Ver o código fonte de "Fígado"

{{1000}}
{{CaixaAnatomía
 | Nome              = Fígado
 | Imaxe             = Gray1224.png
 | Lenda             = En [[vermello]], localización do fígado con respecto ao resto do organismo.
 | Imaxe2            = 
 | Lenda2            = 
 | Mapa              = 
 | Latín             = Iecur'' ou ''jecur
 | GraySubject       = 250
 | GrayPage          = 1188
 | Sistema           = [[Sistema dixestivo|Dixestivo]]<br />[[Sistema circulatorio|Circulatorio]]
 | Arteria           = [[Arteria hepática|Hepática]]
 | Vea               = [[Vea hepática|Hepática]], [[Vea porta|Porta]]
 | Nervio            = [[Ganglios celíacos]], [[Nervio vago]]
 | Linfa             = 
 | Precursor         = 
 | MeshName          = 
 | MeshYear          = 
 | Dorlands          = 
 | DorlandsID        = 
}}
O '''fígado''' é un [[órgano]] vital presente nos [[vertebrados]] e nalgúns outros animais, no ser humano constitúe a maior [[glándula]] do corpo humano. Localízase no canto dereito superior do abdome, baixo o [[Músculo diafragma|diafragma]], e o seu peso aproximado é de case 1,5 [[quilogramo|kg]] no home adulto e un pouco menos na muller; en cativos é proporcionalmente maior, pois constitúe 1/20 do peso total dun recentemente nacido. Na primeira infancia é un órgano tan grande que pode ser sentido abaixo da marxe inferior das costelas, no lado dereito. Funciona como [[glándula exócrina]], isto é, libera secrecións en sistema de canais que se abren nunha superficie externa ou interna. Actúa tamén como [[glándula endócrina]], unha vez que tamén libera substancias no [[sangue]] ou nos [[vaso linfático|vasos linfáticos]].

==Nome==

Orixinalmente, en latín o órgano era denominado ''iecur''. Porén, existía o costume de cebar con figos os animais que eran criados coa intención de lles comer o fígado, e estes fígados cebados con figos eran denominados ''iecur ficatum''. Co tempo, a designación que prevaleceu foi ''ficatum'', da cal deriva o nome do órgano nas linguas romances ([[Lingua galega|galego]] e [[Lingua portuguesa|portugués]] ''fígado'', [[Lingua asturleonesa|asturleonés]] ''fégadu'', [[Lingua castelá|castelán]] ''hígado'', [[Lingua francesa|francés]] ''foie''...).

O prefixo ''hepato-'' e o adxectivo ''hepático'', usados na linguaxe médica para se referir a cousas relacionadas co fígado, deriva do grego ''hēpar (ήπαρ)''. Este termo, á súa vez, provén de ''hēpaomai (ἠπάομαι)'' que significa ''reparar, arranxar'', probabelmente debido á capacidade rexenerativa deste órgano.<ref>[http://pgl.gal/o-que-tem-a-ver-o-figado-com-os-figos/ O que tem a ver o fígado com os figos?] no [[Portal Galego da Língua]]</ref>
==Estrutura==
[[Ficheiro:Gray1085.png|miniatura|O fígado, visto desde arriba, mostra os lóbulos esquerdo e dereito separados polo [[ligamento falciforme]]]]

O fígado é un [[órgano]] de cor marrón avermellada escura, en forma de [[cuña]], con dous [[lobo (anatomía)|lobos]] de tamaño e forma desiguais. Un fígado humano adoita pesar aproximadamente 1,5 kg.<ref>{{cita libro |autor1=Cotran, Ramzi S. |autor2=Kumar, Vinay |autor3=Fausto, Nelson |author4=Nelso Fausto |author5=Robbins, Stanley L. |autor6=Abbas, Abul K. |title=Robbins and Cotran pathologic basis of disease |url=https://shop.elsevier.com/books/robbins-and-cotran-pathologic-basis-of-disease/kumar/978-0-323-53113-9 |publisher=Elsevier Saunders |lugar=St. Louis, MO |ano=2005 |page= 878 |isbn=978-0-7216-0187-8 |edition=7th }}</ref> e ten un ancho duns 15 cm.<ref>{{cita web|url=http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/enlarged-liver/basics/definition/con-20024769|title=Enlarged liver|website=[[Mayo Clinic]]|data-acceso=30 de xaneiro do 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20170321032952/http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/enlarged-liver/basics/definition/con-20024769|archive-date=2017-03-21}}</ref> Existe unha considerable variación de tamaño entre individuos, sendo o [[rango de referencia]] estándar para os homes de 970-1860 g.<ref name="MolinaDiMaio2012">{{cita xornal|last1=Molina|first1=D. Kimberley|last2=DiMaio|first2=Vincent J.M.|title=Normal Organ Weights in Men|journal=The American Journal of Forensic Medicine and Pathology|volume=33|issue=4|ano=2012|páxinas=368–372|issn=0195-7910|doi=10.1097/PAF.0b013e31823d29ad|pmid=22182984}}</ref> e para as mulleres de 600-1770 g.<ref name="MolinaDiMaio2015">{{cita xornal|last1=Molina|first1=D. Kimberley|last2=DiMaio|first2=Vincent J. M.|title=Normal Organ Weights in Women|xornal=The American Journal of Forensic Medicine and Pathology|volume=36|issue=3|ano=2015|pages=182–187|issn=0195-7910|doi=10.1097/PAF.0000000000000175|pmid=26108038}}</ref> É á vez o órgano interno máis pesado e a [[glándula]] máis grande do corpo humano. Atópase no cuadrante superior dereito da [[cavidade abdominal]], xusto debaixo do [[Músculo diafragma|diafragma]], á dereita do [[estómago]] e por encima da [[vesícula biliar]].<ref name=Tortora945>{{cita libro |first1=Gerard J. |last1=Tortora |first2=Bryan H. |last2=Derrickson |ano=2008 |title=Principles of Anatomy and Physiology |edition=12th |publisher=John Wiley & Sons |isbn=978-0-470-08471-7|page=945}}</ref>

