Ver o código fonte de "Scolytinae"

{{Taxobox
| name = 
| image = Dendroctonus ponderosae.jpg
| image_caption = ''[[Dendroctonus ponderosae]]''
| image_width=250px
| regnum = [[Animalia]]
| unranked_phylum = [[Euarthropoda]]
| classis = [[Insecta]]
| ordo = [[Coleoptera]]
| subordo = [[Polyphaga]]
| infraordo = [[Cucujiformia]]
| superfamilia = [[Curculionoidea]]
| familia = [[Curculionidae]]
| subfamilia = '''Scolytinae'''
| subfamilia_authority = [[Pierre André Latreille|Latreille]], 1804
| subdivision_ranks = [[Tribo (bioloxía)|Tribos]]
| subdivision = 
[[Cortylini]]<br />
[[Cryphalini]]<br />
[[Crypturgini]]<br />
[[Dryocoetini]]<br />
[[Hylastini]]<br />
[[Hylesinini]]<br />
[[Hypoborini]]<br />
[[Ipini]]<br />
[[Phloeosinini]]<br />
[[Phloeotribini]]<br />
[[Polygraphini]]<br />
[[Scolytini]]<br />
[[Scolytoplatypodini]]<br />
[[Taphrorychini]]<br />
[[Thamnurgini]]<br />
[[Tomicini]]<br />
[[Xyleborini]]<br />
[[Xyloterini]]
}}

Os '''Scolytinae''' son unha subfamilia de [[coleópteros]] que comprende 220 [[xénero (bioloxía)|xéneros]] cunhas 6&nbsp;000 [[especie]]s. Tradicionalmente a esta subfamilia se lle daba a categoría de  [[familia (bioloxía)|familia]] co nome '''Scolytidae''' ('''escolítidos'''), pero agora considérase que en realidade son membros moi especializados dentro da familia [[Curculionidae]] (curculiónidos, os gurgullos). As especies máis coñecidas son as do [[xénero tipo]] ''[[Scolytus]]'', especialmente ''[[Scolytus multistriatus]]'' e o grande ''[[Scolytus scolytus|S. scolytus]]'', que xunto co ''[[Hylurgopinus rufipes]]'', transmiten ás árbores o [[fungi|fungo]] da [[grafiose]] (''Ophiostoma''). As especies ''[[Dendroctonus ponderosae]]'' e ''[[Dendroctonus frontalis]]'', e os seus parentes próximos son graves pragas dos bosques de [[coníferas]] en Norteamérica. Unha especie igualmente agresiva en Europa é ''[[Ips typographus]]''. Unha especie diminuta, ''[[Hypothenemus hampei]]'' é unha gran praga para as plantacións de [[café]] en todo o mundo.

== Ecoloxía ==

[[Ficheiro:Dead pines.jpg|esquerda|miniatura|Os ''[[Dendroctonus ponderosae]]'' mataron estes ''[[Pinus contorta]]'' na [[Columbia Británica]].]]
Reprodúcense na codia interna das árbores (no [[floema]] vivo e morto e no [[cámbium]]). Moitas especies, como o ''[[Dendroctonus ponderosae]]'' atacan e matan árbores vivas. Porén, a maioría viven en hóspedes mortos ou que están debilitados ou a morrer.<ref>{{Cita publicación periódica|last=Franceschi|first=Vincent R.|last2=Krokene|first2=Paal|last3=Christiansen|first3=Erik|last4=Krekling|first4=Trygve|date=2005-08-01|title=Anatomical and chemical defenses of conifer bark against bark beetles and other pests|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-8137.2005.01436.x/abstract|journal=New Phytologist|language=en|volume=167|issue=2|pages=353–376|doi=10.1111/j.1469-8137.2005.01436.x|issn=1469-8137|pmid=15998390}}</ref> Xogan un importante papel na ecoloxía forestal, por exemplo ao faceren retroceder o estado de [[sucesión ecolóxica]] do bosque. As súas infestacións poden ter un impacto económico significativo.<ref>http://www.usu.edu/beetle/</ref> En bosques inalterados, estes insectos serven para acelerar a reciclaxe e descomposición da madeira morta ou moribunda e renovar así o bosque. Unhas poucas especies son agresivas coas árbores e poden orixinar grandes poboacións que invaden e matan árbores sas e, por tanto, considéranse pragas.

Aliméntanse e reprodúcense entre as codias e madeira de varias árbores, como as [[Picea|píceas]]. Máis de 20 especies aliméntanse de píceas, abetos e tsugas mortos, debilitados ou moribundos.<ref name="rose">Rose, A.H.; Lindquist, O.H. 1985. Insects of eastern spruces, fir and, hemlock, revised edition. Gov’t Can., Can. For. Serv., Ottawa, For. Tech. Rep. 23. 159 p. (cited in Coates et al. 1994, cited orig ed 1977)</ref> A maioría crían só nunha parte determinada da árbore: ramiñas, pólas grandes, taliños, ou na zona de inicio das raíces. Algúns crían nunha soa especie de árbore, outros en árbores de moitas especies.

