Ver o código fonte de "Aves"

{{Artigo de calidade}} 
{{1000}}
{{1000 artigos icona título|materia=Bioloxía e Xeoloxía}}
{{Taxobox
|name = Aves
| fossil_range =<br />{{rango fósil|121|0}}[[Cretáceo|Cretáceo inferior]] (Aptiense) – [[Holoceno|Presente]],<ref name=divergence>{{Cite journal | last1 = Lee | first1 = Michael SY | last2 = Cau | first2 = Andrea | last3 = Naish | first3 = Darren | last4 = Dyke | first4 = Gareth J. | year = maio 2014 | title = Morphological Clocks in Paleontology, and a Mid-Cretaceous Origin of Crown Aves | journal = Systematic Biology | publisher = Oxford Journals | doi = 10.1093/sysbio/syt110 | volume=63 |issue=1 | pages=442–449 | pmid=24449041| url = https://academic.oup.com/sysbio/article-pdf/63/3/442/9164850/syt110.pdf }}</ref>
|image = Bird Diversity 2011.png
|image_width = 250px
|image_caption = A diversidade das aves modernas.
|regnum = [[Animalia]]
|phylum = [[Chordata]]
|subphylum = [[Vertebrata]]
|infraphylum= [[Gnathostomata]]
|superclassis = [[Tetrapoda]]
|classis = Aves<ref group=nota>Nesta ficha de taxon séguense as directrices da taxonomía clásica, é dicir, usando as [[Categoría taxonómica|categorías linneanas]], que establecen que Aves é unha clase. Pero os estudos da [[filoxenética]] moderna (baseados en [[clado]]s) establecen que Aves provén de [[Dinosauria]].</ref><ref>{{Cita web
 |url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=174371 |autor= ITIS |título= Aves |dataacceso=6 de marzo de 2009 |lingua=inglés}}</ref>
|classis_authority = [[Carl von Linné|Linnaeus]], 1758<ref>{{Cita web| url= http://taxonomicon.taxonomy.nl/TaxonTree.aspx?id=80129&tree=0.1| título=Systema Naturae 2000 / Classification, Class Aves | accessdate=11 de xuño de 2012 | last=Brands | first=Sheila | date=14 de agosto de 2008 | work=Project: The Taxonomicon }}</ref>
|subdivision_ranks = [[Clase (bioloxía)|Subclases]]
|subdivision =
*†[[Archaeornithes]]
*†[[Enantiornithes]]
*†[[Hesperornithes]]
*†[[Ichthyornithes]]
*[[Neornithes]]
<center>[[#Clasificación das aves modernas|Ver o texto.]]
}}
As '''aves''' son [[animais]] [[vertebrados]], de [[homeotermia|sangue quente]], que [[Bipedismo|camiñan, saltan ou se manteñen só sobre as extremidades posteriores]],<ref>{{Cita web |url=https://ecojugando.wordpress.com/2016/07/08/que-son-las-aves-como-son-las-aves/ |título=Completo artículo sobre la naturaleza de las aves. |dataacceso=11 de xullo de 2016}}</ref> mentres que as extremidades anteriores evolucionaron até converterse en [[ás]] que, do mesmo xeito que moitas outras características [[anatomía das aves|anatómicas]] únicas, permítenlles, na maioría dos casos, [[voo das aves|voar]], aínda que [[Aves non voadoras|non todas voan]]. Teñen o corpo cuberto de [[pluma]]s e, as aves ''stricto sensu'', un [[Peteiro|bico]] [[queratina|córneo]] sen [[dente]]s. Para reproducírense [[ovíparo|poñen]] [[Ovo (bioloxía)|ovos]] que incuban até a súa [[eclosión]].

O seu grupo [[Taxonomía (bioloxía)|taxonómico]] denomínase [[clase (bioloxía)|clase]] '''Aves''' (a palabra é latina e está en plural, en singular sería ''avis'')<ref>Real Academia Española y Asociación de Academias de la Lengua Española (2014). «[https://dle.rae.es/?id=4X8WU1M%7C4XANV8J ave]». Diccionario de la lengua española (23ª edición). Madrid: Espasa. ISBN 978-84-670-4189-7. Consultado o 3 de xuño de 2019.</ref> para a [[sistemática]] clásica, pero na sistemática [[filoxenética]] actual este [[clado]] non ten rango, e está incluído á súa vez sucesivamente dentro dos clados: [[Theropoda]], [[Dinosauria]], [[Archosauria]], [[Sauropsida]], [[Tetrapoda]], etc., aínda que hai [[Aves#Clasificación cladística|máis nidacións intermedias con denominación]].

As aves orixináronse a partir de [[Theropoda|dinosauros carnívoros bípedes]] do [[Xurásico]], hai 150-200 millóns de anos, e son, de feito, os únicos dinosauros que sobreviviron á [[Extinción_masiva_do_Cretáceo-Terciario|extinción masiva producida ao final do Mesozoico]]. A súa [[evolución das aves|evolución]] deu lugar, tras unha forte [[radiación adaptativa|radiación]], ás máis de 18&nbsp;000 [[especies]] actuais<ref>Barrowclough, G. F.; Cracraft, *J.; Klicka, J. e Zink, R. M.  «[http://journals.plos.org/plosone/article/file?id=10.1371/journal.pone.0166307&type=printable How many kinds of birds are there and why does it matter?]» ''PLoS ONE'', '''11'''(11): e0166307. {{doi|10.1371/journal.pon.0166307}}</ref> (máis 153 [[extinta]]s en tempos históricos).<ref name=Clements /> As aves son os [[Tetrapoda|tetrápodos]] máis diversos; con todo, teñen unha grande homoxeneidade morfolóxica en comparación cos [[mamíferos]]. As relacións de parentesco das [[familia (bioloxía)|familias]] de aves non sempre poden definirse por [[Morfoloxía (bioloxía)|morfoloxía]], pero coa [[secuenciación do ADN|análise de ADN]] comezaron a esclarecerse.

As aves habitan en tódolos [[bioma]]s terrestres e tamén en tódolos océanos. O tamaño pode ser desde 6,4&nbsp;cm no ''[[Mellisuga helenae]]'' até 2,74 metros na [[avestruz]]. Os [[Aves#Comportamento|comportamentos]] son diversos e notables, como na [[niño das aves|nidificación]], a [[Aves#Dieta e alimentación|alimentación das crías]], as [[migración das aves|migracións]], o [[Aves#Reprodución|apareamento]] e a tendencia á [[Aves#sociabilidade|asociación en grupos]]. A comunicación entre as aves é variable e pode implicar sinais visuais, [[vocalización das aves|chamadas e cantos]]. Algunhas emiten gran diversidade de sons, e destacan pola súa [[Aves#Intelixencia|intelixencia]] e pola capacidade de transmisión cultural de coñecementos a novas xeracións.

O ser humano tivo unha intensa relación coas aves. Na economía humana as [[ave de curral|aves de curral]] e as [[cinexética]]s son fontes de alimento. As [[Passeri|canora]]s e os [[Psittacidae|papagaios]] son populares como mascotas. Úsase a [[penuxe]] de [[pato]]s e [[ganso]]s domésticos para encher almofadas, e antes cazábanse moitas aves para adornar chapeus coas súas [[pluma]]s. O [[guano]] das aves úsase na fertilización de chans. Algunhas aves son reverenciadas ou repudiadas por motivos relixiosos, supersticións ou por prexuízos erróneos. Moitas son símbolos culturais e referencia frecuente para a arte. Nos últimos 500 anos [[Lista de aves extintas|extinguíronse]] máis de 150 especies como consecuencia de actividades humanas,<ref name=bli2>{{Cita web |título=Numerous bird species have been driven extinct |autor=[[Birdlife International]] |url=http://www.birdlife.org/datazone/sowb/state/STATE1 |dataacceso=18 de agosto de 2012 |lingua=inglés |data-arquivo=10 de decembro de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20121210201940/http://www.birdlife.org/datazone/sowb/state/STATE1 |url-morta=yes }}</ref> e, actualmente, son máis de 1200 as especies de [[lista de aves ameazadas|aves ameazadas]] que necesitan que se tomen medidas para a súa [[conservación das aves|conservación]].<ref name=bli/>

== Orixe e evolución ==
{{AP|Evolución das aves}}
{{VT|Aves fósiles}}
[[Ficheiro:SArchaeopteryxBerlin2.jpg|miniatura|O espécime fósil de ''[[Archaeopteryx]]'' de [[Berlín]].]]

=== Orixe dinosauriana das aves ===
{{AP|Orixe das aves}}

[[Ficheiro:Confuchisornis sanctus.JPG|miniatura|esquerda|''[[Confuciusornis]]'', unha ave do [[Cretáceo]] da [[República Popular da China |China]].]]
As evidencias fósiles e as numerosas análises biolóxicas demostraron que as aves son [[dinosauro]]s [[terópodos]].<ref>Ver por exemplo Richard O. Prum "Who's Your Daddy" ''Science'' '''322''' 1799-1800, que citan tamén a R. O. Prum, Auk 119, 1 (2002).</ref> Máis especificamente, son membros de [[Maniraptora]], un grupo de terópodos que inclúen tamén, entre outros, a [[Dromaeosaurus|dromeosauros]] e [[Oviraptoridae|oviraptóridos]].<ref>{{Cita libro |apelidos=Paul |nome=Gregory S. |ligazónautor=Gregory S. Paul |capítulo=Looking for the True Bird Ancestor |ano=2002 |título=Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds |url=https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul |localización=Baltimore |editorial=[[Johns Hopkins University Press]] |isbn=0-8018-6763-0 |páxinas=[https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/171 171]-224}}</ref> A medida que os científicos descubriron máis terópodos non-avianos que están relacionados de preto coas aves, a distinción antes clara entre non-aves e aves volveuse borrosa. Os recentes descubrimentos na provincia de [[Liaoning]] do nordés da [[República Popular da China|China]] demostran que moitos pequenos [[Dinosauros emplumados|dinosauros terópodos tiñan plumas]], o que contribúe a esta ambigüidade de límites.<ref>{{Cita libro |apelidos=Norell |nome=Mark |nome2=Mick |apelidos2=Ellison |ano=2005 |título=Unearthing the Dragon: The Great Feathered Dinosaur Discovery |url=https://archive.org/details/unearthingdragon00mark |localización=Nova York |editorial=Pi Press |isbn=0-13-186266-9}}</ref>

A visión de consenso na [[paleontoloxía]] contemporánea é que as aves son o grupo máis próximo aos [[deinonicosauro]]s, que inclúen a [[Dromaeosauridae|dromeosáuridos]] e [[Troodontidae|troodóntidos]]. Xuntas, estas tres forman o grupo [[Paraves]]. O dromaeosauro [[Basal (filoxenia)|basal]] ''[[Microraptor]]'' ten características que poden permitirlle planear ou voar. Os deinonicosauros máis basais eran moi pequenos. Esta evidencia eleva a posibilidade de que o devanceiro de todos os paravianos puidese ser arbóreo, ou puidese ser capaz de [[Planador|planar]].<ref name="AHTetal07">{{Cita publicación |apelido=Turner |nome=Alan H. |apelidos2=Pol|nome2= Diego|apelidos3= Clarke|nome3= Julia A.|apelidos4=Erickson|nome4=Gregory M.|apelidos5=Norell|nome5=Mark |ano=2007 |título=A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight |url=http://www.sciencemag.org/cgi/reprint/317/5843/1378.pdf |formato=PDF |publicación=[[Science]] |volume=317 |páxinas=1378-1381 |doi=10.1126/science.1144066 |pmid=17823350 |dataacceso=31 de marzo de 2009 }}</ref><ref name="xuetal2003">{{Cita publicación |autor=Xing, X., Zhou, Z., Wang, X., Kuang, X., Zhang, F., e Du, X. |ano=2003 |título=Four-winged dinosaurs from China |publicación=[[Nature]] |volume=421 |número=6921 |páxinas=335-340 |doi=10.1038/nature01342}}</ref>
''[[Archaeopteryx]]'', do [[Xurásico Superior]], é moi coñecido como un dos primeiros [[Fósil transicional|fósiles transicionais]] que foron atopados e achegou apoio á teoría da [[Evolución biolóxica|evolución]] a finais do século XIX. ''Archaeopteryx'' ten caracteres claramente reptilianos: dentes, dedos da man con garras, e unha longa cola similar ás dos lagartos, pero ten ás finamente preservadas con plumas de voo idénticas ás das aves modernas. Non se considera un devanceiro directo das aves modernas, pero si o máis antigo e primitivo membro de Aves ou [[Avialae]], e está probablemente moi próximo ao devanceiro real. Con todo, contradicindo o anterior, suxeriuse por outros autores que ''Archaeopteryx'' foi un dinosauro que non era máis próximo a Aves do que fosen outros grupos de dinosauros,<ref name="Thulborn1984">{{Cita publicación |autor=Thulborn, R.A. |ano=1984 |título=The avian relationships of ''Archaeopteryx'', and the origin of birds |publicación=Zoological Journal of the Linnean Society |volume=82 |páxinas=119-158 |doi=10.1111/j.1096-3642.1984.tb00539.x}}</ref> e que ''[[Avimimus]]'' é un devanceiro máis plausible de todas as aves que ''Archaeopteryx''.<ref name="Kurzanov1987">{{Cita publicación |autor=Kurzanov, S.M. |ano=1987 |título=Avimimidae and the problem of the origin of birds |publicación=Transactions of the joint Soviet - Mongolian Paleontological Expedition |volume=31 |páxinas=31-94}}</ref>

=== Teorías alternativas e controversias ===
Existiron moitas controversias con respecto á orixe das aves. Unha das primeiras estaba relacionada coa posible orixe das aves a partir de [[arcosauros]] e non de [[dinosauro]]s (estes descenden dos primeiros). Dentro dos que se decidían polos dinosauros existían tamén diverxencias de criterio en canto a se os devanceiros máis probables eran [[Ornithischia|ornitisquio]]s ou [[Saurischia|saurisquio]]s [[terópodo]]s.<ref name="*Heilmann1927">{{Cita libro |autor=Heilmann G. |título=The Origin of Birds |ano=1927 |localización=Nova York |editorial=Dover Publications}}</ref> Aínda que os dinosauros ornitisquios (que en [[idioma grego|grego]] significa «con cadeira de ave») compartían coas aves modernas a estrutura da cadeira, pénsase que as aves se orixinaron de dinosauros saurisquios (gr. «con cadeira de lagarto»), e polo tanto as súas cadeiras evolucionaron [[Analoxía (bioloxía)|independentemente]].<ref>{{Cita publicación |apelido=Rasskin-Gutman |nome=Diego |nome2=Angela |apelidos2=D. Buscalioni  |ano=2001 |título=Theoretical morphology of the Archosaur (Reptilia: Diapsida) pelvic girdle |publicación=[[Paleobiology]] |volume=27 |número=1 |páxinas=59-78 |doi=10.1666/0094-8373(2001)027<0059:TMOTAR>2.0.CO;2}}</ref> De feito, unha estrutura de cadeira aviaria evolucionou nunha terceira ocasión entre un grupo de terópodos peculiares coñecidos como [[Therizinosauridae]]. Uns poucos científicos aínda suxiren que as aves non son dinosauros, senón que evolucionaron de arcosauros primitivos como ''[[Longisquama]]''.<ref>{{Cita publicación |apelido=Feduccia |nome=Alan |apelidos2=Theagarten Lingham-Soliar|nome2=J. Richard Hinchliffe  |ano=2005 |título=Do feathered dinosaurs exist? Testing the hypothesis on neontological and paleontological evidence |publicación=Journal of Morphology |volume=266 |número=2 |páxinas=125-66 |doi=10.1002/jmor.10382 |pmid=16217748}}</ref><ref>Esta teoría non é aceptada pola maior parte dos [[Paleontoloxía|paleontólogos]] {{Cita publicación |apelido=Prum |nome=Richard O.  |ano=2003 |título=Are Current Critiques Of The Theropod Origin Of Birds Science? Rebuttal To Feduccia 2002|publicación=[[The Auk]] |volume=120 |número=2 |páxinas=550-61
 |url=http://links.jstor.org/sici?sici=0004-8038(200304)120:2%3C550:ACCOTT%3E2.0.CO;2-0 |dataacceso=19 de abril de 2009 |doi=10.1642/0004-8038(2003)120[0550:ACCOTT]2.0.CO;2}}</ref>

=== Diversificación cretácea de aves primitivas ===
As aves diversificáronse nunha ampla variedade de formas durante o período [[Cretáceo]].<ref name="chiappe2007" /> Moitos grupos retiveron as súas [[Simplesiomorfía|características primitivas]], como ás con garras, e dentes, aínda que os dentes se perderon de forma independente nalgúns grupos de aves, incluídas as [[Neornithes|aves modernas]]. Mentres as formas máis primitivas, como ''Archaeopteryx'' e ''[[Jeholornis]]'', retiveron a cola longa ósea dos seus devanceiros,<ref name="chiappe2007" /> as colas das aves máis avanzadas acurtáronse coa aparición do óso [[pigóstilo]] no [[clado]] [[Pygostylia]].