O fígado está conectado a dous grandes [[Vaso sanguíneo|vasos sanguíneos]]: a [[Arteria hepática común|arteria hepática]] e a [[vea porta]]. A arteria hepática transporta sangue rico en [[osíxeno]] desde a [[aorta]] a través do [[tronco celíaco]], mentres que a vea porta transporta sangue rico en [[nutriente]]s dixeridos desde todo o [[tracto gastrointestinal]] e tamén desde o [[bazo]] e o [[páncreas]].<ref name="EMedicine1900159">{{EMedicine|article|1900159|Liver Anatomy}}</ref> Estes vasos sanguíneos subdividense en pequenos capilares denominados [[sinusoides hepáticos]], que á súa vez desembocan en [[Lobo (fígado)|lobos hepáticos]].

{{Áncora|cápsula hepática}}
Os lobos hepáticos son as unidades funcionais do fígado. Cada lobo está formado por millóns de [[Célula estrelada hepática|células hepáticas]] ([[hepatocito]]s), que son as células metabólicas básicas. Os lobos mantéñense unidos por unha capa de tecido conectivo fino, denso, irregular, fibroelástico que se estende desde a cápsula fibrosa que cobre todo o fígado, coñecida como ''cápsula de Glisson'' en honra ao médico británico [[Francis Glisson]].<ref name="cancer.ca">{{cita web |url=http://www.cancer.ca/en/cancer-information/cancer-type/liver/anatomy-and-physiology/?region=on |title=Anatomy and physiology of the liver – Canadian Cancer Society |publisher=Cancer.ca |data-acceso=31 de xaneiro do 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626110554/http://www.cancer.ca/en/cancer-information/cancer-type/liver/anatomy-and-physiology/?region=on |archive-date=2015-06-26  }}</ref> Este tecido esténdese na estrutura do fígado acompañando aos vasos sanguíneos, condutos e nervios no hilio hepático. Toda a superficie do fígado, excepto a [[zona espida do fígado|zona espida]], está cuberta por unha [[membrana serosa|capa serosa]] derivada do [[peritoneo]], que se adhire firmemente á cápsula interna de Glisson.
===Anatomía xeral===
A terminoloxía relacionada co fígado adoita comezar en [[Lista de raíces, sufixos e prefixos médicos#H|''hepat-'']] de ἡπατο-, da palabra [[lingua grega|grega]] para fígado.<ref name="Etymology online hepatic">{{cita web | url=http://etymonline.com/index.php?term=hepatic&allowed_in_frame=0 | title=Etymology online hepatic | data-acceso=30 de xaneiro do 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131215051954/http://etymonline.com/index.php?term=hepatic&allowed_in_frame=0 | archive-date= 15 de decembro de 2013}}</ref>
====Lobos====
[[Ficheiro:Sobo 1906 389.png|miniatura|O fígado, visto desde abaixo, superficie que mostra catro lóbos e as impresións]]
O fígado, visto desde arriba, está [[anatomía macroscópica|dividido]] en dúas partes -un lobo dereito e un lobo esquerdo- e en catro partes visto desde abaixo (lobo esquerdo, dereito, [[lobo caudado|caudado]] e [[lobo cadrado]]).
<ref>{{cita web |url=http://www.liver.co.uk/surgical-anatomy-liver.html |title=Anatomy of the Liver |publisher=Liver.co.uk |data-acceso=30 de xaneiro do 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150627104717/http://www.liver.co.uk/surgical-anatomy-liver.html |archive-date=2015-06-27 }}</ref>

