Tunisia: Diferenzas entre revisións

Tunisia
	تونس (ar); Tunisia (ms); Tunisia (en); الجمهورية التونسية (ar); Republic of Tunisia (en); Republik Tunisia (ms)
	Bandeira Brasón
Himno	Humat al-Hima (pt) (12 de novembro de 1987)
Lema	«حرية، كرامة، عدالة، نظام»
Nomeado en referencia a	Tunes
Localización
	34°N 10°L / 34, 10Coordenadas: 34°N 10°L / 34, 10
Capital	Tunes
Contén a división administrativa	Ariana (pt) ; Ben Arous (pt) ; Bizerte (pt) ../... 24+
Poboación
Poboación	11.565.204 (2018) (70,69 hab./km²)
Lingua oficial	Lingua árabe
Xeografía
Parte de	África do Norte ; lista negra dos paraísos fiscais da Unión Europea (–2018)
Superficie	163.610 km²
Bañado por	Mar Mediterráneo
Punto máis alto	Djebel Chambi (pt) (1.544 m)
Punto máis baixo	Shatt al Gharsah (en) (−17 m)
Comparte fronteira con	Libia ; Alxeria
Datos históricos
Precedido por	Protetorado Francês da Tunísia (pt)
Creación	20 de marzo de 1956
Día festivo	Día Internacional dos Traballadores (1 de maio); Aninovo (1 de xaneiro); Eid al-Fitr (1 Shawwal (en) ); Eid al-Adha (10 Dhu al-Hijjah (pt) ); Islamic New Year (en) (1 Muharram (en) ); Mawlid (pt) (12 Rabi' al-awwal (en) ); National Women's Day (en) (13 de agosto); Evacuation Day (en) (15 de outubro); Q3592936 ; Revolução de Jasmim (pt)
Organización política
Forma de goberno	República parlamentaria ; República semipresidencialista
• Presidente da Tunísia (pt)	Kaïs Saïed (pt) (2019–)
Órgano executivo	Government of Tunisia (en)
• Primeiro-ministro da Tunísia (pt)	Ahmed Hachani (pt) (2023–)
Órgano lexislativo	Assembly of the Representatives of the People (en) , (Escano: 217)
Membro de	Organización Hidrográfica Internacional ; Operación Híbrida da Unión Africana e as Nacións Unidas en Darfur ; Banco Africano de Desenvolvemento ../... 36+
PIB nominal	46.687.298.709 $ (2021)
Moeda	dinar tunisiano (pt)
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+01:00, horario estándar; Tempo central europeo, horario estándar; UTC+02:00, horario de verán; Africa/Tunis (en)
Dominio de primeiro nivel	.tn
Prefixo telefónico	+216
Teléfono de emerxencia	190 (en) , 198 (pt) , 193 e 197 (en)
Código de país	TN
Outro
Irmandado con	Seto

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella

Contido eliminado Contido engadido

VisualTexto wiki

En liña

Revisión actual feita o 15 de decembro de 2023 ás 12:51

Tunisia^[1]^[2] (en árabe : al-Jamhuriya at-Tunisia, الجمهورية التونسية), é un país árabe de África do norte, limitado polo Mediterráneo. É un país do Magreb, coma Marrocos, Mauritania, Alxeria e Libia. Situada no norte do país, a súa capital é Tunes.

Coa independencia o 20 de marzo do 1956, unha asemblea constituínte foi elixida, que aboliu a monarquía bey da dinastía huseinita no poder desde 1705 e proclamou a república o 25 de xullo do 1957 con Habib Bourguiba coma presidente.

Tunisia é un destino popular dos turistas europeos que visitan Hamamato, Monastir, Souse e o Porto El-Kantaoui, o deserto do Sáhara no sur, e os sitios arqueolóxicos coma Cartago ou Dougga.

Historia

Tunisia está poboada desde a prehistoria. Os seus primeiros habitantes coñecidos son os bérberes.

814 A.C.: Fundación de Cartago por colonos fenicios, conducidos pola raíña Dido. A nova cidade desenvólvese axiña, converténdose nunha potencia que inqueda a Roma.
264 - 146 A.C.: Tres guerras contra Roma, pasadas á posteridade baixo o nome das guerras púnicas, dando lugar, entre outras, á fantástica expedición conducida por Aníbal que atravesa os Alpes cos seus elefantes (218 - 202 A. C). Estas guerras rematan coa derrota de Cartago.
146 A.C. - 439: Establecemento da primeira colonia romana, Africa. O país coñece unha grande prosperidade. Desenvólvense a agricultura e a urbanización.