A primeira liñaxe grande e diversa de aves de cola curta que evolucionou foi [[Enantiornithes]] (significa «aves opostas»), chamado así porque a construción dos seus ósos do ombreiro estaba invertida respecto da das aves modernas. Enantiornithes ocupou un amplo espectro de [[nicho ecolóxico|nichos ecolóxicos]], desde sondadoras na area, como as limícolas, e comedoras de peixe, até as formas arborícolas e comedoras de sementes.<ref name="chiappe2007" /> Liñaxes máis avanzadas especializáronse tamén en comer peixe, como a subclase [[Ichthyornithes]] («aves-peixe») con aparencia de [[Laridae|gaivota]].<ref>{{Cita publicación |apelido=Clarke |nome=Julia A. |ano=2004 |título=Morphology, Phylogenetic Taxonomy, and Systematics of ''Ichthyornis'' and ''Apatornis'' (Avialae: Ornithurae) |publicación=Bulletin of the American Museum of Natural History |volume=286 |páxinas=1-179 |url=http://digitallibrary.amnh.org/dspace/handle/2246/454 |dataacceso=25 de abril de 2009 |url-morta=yes |dataarquivo=14 de xullo de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070714223952/http://digitallibrary.amnh.org/dspace/handle/2246/454 }}</ref>

Unha orde de aves mariñas do [[Mesozoico]], [[Hesperornithiformes]], adaptouse tan ben á pesca en ambientes mariños que perderon a capacidade de voar e fixéronse primariamente acuáticas. A pesar da súa especialización extrema, Hesperornithiformes inclúe os parentes máis próximos das aves modernas.<ref name="chiappe2007" />

<center>
{{clade|steyle=font-size:75%
|label1=Aves&nbsp;
|1={{clade
 |1=''[[Archaeopteryx]]'' [[Ficheiro:Archaeopteryx 2B.JPG|70px]]
 |label2=&nbsp;[[Pygostylia]]&nbsp;
 |2={{clade
 |1=[[Confuciusornithidae]] [[Ficheiro:Confuchisornis sanctus.JPG|70px]]
 |label2=&nbsp;[[Ornithothoraces]]&nbsp;
 |2={{clade
 |1=[[Enantiornithes]] [[Ficheiro:Iberomesornis-modelB.jpg|70px]]
 |label2=&nbsp;[[Ornithurae]]&nbsp;
 |2={{clade
 |1=[[Hesperornithiformes]] [[Ficheiro:Hesperornis BW.jpg|100px]]
 |2=[[Neornithes]] [[Ficheiro:Fringilla coelebs chaffinch male edit2.jpg|60px]]
 }}
 }}
 }}
 }}
}}
[[Filoxenia]] das aves basais segundo Chiappe, 2007.<ref name="chiappe2007">{{Cita libro |autor=Chiappe, Luís M. |ano=2007 |título=Glorified Dinosaurs: The Origin and Early Evolution of Birds |url=https://archive.org/details/glorifieddinosau0000luis |localización=Sydney |editorial= University of New South Wales Press |isbn=978-0-86840-413-4}}</ref>
</center>

=== Radiación evolutiva das aves modernas ===
Algunhas das liñaxes basais de Neornithes comezaron a evolucionar cara ao final do Cretáceo, como demostra o descubrimento de ''[[Vegavis]]'',<ref>{{Cita publicación |apelido=Clarke |nome=Julia A. |nome2=Claudia |apelidos2=P. Tambussi|nome3= Jorge I. |apelidos3=Noriega |nome4=Gregory M. |apelidos4=Erickson |nome5=Richard A. |apelidos5=Ketcham  |ano=2005 |título=Definitive fossil evidence for the extant avian radiation in the Cretaceous |publicación=[[Nature]] |volume=433 |páxinas=305-308 |doi=10.1038/nature03150 |pmid=15662422 |url=http://www.digimorph.org/specimens/Vegavis_iaai/nature03150.pdf |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009}} [http://www.nature.com/nature/journal/v433/n7023/suppinfo/nature03150.html Información de soporte]</ref> e dividíronse en dúas liñaxes, as [[Orde (bioloxía)|superordes]] [[Palaeognathae]] e [[Neognathae]]. En Palaeognathae inclúense [[Tinamiformes]] e [[Struthioniformes]]. Acéptase que a rama Neognathae dividiuse antes de finalizar o Cretáceo, cando evolucionou o clado basal [[Galloanserae]] (que contén [[Anseriformes|patos]], [[Galliformes|galos]] e formas afíns). Non existe acordo sobre cando ocorreu a división múltiple das demais neognatas, ou clado [[Neoaves]], se antes ou despois do [[Extinción masiva do Cretáceo-Terciario|evento de extinción do límite Cretáceo-Terciario]] cando desapareceron os demais dinosauros.<ref name="Ericson">{{Cita publicación |apelido=Ericson |nome=Per G.P. |nome2=Cajsa L. |apelidos2=Anderson |nome3=Tom |apelidos3=Britton ''et ál.'' |ano=2006 |título=Diversification of Neoaves: Integration of molecular sequence data and fossils |publicación=[[Biology Letters]] |volume=2 |número=4 |páxinas=543-547 |doi=10.1098/rsbl.2006.0523 |pmid=17148284 |url=http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf |formato=PDF |dataacceso=31 de marzo de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235703/http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Este desacordo débese en parte á diverxencia das evidencias. A [[Reloxo molecular|datación molecular]] suxire unha radiación cretácea, mentres que as evidencias [[fósil]]es só proban a radiación no [[Era Cenozoica|Terciario]]. Os intentos de reconciliar as evidencias moleculares e fósiles foron controvertidos.<ref name="Ericson" /><ref>{{Cita publicación |apelido=Brown |nome=Joseph W. |nome2=Robert B. |apelidos2=Payne D|nome3=avid P. |apelidos3=Mindell  |ano=2007 |título=Nuclear DNA does not reconcile 'rocks' and 'clocks' in Neoaves: a comment on Ericson ''et ál.'' |publicación=[[Biology Letters]] |volume=3 |número=3 |páxinas=257-259 |doi=10.1098/rsbl.2006.0611 |pmid=17389215}}</ref> Fósiles de pingüíns primitivos de 61 millóns de anos de antigüidade serviron para facer unha calibración da datación molecular que implica que o [[grupo coroa]] Neoaves xa se diversificou antes do evento de extinción Cretáceo-Terciario. Ademais pódese estimar a partir disto que polo menos hai 72 millóns de anos xa ocorrera a separación da liñaxe das aves acuáticas superiores do das limícolas. Daquela esas liñaxes xa diversificadas das Neornithes actuais tiveron durante o [[Paleoceno]] unha [[radiación evolutiva|radiación]] adaptativa explosiva cando se desenvolveron 16 novas ordes. No final do [[Mioceno]] xa existían a maioría dos xéneros de aves actuais. O número de especies de aves pode chegar até 21&nbsp;000 cara ao principio do [[Plistoceno]] (hai 1,5 millóns de anos), pero reduciuse a preto da metade debido aos cambios climáticos, as [[glaciación|glaciacións]], e os intercambios faunísticos entre continentes.<ref name=biogeography>{{Cita web |autor=Gary Ritchison |url=http://people.eku.edu/ritchisong/birdbiogeography1.htm |título=Bird biogeography |editorial=Department of Biological Sciences Eastern Kentucky University |dataacceso=31 de marzo de 2009 |data-arquivo=04 de marzo de 2007 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070304043432/http://people.eku.edu/ritchisong/birdbiogeography1.htm |url-morta=yes }}</ref> O número de especies de aves viventes establécese entre unhas 9800<ref name=Clements>{{Cita libro |título=[[The Clements Checklist of Birds of the World]] |nome=James F. |apelidos=Clements |edición=6ª |ligazónautor=James Clements |localización=Ithaca |editorial=[[Cornell University Press]] |ano=2011 |isbn=978-0-8014-4501-9 }}</ref> e 10&nbsp;050.<ref>{{Cita libro |apelidos=Gill |nome=Frank |ligazónautor=Frank Gill |ano=2006 |título=Birds of the World: Recommended English Names |url=https://archive.org/details/birdsofworldreco0000gill |localización=Princeton |editorial=[[Princeton University Press]] |isbn=978-0-691-12827-6}}</ref> Estímase que cando se termine a caracterización por [[secuenciación de ADN]] de todas as aves, poidan identificarse numerosas novas especies mediante identificación de formas [[especie críptica|crípticas]] dentro de especies recoñecidas baseándose nas diferenzas de ADN.<ref name=biogeography />

[[Ficheiro:Iiwi.jpg|miniatura|Do mesmo xeito que o ''[[Vestiaria coccinea]]'', as demais [[especie]]s da subfamilia [[Drepanidinae]] diversificáronse e adaptáronse aos diferentes [[Nicho ecolóxico|nichos ecolóxicos]] do [[arquipélago de Hawai]].]]

A facultade de voo foi decisiva na extraordinaria diversificación das especies de aves respecto doutros [[Tetrapoda|tetrápodos]] (o mesmo ocorreu cos insectos respecto dos demais [[artrópodo]]s ou cos [[morcego]]s respecto ao resto de mamíferos). A chegada casual dalgúns individuos a un territorio xeograficamente illado pode ser a orixe dunha nova [[poboación (bioloxía)|poboación]] que no transcurso do tempo acumule diferenzas [[xenética]]s respecto da poboación nai orixinaria, por [[deriva xenética|azar]] ou por [[adaptación biolóxica|adaptación]] a novos ambientes mediante a acción da [[selección natural]]. Algunhas illas desenvolveron avifaunas diferenciadas por [[Especiación alopátrica|vicarianza]] a partir de especies colonizadoras, ou diversificadas a partir de poucas especies que se adaptaron por [[radiación evolutiva|radiación]] á explotación de distintos [[nicho ecolóxico|nichos ecolóxicos]] sen os competidores e predadores habituais dos seus territorios de orixe.<ref name=biogeography /> Este é o caso dos [[Pimpín de Darwin|pimpíns de Darwin]],<ref>{{Cita libro |autor=Darwin C. |título=On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life |url=https://archive.org/details/onoriginofspecie00darw_0 |localización=Londres |ano=1859 |editorial=John Murray}}</ref> nas [[Illas Galápagos|Galápagos]], dos [[Drepanidinae]]<ref>{{Cita publicación |autor=Groth J.G. |ano=1998 |título=Molecular phylogeny of the cardueline finches and Hawaiian honeycreepers |publicación=Ostrich |volume=69 |páxina=401}}</ref> ou das [[Vangidae]] en [[Madagascar]].<ref>{{Cita publicación |autores=Cibois, A.; Pasquet, E. & Schulenberg, T.S. |ano=1999 |título=Molecular systematics of the Malagasy babblers (Timaliidae) and Warblers (Sylviidae), based on cytochrome b and 16S rRNA sequences |publicación=Mol. Phylogenet. Evol. |volume=13 |número=3 |páxinas=581-595}}</ref> A diferenciación evolutiva de novas especies de aves non se detén, e pode, en ocasións, ocorrer en tempo relativamente breve, como se comproba nas illas volcánicas de curta [[historia xeolóxica]].

== Taxonomía ==
A primeira clasificación científica das aves débese a [[Francis Willughby]] e [[John Ray]] no seu libro ''Ornithologiae'', publicado en 1676.<ref>{{Cita libro |autor=Del Hoyo J., Elliott A. & Sargatal J. |título=Handbook of the Birds of the World Vol 1 |ano=1992 |isbn=84-87334-10-5 |editorial=Lynx Edicions |localización=Barcelona}}</ref> [[Carl von Linné]] modificou aquel traballo en 1758 para crear a clasificación taxonómica aínda en uso.<ref>{{Cita libro |apelidos= Linnaeus |nome= Carolus |ligazónautor= Carl von Linné |título= Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata |editorial= Holmiae. (Laurentii Salvii). |data= 1758 |páxina= 824 |url= http://dz1.gdz-cms.de/index.php?id=img&no_cache=1&IDDOC=265100 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20150319115418/http://dz1.gdz-cms.de/index.php?id=img&no_cache=1&IDDOC=265100 |data-arquivo= 19 de marzo de 2015 |dataacceso= 11 de xullo de 2019 |urlmorta= yes }}</ref> As aves están categorizadas como unha [[clase (bioloxía)|clase]] homónima na [[Taxonomía de Linneo]]. Na [[Cladística|taxonomía filoxenética]], as aves sitúanse no [[clado]] [[Theropoda]] (dinosauros carnívoros bípedes).<ref name="Theropoda">{{Cita publicación|autor=Livezey, Bradley C. & Zusi, Richard L.|ano=2007|título=Higher-order phylogeny of modern birds (Theropoda, Aves: Neornithes) based on comparative anatomy. II. Analysis and discussion.|publicación=Zoological Journal of the Linnean Society|volume=149|número=1|páxinas=1-95|url=|dataacceso=29 de marzo de 2009|nome=|data=|PMC=|revista=|doi=10.1111/j.1096-3642.2006.00293.x|ISSN=|PMID=}}</ref>

=== Clasificación cladística ===
O establecemento da orixe dinosauriano do [[clado]] Aves tivo como consecuencia a súa [[Cladística|clasificación filoxenética]] con anidación sucesiva dentro dos seguintes clados:
::::::::::::::::::::::::<small>''Clado (sen clasif.)</small> [[Paraves]],
:::::::::::::::::::::::<small>''Clado (sen clasif.)</small> [[Maniraptora]],
::::::::::::::::::::::<small>''Clado (sen clasif.)</small> [[Maniraptoriformes]],
:::::::::::::::::::::<small>''Clado (sen clasif.)</small> [[Tyrannoraptora]],
::::::::::::::::::::<small>''[[infraorde]]''</small>: [[Coelurosauria]],
:::::::::::::::::::<small>''Clado (sen clasif.)</small>: [[Tetanurae]],
::::::::::::::::::<small>''[[Suborde]]''</small>: [[Theropoda]],
:::::::::::::::::<small>''[[orde (bioloxía)|Orde]]''</small>: [[Saurischia]],
::::::::::::::::<small>''[[Superorde]]''</small>: [[Dinosauria]],
:::::::::::::::<small>''Clado (sen clasif.)</small> [[Archosauria]],
::::::::::::::<small>''[[Infraclase]]''</small> [[Archosauromorpha]],
:::::::::::::<small>''[[Subclase]]''</small> [[Diapsida]],
::::::::::::<small>''[[clase (bioloxía)|clase]]''</small>: [[Sauropsida]] (igual a Reptilia en sentido ampliado),
:::::::::::<small>''Clado (sen clasif.)</small> [[Amniota]],
::::::::::''<small>Clado</small>'': [[Reptiliomorpha]],
:::::::::<small>''[[Superclase]]''</small>: [[Tetrapoda]],
::::::::<small>''[[Infrafilo]]:''</small>: [[Gnathostomata]]
:::::::<small>''[[Subfilo]]''</small>: [[Vertebrata]],
::::::<small>''[[Filo]]''</small>: [[Chordata]],
:::::<small>''[[Superfilo]]''</small>: [[Deuterostomia]],
::::''<small>Liñaxe</small>'': [[Coelomata]]
:::<small>''Rama''</small>: [[Bilateria]] = [[Triblásticos]],
::<small>''[[Subreino]]'': </small>[[Eumetazoa]]
:<small>''[[Reino (bioloxía)|Reino]]'': </small>: [[Animalia]]
''<small>[[Dominio (bioloxía)|Dominio]]</small>'': [[Eukarya]]

As aves, xunto á súa orde irmá ([[Crocodilia]]), representan os únicos sobreviventes do clado reptiliano [[Archosauria]]. [[Filoxenética|Filoxeneticamente]], o clado Aves defínese comunmente como todos os descendentes do devanceiro común máis recente das aves modernas e de ''[[Archaeopteryx lithographica]]''.<ref>{{Cita libro |autor= Padian, K. & L. M. Chiappe |editor= Currie PJ & Padian K |título= Encyclopedia of Dinosaurs |url= https://archive.org/details/encyclopediadino00curr_075 |ano= 1997 |editorial= Academic Press |localización= San Diego |páxinas= [https://archive.org/details/encyclopediadino00curr_075/page/n71 41]-96 |capítulo= Bird Origins}}</ref> ''[[Archaeopteryx]]'', pertencente ao [[Xurásico Superior]] (entre 156-150 millóns de anos), é o animal máis antigo até agora coñecido que se clasifica como unha ave. Outros autores definiron Aves para agrupar soamente ás máis modernas, excluíndo á maioría dos grupos de aves soamente coñecidos polos seus fósiles,<ref>{{Cita libro |apelidos= Gauthier |nome= J. |editor= K. Padian |título= The Origin of Birds and the Evolution of Flight. Mem. California Acad. Sci 8 |ano= 1986 |páxinas= 1-55 |capítulo= Saurischian Monophyly and the origin of birds}}</ref> en parte para evitar as incertezas sobre a localización de ''Archaeopteryx'' en relación cos animais tradicionalmente coñecidos como dinosauros terópodos.<ref>{{Cita web |autor=Giacchino A. |título=De los dinosaurios a las aves |ano=1999 |url=http://www.fundacionazara.org.ar/Artic/Divulgacion/Dinosaurios_aves.htm |editorial=Fundación de Historia Natural Félix de Azara |dataacceso=26 de abril de 2009 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090615081644/http://www.fundacionazara.org.ar/Artic/Divulgacion/Dinosaurios_aves.htm |data-arquivo=15 de juño de 2009 }}</ref><ref>{{Cita publicación |autor=Chiappe L.M. & Vargas A. |título=Emplumando dinosaurios: la transición evolutiva de terópodos a aves |ano=2003 |publicación=El Hornero |volume=18 |número=1 |páxinas=1-11 |issn=0073-3407 |url=http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0073-34072003000100001 |dataacceso=26 de abril de 2009}}</ref><ref name=Prum2015>{{cite journal | last1 = Prum | first1 = R.O. | display-authors = et al | year = 2015 | title = A comprehensive phylogeny of birds (Aves) using targeted next-generation DNA sequencing | url = http://www.nature.com/nature/journal/v526/n7574/full/nature15697.html | journal = Nature | volume = 526 | pages = 569–573 | bibcode = 2015Natur.526..569P | doi = 10.1038/nature15697 }}</ref>. 