Adoitan atacar árbores xa debilitados por algunha [[enfermidade]], [[seca]], [[smog]], excesiva densidade de árbores no bosque, presenza doutros coleópteros, ou danos físicos. As árbores sas poden utilizar defensas contra eles como a produción de zumes, [[resina]] ou [[látex]], que pode conter un número de compostos insecticidas ou funxicidas que poden matar ou danar os insectos ou simplemente inmobilizalos e afogalos en fluídos viscosos. Nas condicións dun gromo destas pragas, o número total destes coleópteros pode superar as defensas da árbore, o que ten impactos na industria madeireira, calidade da auga, nos peixes e vida silvestre e valor das propiedades da zona afectada.<ref>{{Cita publicación periódica|last=Fetting|first=Christopher|last2=Klepzig|first2=Kier|last3=Billings|first3=Ronald|last4=Munson|first4=A. Steven|last5=Nebeker|first5=T. Evan|last6=Negrόn|first6=Jose|last7=Nowak|first7=John|date=Jan 2007|others=|title=The effectiveness of vegetation management practices for prevention and control of bark beetle infestations in coniferous forest of the western and southern United States|url=https://naldc.nal.usda.gov/naldc/download.xhtml?id=26239&content=PDF|journal=Forest Ecology and Management|volume=238|issue=1|doi=10.1016/j.foreco.2006.10.011|pmid=|access-date=|via=Science Direct|pages=24–53|apelidos=|data=|revista=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170922134122/https://naldc.nal.usda.gov/naldc/download.xhtml?id=26239&content=PDF|dataarquivo=22 de setembro de 2017|urlmorta=yes}}</ref>
[[Ficheiro:Lodgepole Pine Forest from Cascade Mountain.JPG|miniatura|Infestación masiva de ''[[Dendroctonus ponderosae]]'' e mortalidade de ''[[Pinus contorta]]'' no norte de [[Colorado, Estados Unidos de América|Colorado]] ao longo da divisoria de augas continental (visto desde o cumio de Cascade Mountain en 2011)|427x427px]]
As infestacións masivas poden afectar ás veces a miles de hectáreas, como ocorreu en 2005 en Norteamérica desde [[Novo México]] á [[Columbia Británica]].<ref>{{Cita web|url=http://www.fs.usda.gov/Internet/FSE_DOCUMENTS/stelprdb5384837.pdf|title=Bark Beetles in California Conifers Are Your Trees Susceptible|last=|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref><ref>{{Cita novas |author=Jim Robins |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2008/11/18/science/18trees.html?_r=1&pagewanted=all |title=Bark Beetles Kill Millions of Acres of Trees in West |date=17 Nov 2008 }}</ref> Estas infestacións poden ser consecuencia do [[quecemento global]]: os invernos máis cálidos na rexión facilitaron a expansión e proliferación de varias especies destes coleópteros.<ref>{{Cita publicación periódica |last =Bentz |first =Barbara J. |title =Climate Change and Bark Beetles of the Western United States and Canada: Direct and Indirect Effects |journal=BioScience |volume =60 |issue =8 |pages =602–613 |year =2010 |url =http://www.bioone.org/doi/abs/10.1525/bio.2010.60.8.6 |doi =10.1525/bio.2010.60.8.6|display-authors=etal}}</ref> A maioría dos estudos feitos sobre incendios forestais en zonas que foran anteriormente infestadas non atoparon efectos debidos á mortalidade nas árbores causada por estes insectos sobre o tamaño e gravidade do incendio.<ref>{{Cita publicación periódica|last=Harvey|first=Brian J.|last2=Donato|first2=Daniel C.|last3=Romme|first3=William H.|last4=Turner|first4=Monica G.|date=2013-11-01|title=Influence of recent bark beetle outbreak on fire severity and postfire tree regeneration in montane Douglas-fir forests|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1890/13-0188.1/abstract|journal=Ecology|language=en|volume=94|issue=11|pages=2475–2486|doi=10.1890/13-0188.1|issn=1939-9170}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|last=Meigs|first=Garrett W.|last2=Campbell|first2=John L.|last3=Zald|first3=Harold S. J.|last4=Bailey|first4=John D.|last5=Shaw|first5=David C.|last6=Kennedy|first6=Robert E.|date=2015-07-01|title=Does wildfire likelihood increase following insect outbreaks in conifer forests?|url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1890/ES15-00037.1/abstract|journal=Ecosphere|language=en|volume=6|issue=7|pages=1–24|doi=10.1890/ES15-00037.1|issn=2150-8925}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|last=Harvey|first=Brian J.|last2=Donato|first2=Daniel C.|last3=Turner|first3=Monica G.|date=2014-10-21|title=Recent mountain pine beetle outbreaks, wildfire severity, and postfire tree regeneration in the US Northern Rockies|url=http://www.pnas.org/content/111/42/15120|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=111|issue=42|pages=15120–15125|doi=10.1073/pnas.1411346111|issn=0027-8424|pmc=4210318|pmid=25267633}}</ref>