O [[ligamento falciforme]] realiza unha división superficial do fígado nun lobo esquerdo e outro dereito. Desde abaixo, os dous lobos adicionais sitúanse entre os lobos dereito e esquerdo, un diante do outro. Pódese imaxinar unha liña que vai desde a esquerda da [[Veas cavas|vea cava]] e todo o camiño cara a adiante para dividir o fígado e a vesícula biliar en dúas metades.
<ref>{{cita libro |first1=John F. |last1=Renz |first2=Milan |last2=Kinkhabwala |chapter=Surgical Anatomy of the Liver |chapter-url=https://books.google.com/books?id=XzwHBgAAQBAJ&pg=PA23 |pages=23–39 |year=2014 |editor1-first=Ronald W. |editor1-last=Busuttil |editor2-first=Göran B. |editor2-last=Klintmalm |title=Transplantation of the Liver |publisher=Elsevier |isbn=978-1-4557-5383-3}}</ref> Esta liña chámase [[liña de Cantlie]].<ref>{{cita web |url=http://radiopaedia.org/articles/cantlies-line |title=Cantlie's line &#124; Radiology Reference Article |publisher=Radiopaedia.org |data-acceso=30 de xaneiro do 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150627054159/http://radiopaedia.org/articles/cantlies-line |archive-date=2015-06-27 }}</ref>

Outros puntos de referencia anatómicos inclúen o [[ligamento venoso hepático]] e o [[ligamento redondo do fígado]], que dividen aínda máis o lado esquerdo do fígado en dúas seccións. Un fito anatómico importante, a [[fisura transversal do fígado]], divide esta porción esquerda en catro segmentos, que poden numerarse comezando no lobo caudado como I en sentido contrario ás agullas do reloxo. Desde esta vista parietal poden verse sete segmentos, xa que o oitavo segmento só é visible na vista [[Órgano|visceral]].<ref>{{cita libro |chapter=Liver resection |chapter-url=https://books.google.com/books?id=oL6d9KuVqLQC&pg=PA900 |pages=900–903 |first1=Erwin |last1=Kuntz |first2=Hans-Dieter |last2=Kuntz |year=2009 |title=Hepatology: Textbook and Atlas |edition=3rd |publisher=Springer |isbn=978-3-540-76839-5}}</ref>
====Superficies====
Na superficie diafragmática, á parte dunha zona triangular espida onde se conecta co diafragma, o fígado está cuberto por unha fina membrana de dobre capa, o [[peritoneo]], que axuda a reducir a fricción contra outros órganos.<ref name="ReferenceA">{{cita libro |chapter=The Liver Pancreas and Spleen |chapter-url=https://books.google.com/books?id=PVnk5UvDDm4C&pg=PA592 |pages=592–606 |first1=Inderbir |last1=Singh |year=2008 |title=Textbook of Anatomy with Colour Atlas |publisher=Jaypee Brothers |isbn=978-81-8061-833-8 }}{{Dead link|data=agosto do 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Esta superficie cobre a forma convexa dos dous lóbulos onde se acomoda á forma do diafragma. O peritoneo se pliega sobre si mesmo para formar o [[ligamento falciforme]] e os [[ligamento triangular dereito|dereito]] e [[ligamento triangular esquerdo]].<ref name="ReferenceB">{{cita libro |chapter=Liver and Biliary Tract |chapter-url=https://books.google.com/books?id=0qaiox_Vqd4C&pg=PA342 |pages=342–351 |first1=R.M.H. |last1=McMinn |ano=2003 |title=Last's Anatomy: Regional and Applied |publisher=Elsevier |isbn=978-0-7295-3752-0}}</ref>

Estes [[ligamento peritoneal|ligamentos peritoneais]] non están relacionados cos ligamentos anatómicos das articulacións, e os ligamentos triangulares dereito e esquerdo non teñen importancia funcional coñecida, aínda que serven como puntos de referencia superficiais.<ref name="ReferenceB"/> O ligamento falciforme serve para unir o fígado á porción [[Terminología anatómica de localización|posterior]] da parede corporal [[Terminología anatómica de localización|anterior]].

A superficie visceral ou inferior é irregular e cóncava. Está cuberta de peritoneo, excepto na zona de unión coa vesícula biliar e o porta hepatis..<ref name="ReferenceA"/> A fosa da vesícula biliar atópase á dereita do lobo cadrado, ocupada pola vesícula biliar co seu conduto cístico preto do extremo dereito do porta hepatis.
====Impresións====
[[Ficheiro:Gray1087-liver.png|miniatura|Cara inferior do fígado onde é visible a impresión gástrica, cólica, duodenal e renal, a vea cava inferior en cor azul e a vesícula biliar en verde]]

Varias impresións na superficie do fígado acomodan as diversas estruturas e órganos adxacentes. Debaixo do lobo dereito e á dereita da fosa da vesícula biliar hai dúas impresións, unha detrás da outra e separadas por unha crista. A que está diante é unha impresión cólica pouco profunda, formada pola [[flexura hepática]] e a que está detrás é unha impresión renal máis profunda que aloxa parte do ril dereito e parte da [[glándula suprarrenal]].<ref>{{cita libro |last1=Skandalakis |first1=Lee J. |last2=Skandalakis |first2=John E. |last3=Skandalakis |first3=Panajiotis N. |title=Surgical Anatomy and Technique |ano=2009 |chapter=Liver |doi=10.1007/978-0-387-09515-8_13 |pages=497–531 |isbn=978-0-387-09515-8}}</ref>