[[Cladograma]] das relacións de aves modernas baseadas en R.O. Prum ''[[et al.]]'' (2015)<ref name="Prum2015"/> con algúns nomes de clado segundo T. Yuri ''et al.'' (2013).<ref>{{cite journal | last1 = Yuri | first1 = T. | year = 2013 | title = Parsimony and Model-Based Analyses of Indels in Avian Nuclear Genes Reveal Congruent and Incongruent Phylogenetic Signals | journal = Biology | volume = 2 | issue = 1| pages = 419–444 | doi = 10.3390/biology2010419 |display-authors=etal | pmid=24832669 | pmc=4009869}}</ref>

{{clade| style=font-size:80%;line-height:90%
|label1='''Aves'''
|1={{clade
   |label1=[[Palaeognathae]]
   |1={{clade
      |1=[[Struthioniformes]]<ref name="Boyd">{{cite web| website=[[John Boyd's website]] |last=Boyd|first=John|year=2007|título=''NEORNITHES: 46 Orders'' |url=http://jboyd.net/Taxo/Orders.pdf |accessdate= 30 de decembro de 2017}}</ref> (ostriches)[[Ficheiro:Struthio camelus - Etosha 2014 (1) white background.jpg|50 px]]
      |label2=[[Notopalaeognathae]]
      |2={{Clade
         |1=[[Rheiformes]] [[Ficheiro:Rhea white background.jpg|50 px]]
         |label2=
         |2={{Clade
            |label1=[[Novaeratitae]]
            |1={{Clade
               |1={{Clade
                  |1=[[Casuariiformes]] [[Ficheiro:Casuario australiano white background.JPG|50 px]]
                  |2={{Clade
                     |1=[[Apterygiformes]] [[Ficheiro:Little spotted kiwi, Apteryx owenii, Auckland War Memorial Museum white background.jpg|50 px]]
                     |2=†[[Aepyornithiformes]] [[Ficheiro:Elephant bird skeleton.png|50 px]]
                     }}
                  }}
               }}
            |2={{clade
               |1=[[Tinamiformes]] [[Ficheiro:NothuraDarwiniiSmit white background.jpg|50px]]
               |2=†[[Dinornithiformes]] [[Ficheiro:Giant moa skeleton.jpg|50 px]]
               }}
            }}
         }}
      }}
   |label2=[[Neognathae]]
   |2={{clade
      |label1=[[Galloanserae]]
      |1={{clade
         |1=[[Galliformes]] [[Ficheiro:Red Junglefowl by George Edward Lodge white background.png|60 px]]
         |2=[[Anseriformes]] [[Ficheiro:Cuvier-97-Canard colvert.jpg|60 px]]
         }}
      |label2=[[Neoaves]]
      |2={{clade
         |1={{clade <!-- dummy clade to reduce horizontal spacing-->
            |label1=[[Strisores]]
            |1={{Clade
               |1=[[Caprimulgiformes]]<ref name="Boyd" /> 
               |2={{Clade
                  |1={{Clade
                     |1=[[Steatornithiformes]]
                     |2=[[Nyctibiiformes]] 
                     }}
                  |2={{Clade
                     |1=[[Podargiformes]] 
                     |2=[[Apodiformes]] [[Ficheiro:Haaksnavelkolibrie.jpg|50 px]]
                     }}
                  }}
               }}
            }}
         |label2=
         |2={{clade
            |1={{clade <!-- dummy clade to reduce horizontal spacing-->
               |label1=[[Columbaves]]            
               |1={{clade
                  |label1=[[Otidimorphae]]
                  |1={{clade
                     |1=[[Musophagiformes]] [[Ficheiro:Planches enluminées d'histoire naturelle (1765) (Tauraco persa).jpg|50 px]]
                     |label2=
                     |2={{clade
                        |1=[[Otidiformes]] [[Ficheiro:Cayley Ardeotis australis flipped.jpg|50 px]]             
                        |2=[[Cuculiformes]] [[Ficheiro:British birds in their haunts (Cuculus canorus).jpg|50 px]]
                        }}
                     }}
                  |label2=[[Columbimorphae]]
                  |2={{clade
                     |1=[[Columbiformes]] [[Ficheiro:Meyers grosses Konversations-Lexikon - ein Nachschlagewerk des allgemeinen Wissens (1908) (Antwerpener Breiftaube).jpg|50 px]]
                     |label2=
                     |2={{clade
                        |1=[[Mesitornithiformes]] [[Ficheiro:Monias benschi 1912 white background.jpg|50 px]]
                        |2=[[Pteroclidiformes]] [[Ficheiro:Pterocles quadricinctus white background.jpg|50 px]]
                        }}
                     }}
                  }}
               }}
           |label2=
           |2={{clade
            |1=[[Gruiformes]] [[Ficheiro:Cuvier-72-Grue cendrée.jpg|50 px]]
            |label2=
            |2={{clade
              |label1=[[Aequorlitornithes]]
              |1={{clade
                |1={{clade
                  |label1=[[Mirandornithes]]
                  |1={{Clade
                    |1=[[Phoenicopteriformes]] [[Ficheiro:Cuvier-87-Flamant rouge.jpg|50 px]]
                    |2=[[Podicipediformes]] [[Ficheiro:Podiceps cristatus Naumann white background.jpg|50 px]]
                     }}
                  |2=[[Charadriiformes]] [[Ficheiro:D'Orbigny-Mouette rieuse et Bec-en-ciseaux white background.jpg|50 px]]
                   }}
                |label2=[[Ardeae]]
                |2={{clade
                  |label1=[[Eurypygimorphae]]
                  |1={{clade
                    |1=[[Phaethontiformes]] [[Ficheiro:Cuvier-95-Phaeton à bec rouge.jpg|90 px]]
                    |2=[[Eurypygiformes]] [[Ficheiro:Cuvier-72-Caurale soleil.jpg|50 px]]
                     }}
                  |label2=[[Aequornithes]]
                  |2={{clade
                    |1=[[Gaviiformes]]<ref name="Boyd" /> 
                    |2={{Clade
                      |1={{clade <!-- dummy clade to reduce horizontal spacing-->
                      |label1=[[Austrodyptornithes]]
                      |1={{Clade
                        |1=[[Procellariiformes]] 
                        |2=[[Sphenisciformes]] [[Ficheiro:Chinstrap Penguin white background.jpg|40px]]
                         }}
                         }}
                      |2={{Clade
                        |1=[[Ciconiiformes]] [[Ficheiro:Weißstorch (Ciconia ciconia) white background.jpg|50px]]
                        |2={{Clade
                          |1=[[Suliformes]] 
                          |2=[[Pelecaniformes]] [[Ficheiro:Spot-billed pelican takeoff white background.jpg|70px]]
                           }}
                         }}
                       }}
                     }}
                   }}
                 }}
              |label2=[[Inopinaves]]
              |2={{clade
                |1=[[Opisthocomiformes]] [[Ficheiro:Cuvier-59-Hoazin huppé.jpg|60px]]
                |label2=[[Telluraves]]
                |2={{clade
                    |1={{clade <!-- dummy clade to reduce horizontal spacing-->
                    |label1=[[Accipitrimorphae]]
                    |1={{clade
                      |1=[[Cathartiformes]] [[Ficheiro:Vintage Vulture Drawing white background.jpg|30 px]]
                      |2=[[Accipitriformes]][[Ficheiro:Golden Eagle Illustration white background.jpg|40 px]]
                       }}
                       }}
                    |2={{clade
                       |label1=[[Afroaves]]
                       |1={{clade
                      |1=[[Strigiformes]] [[Ficheiro:Cuvier-12-Hibou à huppe courte.jpg|40 px]]
                      |label2=[[Coraciimorphae]]
                      |2={{clade
                        |1=[[Coliiformes]] 
                        |label2=[[Cavitaves]]
                        |2={{clade
                          |1=[[Leptosomiformes]] 
                          |label2=[[Eucavitaves]]
                          |2={{clade
                            |1=[[Trogoniformes]] [[Ficheiro:Harpactes fasciatus 1838 white background.jpg|40 px]]
                            |label2=[[Picocoraciae]]
                            |2={{clade
                              |1=[[Bucerotiformes]] [[Ficheiro:A monograph of the Bucerotidæ, or family of the hornbills (Plate II) (white background).jpg|50 px]]
                              |label2=
                              |2={{clade
                                |1=[[Coraciiformes]] [[Ficheiro:Cuvier-46-Martin-pêcheur d'Europe.jpg|50 px]]
                                |2=[[Piciformes]] [[Ficheiro:Atlante ornitologico (Tav. 26) (picchio verde).jpg|30 px]]
                                 }}
                               }}
                             }}
                           }}
                         }}
                       }}
                    
                  |label2=[[Australaves]]
                  |2={{clade
                    |1=[[Cariamiformes]] [[Ficheiro:Cariama cristata 1838 white background.jpg|50 px]]
                    |label2=[[Eufalconimorphae]]
                    |2={{clade
                      |1=[[Falconiformes]] [[Ficheiro:NewZealandFalconBuller white background.jpg|35 px]]
                      |label2=[[Psittacopasserae]]
                      |2={{clade
                         |1=[[Psittaciformes]] [[Ficheiro:Pyrrhura lucianii - Castelnau 2.jpg|60 px]]
                         |2=[[Passeriformes]] [[Ficheiro:Cuvier-33-Moineau domestique.jpg|50 px]]
                         }}
                       }}
                     }}
                   }}
                 }}
               }}
             }}
           }}
         }}                                          
       }}
     }}
   }}
}}

===Clasificación das aves modernas===
A clasificación das aves é un asunto cuestionado. Como resumo [[Bradley Livezey|Livezey]] e [[Richard Zusi|Zusi]],<ref name="Theropoda" /> nos 20 anos posteriores a 1988, as [[filoxenia]]s propostas para Aves foron numerosas e diverxentes. Estiveron baseadas en metodoloxías diversas e aplicadas en diferente grao, que xeralmente usaron alternativamente a [[Morfoloxía (bioloxía)|morfoloxía]], [[secuenciación de ADN|secuencias]] de [[ADN mitocondrial]] ou de [[ADN nuclear]]; con ou sen [[análise cladística|análises cladísticas]]. Con todo, producíronse resultados discordantes mesmo cando os estudos se basearon en metodoloxías dun mesmo tipo.<ref name="Theropoda" /> Estes estudos deixan un panorama contraditorio onde os resultados están en constante fluidez e ningunha das versións da filoxenia é amplamente aceptada, polo que non é posible dar aquí unha filoxenia máis ou menos definitiva. A situación parece en vías de solución e os novos descubrimentos de fósiles están a permitir estudos máis refinados baseados na morfoloxía,<ref name="Theropoda" /> grazas ao perfeccionamento dos métodos estatísticos, á expansión das evidencias moleculares polo aumento dos [[locus|loci]] analizados e á aplicación destes métodos a representacións máis amplas de grupos taxonómicos.<ref name="Theropoda" /><ref name= Hackett/> Con estas progresivas melloras considérase cuestión de pouco tempo que se alcancen resultados que logren un consenso da comunidade científica sobre a evolución das ordes e familias de aves modernas. Estes resultados quizais se poidan acelerar con estudos baseados en «evidencias totais», coa análise combinada de todas as fontes de evidencias.<ref name="Theropoda" />

A clasificación filoxenética dos grupos de [[Neornithes|aves modernas]] que a continuación se presenta, baséase nun [[Análises moleculares de ADN|estudo das secuencias de ADN]] de Hackett e colaboradores (2008),<ref name= Hackett>{{Cita publicación |autor= Hackett Shannon J. ''et al.'' |url= http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/320/5884/1763 |título=A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History |data=27 de xuño de 2008 |publicación= [[Science]] |volume= 320 |dataacceso=31 de marzo de 2009}}</ref> realizado mediante o exame de preto de 32 [[quilobase]]s de secuencias aliñadas provenientes de 19 ''[[locus|loci]]'' independentes de ADN nuclear en 169 especies de aves, que representan a todos os grupos maiores existentes. Nela confírmase a [[monofilético|monofilia]] de [[Galloanserae]] e [[Neoaves]]. Refórzase, á súa vez, a existencia de diversos clados propostos ao longo dos últimos anos dentro de Neoaves, aínda que as relacións entre a gran maioría aínda están indeterminadas, o cal xera unha serie de politomías. Hackett e colaboradores consolidan en gran medida os estudos de Fain & Houde (2004) e Ericson ''et al''. (2006), e destácase en todos eles a división de Neoaves en dúas ramas: [[Metaves]] e [[Coronave]]s.<ref name=autogenerated1>{{Cita publicación |apelido=Ericson |nome=Per G.P. |nome2=Cajsa L. |apelidos2=Anderson |nome3=Tom |apelidos3=Britton ''et ál.'' |data=decembro 2006 |título=Diversification of Neoaves: Integration of molecular sequence data and fossils |publicación=Biology Letters |volume=2 |número=4 |páxinas=543-547 |doi=10.1098/rsbl.2006.0523 |pmid=17148284 |url=http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf |formato=PDF |dataacceso=31 de marzo de 2009 |apelidos= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235703/http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{Cita publicación |autor= Fain, M. G., & P. Houde. |título= Parallel radiations in the primary clades of birds |ano= 2004 |publicación= Evolution |volume= 58 (11)}}</ref> Aínda que esta división baséase nun único xene ([[beta-fibrinóxeno]]) e, ademais, contraponse cos resultados obtidos a partir de estudos do [[ADN mitocondrial]].<ref>{{Cita publicación |autor=Morgan-Richards M., Trewick S.A., Bartosch-*Härlid A., Kardailsky O., Phillips M.J., McLenachan P.A., Penny D. |ano=2008 |título=Bird evolution: testing the Metaves clade with six new mitochondrial genomes |publicación=BMC Evolutionary Biology |volume=8 |número=20 |doi=10.1186/1471-2148-8-20 |url=http://www.biomedcentral.com/1471-2148/8/20 |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref> A validez de Metaves e Coronaves dependerá de futuros estudos. A continuación defínense novos clados (identificados só con letras) e sinálase o carácter [[parafilético]] dalgúns grupos (que deben ser redefinidos). 
<div style="float:right; width:auto; border:solid 1px silver; padding:2px; margin-right:20px; margin-left:20px">
{{clade
|label1=Neornithes&nbsp;&nbsp;
|1={{clade
 |label1=[[Palaeognathae]]&nbsp;
 |1={{clade
 |1=[[Struthioniformes]]
 |2=[[Tinamiformes]]
 }}
 |label2=&nbsp;[[Neognathae]]&nbsp;
 |2={{clade
 |1=Outras aves ([[Neoaves]])
 |label1=&nbsp;
 |label2=[[Galloanserae]]&nbsp;
 |2={{clade
 |1=[[Anseriformes]]
 |2=[[Galliformes]]
 }}
 }}
 }}
}}
<center><small>Clasificación das aves modernas<br />baseada na [[Taxonomía de Sibley-Ahlquist]].</small></center>
</div>
'''Subclase [[Neornithes]] '''
* [[Palaeognathae]] (Clado R)
** [[Struthioniformes]] (parafilético con Tinamiformes)
** [[Tinamiformes]] (derivado dentro de Struthioniformes)
* [[Neognathae]] (Clado Q)
** [[Galloanserae]] (Clado P)
*** [[Anseriformes]]
*** [[Galliformes]]
** [[Neoaves]]
*** Clado O
**** [[Podicipediformes]] 
**** [[Phoenicopteriformes]] 
*** [[Phaethontiformes]] 
*** [[Pterocliformes]] 
*** [[Mesitornithidae]] 
*** [[Columbiformes]] 
*** Clado N
**** [[Eurypygidae]] 
**** [[Rhynochetidae]] 
*** Clado M ([[Cypselomorphae]])
**** [[Caprimulgiformes]], (parafilético co clado L)
**** Clado L (derivado dentro de Caprimulgiformes)
***** [[Apodiformes]]
***** [[Aegotheliformes]]
*** [[Opisthocomiformes]] 
*** Clado K
**** Clado J
***** [[Otididae]]
***** [[Cuculiformes]]
***** [[Gruiformes]]
**** Clado I
***** [[Musophagidae]] 
***** Clado H («[[Aves acuáticas superiores]]»)
****** [[Gaviiformes]] 
****** [[Sphenisciformes]] 
****** [[Procellariiformes]] 
****** [[Ciconiiformes]] (parafilético con Pelecaniformes)
****** [[Pelecaniformes]] (parafilético con Ciconiiformes)
*** Clado G
**** [[Charadriiformes]]
**** Clado F («[[Aves terrestres superiores]]»)
***** Clado E
****** [[Accipitriformes]] 
****** [[Cathartiformes]] 
***** [[Strigiformes]] 
***** [[Coliiformes]] 
***** Clado D
****** [[Leptosomatidae]] 
****** [[Trogoniformes]] 
****** Clado C
******* [[Coraciiformes]] (parafilético con Piciformes)
******* [[Piciformes]] (derivado dentro de [[Coraciiformes]])
***** [[Cariamidae]]
***** Clado B
****** [[Falconidae]] 
****** Clado A
******* [[Psittaciformes]] 
******* [[Passeriformes]]

Existen [[filoxenia]]s de aves moi diferentes, como a [[filoxenia de Livezey e Zusi (2007)]]  baseada nunha análise cladística de datos morfolóxicos tamén moi amplo,<ref name="Theropoda" /> ou a da [[clasificación tradicional das aves|clasificación tradicional]] (chamada de [[James Clements|Clements]]),<ref name=Clements /> ou a de [[Charles Sibley|Sibley]] e Monroe ([[Taxonomía de Sibley-Ahlquist]]),<ref>{{Cita libro |apelidos=Sibley |nome=Charles |ligazónautor=Charles Sibley |nome2=Jon Edward |apelidos2=Ahlquist |ligazónautor2=Jon Edward Ahlquist |ano=1990 |título=Phylogeny and classification of birds |url=https://archive.org/details/phylogenyclassif0000sibl |localización=New Haven |editorial=[[Yale University Press]] |isbn=0-300-04085-7}}</ref> baseada en datos de [[Hibridación ADN-ADN|hibridación do ADN]], que tivo aceptación ampla nuns poucos aspectos, por exemplo a aceptación de [[Galloanserae]].

