν μηνύματα που προειδοποιούσαν τους κατοίκους να παραμείνουν στα σπίτια τους παρά μόνο λίγο μετά τις 8.00 το βράδυ. Πολλοί οδηγούσαν ήδη τα αυτοκίνητά τους, έβγαιναν για ψώνια ή στους δρόμους. Κάποιοι είχαν ήδη εγκλωβιστεί από την άνοδο των υδάτων από τις πλημμύρες.
Γύρω στις 6.00 το απόγευμα, ο ποταμός Μαγκρο υπερχείλισε στέλνοντας έναν κατακλυσμό νερού και λάσπης στους δρόμους της πόλης Λ'Αλκουντια. Ο δήμαρχος Αντρέ Σαλόμ δήλωσε στον ισπανικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό RTVE ότι ο ίδιος και οι συμπολίτες του δεν είχαν λάβει καμία προειδοποίηση για την επαπειλούμενη τραγωδία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ"Εγώ ο ίδιος πήγαινα να ελέγξω τη στάθμη του ποταμού εκείνη τη στιγμή γιατί δεν είχα καμία πληροφορία", είπε.
"Με την τοπική αστυνομική περίπολο, ήμασταν καθ' οδόν για να ελέγξουμε τη στάθμη του ποταμού όταν αναγκαστήκαμε να κάνουμε αναστροφή, επειδή ένα τσουνάμι από νερό, λάσπη, καλάμια και χώμα είχε ήδη εισέλθει στην πόλη".
Η Ευρώπη να προετοιμαστεί για τις κλιματικές απειλές
Κατά ειρωνικό τρόπο, την ίδια ημέρα που οι κάτοικοι της Βαλένθια ήρθαν αντιμέτωποι με τις θανατηφόρες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε έκθεση για την αύξηση της ετοιμότητας των πολιτών και της άμυνας.
Στην παρουσίασή της, η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν περιέγραψε την τραγωδία ως "τη δραματική πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής". Τόνισε επίσης ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι προετοιμασμένη να την αντιμετωπίσει.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ίδια δήλωσε ότι η επαρκής προετοιμασία για μεγάλες απειλές, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, απαιτεί μια "ολόπλευρη κυβερνητική προσέγγιση", η οποία χρησιμοποιεί τοπικούς, περιφερειακούς, εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους.
Μία από τις προκλήσεις που περιγράφει είναι να διασφαλιστεί η ύπαρξη ενός αποτελεσματικού συστήματος προειδοποίησης του κοινού.
Τα συστήματα συναγερμού είναι υποχρεωτικά από την ΕΕ και κάθε κράτος μέλος υποχρεούται να διαθέτει ένα τέτοιο σύστημα βάσει οδηγίας του 2018. Η δημιουργία ενός αποτελεσματικού, έγκαιρου συστήματος συναγερμού, ωστόσο, είναι πολύ πιο δύσκολο από το να διασφαλιστεί απλώς ότι ένα μήνυμα θα σταλεί εγκαίρως για να προειδοποιήσει τους ανθρώπους για το τι συμβαίνει.
Οι καταστροφικές πλημμύρες της Ισπανίας θα πρέπει να χρησιμεύσουν ως ένα κάλεσμα αφύπνισης για την Ευρώπη να αξιολογήσει πόσο καλά λειτουργούν στην πραγματικότητα αυτές οι προειδοποιήσεις και τι πρέπει να γίνει για τη βελτίωσή τους. Σύμφωνα με τα λόγια της φον ντερ Λάιεν, "η ετοιμότητα πρέπει να γίνει μέρος της λογικής που διέπει όλες μας τις ενέργειες".
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠοιο θεωρείται αποτελεσματικό σύστημα προειδοποίησης;
Είναι σαφές ότι για πολλούς στη Βαλένθια, η προειδοποίηση ήρθε πολύ αργά και έδωσε πολύ λίγες πληροφορίες για το τι να περιμένουν.