A impresión suprarrenal é unha pequena zona triangular deprimida do fígado. Atópase preto da dereita da [[Fosa (anatomía)|fosa]], entre a zona espida e o lobo caudado, e inmediatamente por encima da impresión renal. A maior parte da impresión suprarrenal está desprovista de peritoneo e alberga a glándula suprarrenal dereita.{{sfn|''Dorland's illustrated medical dictionary''|2012|p=925}}

No medio da impresión renal hai unha terceira impresión lixeiramente marcada, situada entre esta e o pescozo da vesícula biliar. Está causada pola porción descendente do duodeno e coñécese como impresión duodenal.{{sfn|''Dorland's illustrated medical dictionary''|2012|p=925}}

A superficie inferior do lobo esquerdo do fígado preséntase detrás e á esquerda da impresión gástrica.{{sfn|''Dorland's illustrated medical dictionary''|2012|p=925}} Está moldeado sobre a superficie superior anterior do estómago, e á súa dereita atópase unha eminencia redondeada, o [[páncreas]], que encaixa na concavidade da curvatura menor do estómago e sitúase diante da capa anterior do [[epiplón menor]].
===Anatomía microscópica===
[[Ficheiro:Hepatic structure2.svg|miniatura|Células, condutos e vasos sanguíneos]]
Microscópicamente, cada lobo hepático está formado por [[Lobo (fígado)|lobos hepáticos]]. Os lobos son aproximadamente hexagonais e están formados por placas de [[hepatocito]]s e sinusoides que irradian desde unha vea central cara a un perímetro imaxinario de tríadas portais interlobulares.
.<ref name="MooreK">{{cita libro |last1=Moore |first1=K |title=Clinically oriented anatomy |url=https://archive.org/details/clinicallyorient0000moor_t4j3 |data=2018 |isbn=9781496347213 |page=[https://archive.org/details/clinicallyorient0000moor_t4j3/page/501 501] |publisher=Wolters Kluwer |edition=Eighth}}</ref> A vea central únese á vea hepática para conducir o sangue fora do fígado. Un compoñente distintivo dun lobo é a [[Lobo (fígado)|tríada portal]], que pode atoparse ao longo de cada unha das esquinas do lobo. A tríada portal está formada pola arteria hepática, a vea porta e o conduto biliar común..<ref name="Moore">{{cita libro |last1=Moore |first1=K |title=Clinically oriented anatomy |url=https://archive.org/details/clinicallyorient0000moor_t4j3 |date=2018 |isbn=9781496347213 |page=[https://archive.org/details/clinicallyorient0000moor_t4j3/page/494 494] |publisher=Wolters Kluwer |edition=Eighth}}</ref> A tríada pode verse nunha ecografía hepática, como un [[signo de Mickey Mouse]]{{refn|group="n."|O sinal de Mickey Mouse é un sinal médico que se asemella á cabeza de [[Mickey Mouse]], o personaxe de [[Walt Disney]]}} coa vea porta como a cabeza, e a arteria hepática, e o conduto biliar común como as orellas.<ref name="med.emory">{{cita web |title=Mickey Mouse sign |url=https://med.emory.edu/departments/emergency-medicine/sections/ultrasound/image-of-the-fortnight/abdominal/mickey_mouse1.html |data-acceso=1 de febreiro do 2024}}</ref>

A [[histoloxía]], o estudo da anatomía microscópica, mostra dous tipos principais de células hepáticas: As células [[Parénquima|parenquimatosas]] e as células non parenquimatosas. Ao redor do 70-85% do volume do fígado está ocupado por hepatocitos parenquimatosos. As células non parenquimatosas constitúen o 40% do número total de células hepáticas, pero só o 6,5% do seu volume..<ref name="Kmieć"/> Os [[Sinusoide hepático|sinusoides hepáticos]] están recubertos por dous tipos de células: [[Célula endotelial sinusoidal hepática|células endoteliais sinusoidais]] e  células [[Fagocito|fagocíticas]] de [[Célula de Kupffer|Kupffer]].<ref>{{cita libro|last1=Pocock|first1=Gillian|title=Human Physiology|url=https://archive.org/details/humanphysiologyb0000poco_h3s4|date=2006|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-856878-0|page=[https://archive.org/details/humanphysiologyb0000poco_h3s4/page/404 404]|edition=Third}}</ref> As [[células estreladas hepáticas]] son células non parenquimatosas que se atopan no [[Espacio perisinusoidal de Disse|espazo perisinusoidal]], entre un sinusoide e un hepatocito<ref name="Kmieć">{{cita libro |autor=Kmieć Z |title=Cooperation of Liver Cells in Health and Disease |chapter=Introduction — Morphology of the Liver Lobule |volume=161 |pages=iii–xiii, 1–151 |ano=2001 |pmid=11729749|doi=10.1007/978-3-642-56553-3_1 |series=Advances in Anatomy Embryology and Cell Biology |isbn=978-3-540-41887-0 }}</ref>
Ademais, os [[linfocito]]s intrahepáticos adoitan estar presentes na luz sinusoidal.<ref name="Kmieć"/>
===Sistema de clasificación de Couinaud===
[[Ficheiro:Liver 04 Couinaud classification animation.gif|miniatura|upright|Forma do fígado humano en animación, con oito segmentos Couinaud etiquetados]]