Vándalos e Bizantinos

439: Conquista de Cartago polos Vándalos.
533: Toma de Cartago polos Bizantinos.

Era árabe-musulmá

647-698: Comezo da era árabe-musulmá. Fundación de Kairouan por Oqba Ibn Nafaa (en 670) e toma de Cartago polos árabes no 698.
800-909: Expansión do islam e establecemento da dinastía dos Aghlabidos (construción da mesquita de Zitouna de Tunis). Kairouan é entón o centro político e intelectual do Magreb.
909-1159: Dinastías fatimida e zirida. Mahdia, fundada en 921, convértese na capital do país.
1159-1230: Os Almohades unen os país do Magreb e a Andalucía musulmá.
1236: Os Hafsides, vasalos dos Almohades, decláranse independentes e fundan unha nova dinastía en Tunisia que reina ata o 1574.
1574: A Tunisia é anexada ao Imperio Otomán.
1705: Fundación da dinastía huseinita (botada o 25 de xullo do 1957).

Protectorado francés

1881-1956: Protectorado francés, establecido o 12 de maio de 1881. A resistencia anticolonial dura durante practicamente a totalidade dos 75 anos da dominación francesa.

Independencia

O 20 de marzo de 1956 Tunisia obtén a independencia. O 25 de xullo de 1957 proclamouse a república, nomeándose a Habib Bourguiba presidente da Tunisia independente.

O 1 de xuño de 1959 adoptouse a primeira constitución republicana.

O 15 de outubro de 1963 as tropas francesas evacuaron Bizerte, a súa última base no país.

O 7 de novembro de 1987 o primeiro ministro Zina el-Abidina Ben Ali depuxo o presidente Bourguiba, xulgado por incapacidade de continuar as súas funcións.

O 14 de xaneiro de 2011 un levantamento popular depuxo o presidente Ben Ali e mandouno ao exilio a Arabia Saudita.

División administrativa

Tunisia atópase dividida en 24 provincias:

As provincias están divididas en 264 " delegacións" ou "distritos" (mutamadiyat), e subdivididos en municipios (shaykhats' ') e sectores (imadats).

Política

Gobernantes dende 1957:

Habib Bourgiba (1957-1987)
Zine al-Abidine Ben Alí (1987-2011)

Xeografía

Artigo principal: Xeografía de Tunisia.

Economía

Artigo principal: Economía de Tunisia.

Notas

↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para tunisiano.
González Rei, Begoña (2004). Ortografía da lingua galega. A Coruña: Galinova Editorial. ISBN 84-9737-041-4.
↑ López Martínez, María Cruz (2005). Gran dicionario século 21 da lingua galega. Editorial Galaxia. p. 1446. ISBN 9788482893419.

[1] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para tunisiano.
González Rei, Begoña (2004). Ortografía da lingua galega. A Coruña: Galinova Editorial. ISBN 84-9737-041-4.

[2] López Martínez, María Cruz (2005). Gran dicionario século 21 da lingua galega. Editorial Galaxia. p. 1446. ISBN 9788482893419.

[1]

[2]