== Distribución ==
[[Ficheiro:House Sparrow (M) I IMG 7881.jpg|miniatura|esquerda|A área de distribución do [[Passer domesticus|pardal]] aumentou drasticamente debido ás accións antrópicas.<ref>{{Cita libro|apelidos=Newton |nome=Ian |ano=2003 |título=The Speciation and Biogeography of Birds |url=https://archive.org/details/speciationbiogeo0000newt |localización=Amsterdam |editorial=Academic Press |isbn=0-12-517375-X |páxina=[https://archive.org/details/speciationbiogeo0000newt/page/463 463]}}</ref>]]
As aves viven e crían na maioría dos [[hábitat]]s terrestres e están presentes en todos os continentes, mesmo no territorio antártico onde aniñan as colonias de ''[[Pagodroma nivea]]'', as aves máis austrais.<ref>{{Cita libro |autor=Brooke, Michael |ano=2004 |título=Albatrosses and Petrels Across the World |editorial= [[Oxford University Press]] |isbn=0-19-850125-0}}</ref>
A maior diversidade de aves dáse nas rexións tropicais, e o país co maior número de especies no mundo é [[Aves de Colombia|Colombia]],<ref>{{Cita web |autor= Franco Zafra A.S |url= http://aupec.univalle.edu.co/informes/agosto01/aves.html |título= El libro de los personajes alados de Colombia |dataacceso=31 de marzo de 2009}}</ref><ref>{{Cita web |url= http://www.bsc-eoc.org/avibase/avibase.jsp?region=co&pg=checklist&list=clements |autor= Lepage, Denis |título= Checklist of birds of Colombia |dataacceso= 31 de marzo de 2009 |lingua= inglés |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20070930161818/http://www.bsc-eoc.org/avibase/avibase.jsp?region=co&pg=checklist&list=clements |dataarquivo= 30 de setembro de 2007 |urlmorta= yes }}</ref> seguido por [[Aves do Perú|Perú]] e [[Aves do Brasil|Brasil]]. Outras avifaunas notables pola súa cantidade de [[endemismo]]s son as de [[Aves endémicas de Nova Zelandia|Nova Zelandia]],<ref>{{Cita libro |autor= Barrie Heather & Hugh Robertson |título= The Field Guide to the Birds of New Zealand |ano= 1996 |isbn= 0-670-86911-2}}</ref> de [[Aves endémicas de Madagascar|Madagascar]]<ref>{{Cita web |url= http://www.bsc-eoc.org/avibase/avibase.jsp?region=mg&pg=checklist&list=clements |autor= Lepage, Denis |título= Checklist of birds of Madagascar |dataacceso= 31 de marzo de 2009 |lingua= inglés |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20070930093905/http://www.bsc-eoc.org/avibase/avibase.jsp?region=mg&pg=checklist&list=clements |dataarquivo= 30 de setembro de 2007 |urlmorta= yes }}</ref> e de [[Aves endémicas de Australia|Australia]], as cales, a diferenza das de países suramericanos, contan ademais cun considerable número de taxons superiores endémicos.<ref>{{Cita libro |autores= C. J. Bibby, N. J. Collar, M. J. Crosby, M.F. Heath, Ch. Imboden, T. H. Johnson, A. J. Long, A. J. Stattersfield e S. J. Thirgood |título= Putting biodiversity on the map: priority areas for global conservation |ano= 1992 |isbn= 0-946888-24-8}}</ref><ref>{{Cita libro |autores= Alison J. Stattersfield, Michael J. Crosby, Adrian J. Long e David C. Wege |título= Endemic Bird Areas of the World: Priorities for Biodiversity Conservation |ano= 1998 |isbn= 0-946888-33-7}}</ref> A [[rexión bioxeográfica]] con maior número de especies, cunhas 3.700 (máis da terceira parte mundial), é o [[Neotrópico]] (inclúe América do Sur, América Central, terras baixas de [[México]] e as [[Antillas]]). Ademais, 31 familias son [[Aves endémicas do Neotrópico|endémicas do Neotrópico]], máis do dobre que en calquera outra rexión bioxeográfica.<ref name=biogeography />

Tradicionalmente considerouse que a alta diversidade tropical era resultado dunhas maiores taxas de [[especiación]]; con todo, estudos recentes descubriron que nas latitudes altas hai maiores taxas de especiación que son compensadas por taxas de [[extinción]] maiores.<ref>{{Cita publicación |apelido=Weir |nome=Jason T. |nome2=Dolph|apelidos2=Schluter |ano=marzo 2007 |título=The Latitudinal Gradient in Recent Speciation and Extinction Rates of Birds and Mammals |publicación=[[Science]] |volume=315 |número=5818 |páxinas=1574-76 |doi=10.1126/science.1135590 |pmid=17363673}}</ref> Numerosas familias de aves adaptáronse a vivir no [[mar]], algunhas especies de aves mariñas só se achegan a terra para criar,<ref name = "Burger">{{Cita libro |apelidos=Schreiber |nome=Elizabeth Anne |nome2=Joanna |apelidos2=Burger |ano=2001 |título=Biology of Marine Birds |localización=Boca Raton |editorial=CRC Press |isbn=0-8493-9882-7}}</ref> e sábese que algúns [[Spheniscidae|pingüíns]] chegan a mergullarse até a 300&nbsp;m de profundidade.<ref>{{Cita publicación |apelido=Sato |nome=Katsufumi |autor2=E. Naito|autor3= A. Kato ''et al.'' |ano=maio 2002 |título=Buoyancy and maximal diving depth in penguins: do they control inhaling air volume? |publicación=Journal of Experimental Biology |volume=205 |número=9 |páxinas=1189-1197 |pmid=11948196 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/205/9/1189 |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref>

Moitas especies de aves estableceron poboacións reprodutoras en áreas nas que foron [[especie introducida|introducidas]] polos humanos. Algunhas destas introducións foron deliberadas; o [[faisán común]], por exemplo, introduciuse en todo o mundo como [[galináceas|galinácea]].<ref>{{Cite book|last=Hill |first=David |author2=Peter Robertson |year=1988 |título=The Pheasant: Ecology, Management, and Conservation |location=Oxford |publisher=BSP Professional |isbn=0-632-02011-3|pages=}}</ref> Outras foron accidentais, como o establecemento daa [[Catorra arxentina|catorras arxentinas]] (''Myiopsitta monachus'') salvaxes en varias cidades norteamericanas despois da súa fuxida da catividade.<ref>{{cite journal|last=Spreyer |first=Mark F.|author2=Enrique H. Bucher|year=1998|título=Monk Parakeet (Myiopsitta monachus)|journal=The Birds of North America|publisher=Cornell Lab of Ornithology|url=http://bna.birds.cornell.edu/bna/species/322 |doi=10.2173/bna.322 |accessdate=2015-12-13}}</ref> Algunhas especies, como a [[Garza boieira]],<ref>{{Cite journal|last=Arendt |first=Wayne J. |date=1 de xaneiro de 1988|título=Range Expansion of the Cattle Egret, (''Bubulcus ibis'') in the Greater Caribbean Basin |journal=Colonial Waterbirds |volume=11 |issue=2 |pages=252–262 |doi=10.2307/1521007 |jstor=1521007}}</ref> o ''[[Milvago chimachima]]''<ref>{{Cite book|last=Bierregaard |first=R.O. |year=1994 |chapter=Yellow-headed Caracara |editor=Josep del Hoyo |editor2=Andrew Elliott |editor3=Jordi Sargatal |título=Handbook of the Birds of the World. Volume 2; New World Vultures to Guineafowl |location=Barcelona |publisher=Lynx Edicions |isbn=84-87334-15-6|pages=}}</ref> e o ''[[Eolophus roseicapilla]]'',<ref>{{Cite book|last=Juniper |first=Tony |author2=Mike Parr |year=1998 |título=Parrots: A Guide to the Parrots of the World |location=London |publisher=[[Helm Identification Guides|Christopher Helm]] |isbn=0-7136-6933-0|pages=}}</ref> estendéronse naturalmente moito máis alá dos seus lugares de orixe, grazas a que as prácticas agrícolas crearon un novo hábitat axeitado.

== Anatomía e fisioloxía ==
[[Ficheiro:Birdmorphology-gl.svg|miniatura|350px|Anatomía externa dunha ave.]]
{{AP|Anatomía das aves}}

A [[anatomía]] das aves presenta un [[plan corporal]] que presenta un gran número de adaptacións infrecuentes en comparación con outros vertebrados, na súa maior parte para facilitar o [[voo das aves|voo]].

===Sistema esquelético===
O [[esqueleto]] está formado de [[óso]]s ocos, pero de estrutura resistente, o que lles confire lixeireza. Estas cavidades óseas están cheas de [[aire]] e conectan co [[aparello respiratorio]].<ref>{{Cita web |autores=David S. Dobkin, Darryl Wheye e Paul R. Ehrlich|título=Adaptations for Flight |url=http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Adaptations.html |ano=1988 |publicación=Birds of Stanford |editorial=[[Stanford University]] |dataacceso=23 de marzo de 2009}} Baseado en ''The Birder's Handbook'' (Paul Ehrlich, David Dobkin e Darryl Wheye. 1988. Simon and Schuster, Nova York.)</ref> Os ósos do [[cranio]] están fusionados, sen presentar [[sutura cranial|suturas craniais]].<ref name = "Gill" /> As [[órbita (anatomía)|órbitas]] son grandes e separadas por un [[septo]] óseo. A [[columna vertebral]] das aves presenta un gran contraste entre as zonas superiores e as inferiores. O número de [[vértebra]]s cervicais é moi variable, aínda que sempre numeroso e o pescozo é especialmente flexible, pero nas vértebras torácicas anteriores a mobilidade é reducida, e en todas as posteriores a mobilidade é nula, dado que están fusionadas.<ref>{{Cita publicación |título=The Avian Skeleton |url=http://www.paulnoll.com/Oregon/Birds/Avian-Skeleton.html |publicación=paulnoll.com |dataacceso=1 de maio de 2009}}</ref> As poucas vértebras posteriores están fusionadas coa [[pelve]] para formar o [[sinsacro]].<ref name = "Gill" /> As [[costela]]s están esmagadas e o [[esterno]] é [[quilla (ave)|aquillado]] para a ancoraxe dos [[músculo]]s do voo, excepto nas ordes de aves terrestres non voadoras. As extremidades anteriores están modificadas en forma de ás.<ref>{{Cita publicación |título=Skeleton of a typical bird |url=http://fsc.fernbank.edu/Birding/skeleton.htm |publicación=Fernbank Science Center's Ornithology Web |dataacceso=23 de marzo de 2009}}</ref> As ás están máis ou menos desenvolvidas segundo a especie; os únicos grupos coñecidos que perderon as ás son os extintos ''[[Aepyornithidae]]'' e [[Moa (ave)|moa]]s.<ref>{{Cite web|url=https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2014/05/22/the-surprising-closest-relative-of-the-huge-elephant-birds/|título=The Surprising Closest Relative of the Huge Elephant Birds|date=2014-05-22|website=Science & Innovation|access-date=2019-03-06}}</ref>

Os pés das aves están clasificados segundo a disposición das dedas en [[anisodáctilo]]s, [[zigodáctilo]]s, [[heterodáctilo]]s, [[sindáctilo]]s e [[pamprodáctilo]]s.<ref>{{Cita libro |autor=Proctor, N.S. e P.J. Lynch |título=Manual of ornithology: avian structure and function |ano=1993 |editorial= [[Universidade de Yale]]}}</ref> A maior parte das aves teñen catro dedas (aínda que hai moitas especies tridáctilas e algunhas didáctilas) que se organizan ao redor dun metatarso ancho e forte.<ref name=pegadas>{{Cita libro |autor=Brown R., Ferguson J., Lawrence M., Les D. |título=Huellas y señales de las aves de España y Europa |ano=2003 |editorial=Edicións Omega |isbn=84-282-1338-0}}</ref>

[[Ficheiro:Bird-feets-es.png|miniatura|esquerda|Algunhas das diferentes formas que poden adoptar os pés dunha ave.]]

===Sistema excretor=== 
Como os [[réptil]]es, as aves son principalmente [[excreción|uricotélicas]], é dicir, os seus [[ril]]es extraen refugallos nitroxenados do seu sangue e excrétanos como [[ácido úrico]], no canto de [[urea]] ou [[amoníaco]], a través dos [[uréter]]es cara ao intestino. As aves non teñen [[vexiga urinaria]] ou apertura [[uretra|urétrica]] externa e o ácido úrico excrétase xunto coas [[feces]] como desperdicio semisólido.<ref>{{Cita web | autores=David S. Dobkin, Darryl Wheye e Paul R. Ehrlich|título=Drinking |url=http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Drinking.html |ano=1988 |publicación=Birds of Stanford |editorial=Stanford University |dataacceso=23 de marzo de 2009}}</ref><ref>{{Cita publicación |autores=Ella Tsahar, Carlos Martínez del Rio, Ido Izhaki e Zeev Arade |título=Can birds be ammonotelic? Nitrogen balance and excretion in two frugivores |publicación=Journal of Experimental Biology |volume=208 |número=6 |páxinas=1025-34 |ano=2005 |pmid=15767304 |doi=10.1242/jeb.01495 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/208/6/1025 |dataacceso=6 de xullo de 2009}}</ref> Con todo, aves como os [[colibrí]]s poden ser facultativamente [[excreción|amoniotélicos]], ao excretar a maior parte dos refugallos nitroxenados en forma de amoníaco.<ref>{{Cita publicación |autores=Marion R. Preest e Carol A. Beuchat |ano=abril 1997 |título=Ammonia excretion by hummingbirds |publicación=Nature |volume=386 |páxinas=561-62 |doi=10.1038/386561a0}}</ref> As razóns disto son diversas e non están de todo claras, aínda que as súas dietas baseadas no néctar, e, polo tanto, con grandes achegas de auga, xogan un papel chave. Tamén se debe a que os seus [[metabolismo]]s requiren pouco nitróxeno, e baixas inxestións de proteínas e sal. Cando estas condicións cambian, redúcese a inxesta de néctar ou aumentan as proteínas e sales obtidos, estas aves poden pasar a ser uricotélicas.<ref>{{Cita publicación |título=Are Hummingbirds Facultatively Ammonotelic? Nitrogen Excretion and Requirements as a Function of Body Size |autor=McWorther T.J., Martínez del Río C. & Powers D.R. |ano=2003 |publicación=Physiological and Biochemical Zoology |volume=76 |número=5 |páxinas=731-743 |doi=10.1086/376917 |url=http://biology.georgefox.edu/~dpowers/Powers/pubs/PBZ76b.pdf |dataacceso=6 de xullo de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080821190045/http://biology.georgefox.edu/~dpowers/Powers/pubs/PBZ76b.pdf |dataarquivo=21 de agosto de 2008 |data= |revista= |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{Cita publicación |título=Ammonotely in a passerine nectarivore: the influence of renal and post-renal modification on nitrogenous waste product excretion |autor= Roxburgh L. & Pinshow B. |data=2002 |publicación=The Journal of Experimental Biology |volume= 205 |páxinas=1735-1745 |pmid=12042332 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/205/12/1735 |dataacceso=6 de xullo de 2009}}</ref> Poden excretar tamén [[creatina]], no canto de [[creatinina]] como os mamíferos.<ref name = "Gill" /> Esta materia, así como a materia fecal dos [[intestino]]s, é expulsada a través da [[Cloaca (zooloxía)|cloaca]] da ave.<ref>{{Cita publicación  |autores=J. Mora, J. Martuscelli, Juana Ortiz-Pineda e G. Soberón |ano=1965 |título=The Regulation of Urea-Biosynthesis Enzymes in Vertebrates |publicación=[[Biochemical Journal]] |volume=96 |páxinas=28-35 |pmid=14343146 |url=http://www.biochemj.org/bj/096/0028/0960028.pdf| |dataacceso=23 de marzo de 2009 |formato=PDF}}</ref><ref>{{Cita publicación |apelido=Packard |nome=Gary C. |ano=1966 |título=The Influence of Ambient Temperature and Aridity on Modes of Reproduction and Excretion of Amniote Vertebrates |publicación=[[The American Naturalist]] |volume=100 |número=916 |páxinas=667-82 |url=http://links.jstor.org/sici?sici=0003-0147(196611/12)100:916%3C667:TIOATA%3E2.0.CO;2-T |dataacceso=23 de marzo de 2009 |doi=10.1086/282459}}</ref> A cloaca é unha abertura multifuncional: por ela expúlsanse os refugallos, as aves aparéanse xuntando as súas cloacas e as femias poñen ovos a través dela. Adicionalmente, moitas especies regurxitan [[egagrópila]]s pola boca.<ref>{{Cita publicación |apelido=Balgooyen |nome=Thomas G. |ano=1971 |título=Pellet Regurgitation by Captive Sparrow Hawks (''Falco sparverius'') |publicación=[[Condor (revista)|Condor]] |volume=73 |número=3 |páxinas=382-85 |dataacceso=23 de marzo de 2009 |doi=10.2307/1365774 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v073n03/p0382-p0385.pdf |formato=PDF |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325023305/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v073n03/p0382-p0385.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref>

Os machos de Palaeognathae (con excepción dos kiwis), os Anseriformes (coa excepción dos [[Anhimidae]]), e en formas rudimentarias de [[Galliformes]] (pero completamente desenvolvidos en [[Cracidae]]) posúen un pene, que nunca está presente en [[Neoaves]].<ref>{{cite web|last=Yong |first=Ed |url=http://phenomena.nationalgeographic.com/2013/06/06/how-chickens-lost-their-penises-ducks-kept-theirs/ |título=Phenomena: Not Exactly Rocket Science How Chickens Lost Their Penises (And Ducks Kept Theirs) |publisher=Phenomena.nationalgeographic.com |accessdate=3 de outubro de 2013}}</ref><ref>{{cite web |url=http://bcs.whfreeman.com/gill/bcs-pages/body-right_10.asp?s=10000&n=00010&i=99010.06&v=chapter&o=%7C13000%7C00010%7C&ns=undefined |título=Ornithology, 3rd Edition – Waterfowl: Order Anseriformes |accessdate=3 de outubro de 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150622030534/http://bcs.whfreeman.com/gill/bcs-pages/body-right_10.asp?s=10000&n=00010&i=99010.06&v=chapter&o=%7C13000%7C00010%7C&ns=undefined |archivedate=22 de xuño de 2015 |df=dmy-all |urlmorta=yes }}</ref> Crese que a lonxitude está relacionada coa [[competición espermática]].<ref>{{cite journal |journal=The Auk |volume=117 |issue=3 |pages=820–825 |year=2000 |título=The 20-cm Spiny Penis of the Argentine Lake Duck (Oxyura vittata) |author=McCracken, KG |url=http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/auk/v117n03/p00820-p00825.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304210246/http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/auk/v117n03/p00820-p00825.pdf |archivedate=04 de marzo de 2016 |doi=10.1642/0004-8038(2000)117[0820:TCSPOT]2.0.CO;2 |deadurl=yes |df=dmy |apelidos= |data-acceso=04 de agosto de 2019 }}</ref> Cando non se copula, escóndese dentro do compartimento [[proctodeo]] dentro da cloaca.