No sistema de [[Claude Couinaud|Couinaud]], amplamente utilizado, os lóbulos funcionais divídense á súa vez nun total de oito subsegmentos baseados nun plano transversal a través da bifurcación da [[vea porta]] principal.<ref name="radiopaedia.org">{{cita web |url=http://radiopaedia.org/articles/couinaud-classification |title=Couinaud classification &#124; Radiology Reference Article |publisher=Radiopaedia.org |data-acceso=14 de xullo do 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626114315/http://radiopaedia.org/articles/couinaud-classification |archive-date=2015-06-26 }}</ref> O lóbulo caudado é unha estrutura independente que recibe o fluxo sanguíneo das ramas vasculares dereita e esquerda.<ref name="3d">{{cita web |url=http://dpi.radiology.uiowa.edu/nlm/app/livertoc/liver/liver.html |title=Three-dimensional Anatomy of the Couinaud Liver Segments |data-acceso=14 de xullo do 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090209193324/http://dpi.radiology.uiowa.edu/nlm/app/livertoc/liver/liver.html |archive-date=2009-02-09 }}</ref><ref name="strunk">{{cita xornal |last1=Strunk |first1=H. |last2=Stuckmann |first2=G. |last3=Textor |first3=J. |last4=Willinek |first4=W. |title=Limitations and pitfalls of Couinaud's segmentation of the liver in transaxial Imaging |journal=European Radiology |volume=13 |issue=11 |pages=2472–2482 |year=2003 |pmid=12728331 |doi=10.1007/s00330-003-1885-9 }}</ref> A clasificación de Couinaud divide o fígado en oito segmentos hepáticos funcionalmente independentes. Cada segmento ten a súa propia entrada e saída vascular e a súa propia drenaxe biliar. No centro de cada segmento atópanse as ramas da vea porta, a arteria hepática e o conduto biliar. Na periferia de cada segmento atópase o fluxo de saída vascular a través das veas hepáticas..<ref name="radiologyassistant.nl">{{cita web |url=http://www.radiologyassistant.nl/en/p4375bb8dc241d/anatomy-of-the-liver-segments.html |title=The Radiology Assistant : Anatomy of the liver segments |publisher=Radiologyassistant.nl |data=2006-05-07 |data-acceso=14 de xullo do 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626114141/http://www.radiologyassistant.nl/en/p4375bb8dc241d/anatomy-of-the-liver-segments.html |archive-date=2015-06-26 }}</ref> O sistema de clasificación utiliza a irrigación vascular do fígado para separar as unidades funcionais (numeradas do I ao VIII). A unidade 1, o lóbulo caudado, recibe a súa irrigación das ramas dereita e esquerda da vea porta. Contén unha ou varias veas hepáticas que drenan directamente na vea cava inferior.<ref name="radiopaedia.org"/> O resto das unidades (II a VIII) numéranse no sentido das agullas do reloxo:<ref name="radiologyassistant.nl"/>
=== Expresión de xenes e proteínas ===
Nas células humanas exprésanse uns 20.000 xenes codificadores de proteínas e o 60% destes xenes exprésanse nun fígado adulto normal.<ref>{{Cita web|url=https://www.proteinatlas.org/humanproteome/liver|title=The human proteome in liver – The Human Protein Atlas|website=www.proteinatlas.org|data-acceso=16 de outubro do 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20170921004448/http://www.proteinatlas.org/humanproteome/liver|archive-date=2017-09-21}}</ref><ref>{{Cita xornal  |last1=Uhlén|first1=Mathias|last2=Fagerberg|first2=Linn|last3=Hallström|first3=Björn M.|last4=Lindskog|first4=Cecilia|last5=Oksvold|first5=Per|last6=Mardinoglu|first6=Adil|last7=Sivertsson|first7=Åsa|last8=Kampf|first8=Caroline|last9=Sjöstedt|first9=Evelina|data=2015-01-23|title=Tissue-based map of the human proteome|xornal=Science|lingua=en|volume=347|issue=6220|páxinas=1260419|doi=10.1126/science.1260419|issn=0036-8075|pmid=25613900}}</ref> Máis de 400 xenes exprésanse máis especificamente no fígado, cuns 150 xenes altamente específicos para o tecido hepático. Unha gran fracción das correspondentes proteínas específicas do fígado exprésanse principalmente nos hepatocitos e se secretan no sangue e constitúen proteínas plasmáticas e [[hepatocinas]]. Outras proteínas específicas do fígado son certas [[encimas hepáticas]] como a [[Hidroxiácido oxidasa (glicolato oxidasa) 1|HAO1]] e a [[RDH16]], proteínas implicadas na síntese biliar como a [[BAAT]] e a [[SLC27A5]], e proteínas transportadoras implicadas no metabolismo de fármacos, como a [[ABCB11]] e a [[GLUT2|SLC2A2]]. Algúns exemplos de proteínas altamente específicas do fígado son a [[APOA2|apolipoproteína A II]], os factores de coagulación [[trombina|F2]] e [[Factor IX|F9]], [[Complemento (inmunidade)|proteínas relacionadas co factor do complemento]], e a proteína da [[cadea beta do fibrinóxeno]].<ref>{{Cita xornal|last1=Kampf|first1=Caroline|last2=Mardinoglu|first2=Adil|last3=Fagerberg|first3=Linn|last4=Hallström|first4=Björn M.|last5=Edlund|first5=Karolina|last6=Lundberg|first6=Emma|last7=Pontén|first7=Fredrik|last8=Nielsen|first8=Jens|last9=Uhlen|first9=Mathias|data=2014-07-01|title=The human liver-specific proteome defined by transcriptomics and antibody-based profiling|xornal=The FASEB Journal|lingua=en|volume=28|issue=7|páxinas=2901–2914|doi=10.1096/fj.14-250555 |issn=0892-6638|pmid=24648543}}</ref>