@@ Liña 1: / Liña 1: @@
+{{Xeografía política}}
-{{País
+'''Tunisia'''<ref>{{DRAG|tunisiano}}<br>González Rei, Begoña (2004). Ortografía da lingua galega. A Coruña: Galinova Editorial. ISBN 84-9737-041-4.</ref><ref>{{cita libro |título=Gran dicionario século 21 da lingua galega |apelidos={{Versaleta|López Martínez}} |nome={{Versaleta|María Cruz}} |editorial=Editorial Galaxia |ano=2005 |isbn=9788482893419 |páxina=1446}}</ref> (en [[lingua árabe|árabe]] : ''al-Jamhuriya at-Tunisia'', الجمهورية التونسية), é un [[país]] [[árabes|árabe]] de [[África]] do [[norte]], limitado polo [[Mediterráneo]]. É un país do [[Magreb]], coma [[Marrocos]], [[Mauritania]], [[Alxeria]] e [[Libia]]. Situada no norte do país, a súa capital é [[Tunes]].
-| nome_oficial = República de Tunisia
-| nomes_alternativos = الجمهورية التونسية‎‎<br/>''al-Jumhūrīyah at-Tūnisīyah''
-| nome_curto = Tunisia
-| imaxe_bandeira = Flag of Tunisia.svg
-| imaxe_escudo = Coat of arms of Tunisia.svg
-| imaxe_escudo_tamaño = 70px
-| imaxe_mapa = Tunisia (orthographic projection).svg
-| lema_nacional = نظام، حرية، عدالة<br />([[lingua árabe|Árabe]]: Liberdade, orde, xustiza)
-| himno_nacional = Humat Al Hima
-| capital = [[Tunes]]
-| capital_poboación = 728&nbsp;453 (2008)
-| cidade_principal = [[Tunes]]
-| idiomas = [[Lingua árabe|Árabe]]{{Infobox ref|1}}
-| goberno = [[Parlamentarismo|República parlamentaria]]
-| dirixentes_títulos = [[Presidente de Tunisia|Presidente]]<br />[[Primeiro ministro de Tunisia|Primeiro ministro]]
-| dirixentes_nomes = [[Moncef Marzouki]] <br />[[Mehdi Jomaa]]
-| fundación = [[Independencia]] de [[Francia]]
-| fundación_fitos =
-| fundación_datas = [[20 de marzo]] de [[1956]]
-| superficie = 163&nbsp;610
-| superficie_posto = 92
-| superficie_auga = 5%
-| fronteiras = 1&nbsp;424
-| costas = 1&nbsp;148
-| poboación = 10&nbsp;432&nbsp;500
-| poboación_ano = 2009 est.
-| poboación_posto = 79
-| poboación_densidade = 63,76
-| PIB_nominal = 40&nbsp;168 millóns [[Dólar estadounidense|US$]]
-| PIB_nominal_ano = 2009
-| PIB_nominal_posto = 76
-| PIB_nominal_per_cápita = 3&nbsp;851 [[Dólar estadounidense|US$]]
-| PIB = 86&nbsp;086 millóns [[Dólar estadounidense|US$]]
-| PIB_ano = 2009
-| PIB_posto = 70
-| PIB_per_cápita = 8&nbsp;254 [[Dólar estadounidense|US$]]
-| IDH = 0,683
-| IDH_ano = 2010
-| IDH_posto = 81
-| IDH_categoría = <font color="#090">Alto</font>
-| moeda = [[Dinar tunisiano|Dinar]]
-| moeda_símbolo = د.ت
-| moeda_iso = TND
-| xentilicio = Tunisiano, tunisiana<ref>González Rei, Begoña (2004). Ortografía da lingua galega. A Coruña: Galinova Editorial. ISBN 84-9737-041-4.</ref>
-| horario = [[Tempo central europeo|CET]] ([[UTC]]+1)
-| cctld = .tn
-| código_telefónico = 216
-| prefixo_radiofónico = 3VA-3VZ, TSA-TSZ
-| código_ISO = 788 / TUN / TN
-| membro_de = [[ONU]], [[Unión Africana|UA]], [[Liga Árabe]]
-| nota1 = Aínda que non ''[[de iure]]'', o [[lingua francesa|francés]] é lingua oficial ''[[de facto]]''.
-}}
-'''Tunisia'''<ref>{{cita libro |título=Gran dicionario século 21 da lingua galega |apelidos={{Versaleta|López Martínez}} |nome={{Versaleta|María Cruz}} |editorial=Editorial Galaxia |ano=2005 |isbn=9788482893419 |páxina=1446}}</ref> (en [[lingua árabe|árabe]] : ''al-Jamhuriya at-Tunisia'', الجمهورية التونسية), é un [[país]] [[árabes|árabe]] de [[África]] do [[norte]], limitado polo [[Mediterráneo]]. É un país do [[Magreb]], coma [[Marrocos]], [[Mauritania]], [[Alxeria]] e [[Libia]]. Situada no norte do país, a súa capital é [[Tunes]].
 Coa independencia o [[20 de marzo]] do [[1956]], unha [[asemblea constituínte]] foi elixida, que aboliu a [[monarquía]] [[bey]] da dinastía huseinita no poder desde [[1705]] e proclamou a [[república]] o [[25 de xullo]] do [[1957]] con [[Habib Bourguiba]] coma [[presidente]].