===Aparello dixestivo===
O [[aparello dixestivo]] das aves é único, cun [[papo]] para almacenamento do inxerido e unha [[moega]] que contén pedras que a ave tragou e que serven para triturar o alimento para compensar a ausencia de dentes.<ref>{{Cita publicación |autores=Louis B. Best, James P. Gionfriddo |ano=febreiro 1995 |título=Grit Use by House Sparrows: Effects of Diet and Grit Size |publicación=Condor |volume=97 |número=1 |páxinas=57-67 |doi=10.2307/1368983 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v097n01/p0057-p0067.pdf |dataacceso=23 de marzo de 2009 |formato=PDF |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325023232/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v097n01/p0057-p0067.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> A maioría das aves están adaptadas a unha rápida dixestión para axudar ao voo.<ref name = "Attenborough">{{Cita libro |apelidos=Attenborough |nome=David |ligazónautor=David Attenborough |ano=1998 |título=[[The Life of Birds]] |localización=Princeton |editorial=Princeton University Press |isbn=0-691-01633-X}}</ref> Algunhas aves migratorias adaptáronse a usar [[proteína]]s de moitas partes do corpo, incluídas proteínas dos intestinos, como fonte adicional de enerxía durante a migración.<ref name = "Battley">{{Cita publicación  |autores=Phil Battley, F.Theunis Piersma, Maurine W. Dietz ''et al.'' |ano=xaneiro 2000 |título=Empirical evidence for differential organ reductions during trans-oceanic bird flight |publicación=[[Proceedings of the Royal Society]] B |volume=267 |número=1439 |páxinas=191-195 |doi=10.1098/rspb.2000.0986 |pmid=10687826}} (Erratum en ''Proceedings of the Royal Society B'' '''267'''(1461):2567.)</ref>

As aves son animais [[homeotérmico]]s, é dicir, que a temperatura interna mantense regulada, por encima da temperatura exterior, o que lles permite ter un elevado [[metabolismo]]; a plumaxe participa na súa regulación. A temperatura media interna das aves adultas é bastante alta, en xeral entre 40 e 43&nbsp;°C, con variacións entre especies. Algunhas [[Apodiformes]] teñen temperaturas nocturnas notablemente menores. Certas aves, como os [[Regulidae]], cando acaban de nacer manteñen a temperatura ambiental ([[poiquilotermia]]), e adquiren a capacidade de regulala poucos días despois.<ref name=Storer />

[[Ficheiro:RespiraciónAves-gl.svg|miniatura|300px|Esquema da respiración das aves.]]

===Sistema respiratorio e circulatorio===
As aves teñen un dos [[sistema respiratorio|sistemas respiratorios]] máis complexos do reino animal.<ref name = "Gill" /> Trala inhalación, o 75&nbsp;% do aire fresco pasa de longo dos pulmóns e flúe directo aos [[saco aéreo|sacos aéreos]] posteriores, que se estenden desde os pulmóns e conectan cos espazos internos dos ósos, e énchenos con aire. O outro 25&nbsp;% do aire vai directamente aos pulmóns. Cando a ave exhala, o aire usado flúe fóra dos pulmóns e o aire almacenado nos sacos aéreos posteriores é simultaneamente forzado a entrar nos pulmóns. Deste xeito, os pulmóns dunha ave reciben unha subministración constante de aire fresco (moi osixenado) tanto na inhalación coma na exhalación.<ref>{{Cita publicación |apelido=Maina |nome=John N. |ano=novembro 2006 |título=Development, structure, and function of a novel respiratory organ, the lung-air sac system of birds: to go where no other vertebrate has gone |publicación=Biological Reviews |volume=81 |número=4 |páxinas=545-79 |pmid=17038201}}</ref> A produción de sons lógrase usando a [[sirinxe]], unha cámara muscular con varias membranas timpánicas que está situada no extremo inferior da [[traquea (vertebrados)|traquea]], desde a cal se separa.<ref name = "Suthers">{{Cita libro |autores=Roderick A. Suthers e Sue Anne Zollinger |capítulo=Producing song: the vocal apparatus |editor=H. Philip Zeigler & Peter Marler (eds.) |ano=2004 |título=Behavioral Neurobiology of Birdsong |outros=Annals of the New York Academy of Sciences '''1016''' |localización=Nova York |editorial=New York Academy of Sciences |isbn=1-57331-473-0 |páxinas=109-129 |doi=10.1196/annals.1298.041 |pmid=15313772}}</ref>

[[Ficheiro:Didactic model of an avian heart-FMVZ USP-13.jpg|miniatura|esquerda|200x200px|Modelo didáctico dun corazón aviario.]]

===Tipo de corazón e características===
O [[corazón]] das aves ten catro cámaras separadas (dúas [[aurícula cardíaca|aurículas]] e dous [[Ventrículo (cardíaco)|ventrículo]]s) e é o [[arco aórtico dereito]] o que dá lugar á [[circulación sistémica]] (ó contrario que nos mamíferos, nos que o involucrado é o arco aórtico esquerdo).<ref name = "Gill" /> O corazón está contido nun saco pericárdico fibroso que está cuberto cun [[fluído seroso]] para a lubricación.<ref name=Whittow>Whittow, G. (2000). Sturkie's Avian Physiology/ edited by G. Causey Whittow. San Diego : Academic Press, 2000.</ref> O corazón en si está dividido en metade dereita e esquerda, cada unha cunha aurícula e ventrículo. A aurícula e os ventrículos de cada lado están separados por [[Válvula cardíaca|válvulas atrioventriculares]] que evitan o fluxo de volta dunha cámara á outra durante a contracción. Ao ser mioxénico, o ritmo do corazón é mantido por células marcapasos que se atopan no nodo sinoatrial situado na aurícula dereita.

A [[vea cava inferior]] (única) recibe [[sangue]] das patas por vía do [[sistema porta renal]] (moi reducido). A maior parte deste sangue proveniente da [[cintura pélvica]] e a cola, pasa ao corazón sen pasar polos [[capilar sanguíneo|capilares]] renais. Os [[glóbulo vermello|glóbulos vermellos]] teñen [[núcleo celular|núcleo]], a diferenza dos mamíferos, e son ovais e biconvexos.<ref>{{Cita publicación |apelido=Scott |nome=Robert B |ano=marzo 1966 |título=Comparative hematology: The phylogeny of the erythrocyte |publicación=Annals of Hematology |volume=12 |número=6 |páxinas=340-51 |doi=10.1007/BF01632827 |pmid=5325853}}</ref>

O [[nó sinoatrial]] usa calcio para provocar unha vía de transdución do sinal depolarizante da aurícula a través do feixe atrioventricular dereito e esquerdo que comunica a contracción cos ventrículos. O corazón aviar tamén consiste en arcos musculares que están compostos por grosos feixes de capas musculares. Ao igual que un corazón de mamífero, o corazón aviario está composto por capas [[Endocardio|endocárdicas]], [[miocardio|miocardias]] e [[Pericardio|epicardias]].<ref name=Whittow /> As paredes da aurícula adoitan ser máis delgadas que as paredes do ventrículo, debido á intensa contracción ventricular empregada para bombear sangue osixenado a todo o corpo. Os corazóns aviarios son xeralmente máis grandes que os corazóns de mamíferos en comparación coa masa corporal. Esta adaptación permite bombear máis sangue para satisfacer a elevada necesidade metabólica asociada ao voo.<ref name="Hoagstrom">Hoagstrom, C.W. (2002). "Vertebrate Circulation". ''Magill's Encyclopedia of Science: Animal Life''. Vol 1, pp. 217–219. Pasadena, California, Salem Press.</ref>

===Distribución do osíxeno===
As aves teñen un sistema moi eficiente para difundir o osíxeno no sangue; as aves teñen unha área superficial dez veces maior para o intercambio de gases que os mamíferos. Como resultado, as aves teñen máis sangue nos seus capilares por unidade de volume de pulmón que un mamífero. As arterias están compostas de músculos elásticos grosos para soportar a presión da constrición ventricular e vólvense máis ríxidas a medida que se afastan do corazón. O sangue móvese polas arterias que están sometidas a vasoconstrición e ás arteríolas que actúan como un sistema de transporte para distribuír principalmente osíxeno e nutrientes a todos os tecidos do corpo. A medida que as arteríolas se afastan do corazón e chegan os distintos órganos e tecidos, divídense aínda máis para aumentar a superficie e diminuír o fluxo sanguíneo. O sangue viaxa polas arteríolas e desprázase nos capilares onde pode producirse o intercambio de gases.

Os capilares organízanse en leitos capilares nos tecidos; é aquí onde o sangue intercambia osíxeno por residuos de dióxido de carbono. Nos leitos capilares ralentízase o fluxo sanguíneo para permitir a máxima [[difusión]] do osíxeno nos tecidos. Unha vez que o sangue se desosixenou, viaxa a través das vénulas, despois das veas e de volta ao corazón. As veas, a diferenza das arterias, son delgadas e ríxidas xa que non necesitan soportar unha presión extrema. Cando o sangue viaxa polas vénulas ás veas, prodúcese unha vasodilatación traendo o sangue de volta ao corazón. Unha vez que o sangue chega ao corazón, móvese primeiro cara á aurícula dereita e logo ao ventrículo dereito para ser bombeado a través dos pulmóns para un intercambio adicional de gases de residuos de dióxido de carbono por osíxeno. O sangue osixenado flúe logo polos pulmóns a través da aurícula esquerda ata o ventrículo esquerdo onde é bombeado cara ao corpo.

===Defensa e combate intraespecífico===
Unhas poucas especies son capaces de usar defensas químicas contra os seus depredadores. Algúns [[Procellariiformes]] poden expulsar [[aceite]]s repulsivos contra os seus atacantes,<ref>{{Cita publicación |apelido=Warham |nome=John |ano=1977 |título=The Incidence, Function and ecological significance of petrel stomach oils |publicación=Proceedings of the New Zealand Ecological Society |volume=24 |páxinas=84-93 |url=http://www.newzealandecology.org/nzje/free_issues/ProNZES24_84.pdf |doi=10.2307/1365556 |dataacceso=23 de marzo de 2009 |formato=PDF |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325023223/http://www.newzealandecology.org/nzje/free_issues/ProNZES24_84.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 }}</ref> e algunhas especies no xénero ''[[Pitohui]]'' de [[Nova Guinea]] teñen unha potente [[neurotoxina]] na súa pel e plumas.<ref>{{Cita publicación |autores=J.P. Dumbacher, B.M. Beehler, T.F. Spande ''et al.'' |ano=outubro 1992 |título=Homobatrachotoxin in the genus ''Pitohui'': chemical defense in birds? |publicación=Science |volume=258 |número=5083 |páxinas=799-801 |doi=10.1126/science.1439786 |pmid=1439786}}</ref>

A falta de observacións de campo limita o noso coñecemento, pero sábese que os conflitos intraespecíficos ás veces resultan en lesións ou morte.<ref name=long>{{cite journal |last1=Longrich |first1=N.R. |last2=Olson |first2=S.L. |título=The bizarre wing of the Jamaican flightless ibis Xenicibis xympithecus: a unique vertebrate adaptation |journal=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences |date=5 de xaneiro de 2011 |volume=278 |issue=1716 |pages=2333–2337 |doi=10.1098/rspb.2010.2117 |pmid=21208965 |pmc=3119002}}</ref> Os [[Anhimidae]], algúns [[Jacana]] e [[Hydrophasianus]], o ''[[Plectropterus gambensis]]'', o ''[[Merganetta armata]]'' e nove especies de [[Vanellus]], usan un esporón afiado na á como arma. Os patos do xénero [[Tachyeres]], os gansos e os cisnes ([[Anserinae]]), o ''[[Pezophaps solitaria]]'', os [[Chionis]], e algúns [[Crax]] e [[Burhinus]], usan unha protuberancia ósea no metacarpiano da [[álula]] para golpear e martelar aos adversarios.<ref name=long/> As [[Actophilornis]] e a ''[[Irediparra gallinacea]]'' teñen un radio expandido en forma de coitelo. O extinto [[Xenicibis]] era singular por ter unha extremidade anterior alongada e coa zona da man masiva que probablemente funcionaba en combate ou defensa como porra ou mallo. Os [[cisne]]s, por exemplo, poden golpear cos esporóns óseos e morder para defender os ovos ou as crías.<ref name=long/>

=== Sistema nervioso e sentidos ===
[[Ficheiro:Eagle(owl)-eye.JPG|miniatura|Ollo dun [[Bubo bubo|bufo real]], unha rapaz nocturna cunha gran vista.]]
O [[sistema nervioso]] é grande en relación ao tamaño das aves.<ref name = "Gill" /> A parte máis desenvolvida do [[encéfalo]] é a que controla as funcións relacionadas co voo, mentres o [[cerebelo]] coordina o movemento, e os [[hemisferios cerebrais]] controlan padróns de comportamento, a orientación, o apareamento e a construción do niño.

Os [[sentido (percepción)|sentidos]] das aves non deberían diferir basicamente dos que teñen os mamíferos, pero para algúns deles quedan incógnitas: non se sabía moi ben, por exemplo, como logran orientarse nas súas migracións. Estudos máis recentes confirman a presenza de [[magnetita]] no cranio das aves, ese mineral axuda á orientación xa que funciona como un compás.