{{Clear}}
<gallery>
2423 Microscopic Anatomy of Liver.jpg|Anatomía microscópica do fígado
2104 Three Major Capillary Types.jpg|Tipos de capilares: sinusoide á dereita
3D Medical Animation liver parts.jpg|alt=Fotograma de animación médica en 3D que representa partes do fígado|Fotograma de animación médica en 3D que representa partes do fígado
</gallery>

===Anatomía funcional===
[[Ficheiro:Hilum of the liver.png|miniatura|O hilio do fígado, marcado en amarelo]]

A zona central ou [[hilio (anatomía)|hilio hepático]], inclúe a abertura coñecida como porta [[hepatite]] que leva o [[Conduto colédoco|conduto biliar común]] e a [[arteria hepática común]], e a abertura para a vea porta. O conduto, a vea e a arteria divídense en ramas esquerda e dereita, e as zonas do fígado irrigadas por estas ramas constitúen os lóbulos funcionais esquerdo e dereito. Os lóbulos funcionais están separados por un plano imaxinario, a liña de Cantlie, que une a fosa da vesícula biliar coa [[vea cava inferior]]. O plano separa o fígado nos verdadeiros lóbulos dereito e esquerdo. A vea hepática media tamén delimita os verdadeiros lóbulos dereito e esquerdo. O lóbulo dereito divídese á súa vez nun segmento [[anterior]] e [[Terminoloxía anatómica de localización|posterior]] pola vea hepática dereita. O lóbulo esquerdo está dividido nos segmentos [[Terminología anatómica de localización|medial]] e [[Terminología anatómica de localización|lateral]] pola vea hepática esquerda.

O hilio do fígado descríbese en termos de tres "placas" que conteñen os condutos biliares e os vasos sanguíneos. O contido de todo o sistema de placas está rodeado por unha vaina.<ref name="Kawarada">{{cita xornal|last1=Kawarada|first1=Y|last2=Das|first2=BC|last3=Taoka|first3=H|title=Anatomy of the hepatic hilar area: the plate system|xornal=Journal of Hepato-Biliary-Pancreatic Surgery|data=2000|volume=7|issue=6|pages=580–586|doi=10.1007/s005340070007|pmid=11180890}}</ref> As tres placas son a ''placa hiliar'', a ''placa cística'' e a ''placa umbilical'' e o sistema de placas é o lugar das moitas variacións anatómicas que se atopan no fígado..<ref name="Kawarada"/>

== Funcións do fígado ==
Nalgunhas especies [[animal|animais]] o [[metabolismo]] alcanza a actividade máxima despois da [[alimentación]]; isto diminúelles a capacidade de reacción a [[estímulo]]s externos. Noutras [[especie]]s, o control metabólico é [[estacionario]], sen diminución desta reacción. A diferenza é determinada polo fígado e a súa función reguladora, órgano básico da coordinación fisiolóxica.

Entre algunhas das funcións do fígado, podemos citar:
* Destrución das [[hemacia]]s.
* [[Emulsificación]] de graxas no [[dixestión|proceso dixestivo]], a través da secreción da [[bile]].
* Almacenamento e liberación de [[glicosa]].
* Síntese de [[proteína]]s do [[plasma sanguíneo|plasma]].
* Produción de precursores das [[plaqueta]]s.
* Conversión de [[amonio]] en [[urea]].
* Purificación canto a diversas toxinas.