[[Ficheiro:Sumava-kalamita.jpg|miniatura|esquerda|Bosque de [[Bohemia]] danado por ''Ips typographus'' e claros despois das cortas de árbores posteriores]]
Ás veces hai opinións encontradas sobre a xestión dos bosques despois dunha infestación. Nos bosques bohemios infestados no Parque Nacional de [[Šumava]] na [[República Checa]] algúns eran parridarios da non intervención e outros de cortar as árbores vellas infestadas.<ref>{{Cita web|url=http://www.fs.fed.us/rm/pubs/rmrs_p074/rmrs_p074_042_054.pdf|title=Spruce Bark Beetle in Šumava NP: A Precedent Case of EU Wilderness Protection, the Role of NGOs and the Public in Wilderness Protection|last=Bláha|first=Jaromír|last2=Kote˘cký|first2=Vojtech|date=2015|website=USDA Forest Service Proceedings RMRS-P-74. 2015|publisher=USDA Forest Service|access-date=August 12, 2016}}</ref>

Algunhas especies establecen [[Simbiose|relacións simbióticas]] con certos [[fungi|fungos]] [[Ophiostomatales]] e denomínanse "[[escaravello da ambrosía|escaravellos da ambrosía]]" polo nome destes "[[fungos da ambrosía]]". Os escaravellos da ambrosía (como ''[[Xyleborus (escaravello)|Xyleborus]]'') fan túneles na madeira onde cultivan "xardíns" de fungos e son un dos únicos tres grupos de insectos que cultivan fungos (os outros dous grupos son formigas e térmites). Estes insectos aliméntase do fungo, non da madeira, pero estragan as árbores coas súas galerías para cultivar fungos, e os fungos degradan a madeira. Grazas aos fungos, que superan as defensas da planta, os escaravellos Scolytinae da ambrosía poden vivir en moitas máis especies de árbores que os seus parentes que non teñen esta relación cos fungos. O insecto transporta as esporas do fungo en estruturas especiais do seu corpo chamadas [[micanxio]]s, e os fungos infectan as árbores cando eles as atacan.

Outros non se alimentan de fungos pero inadvertidamente transportan as súas esporas, como fan os do xénero ''[[Scolytus]]'', que son os principais [[vector epidemiolóxico|vectores]] que transportan o fungo ''[[Ophiostoma]]'', que infecta os [[Ulmus|olmos]] causando a [[grafiose]].

Como moitos outros insectos, os Scolytinae emiten [[feromona]]s para atraer os seus [[conespecífico]]s, que chegan así ás árbores xa colonizados por outros individuos. Isto pode orixinar graves infestacións e finalmente a morte da árbore. Moitos son atraídos polo [[etanol]], un dos subprodutos do crecemento microbiano nos tecidos leñosos mortos.

=== Galería ===
<gallery mode=packed>
Ficheiro:Bark beetle gallery.jpg|<center>Túneles feitos por Scolytinae que deixaron gravado o sámago da madeira.</center>
Ficheiro:Bark beetle galleries.JPG|<center>Túneles de Scolytinae mostrando os buratos de saída</center>
Ficheiro:Schorskevervraat op eik.jpg|<center>Algunhas especies producen trazas ondulantes sinxelas</center>
Ficheiro:Elm bark beetle galleries 01.JPG|<center>Galerías de Scolytinae nun olmo morto da especie ''[[Ulmus americanus]]''</center>
Ficheiro:Lapač kůrovce.JPG|Trampa para Scolytinae
Ficheiro:Fichtenstamm entrindet - Detail.jpg|Decorticación manual do tronco dunha [[Pices|pícea]] como protección contra os Scolytinae
</gallery>

== Notas ==
{{Listaref}}

== Véxase tamén ==
{{Commonscat|Scolytinae}}
{{Wikispecies|Scolytinae}}

=== Ligazóns externas ===
*[http://www.barkbeetles.info American and Mexican Bark and Ambrosia beetles]
*[http://www.forestencyclopedia.net/p/p6 Southern Pine Beetle on the Forest Encyclopedia Network]
*[http://www.padil.gov.au/viewPest.aspx?id=453 PaDIL de ''Scolytus scolytus''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070909223134/http://www.padil.gov.au/viewPest.aspx?id=453 |date=09 de setembro de 2007 }}

;
;Na [[Universidade de Florida]] / [[Instituto de Ciencias Agrícolas e Alimentarias]], sitio web Featured Creatures
*[http://entomology.ifas.ufl.edu/creatures/trees/southern_pine_beetle.htm  ''Dendroctonus frontalis'']
*[http://entomology.ifas.ufl.edu/creatures/trees/beetles/black_turpentine_beetle.htm ''Dendroctonus terebrans'']
*[http://entomology.ifas.ufl.edu/creatures/trees/beetles/ips_beetles.htm ''Ips'']
* [http://www.invasivespeciesinfo.gov/animals/eurosbb.shtml Species Profile- European Spruce Bark Beetle (''Ips typographus'')], National Invasive Species Information Center, [[Biblioteca Nacional de Agricultura dos estados Unidos]]. 
*Nordhaus, Hannah. ''Bark Beetle Outbreaks in Western North America: Causes and Consequences''. University of Utah Press: Salt Lake City, 2009. {{ISBN|978-0-87480-965-7}}

{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Cucujiformia]]