O [[visión das aves|sistema visual das aves]] adoita estar altamente desenvolvido. As [[aves de rapina]] en especial teñen unha grande agudeza visual, dúas ou tres veces mellor que a do ser humano.<ref name=Ritchison2 /> A [[fóvea]] dunha especie do xénero ''[[Buteo]]'' posúe ao redor de 100&nbsp;000 [[cono (bioloxía)|conos]] por mm², fronte aos 20&nbsp;000 no home,<ref name=GrEncScTec>{{Cita libro |autor=Collectif |título= Grande encyclopédie alpha des sciences et techniques, Zoologie tome II |editorial= Grange Batelière |data=1974 |localización=París |páxinas= 13-15}}</ref> cinco veces máis. Os ollos das aves son moi voluminosos. Por exemplo, os dos ''[[Sturnus]]'' teñen un volume correspondente a un 15&nbsp;% do volume cranial (como comparación, no home representan o 1&nbsp;% dese volume).<ref name=GrEncScTec />
As aves acuáticas teñen cristalinos (a lente do ollo) flexibles especiais, o que lles permite a acomodación para a visión no aire e na auga.<ref name = "Gill" /> Algunhas especies teñen fóveas duais (por exemplo: [[Hirundinidae]], [[carrán|carráns]], ''[[Nycticorax nycticorax]]'', [[Falco|falcóns]], [[colibrí]]s, etc.).<ref name=GrEncScTec /> As aves nocturnas teñen xeralmente un campo visual restrinxido, pero unha gran mobilidade da cabeza (que ás veces pode virar máis de 250°).<ref name=GrEncScTec /> As aves son [[tetracromatismo|tetracromáticas]], ao posuír na [[retina]] [[célula cono|conos]] sensibles ao [[luz ultravioleta|ultravioleta]], ademais das sensibles ao verde, vermello e azul.<ref name=Ritchison2>{{Cita publicación |apelido=Ritchison |nome=Gary |título=Nervous System: Brain and Special Senses II |editorial=Department of Biological Sciences Eastern Kentucky University |url=http://people.eku.edu/ritchisong/RITCHISO/birdbrain2.html |dataacceso=10 de abril de 2009}}</ref><ref>{{Cita publicación |autores=Susan E. Wilkie, Peter M. A. M. Vissers, Debipriya Dás ''et al.'' |ano=1998 |título=The molecular basis for UV vision in birds: spectral characteristics, cDNA sequence and retinal localization of the UV-sensitive visual pigment of the budgerigar (''Melopsittacus undulatus'') |publicación=[[Biochemical Journal]]  |volume=330 |páxinas=541-47 |pmid=9461554}}</ref> Isto permítelles percibir a luz ultravioleta, a cal está involucrada no cortexo. Moitas aves mostran un padrón ultravioleta nas plumaxes que son invisibles ao ollo humano. Algunhas aves cuxos sexos parecen semellantes a primeira ollada pódense distinguir con visión ultravioleta por certas manchas nas súas plumas que reflicten esa luz. Os machos de ''[[Parus caeruleus]]'' teñen un parche no curuto da cabeza que reflicte o ultravioleta que é amosado no cortexo cambiando a postura e levantando as plumas da caluga.<ref>{{Cita publicación |authors=S. Andersson, J. Ornborg & M. Andersson |título=Ultraviolet sexual dimorphism and assortative mating in blue tits |publicación=Proceeding of the Royal Society B |ano=1998 |volume=265 |número=1395 |páxinas=445-50 |doi=10.1098/rspb.1998.0315}}</ref> A luz ultravioleta úsase na detección do alimento; observouse que os [[peneireiro]]s buscan a presa por medio da detección dos rastros de ouriños, que reflicten o ultravioleta, deixados no chan por roedores.<ref>{{Cita publicación |autores=Jussi Viitala, Erkki Korplmäki, Pälvl Palokangas & Minna Koivula |ano=1995 |publicación=Nature |volume=373 |número=6513 |páxinas=425-27 |título=Attraction of kestrels to vole scent marks visible in ultraviolet light |doi=10.1038/373425a0}}</ref> As pálpebras dunha ave non se usan para pestanexar. No canto diso, o ollo é lubricado pola [[membrana nictitante]], unha terceira pálpebra que se move horizontalmente.<ref>{{Cita publicación |autores=David L. Williams e Edmund Flach |ano=marzo 2003 |título=Symblepharon with aberrant protrusion of the nictitating membrane in the snowy owl (''Nyctea scandiaca'') |publicación=Veterinary Ophthalmology |volume=6 |número=1 |páxinas=11-13 |doi=10.1046/j.1463-5224.2003.00250.x |pmid=12641836}}</ref> A membrana nictitante tamén cobre o ollo e actúa como unha [[lente de contacto]] en moitas aves acuáticas.<ref name = "Gill" /> A [[retina]] das aves ten un sistema de subministración de sangue en forma de abanico chamado [[pecten]].<ref name = "Gill" /> A maioría das aves non poden mover os  ollos, aínda que hai excepcións, como o [[corvo mariño grande]].<ref>{{Cita publicación  |autores=Craig R.White, Norman Day, Patrick J. Butler, Graham R. Martin |ano=xullo 2007 |título=Vision and Foraging in Cormorants: More like Herons than Hawks? |publicación=PLoS ONE |volume=2 |número=7 |páxinas=639 |doi=10.1371/journal.pone.0000639 |pmid=17653266}}</ref> As aves con ollos situados aos lados da cabeza teñen un amplo [[campo visual]], mentres que as que teñen os ollos na fronte, como os [[Strigiformes|bufos]], teñen [[visión binocular]] e poden estimar mellor a profundidade do campo visual.<ref>{{Cita publicación  |autores=Graham R. Martin e Gadi Katzir |ano=1999 |título=Visual fields in short-toed eagles, ''Circaetus gallicus'' (Accipitridae), and the function of binocularity in birds |publicación=Brain, Behaviour and Evolution |volume=53 |número=2 |páxinas=55-66 |doi=10.1159/000006582 |pmid= 9933782}}</ref>
[[Ficheiro:Bird blink-edit.jpg|miniatura|esquerda|A [[membrana nictitante]], que cobre o ollo dunha ''[[Vanellus miles]]''.]]

A maioría das aves teñen un pobre [[sentido do olfacto]], pero hai excepcións notables como os [[Apteryx|kiwis]],<ref>{{Cita publicación |apelido=Sales |nome=James |ano=2005 |título=The endangered kiwi: a review |publicación=Folia Zoologica |volume=54 |número=1-2 |páxinas=1-20 |url=http://www.ivb.cz/folia/54/1-2/01-20.pdf |dataacceso=23 de marzo de 2009 |formato=PDF |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070926005337/http://www.ivb.cz/folia/54/1-2/01-20.pdf |dataarquivo=26 de setembro de 2007 |apelidos= |data= |revista= |urlmorta=yes }}</ref> as aves [[Cathartidae|preeiras americanas]],<ref name=GrEncScTec /><ref name="Avian Sense of Smell">{{Cita web  |autores=Paul R Ehrlich., David S. Dobkin e Darryl Wheye |título=The Avian Sense of Smell |url=http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Avian_Sense.html |ano=1988 |publicación=Birds of Stanford |editorial=Stanford University |dataacceso=23 de marzo de 2009}}</ref> e os [[Procellariiformes]].<ref>{{Cita publicación |autores=Benoit Lequette, Christophe Verheyden, Pierre Jouventin |ano=agosto 1989 |título=Olfaction in Subantarctic seabirds: Its phylogenetic and ecological significance |publicación=[[The Condor]] |volume=91 |número=3 |páxinas=732-35 |doi=10.2307/1368131 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v091n03/p0732-p0735.pdf |dataacceso=23 de marzo de 2009 |formato=PDF |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120205180101/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v091n03/p0732-p0735.pdf |dataarquivo=05 de febreiro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> Comprobouse que estas últimas son capaces de localizar as súas presas, en particular o aceite de peixe, olfacteándoo.<ref>{{Cita publicación |autor= Nevitt G., Haberman K. |ano=2003 |título=Behavioral attraction of Leach's storm-petrels (''Oceanodroma leucorhoa'') to dimethyl sulfide |publicación=The Journal of Experimental Biology |volume=206 |páxinas=1497-1501 |url= http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/206/9/1497 |dataacceso=10 de abril de 2009}}</ref><ref>{{Cita publicación |autor= Nevitt G. |ano=2008 |título=Sensory ecology on the high seas: the odor world of the procellariiform seabirds |publicación=The Journal of Experimental Biology |volume=211 |páxinas=1706-1713 |url= http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/211/11/1706 |dataacceso=10 de abril de 2009}}</ref>

O [[oído]] das aves está ben desenvolvido; aínda que carece de [[pavillón auricular]], está cuberto por plumas, e nalgunhas, como nos xéneros de [[Strigidae|bufos]] ''[[Asio (xénero)|Asio]]'', ''[[Bubo]]'' e ''[[Otus]]'', forman penachos que parecen orellas. Certas especies de bufo poden localizar unha presa en completa escuridade só coa audición.<ref name=Ritchison2 /> Con todo, a ausencia de orellas obrígalles a realizar rotacións da cabeza para percibir os sons provenientes de diferentes direccións. As [[Collocaliini]] e o ''[[Steatornis caripensis]]'' son capaces de desprazarse na escuridade, grazas a que os seus oídos están adaptados á [[ecolocalización]]. Ao contrario que os mamíferos, o [[oído medio]] das aves ten un só [[Cadea de ósos do oído|osículo]], a [[Columela (oído)|columela]]. No [[oído interno]], a [[cóclea]] non é espiralada, senón recta, ao contrario que nos mamíferos.<ref name=GrEncScTec /><ref>{{Cita publicación |apelido=Saito |nome=Nozomu |ano=1978 |título=Physiology and anatomy of avian ear |publicación=The Journal of the Acoustical Society of America |volume=64 |número=S1 |páxinas=S3 |doi=10.1121/1.2004193}}</ref>

As [[papilas gustativas]] non se atopan no extremo da [[lingua (anatomía)|lingua]], senón no fondo e na garganta; ademais son pouco numerosas (200 nunha [[Anatinae]], fronte ás 9000 no home), pero outros mecanismos poden ser accionados para a degustación, como o sentido do tacto (notable a nivel do bico) que, en moitas aves, parece intervir durante a procura de alimento.
No sentido do tacto interveñen diversos corpúsculos: os [[corpúsculo de Merkel|corpúsculos encapsulados de Merkel]] (na pel e no interior da boca) e os de [[corpúsculo de Grandry|Grandry]] (no [[padal]]) participan na sensibilidade táctil xeral; estes serían os correspondentes aos [[corpúsculo de Meissner|corpúsculos de Meissner]] nos mamíferos.<ref name=Tanzarella>{{Cita libro |autor=
Tanzarella S. & Mamecier A. |título= Perception et communication chez les animaux |editorial= De Boeck Université |ano=2005 |páxina=109 |isbn=2-8041-4896-3 |url= http://books.google.fr/books?id=RiqtYm_K1xcC&hl=es |dataacceso=10 de abril de 2009}}</ref>

Os [[corpúsculo de Herbst|corpúsculos de Herbst]] (que corresponden aos [[corpúsculo de Pacini|corpúsculos de Pacini]] dos mamíferos<ref name=Tanzarella />) son preferentemente sensibles ás vibracións; son particularmente numerosos no bico e as patas, particularmente nas especies que deben atopar o seu alimento «ás apalpadelas», como ocorre na lingua en [[Picidae]], no bico en [[Anatidae]] e en numerosos [[Scolopacidae]], pero tamén nos bordos coloreados que bordean os bicos das crías de numerosos [[paseriformes]] e [[Picinae]].<ref name=GrEncScTec />

As aves posúen varios órganos de equilibrio independentes; o oído interno, como nos mamíferos, e un órgano situado na [[pelve]].

Un dos sentidos máis misteriosos é a detección do [[campo magnético terrestre]], o órgano que o detecta sitúase no bico ou preto dos ollos.<ref name=Ritchison2 /> A existencia deste sentido foi demostrada experimentalmente por primeira vez en 1967 por [[Wolfgang Wiltschko]] nos [[paporrubio]]s.<ref>{{Cita publicación |autor= Wiltschko, W. & R. Wiltschko |ano=2002 |título=Magnetic compass orientation in birds and its physiological basis |publicación=Naturwissenschaften |volume=89 |páxinas=445-452}}</ref>

=== Cromosomas sexuais ===
{{Véxase tamén|Determinación do sexo ZW}}
O sexo nas aves [[determinación do sexo|determínase]] por [[cromosoma sexual|cromosomas sexuais]], denominados Z e W. As femias son [[heterogamético|heterogaméticas]] e os machos [[homogamético]]s. Isto significa que a femia ten cromosomas sexuais diferentes (ZW) e produce dous tipos de [[óvulo]]s, o que determina o sexo do futuro [[cigoto]]. No macho, en cambio, os cromosomas sexuais son idénticos (ZZ) e os seus [[espermatozoide]]s, todos portadores de cromosoma Z, non determinan o [[determinación do sexo ZW|sexo da descendencia]]. O contrario ocorre nos mamíferos, onde os cromosomas sexuais, chamados neste caso X e Y, son diferentes no macho (XY), e na femia son similares (XX).<ref name = "Gill" />

En todas as especies de aves, o sexo do individuo determínase na fertilización. Con todo, un estudo recente demostrou que no caso dos ''[[Alectura lathami]]'' a temperatura durante a incubación inflúe na relación de sexos na descendencia; a maiores temperaturas, máis proporción de femias e ao revés;<ref>{{Cita publicación |apelido=Göth |nome=Anne |título=Incubation temperatures and sex ratios in Australian brush-turkey (''Alectura lathami'') mounds |publicación=Austral Ecology |ano=2007 |volume=32 |número=4 |páxinas=278-285 |doi=10.1111/j.1442-9993.2007.01709.x}}</ref> pero isto non se debe a que a temperatura altere os mecanismos xenéticos de determinación do sexo, senón que con temperaturas extremas de incubación, o desenvolvemento e mortalidade dos pitos é diferente segundo o seu sexo: a altas temperaturas os machos desenvólvense peor e morren máis, e a baixas temperaturas ocórrelle o mesmo ás femias.<ref>{{Cita publicación |autor=Göth, A. & Booth D.T. |título=Temperature-dependent sex ratio in a bird |publicación=Biology Letters |ano=2005 |volume=1 |número=1 |páxinas=31-33 |doi=10.1098/rsbl.2004.0247 |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1629050 |dataacceso=1 de maio de 2009 |data-arquivo=27 de maio de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527144008/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1629050/ |url-morta=yes }}</ref>

=== Pel, plumaxe e escamas ===
{{AP|Plumaxe}}
{{VT|Pluma|pluma de voo|penuxe}}

[[Ficheiro:BirdWingFeatherSketch-gl.svg|miniatura|350px|Esbozo das plumas das ás dunha ave.]]
A diferenza da [[pel]] dos mamíferos, a das aves é delgada e seca; non posúe [[glándulas sudoríparas]]; de feito, a única [[glándula]] cutánea das aves é a [[glándula uropíxea]], situada na base da cola, que secreta [[graxa]] que a ave esparexe pola súa plumaxe co bico; esa glándula está especialmente desenvolvida nas aves acuáticas, co que conseguen unha maior impermeabilización.<ref name=you>{{Cita libro |autor=Young, J. Z. |ano=1977 |título=La vida de los vertebrados |editorial=Editorial Omega |localización=Barcelona |isbn=84-282-0206-0}}</ref>

As [[pluma]]s son unha característica única das aves. Permítenlles [[voo das aves|voar]], proporcionan illamento térmico ao impedir a circulación do aire que axuda na [[termorregulación]], e son usadas para a exhibición, camuflaxe, e identificación.<ref name="Gill" /> Hai varios tipos de plumas, e cada unha ten unhas funcións e características determinadas: as [[pluma de voo|plumas de voo]] ou remeiras (primarias, secundarias e terciarias); as [[rectriz|rectrices]] (plumas da cola, que serven como temón no voo); as [[cobertoira (pluma)|cobertoiras]] (que cobren parcialmente as remeiras e tamén as rectrices); as [[tectriz|tectrices]] (que cobren todo o corpo e protéxeno fronte a axentes adversos) e a [[penuxe]] (que evita a perda de calor).<ref name=pegadas /> As plumas son formacións [[epiderme|epidérmicas]] de [[queratina]] unidas á pel e xorden só en series específicas da pel chamadas [[pterilo]]s. O padrón de distribución destas series de plumas ([[pterilose]]) úsase en taxonomía e sistemática. O ordenamento e o aspecto das plumas no corpo, chamado [[plumaxe]], pode variar dentro da especie por idade, posición social,<ref>{{Cita publicación |autores=James R. Belthoff, Alfred M. Dufty, Jr., Sidney A. Gauthreaux, Jr.  |ano= agosto 1994 |título=Plumage Variation, Plasma Steroids and Social Dominance in Male House Finches |publicación=The Condor |volume=96 |número=3 |páxinas=614-25 |doi=10.2307/1369464}}</ref> e [[dimorfismo sexual|sexo]].<ref>{{Cita web |apelido=Guthrie |nome=R. Dale |título=How We Use and Show Our Social Organs |publicación=Body Hot Spots: The Anatomy of Human Social Organs and Behavior |url=http://employees.csbsju.edu/lmealey/hotspots/chapter03.htm |dataacceso=31 de marzo de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090324055951/http://employees.csbsju.edu/lmealey/hotspots/chapter03.htm |dataarquivo=24 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref>

[[Ficheiro:African Scops owl.jpg|miniatura|esquerda|A plumaxe do ''[[Otus senegalensis]]'' permítelle camuflarse entre os troncos das árbores.]]