== Unha fábrica de procesamento ==
Alén das funcións citadas máis enriba, este órgano efectúa aproximadamente 220 funcións diferentes todas interligadas e correlacionadas. Unha das súas principais actividades é a formación e excreción da [[bile]]; as células hepáticas producen en torno de 1,5 l por día, descargándoa a través do [[conduto hepático]]. A transformación de [[glicosa]] en [[glicóxeno]], este coñecido como ''amidón animal'', e o seu almacenamento, dáse nas células hepáticas. Ligada a este proceso, está a regulación e a organización de [[proteína]]s e [[graxa]]s en estruturas químicas utilizábeis polo organismo na concentración dos [[aminoácido]]s no [[sangue]], que resulta na conversión de glicosa, esta utilizada polo organismo no seu [[metabolismo]]. Neste mesmo proceso, o subproduto resulta é a [[urea]], eliminada polo [[ril]]. Alén diso, paralelamente existe a elaboración da [[seroalbumina]], da [[seroglobulina]] e do [[fibrinóxeno]], isto todo ao mesmo tempo en que ocorre a desintegración dos [[hemacia|glóbulos vermellos]]. Durante este proceso, tamén actúa en diversos outros, todo simultaneamente, destruíndo, reprocesando e reconstruíndo, como se fosen varios órganos independentes, por exemplo, á vez que destrúe as hemacias, o fígado forma o sangue no [[embrión]], a [[heparina]], a [[vitamina A]] a partir do [[caroteno]], entre outros.

O fígado, alén de producir nos seus procesos diversos elementos vitais, aínda actúa como un depósito, almacenando [[auga]], [[ferro]], [[cobre]] e as [[vitaminas A]], [[vitamina D|D]] e as do [[complexo B]].

Durante o seu funcionamento produce calor, participando da regulación do volume sanguíneo. Ten acción antitóxica importante, procesando e eliminado os elementos nocivos de bebidas [[alcohol|alcohólicas]], [[café]], [[barbitúrico]]s ou [[graxa]]s, entre outros. Alén diso, ten un papel vital no proceso de absorción dos [[alimento]]s.

== Morfoloxía ==
[[Ficheiro:figado2.jpg|miniatura|esquerda|240px|Fígado anterior.]]
Nos [[humano]]s, o fígado ten forma de prisma, con ángulos arredondados, dándolle aparencia ovalizada. A súa coloración é vermello-escuro, tendendo ao marrón avermellado. Os tecidos que o compoñen son de natureza moi fráxil, a súa aparencia e consistencia seguen o padrón doutros animais. A súa localización é na parte máis alta da [[cavidade abdominal]], embaixo do diafragma no [[hipocondrio dereito]].

Está formado por tres superficies: superior ou diafragmática, inferior ou visceral e posterior. Algúns anatomistas dividen o órgano en dous lobos, o dereito é ben maior que o esquerdo, tendo aínda máis dous lobos menores situados entre o dereito e o esquerdo.
 
A superficie superior fica inmediatamente debaixo do [[Músculo diafragma|diafragma]] e o ligamento falciforme divídea en dous lobos: o dereito e o esquerdo.

A superficie inferior é plana, dividida por tres sucos, dando unha forma de H. Na parte anterior do suco dereito, atópase a [[vesícula biliar]], que é unha bolsa membranosa que almacena [[bile]]; na parte frontal do suco esquerdo, está situado o ligamento redondo que é unha extensión da [[vea umbilical]].

=== Lobos hepáticos ===
''Ver artigo principal: '''[[Lobo (fígado)]]'''''

Existe aínda un suco transverso determinado polo ''hilo'', que é por onde entran e saen todos os [[vasos sanguíneos]], exceptuando as [[veas hepáticas]]. Os sucos dividen a superficie inferior do fígado en catro [[Lobo (fígado)|lobos]]: o [[Lobo hepático dereito|dereito]] ou cuadrilátero; o [[Lobo hepático esquerdo|esquerdo]] ou triangular; o [[Lobo cadrado|cadrado]], situado na parte da fronte do hilo e, por último, o alongado na parte posterior, tamén chamado de [[lobo de Spiegel]].

=== Fixación ===
O fígado ten gran parte da superficie externa revestida polo peritoneo, que forma os ligamentos que o conectan ao abdome e ás [[víscera]]s veciñas. Envolvéndoo, hai un invólucro especial, formado pola chamada [[cápsula de Glison]], que reviste todo o órgano, sen interrupción, como unha capa, e que na parte máis próxima do hilo envolve a [[arteria hepática]], a [[vea porta]], o [[condutor hepático]] e os [[nervio]]s.

Aínda que o tecido hepático sexa brando, a cápsula que o recobre é extremadamente resistente e diminúe a posibilidade de lesións traumáticas. En caso de ruptura, as consecuencias son gravísimas, pois o tecido interno lacérase con gran facilidade.

O órgano está constituído por aproximadamente cen mil lóbulos, que son minúsculos agregados celulares formados polas [[célula hepática|células hepáticas]], organizadas en cordóns dispostos en volta da vea chamada centrolobular. A vea porta contén moitas pequenas ramificacións, ligadas ás [[sinusoide (vaso sanguíneo)#Sinusoide hepático|sinusoides]], que son espazos comprendidos entre as diversas capas de células hepáticas.