Για να είναι επιτυχημένο ένα σύστημα προειδοποίησης, οι πληροφορίες πρέπει να αποστέλλονται με ικανοποιητικό χρόνο ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ανταποκριθούν. Πρέπει επίσης να παρέχονται με τρόπο που να είναι χρήσιμος για τον παραλήπτη και αυτός ο παραλήπτης πρέπει να τις κατανοήσει σωστά και στη συνέχεια να γνωρίζει τη σωστή απόφαση που πρέπει να λάβει με βάση τον κίνδυνο.
"Εάν οποιοδήποτε στοιχείο αυτού του συστήματος αποτύχει, τότε οι άνθρωποι μπορεί να κινδυνεύσουν και ενδεχομένως να χάσουν τη ζωή τους", λέει ο Λαρς Λοβινσκι, ειδικός σε θέματα κακοκαιρίας από την Weather & Radar.
Ο Λοβίνσκι προσθέτει ότι ακόμη και με μια τέλεια πρόγνωση και προειδοποίηση - και υπήρχε αρκετή προειδοποίηση από την AEMET εκ των προτέρων - οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν τον κίνδυνο εκεί που βρίσκονται.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
"Εάν οι πληροφορίες που τους δίνονται δεν γίνονται κατανοητές επειδή οι παραλήπτες δεν έχουν την αναφορά ή το πλαίσιο, τότε αυτή η προειδοποίηση έχει μικρή αξία".
Η εμπιστοσύνη είναι επίσης σημαντική. Οι άνθρωποι πρέπει να πιστέψουν τις πληροφορίες που τους στέλνουν και αυτό εξαρτάται από το γεγονός ότι ο οργανισμός που τις παρέχει έχει καλό ιστορικό ακριβών και χρήσιμων προειδοποιήσεων.
Ο Λοβίνσκι λέει ότι αυτή η ψυχολογική συνιστώσα δεν μπορεί να αγνοηθεί και αποτελεί αντικείμενο συνεχιζόμενης έρευνας.
Τι πήγε στραβά στη Βαλένθια;
"Αυτό που φαίνεται να απέτυχε σε σημαντικό βαθμό ήταν ο χρόνος που προηγήθηκε", λέει ο Λοβίνσκι, επισημαίνοντας ότι ο συναγερμός προήλθε από την περιφερειακή υπηρεσία πολιτικής προστασίας αφού ορισμένα χωριά στα νοτιοδυτικά της περιοχής είχαν ήδη αντιμετωπίσει πλημμύρες. Η μη κατανόηση της έντασης του φαινομένου και η υποεκτίμηση του κινδύνου ήταν επίσης προβλήματα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ"Η απλή παροχή αριθμών των συνολικών βροχοπτώσεων (π.χ. 400 χιλιοστά σε 12 ώρες) χωρίς την περιγραφή των σχετικών επιπτώσεων και των πιθανών μέτρων για την προστασία της ζωής και της περιουσίας είναι ελάχιστα χρήσιμη, εκτός αν κάποιος έχει κάποιο υπόβαθρο στη μετεωρολογία".
Ωστόσο, η πρόβλεψη των ακριβών επιπτώσεων είναι κάπως ευκολότερη με τους καθαρά μετεωρολογικούς κινδύνους, όπως οι ισχυροί άνεμοι, οι καταιγίδες ή το χιόνι. Με την έντονη βροχόπτωση, υπάρχει τόσο μια πτυχή που καθοδηγείται από τον καιρό όσο και μια πτυχή που καθοδηγείται από την υδρολογία - ή τι συμβαίνει με τη βροχή μόλις αυτή φτάσει στο έδαφος.
Περιοχές απορροής ποταμών, επίπεδο ή λοφώδες έδαφος, τύπος εδάφους, αν μια περιοχή είναι δομημένη ή όχι. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν το πόσο σοβαρή θα είναι μια πλημμύρα.
"Ένα αποτελεσματικό σύστημα προειδοποίησης θα πρέπει να αντιμετωπίζει όλα τα παραπάνω ζητήματα και θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτο ώστε να επιτρέπει συνεχείς προσαρμογές και βελτιώσεις", καταλήγει ο Λοβίνσκι.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