A plumaxe é [[muda (bioloxía)|mudada]] regularmente. A plumaxe característica dunha ave que mudou tras a reprodución coñécese como plumaxe posreprodutiva, ou na [[terminoloxía Humphrey-Parkes]] plumaxe «básica». As plumaxes reprodutivas ou as variacións da plumaxe básica coñécense no sistema Humphrey-Parkes como plumaxes «alternativas».<ref>{{Cita publicación |autores=Philip S. Humphrey, Kenneth C. Parkes |ano=1959 |título=An approach to the study of molts and plumages |publicación=The Auk |volume=76 |páxinas=1-31 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v076n01/p0001-p0031.pdf |doi=10.2307/3677029 |formato=PDF |10= |dataacceso=28 de marzo de 2009 |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235722/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v076n01/p0001-p0031.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> A muda é anual na maioría das especies, aínda que algunhas poden ter dúas mudas ao ano, e as grandes aves de presa poden mudar só unha vez cada poucos anos. Os padróns de muda varían entre especies. Nos paseriformes, as plumas de voo son substituídas unha por unha iniciando o ciclo coa primaria máis interna. Cando se muda a quinta das seis primarias, a terciaria máis externa comeza a desprenderse. Despois que se mudan as terciarias máis internas, as secundarias comezan a mudarse dende a máis interna e isto prosegue até as plumas máis externas (muda centrífuga). As cobertoiras primarias maiores múdanse sincronicamente coas primarias coas que se superpoñen.<ref name="pettingill">{{Cita libro |autor=Pettingill Jr. OS |ano=1970 |título=Ornithology in Laboratory and Field |editorial=Burgess Publishing Co}}</ref> Un pequeno número de especies, como os patos e gansos, perden todas as plumas de voo á vez, e quedan temporalmente sen capacidade de voar.<ref name="debeeretal">{{Cita publicación |autor=de Beer SJ, Lockwood GM, Raijmakers JHFS, Raijmakers JMH, Scott WA, Oschadleus HD, Underhill LG |ano=2001 |url=http://web.uct.ac.za/depts/stats/adu/ringmanual.htm |título=SAFRING Bird Ringing Manual |publicación=SAFRING |6= |dataacceso=28 de marzo de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20030429105418/http://web.uct.ac.za/depts/stats/adu/ringmanual.htm |dataarquivo=29 de abril de 2003 |data= |revista= |urlmorta=yes }}</ref> Como regra xeral, as plumas da cola múdanse e substitúense comezando desde o par máis interior;<ref name="pettingill" /> con todo, obsérvanse mudas centrípetas de plumas da cola en [[Phasianidae]].<ref>{{Cita publicación |apelido=Gargallo |nome=Gabriel |ano=1994 |título=Flight Feather Moult in the Red-Necked Nightjar ''Caprimulgus ruficollis'' |publicación=Journal of Avian Biology |volume=25 |número=2 |páxinas=119-24 |doi=10.2307/3677029}}</ref> A muda centrífuga é diferente nas plumas da cola dos [[Picidae]] e os [[Certhiidae]] nos que comeza polo segundo par de plumas máis internas e remata co par central, de modo que a ave mantén a capacidade de axudarse coa súa cola para rubir.<ref name="pettingill" /><ref>{{Cita publicación |autores=Ernst Mayr, Margaret Mayr |ano=1954 |título=The tail molt of small owls |publicación=The Auk |volume=71 |número=2 |páxinas=172-78 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v071n02/p0172-p0178.pdf |formato=PDF |dataacceso=28 de marzo de 2009 |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120819113044/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v071n02/p0172-p0178.pdf |dataarquivo=19 de agosto de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> O padrón xeral que se ve en [[paseriformes]] é que as primarias son substituídas cara a fóra, as secundarias cara a dentro, e a cola desde o centro cara a fóra.<ref>{{Cita web |nome=Robert B |apelido=Payne |título=Birds of the World, Biology 532 |url=http://www.ummz.umich.edu/birds/resources/families_otw.html |editorial=Bird Division, University of Michigan Museum of Zoology |dataacceso=28 de marzo de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120226062512/http://www.ummz.umich.edu/birds/resources/families_otw.html |dataarquivo=26 de febreiro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref>

Antes de aniñar, nas femias da maioría das especies de aves desenvólvese o que se chama unha [[placa de incubación]], é dicir, unha zona libre de plumas preto do abdome. A pel está alí ben irrigada con vasos sanguíneos, o que axuda na incubación.<ref>{{Cita publicación |apelido=Turner |nome=J. Scott |ano=1997 |título=On the thermal capacity of a bird's egg warmed by a brood patch |publicación=Physiological Zoology |volume=70 |número=4 |páxinas=470-80 |doi=10.1086/515854 |pmid=9237308}}</ref>

[[Ficheiro:Red Lory (Eos bornea)-6.jpg|miniatura|''[[Eos bornea]]'' acicalándose.]]
As plumas requiren mantemento e as aves acicálanas ou peitean diariamente, pasando en media un 9&nbsp;% do seu tempo diario niso.<ref>{{Cita publicación  |autores=Bruno A. Walther, Dale H. Clayton |ano=2005 |título=Elaborate ornaments are costly to maintain: evidence for high maintenance handicaps |publicación=Behavioural Ecology |volume=16 |número=1 |páxinas=89-95 |doi=10.1093/beheco/arh135}}</ref> O pico úsase para extraer partículas estrañas e para aplicar secrecións [[cera|cerosas]] provenientes da glándula uropixial. Estas secrecións protexen a flexibilidade da pluma e actúan como axente antimicrobiano, inhibindo o crecemento de [[bacteria]]s degradadoras da pluma.<ref>{{Cita publicación |autores=Matthew D. Shawkey, Shreekumar R. Pillai, Geoffrey E. Hill |ano=2003 |título=Chemical warfare? Effects of uropygial oil on feather-degrading bacteria |publicación=[[Journal of Avian Biology]] |volume=34 |número=4 |páxinas=345-49 |doi=10.1111/j.0908-8857.2003.03193.x}}</ref> Isto pode suplementarse con secrecións de [[ácido fórmico]] das formigas, que reciben mediante un comportamento coñecido como «[[baño de formigas]]», para quitar os parasitos das plumas.<ref>{{Cita publicación |autores=Paul R. Ehrlich, David S. Dobkin, Darryl Wheye |ano=1986 |título=The Adaptive Significance of Anting |publicación=The Auk |volume=103 |número=4 |páxina=835 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v103n04/p0835-p0835.pdf |formato=PDF |dataacceso=28 de marzo de 2009 |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080910161715/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v103n04/p0835-p0835.pdf |dataarquivo=10 de setembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref>

As [[escama]]s das aves están formadas da mesma queratina que as plumas, o pico, as garras e esporóns. Atópanse principalmente nas dedas do pé e no [[metatarso]], pero poden atoparse máis arriba até o talón nalgunhas aves. A maioría das escamas das aves non se superpoñen significativamente, excepto nos casos dos [[Alcedines]] e os [[Picidae]]. Pénsase que as escamas das aves son [[homoloxía (bioloxía)|homólogas]] ás dos réptiles e mamíferos.<ref>{{Cita libro |apelidos=Lucas |nome=Alfred M. |ano=1972 |título=Avian Anatomy - integument |localización=East Lansing, Michigan, USA |editorial=USDA Avian Anatomy Project, Michigan State University |páxinas=67, 344, 394-601}}</ref>

=== Voo ===
{{AP|Voo das aves}}

[[Ficheiro:OspreyNASA.jpg|esquerda|miniatura|Un ''[[Pandion haliaetus]]'' nun momento do seu voo.]]
A maior parte das aves poden voar, o que as distingue de case todo o resto de vertebrados. Voar é o principal modo de locomoción para a maioría das aves e úsano para reproducirse, alimentarse e fuxir dos seus depredadores. Para voar, as aves desenvolveron diversas adaptacións fisionómicas que inclúen un [[Anatomía das aves#Sistema esquelético|esqueleto lixeiro]], dous grandes músculos de voo (o [[músculo pectoral|pectoral]] que é o 15&nbsp;% da masa total da ave, e o [[músculo supracoracoideo|supracoracoideo]]), e dous membros modificados ([[Á (zooloxía)|ás]]) que serven como [[perfil alar|perfís alares]].<ref name = "Gill">{{Cita libro |apelidos=Gill |nome=Frank |ano=1995 |título=Ornithology |url=https://archive.org/details/ornithology0000gill |editorial=WH Freeman and Co |localización=Nova York |isbn=0-7167-2415-4}}</ref> A forma e o tamaño das ás determinan o tipo de voo de cada ave; moitas especies combinan un estilo de voo baseado en fortes batidos de ás, cun voo de planeo que require menos enerxía. A altitude de voo das aves presenta un rango enorme, pois varía desde o nivel do mar até por encima dos 11&nbsp;000&nbsp;m.<ref name="laybourne">{{Cita publicación |apelido= Laybourne |nome= Roxie C. |data=decembro de 1974 |título= Collision between a Vulture and an Aircraft at an Altitude of 37,000 Feet |publicación= The Wilson Bulletin |volume= 86 |número= 4 |páxinas= 461-462 |editorial= Wilson Ornithological Society | issn = 0043-5643 | oclc = 46381512| jstor=4160546}}</ref><ref name="Carwardine">{{Cita libro |url=http://books.google.com/books?id=T3FEKopUFkUC&pg=PA124 |título= Animal Records |nome= Mark |apelido= Carwardine |editorial= Sterling |ano= 2008 |isbn= 1402756232 |páxina=124}}</ref>

Ao redor de 60 especies de aves son [[Aves non voadoras|non voadoras]], tamén un bo número de especies extintas carecían da capacidade de voar.<ref>{{Cita libro |apelidos=Roots |nome=Clive |ano=2006 |título=Flightless Birds |url=https://archive.org/details/flightlessbirds0000root |localización=Westport |editorial=Greenwood Press |isbn=978-0-313-33545-7}}</ref> As aves non voadoras a miúdo atópanse en illas illadas, probablemente debido a unha escaseza de recursos e á ausencia de depredadores terrestres.<ref>{{Cita publicación |apelido=McNab |nome=Brian K. |ano=outubro 1994 |título=Energy Conservation and the Evolution of Flightlessness in Birds |publicación=The American Naturalist |volume=144 |número=4 |páxinas=628-42 |url=http://links.jstor.org/sici?sici=0003-0147(199410)144:4%3C628:ECATEO%3E2.0.CO;2-D |doi=10.1086/285697 |dataacceso=28 de marzo de 2009}}</ref> A pesar de que non poden voar, os pingüíns usan unha musculatura e uns movementos similares para ''voar'' a través da auga; así o fan tamén os [[Alcidae|álcidos]], as [[Procellariidae|pardelas]] e os [[Cinclidae|merlos acuáticos]].<ref>{{Cita publicación |autores=Christopher E. Kovacs, Ron A. Meyers |ano=maio 2000 |título=Anatomy and histochemistry of flight muscles in a wing-propelled diving bird, the Atlantic Puffin, ''Fratercula arctica'' |publicación=Journal of Morphology  |volume=244 |número=2 |páxinas=109-25 |doi=10.1002/(SICI)1097-4687(200005)244:2<109::AID-JMOR2>3.0.CO;2-0 }}</ref>

=== Dimensións ===
[[Ficheiro:Otis tarda (Kiev zoo).jpg|miniatura|A [[avetarda]] é unha das aves voadoras máis pesadas do mundo.]]
A menor das aves é o macho do ''[[Mellisuga helenae]]'' duns 64&nbsp;mm de longo,<ref>{{Cita libro |autor= Garrido, O.H.; Kirkconnell, A. |editorial= Helm Field Guides |título= Birds of Cuba |ano= 2000 |localización= Londres |páxina=253}}</ref> e 2,8&nbsp;g,<ref name=Storer>{{Cita libro |autor= Storer, Tracy I. e Usinger , Robert L. |título= Zoología general |ano= 1960 }}</ref> e envergadura das ás duns 78&nbsp;mm.<ref>{{Cita libro |autor= [[Juan Gundlach|Gundlach, J.]] |título= Ornitología cubana |ano= 1893 |localización= A Habana |páxinas= 132-133}}</ref> A ave actual máis grande é a [[avestruz]] cunha altura de até 2,74 metros e 155&nbsp;kg de peso, pon tamén os ovos máis grandes, con medias de 15 por 13&nbsp;cm e un peso de 1,4&nbsp;kg.<ref>{{Cita libro |autor= Roots, C. |título=Flightless Birds |ano= 2006 |editorial= Greenwood Press |páxina=26 |isbn=0313335451 |url=http://books.google.com/books?id=Sb1IJYzXZhUC&dq= |dataacceso=10 de abril de 2009}}</ref> As aves máis altas que existisen e das cales se teñan rexistros eran as [[Dinornis|moas xigantes]] que medían até 3,6&nbsp;m, pesaban máis de 230&nbsp;kg e habitaban en [[Nova Zelandia]] até, polo menos, o século XVI.<ref>{{Cita publicación |autor= Amadon, D. |título= An estimated weight of the largest known bird |ano= 1947 | revista = Condor |volume= 49 |páxinas= 159-164}}</ref><ref>{{Cita libro |autor=Davies, S.J.J.F. |capítulo= Moas |título=Grzimek's Animal Life Encyclopedia. 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins |url=https://archive.org/details/grzimeksanimalli00bern |editor= Hitchins, M. |ano= 2003 |localización= Farmington Hills |editorial= MI: Gale Group |páxinas= [https://archive.org/details/grzimeksanimalli00bern/page/95 95]-98 |isbn=0 7876 5784 0}}</ref> A ave máis pesada que coexistise co home é a [[extinta]] ''[[Aepyornis maximus]]'' de [[Madagascar]], que chegaba a medir até tres metros de altura e uns 500&nbsp;kg de peso.<ref>{{Cita libro |autor=Davies, S.J.J.F. |capítulo= Elephant birds |título=Grzimek's Animal Life Encyclopedia. 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins |url=https://archive.org/details/grzimeksanimalli00bern |editor= Hitchins, M. |ano= 2003 |localización= Farmington Hills |editorial= MI: Gale Group |páxinas= [https://archive.org/details/grzimeksanimalli00bern/page/103 103]-104 |isbn=0 7876 5784 0}}</ref> De dimensións similares era ''[[Dromornis stirtoni]]'' de Australia.<ref>{{Cita publicación |autor= Rich, P. |título= The Dromornithidae, an extinct family of large ground birds endemic to Australia |ano= 1979 | revista = Bureau of National Resources, Geology and Geophysics Bulletin |volume= 184 |páxinas= 1-196}}</ref>

Os ''[[Diomedea exulans]]'' posúen a maior envergadura de ás de todos os animais voadores actuais, poden exceder os 340&nbsp;cm, cun peso de máis de 10&nbsp;kg.<ref>{{Cita libro |autor= Robertson, C. J. R. |capítulo= Albatrosses (Diomedeidae) |título=Grzimek's Animal Life Encyclopedia. 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins |url= https://archive.org/details/grzimeksanimalli00bern |editor= Hitchins, M. |ano= 2003 |localización= Farmington Hills |editorial= MI: Gale Group |páxinas= [https://archive.org/details/grzimeksanimalli00bern/page/113 113]-116, 118-119 |isbn=0 7876 5784 0}}</ref><ref name=teratorns>{{Cita publicación |autor= Campbell, Kenneth E. Jr. & Tonni, E.P. |título= Size and locomotion in teratorns |ano= 1983 |revista= Auk |volume= 100 |número= 2 |páxinas= 390-403 |url= http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v100n02/p0390-p0403.pdf |dataacceso= 10 de abril de 2009 |data=  |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20120704110253/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v100n02/p0390-p0403.pdf |dataarquivo= 04 de xullo de 2012 |urlmorta= yes }}</ref> A xigantesca ave fósil ''[[Argentavis magnificens]]'' é a maior ave voadora que se descubriu; estímase que a súa envergadura era de máis de 5,8 metros e un peso de 60-80&nbsp;kg.<ref name=teratorns /> Son varias as especies actuais de aves voadoras consideradas como as máis pesadas, as cales non adoitan superar os 20&nbsp;kg, entre elas a [[avetarda]] e a ''[[Ardeotis kori]]''.<ref>{{Cita web |url= http://www.greatbustard.com/identification.html |autor= Great Bustard Group |título= The UK Great Bustard reintroduction project |dataacceso= 10 de abril de 2009 |lingua= inglés |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20090605082812/http://www.greatbustard.com/identification.html |dataarquivo= 05 de xuño de 2009 |urlmorta= yes }}</ref> O [[cóndor dos Andes]] non supera aos anteriores pero é unha ave voadora de dimensións considerables, cunha lonxitude de até 120&nbsp;cm, envergadura que chega aos 320&nbsp;cm e un peso de até 15&nbsp;kg.<ref name=teratorns /><ref>{{Cita libro |autor= Ferguson-Les J. & Christie, D.A. |título=Raptors of the World |ano= 2001 |localización= Boston |editorial= Houghton Mifflin |isbn=0-7136-8026-1}}</ref>

=== Ritmos biolóxicos ===
[[Ficheiro:Molting Emperor Penguin.jpg|miniatura|esquerda|A muda (neste caso nun [[pingüín emperador]]) é un proceso asociado aos ritmos biolóxicos de cada ave.]]

A vida das aves organízase en función de varios ritmos biolóxicos. O máis común, como noutros vertebrados, é o [[ritmo circadiano]]. A maioría das aves son diúrnas, pero algunhas, como a maior parte das [[Strigiformes|rapaces nocturnas]] e os [[Caprimulgidae]] son nocturnas ou crepusculares. Outras especies, como a maioría das [[limícola]]s, seguen un ritmo baseado nas [[marea]]s.<ref>{{Cita publicación |autor=K. N. Mouritsen |ano=marzo 1994 |título=Day and Night Feeding in Dunlins Calidris alpina: Choice of Habitat, Foraging Technique and Prey |publicación=Journal of Avian Biology |volume=25 |número=1 |páxinas=55-62 |url=http://links.jstor.org/sici?sici=0908-8857(199403)25%3A1%3C55%3ADANFID%3E2.0.CO%3B2-V |dataacceso=28 de marzo de 2009}}</ref>

As aves, debido á existencia de estacións, seguen tamén un [[ritmo circanual]]. As [[migración das aves|aves que migran grandes distancias]] sofren xeralmente cambios anatómicos ou de comportamento (por exemplo o [[zugunruhe]] ou comportamento ansioso na época reprodutora) ou unha [[muda das aves|muda]] para preparase para a viaxe. Segundo a estación, certas especies poden realizar igualmente migracións diarias, altitudinais por exemplo, ou para chegar ás súas zonas de aprovisionamento.

Os ritmos circadianos e estacionais parecen estar ligados á duración do día. Os ciclos de reprodución son anuais, pero en certas especies particularmente prolíficas poden sacar adiante varias niñadas nunha mesma estación.

=== Lonxevidade ===
A duración da vida das aves é moi variable segundo as especies, pode ser de tres ou catro anos para algunhas paseriformes, a máis de 50 anos para os [[Diomedeidae]], [[Procellariidae]], ou mesmo máis de 60 anos para certas especies raras como o ''[[Strigops habroptila]]''.<ref>{{Cita libro |autor= Higgins, P.J. |serie= [[Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds]] |volume= 4 |título= Parrots to Dollarbird |ano= 1999 |editorial=Oxford University Press |localización=Melbourne |isbn=0-19-553071-3 }}</ref> Para deducir aproximadamente a idade dunha ave hai que ter bos coñecementos sobre fenómenos como as variacións da muda segundo a idade (ademais da estación),<ref>{{Cita libro |autor= Jenni, L. & Winkler, R |título= Moult and Ageing of European passerines |editorial=Academic Press |isbn=978-0123841506}}</ref> ou a [[neumatización]] do esqueleto ao envellecer.