== Hematoloxía e irrigación ==
O fígado é irrigado pola [[arteria hepática]], cuxa función é levar [[sangue arterial]] [[Osíxeno molecular|osixenado]] necesario para o seu [[metabolismo]].

O [[sangue]] procedente do [[bazo]] e do [[intestino]] vén da [[vea porta]]; este é rico en substancias [[nutrientes|nutritivas]], absorbidas durante a [[dixestión]]. O sangue é recollido pola [[vea centrolobular]] e conducido para veas cada vez máis grosas, ata chegar á [[vea suprahepática]].

== Procesamento químico e subprodutos ==
[[Ficheiro:Monumento ao fígado. Valón, Doniños, Ferrol.jpg|miniatura|Monumento ó fígado en [[Valón, Doniños, Ferrol]]]]
As impurezas son filtradas polo fígado, que destrúe as substancias tisulares transportadas polo [[sangue]]. Os [[lípido]]s, [[glícido]]s, [[proteína]]s, [[vitaminas]] etc., vidos polo [[sangue venoso]], son transformados en diversos subprodutos.

Os glícidos son convertidos en [[glicosa]] que, metabolizada, se converte en [[glicóxeno]], e, novamente convertida en [[azucre]] que é liberado para o sangue cando cae o nivel en plasma.
As [[células de Kupfer]], que se atopan nos [[sinusoides]], actúa sobre as células sanguíneas que xa non teñen vitalidade, e sobre [[bacteria]]s, sendo descompostas e convertidas en [[hemoglobina]] e [[proteína]]s, xerando a [[bilirrubina]], que é colectada polos condutores biliares, que pasan entre cordóns desas [[célula]]s que segregan bile; esta, á súa vez, vaise movendo a condutos de maior calibre, ata chegar ao [[canal hepático]] (tamén chamado [[ducto hepático]]); neste, únese nunha xunción en forma de Y co [[ducto cístico]], chegando á [[vesícula biliar]]. Da unión en Y, o ducto biliar común esténdese ata o [[duodeno]], primeiro treito do intestino delgado, onde a bile vai se mesturar co alimento para participar na dixestión. O alimento descomposto atravesa as paredes permeábeis do intestino delgado e as súas moléculas penetran na corrente sanguínea. A vea porta conduce estas ao fígado que as combina e recombina, remitíndoas ao resto do organismo.

== A importancia do fígado e o seu poder de rexeneración ==
En casos de impactos moi fortes pode haber ruptura da cápsula que recobre o fígado, coa inmediata laceración do tecido do órgano.

As lesións en xeral son importantes e de extrema gravidade, podendo ser moitas veces fatais, debido á enorme cantidade de sangue que pode perderse, dado o gran número de vasos sanguíneos que compoñen o órgano. Se en caso de accidente grave, e consecuente lesión, a persoa logra sobrevivir, o fígado xeralmente demostrará alto e rápido poder de rexeneración.

== Enfermidades ==
{{VT|Hepatotoxicidade}}

Entre as principais enfermidades que atacan ao fígado están as [[Hepatite]]s agudas de etioloxía descoñecida, chamadas de hepatites criptoxénicas, as hepatites B, C, D e E, as doenzas alcohólicas do fígado, as doenzas hepáticas tóxicas, as insuficiencias hepáticas, as fibroses e [[Cirrose hepática|cirroses hepáticas]], entre outras.

== Notas ==
{{Listaref|group=n.}}
{{Listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
=== Bibliografía ===
* {{cita libro
 |title=Dorland's illustrated medical dictionary
 |edition=32nd
 |ano=2012
 |place=Philadelphia, PA
 |publisher=Elsevier / Saunders
 |isbn=978-1-4557-0985-4
 |ref={{SfnRef|Dorland's illustrated medical dictionary|2012}}
}}
* {{cita libro
 |last1=Young    |first1=Barbara
 |last2=O'Dowd   |first2=Geraldine
 |last3=Woodford |first3=Phillip
 |data=4 de novembro de 2013
 |title=Wheater's Functional Histology: A text and colour atlas
 |url=https://archive.org/details/wheatersfunction0000youn    |edition=6th
 |place=Philadelphia, PA
 |publisher=Elsevier
 |isbn=9780702047473
 |ref={{harvid|Wheater's|2014}}
}}
* Wolf, Heidegger: ''Atlas de Anatomía Humana'', Guanabara-Koogan, 1968.

=== Ligazóns externas ===
* [http://geocities.yahoo.com.br/anxeloleithold/py5aal.medicina.html Medicina, diversos]{{Ligazón morta|data=xuño de 2023 }}
* [http://geocities.yahoo.com.br/py5aalfotos/index.htm Anatomía do fígado] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051102120555/http://geocities.yahoo.com.br/py5aalfotos/index.htm |date=02 de novembro de 2005 }}
* [http://www.bartleby.com/107/250.html Fígado no atlas de anatomía de Henry Gray] (en inglés)

{{Sistemas e órganos}}
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Ciencia)]]
[[Categoría:Fígado]]