-Tunisia é un destino popular dos [[turismo|turistas]] [[Europa|europeos]] que visitan [[Hamamato]], [[Monastir]], [[Souse]] e o [[Porto El-Kantaoui]], o [[deserto do Sahara]] no sur, e os sitios [[arqueoloxía|arqueolóxicos]] coma [[Cartago]] ou [[Dougga]].
+Tunisia é un destino popular dos [[turismo|turistas]] [[Europa|europeos]] que visitan [[Hamamato]], [[Monastir]], [[Souse]] e o [[Porto El-Kantaoui]], o [[deserto do Sáhara]] no sur, e os sitios [[arqueoloxía|arqueolóxicos]] coma [[Cartago]] ou [[Dougga]].
 == Historia ==
 Tunisia está poboada desde a [[prehistoria]]. Os seus primeiros habitantes coñecidos son os [[bérberes]].
-* 814 A.C.: Fundación de [[Cartago]] por colonos [[fenicios]], conducidos pola raíña [[Dido]]. A nova cidade desenvolvese axiña, converténdose nunha potencia que inqueda a [[Roma]].
+* 814 A.C.: Fundación de [[Cartago]] por colonos [[fenicios]], conducidos pola raíña [[Dido]]. A nova cidade desenvólvese axiña, converténdose nunha potencia que inqueda a [[Roma]].
 * 264 - 146 A.C.: Tres guerras contra Roma, pasadas á posteridade baixo o nome das [[guerras púnicas]], dando lugar, entre outras, á fantástica expedición conducida por [[Aníbal]] que atravesa os [[Alpes]] cos seus [[elefante]]s (218 - 202 A. C). Estas guerras rematan coa derrota de Cartago.
 * 146 A.C. - [[439]]: Establecemento da primeira colonia romana, ''Africa''. O país coñece unha grande prosperidade. Desenvólvense a agricultura e a urbanización.
@@ Liña 68: / Liña 16: @@
 === Era árabe-musulmá ===
 [[Ficheiro:Ts-map.gif|miniatura|esquerda|Mapa de Tunisia]]
-* [[647]]-[[698]]: Comezo da era arabe-musulmá. Fundación de [[Kairouan]] por Oqba Ibn Nafaa (en [[670]]) e toma de Cartago polos árabes no [[698]].
+* [[647]]-[[698]]: Comezo da era árabe-musulmá. Fundación de [[Kairouan]] por Oqba Ibn Nafaa (en [[670]]) e toma de Cartago polos árabes no [[698]].
 * [[800]]-[[909]]: Expansión do [[islam]] e establecemento da dinastía dos [[Aghlabidos]] (construción da mesquita de Zitouna de [[Tunis]]). Kairouan é entón o centro político e intelectual do [[Magreb]].
 * [[909]]-[[1159]]: Dinastías [[fatimida]] e [[zirida]]. [[Mahdia]], fundada en [[921]], convértese na capital do país.
@@ Liña 91: / Liña 39: @@
 O [[14 de xaneiro]] de [[2011]] un levantamento popular depuxo o presidente Ben Ali e mandouno ao [[exilio]] a [[Arabia Saudita]].
-== División admistrativa ==
+== División administrativa ==
 [[Ficheiro:Tunisia governorates cropped.png|miniatura|dereita|200px|Provincias de Tunisia]]
@@ Liña 124: / Liña 72: @@
 </ol></td></table>
-As provincias están divididas en 264 " [[Delegacións da Tunisia|delegacións]]" ou "[[distrito]]s" (''mutamadiyat''), e subdivididos en [[Concello|municipios]] (''shaykhats' ') e sectores (''imadats'').
+As provincias están divididas en 264 " [[Delegacións da Tunisia|delegacións]]" ou "[[distrito]]s" (''mutamadiyat''), e subdivididos en [[municipio]]s (''shaykhats' ') e sectores (''imadats'').
 == Política ==
@@ Liña 143: / Liña 91: @@
 {{Liga árabe}}
 {{Control de autoridades}}
-{{xeografía en progreso}}
-[[Categoría:Tunisia]]
+[[Categoría:Tunisia| ]]

v c e Membros da Liga Árabe
Membros	Arabia Saudita • Alxeria • Bahrain • Comores • Djibuti • Exipto • Emiratos Árabes Unidos • Iemen • Iraq • Xordania • Kuwait • Líbano • Libia • Mauritania • Marrocos • Omán • Palestina • Qatar • Siria (suspensa) • Somalia • Sudán • Tunisia
Observadores	Brasil · Eritrea · India · Venezuela
Membro dun acordo bilateral de cooperación	Cidade do Vaticano