== Intelixencia ==
[[Ficheiro:Sunconurepuzzle.jpg|miniatura|''[[Aratinga solstitialis]]'' amosando as capacidades dos papagaios para resolver quebracabezas]]
{{Artigo principal|Intelixencia das aves}}
Aínda que "ter cerebro de paxaro" significa non ter [[intelixencia]] en varias [[cultura]]s, certas especies de aves dan probas de capacidades cognitivas relativamente elevadas. As especies de [[Corvidae]] teñen fama de ser as aves máis intelixentes;<ref>{{Cita publicación periódica |autor= Paul Rincon |título=Crows and jays top bird IQ scale |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/sci/tech/4286965.stm |editorial=BBC News |data= 22 de febreiro de 2005 |dataacceso=16 de febreiro de 2010}}</ref> os [[Psittaciformes|papagaios]] tamén son quen de facer demostracións sorprendentes, mais con bastante disparidade entre as especies. Por outra banda, é difícil definir o termo "[[intelixencia]]" e tamén distinguir aquilo que é parte do dominio do [[innato]] ou do dominio do [[adquirido]], e polo tanto de avaliar as súas capacidades de razoamento.

As aves poden aprender; sábese por exemplo que os [[cuco]]s aprenden os cantos dos seus pais adoptivos ou que os [[corvo]]s fan a súa aprendizaxe imitando os seus semellantes.<ref>{{Cita publicación periódica |autor=Bugnyar, T. & Kotrschal, K. |ano=2002 |título=Observational learning and the raiding of food caches in ravens, Corvus corax: is it 'tactical' deception? |publicación=Animal Behaviour |volume=64 |páxinas=185-195 |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0003347202930563 |dataacceso=11 de marzo de 2019|doi=10.1006/anbe.2002.3056 }}</ref> As súas capacidades máis comúns son certamente a representación espacial (que lles permite orientarse, reencontrar as súas fontes de alimento ou construír niños sofisticados) e a capacidade de comunicación.

Unha das capacidades máis sorprendentes é a aptitude bastante difundida de servirse dun obxecto como utensilio.<ref>{{Cita publicación periódica |autor=Emery N.J. |ano=2006 |título=Cognitive ornithology: the evolution of avian intelligence |publicación=Philos Trans. R. Soc. B |volume=361 |páxinas=23-43 |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1626540 |dataacceso=16 de febreiro de 2010 |doi=10.1098/rstb.2005.1736 |data-arquivo=27 de maio de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527144017/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1626540/ |url-morta=yes }}</ref> O ''[[Corvus moneduloides]]'', por exemplo, é capaz de usar un pau para sacar dos troncos os insectos cos que se nutre. Certas aves son tamén capaces de contar, coma os [[Psittacidae|papagaios]], que son tamén coñecidos non só por reproducir a voz humana, senón tamén por comprender o que din e empregar o seu vocabulario con acerto.

Observouse igualmente a aves capaces de "medicarse", por exemplo ao inxeriren [[arxila]] para combateren os efectos nefastos de toxinas alimentarias.<ref>{{cita web |url=http://www.inkanatura.com/macawclaylicks.asp |título=Macaw and Parrot Clay Licks |dataacceso=16 de febreiro de 2010 |autor=Munn, C.A |idioma=inglés |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090401224346/http://www.inkanatura.com/macawclaylicks.asp |data-arquivo=01 de abril de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Certas facultades son practicamente únicas, o ''[[Merops orientalis]]'' é capaz de "meterse na cabeza" dos seus predadores, é dicir de calcular o que o predador pode ver ou non.<ref>{{Cita publicación periódica |autor=Watve M., Thakar J., Kale A., Pitambekar S., Shaikh I., Vaze K, Jog M. Paranjape S. |ano=2002 |título=Bee-eaters (''Merops orientalis'') respond to what a predator can see |publicación=Animal Cognition |volume=5 |número=4 |páxinas=253-259 |url=http://www.springerlink.com/content/6a8t9mw7fd77ckjg/ |dataacceso=16 de febreiro de 2010 |pmid=12461603 |data= |revista= |urlarquivo=https://archive.today/20121210095706/http://www.springerlink.com/content/6a8t9mw7fd77ckjg/ |dataarquivo=10 de decembro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref>

== Comportamento ==
A maioría das aves son diúrnas, mais algunhas especies, sobre todo [[Strigiformes|bufos]] e [[Caprimulgidae|avenoiteiras]], son nocturnas ou crepusculares; e moitas [[ave limícola|aves limícolas]] costeiras aliméntanse cando as mareas lles son propicias, xa sexa de día ou de noite.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Robert |nome=Michel |autor2=Raymond McNeil, Alain Leduc |ano=1989 |título=Conditions and significance of night feeding in shorebirds and other water birds in a tropical lagoon |publicación=The Auk |volume=106 |número=1 |páxinas=94?101 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/auk/v106n01/p0094-p0101.pdf |formato=PDF |dataacceso=16 de febreiro de 2010 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100610032819/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v106n01/p0094-p0101.pdf |dataarquivo=10 de xuño de 2010 |urlmorta=yes }}</ref>

=== Dieta e alimentación ===
[[Ficheiro:BirdBeaksA-gl.svg|miniatura|Adaptacións dos bicos para a alimentación.]]
A dieta das aves inclúe unha gran cantidade de tipos de alimentos como [[néctar]], [[froita]]s, [[planta]]s, [[semente]]s, [[prea]], e diversos animais pequenos, incluídas outras aves.<ref name = "Gill"/> Como as aves non teñen dentes, o seu [[aparato dixestivo]] está adaptado a procesar alimentos [[mastigación|sen mastigar]] que a ave traga enteiros.

As aves chamadas xeneralistas son as que empregan moitas e diferentes estratexias para conseguir alimentos dunha ampla variedade de tipos, mentres que as que se concentran nun espectro reducido de alimentos ou teñen unha única estratexia para conseguir comida son consideradas especialistas.<ref name = "Gill" /> As estratexias de alimentación das aves varían segundo a especie. Algunhas cazan [[insectos]] lanzándose sorpresivamente dende unha póla. As especies que se alimentan do [[néctar]], coma os [[Trochilidae|colibrís]], os [[Nectariniidae]] e os [[Loriinae]], teñen linguas pilosas e formas de bico especialmente adaptadas para axustarse ás plantas das que se alimentan.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Paton |nome=D. C. |autor2=B. G. Collins |ano=1989 |título=Bills and tongues of nectar-feeding birds: A review of morphology, function, and performance, with intercontinental comparisons |publicación=Australian Journal of Ecology |volume=14 |número=4 |páxinas=473?506 |doi=10.2307/1942194}}</ref> Os [[kiwi (ave)|kiwis]] e as [[limícola|aves limícolas]] teñen longos bicos que empregan para sondar o chan en busca de invertebrados; no caso das limícolas, os seus bicos presentan diferentes lonxitudes e curvaturas, xa que cada especie ten un [[nicho ecolóxico]] diferente.<ref name = "Gill" /><ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Baker |nome=Myron Charles |autor2=Ann Eileen Miller Baker |ano=1973 |título=Niche Relationships Among Six Species of Shorebirds on Their Wintering and Breeding Ranges |publicación=Ecological Monographs |volume=43 |número=2 |páxinas=193?212 |doi=10.2307/1942194}}</ref> As [[movella]]s, [[Aythynae|parrulos mergulladores]], [[pingüín]]s e [[álcido]]s perseguen as súas presas baixo a auga, empregando as súas ás e/ou pés para propulsarse,<ref name="Burger" /> mentres que os [[Sulidae|mascatos]], [[Alcedines|picapeixes]] e [[Sternidae|carrán]] son predadores aéreos que se mergullan en picado en busca da súa presa. Os [[flamengo]]s, tres especies de ''[[Pachyptila]]'', e algúns parrulos, aliméntanse filtrando a auga.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Cherel |nome=Yves |autor2=Pierrick Bocher, Claude De Broyer ''et als.'' |ano=2002 |título=Food and feeding ecology of the sympatric thin-billed ''Pachyptila belcheri'' and Antarctic ''P. desolata'' prions at Iles Kerguelen, Southern Indian Ocean |publicación=Marine Ecology Progress Series |volume=228 |páxinas=263?81 |doi=10.3354/meps228263}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Jenkin |nome=Penelope M. |ano=1957 |título=The Filter-Feeding and Food of Flamingoes (Phoenicopteri) |publicación=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences |volume=240 |número=674 |páxinas=401?93 |url=http://links.jstor.org/sici?sici=0080-4622(19570509)240:674%3C401:TFAFOF%3E2.0.CO;2-E |dataacceso= 19 de abril de 2009 |doi=10.1098/rstb.1957.0004}}</ref> Outras aves, como os [[ganso]]s e os [[Anatinae|patos nadadores]], aliméntanse principalmente pastando. Algunhas especies, entre as que se inclúen as [[Fregatidae|fragatas]], as [[Laridae|gaivotas]],<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Miyazaki |nome=Masamine |ano=1996 |título=Vegetation cover, kleptoparasitism by diurnal gulls and timing of arrival of nocturnal Rhinoceros Auklets |publicación=The Auk |volume=113 |número=3 |páxinas=698?702 |doi=10.2307/3677021 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/auk/v113n03/p0698-p0702.pdf |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235710/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v113n03/p0698-p0702.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> e os [[Stercorariidae]],<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Bélisle |nome=Marc |autor2=Jean-François Giroux |ano=1995 |título=Predation and kleptoparasitism by migrating Parasitic Jaegers |publicación=The Condor |volume=97 |número=3 |páxinas=771?781 |doi=10.2307/1369185 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/condor/files/issues/v097n03/p0771-p0781.pdf |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235719/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v097n03/p0771-p0781.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> son [[cleptoparasitismo|cleptoparasitas]], é dicir, rouban comida a outras aves. Suponse que con isto logran un suplemento adicional, pero non unha parte importante da súa dieta xeral; un caso estudado de cleptoparasitismo da ''[[Fregata minor]]'' sobre o ''[[Sula dactylatra]]'' determinou que obtiñan así de media só o 5% da súa comida, e como máximo un 40%.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Vickery |nome=J. A. |autor2=M. De L. Brooke |ano=1994 |título=The Kleptoparasitic Interactions between Great Frigatebirds and Masked Boobies on Henderson Island, South Pacific |publicación=The Condor |volume=96 |número=2 |páxinas=331?40 |doi=10.2307/1369318 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/condor/files/issues/v096n02/p0331-p0340.pdf |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235707/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v096n02/p0331-p0340.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Hai outras aves que son [[Necrófago (bioloxía)|preeiras]], algunhas das cales, como os voitres, están especializados en comer cadáveres, mentres que outras, como as gaivotas, os [[córvido]]s ou algunhas [[ave de presa|aves de presa]] fano só como oportunistas.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Hiraldo |nome=F.C. |autor2=J.C. Branco e J. Bustamante |ano=1991 |título=Unspecialized exploitation of small carcasses by birds |publicación=Bird Studies |volume=38 |número=3 |páxinas=200?07}}</ref>

=== Inxesta de auga ===
A maioría das aves necesitan beber, aínda que a súa demanda fisiolóxica de auga vese reducida pola [[excreción|excreción uricotélica]] e a ausencia de [[glándula sudorípara|glándulas sudoríparas]].<ref>{{cita libro|ano=2005|url=http://irs.ub.rug.nl/ppn/287916626|isbn=90-367-2378-7|apelidos=Engel|nome=Sophia Barbara|título=Racing the wind: Water economy and energy expenditure in avian endurance flight|editorial=University of Groningen|dataacceso=19 de abril de 2009|url-morta=yes|dataarquivo=05 de abril de 2020|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20200405201429/http://irs.ub.rug.nl/ppn/287916626}}</ref> Ademais, poden refrescarse movéndose á sombra, mergullándose na auga, arquexando, axitando a súa gorxa, ou con algúns comportamentos especiais como a [[urohidrose]]. Algunhas aves do [[deserto]] poden obter toda a auga que necesitan do seu alimento. Tamén poden presentar outras adaptacións, como permitir que a temperatura do seu corpo se eleve, o que evita a perda de humidade que se produciría mediante o arrefriado por evaporación ou por arquexo.<ref>{{cita publicación periódica|nome=B.I.|apelido=Tieleman|autor2=J.B. Williams|título=The role of hyperthermia in the water economy of desert birds|publicación= Physiol. Biochem. Zool.|volume=72|ano=1999|páxinas=87?100}}</ref> As [[ave mariña|aves mariñas]] poden beber auga do mar, xa que teñen unhas [[glándula do sal|glándulas do sal]] na cabeza que usan para eliminar o exceso de sal, que expulsan a través das fosas nasais.<ref>{{cita publicación periódica|título=The Salt-Secreting Gland of Marine Birds|apelido=Schmidt-Nielsen|nome=Knut|publicación=Circulation|ano=1960|volume=21|páxinas=955?967|url=http://circ.ahajournals.org/cgi/content/abstract/21/5/955 |dataacceso=7 de abril de 2010}}</ref>

A meirande parte das aves recollen a auga co [[peteiro]] e despois elevan a súa cabeza para deixar que a auga caia pola gorxa. Todas as [[Columbidae|pombas]] e algunhas especies, especialmente nas zonas áridas, pertencentes ás familias dos [[Estrildidae]], os [[Coliidae]], os [[Turnicidae]] e as [[Otididae]], son quen de beber auga sen necesidade de botar para atrás a cabeza.<ref>{{cita publicación periódica|nome=Sara L.|apelido=Hallager|título=Drinking methods in two species of bustards|publicación=Wilson Bull.|volume=106|número=4|ano=1994|páxinas=763?764|url=http://hdl.handle.net/10088/4338 |dataacceso=7 de abril de 2009}}</ref> Algunhas especies do deserto dependen de fontes de auga; tal é o caso das [[Pteroclididae|gangas]] que se concentran diariamente en gran número nas pozas, e carrexan a auga para os seus pitos nas plumas molladas do ventre.<ref>{{cita publicación periódica|título=Water Transport by Sandgrouse|nome=Gordon L.|apelido= MacLean|publicación=BioScience|volume=33|número= 6|ano=1983|páxinas=365?369}}</ref>

=== Migracións e desprazamentos ===
{{Artigo principal|Migración das aves}}
Moitas especies de aves migran para aproveitarse das diferenzas estacionais de temperatura no mundo, co que optimizan a dispoñibilidade de fontes de alimento e de hábitats reprodutivos. As migracións varían moito segundo a especie. Moitas realizan longas migracións anuais, polo xeral provocadas polos cambios na duración do día así como polas condicións meteorolóxicas. Estas aves caracterízanse por pasar a tempada de cría en rexións [[Clima tépedo|tépedas]] ou [[Rexións polares|polares]], e invernar en rexións tépedas máis cálidas, [[Trópico|tropicais]], ou no hemisferio contrario.

Antes da migración incrementan substancialmente as súas graxas e reservas corporais, e reducen o tamaño dalgúns dos seus órganos.<ref name=autogenerated2>{{cita publicación periódica|apelido=Battley |nome=Phil F. |autor2=Theunis Piersma, Maurine W. Dietz ''et als.'' |ano=2000 |título=Empirical evidence for differential organ reductions during trans-oceanic bird flight |publicación=[[Proceedings of the Royal Society]] B |volume=267 |número=1439 |páxinas=191?5 |doi=10.1098/rspb.2000.0986 |pmid=10687826}} (Erratum in ''Proceedings of the Royal Society B'' '''267'''(1461):2567.)</ref><ref name = "Klaassen">{{cita publicación periódica|apelido=Klaassen |nome=Marc |autor2= |ano=1996 |título=Metabolic constraints on long-distance migration in birds |publicación=Journal of Experimental Biology |volume=199 |número=1 |páxinas=57?64 |pmid=9317335 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/reprint/199/1/57 |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref> A migración é unha actividade que consome moita enerxía, sobre todo cando a ave debe cruzar [[deserto]]s e [[océano]]s sen poder reabastecerse. As aves terrestres teñen unha autonomía de voo duns 2.500&nbsp;km e as [[limícola|aves limícolas]] duns 4.000&nbsp;km,<ref name = "Gill" /> aínda que o [[mazarico rabipinto]] pode chegar a voar 10.200&nbsp;km sen parar.<ref>{{cita publicación periódica |título=Long-distance Godwit sets new record |url=http://www.birdlife.org/news/news/2007/04/bar-tailed_godwit_journey.html |data=4 de maio de 2007 |editorial=[[BirdLife International]] |dataacceso=19 de abril de 2009 |url-morta=yes |dataarquivo=02 de outubro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131002131732/http://www.birdlife.org/news/news/2007/04/bar-tailed_godwit_journey.html }}</ref> As [[ave mariña|aves mariñas]] tamén levan a cabo longas migracións; a migración anual máis longa é a realizada pola [[Puffinus griseus|pardela curricacho]], que cría en [[Nova Zelandia]] e [[Chile]] e pasa o verán do [[Hemisferio Norte]] alimentándose no [[Pacífico Norte]] ([[Xapón]], [[Alasca]] e [[California]]); en total percorre uns 64.000&nbsp;km ao ano.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Shaffer |nome=Scott A. |autor2=Yann Tremblay, Henri Weimerskirch ''et als'' |ano=2006 |título=Migratory shearwaters integrate oceanic resources across the Pacific Ocean in an endless summer |publicación=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=103 |número=34 |páxinas=12799?802 |doi=10.1073/pnas.0603715103 |pmid= 16908846}}</ref> Outras aves mariñas dispérsanse despois da época de cría, viaxando moito pero sen unha ruta establecida. Os [[Diomedeidae|albatros]], que aniñan no [[océano Antártico]], a miúdo realizan viaxes circumpolares nos períodos non reprodutivos.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Croxall |nome=John P. |autor2=Janet R. D. Silk, Richard A. Phillips ''et als.'' |ano=2005 |título=Global Circumnavigations: Tracking year-round ranges of nonbreeding Albatrosses |publicación=Science |volume=307 |número=5707 |páxinas=249?50 |doi=10.1126/science.1106042 |pmid=15653503}}</ref>
[[Ficheiro:Bar-tailed Godwit migration.jpg|miniatura|esquerda|Mapa que representa as rutas migratorias do [[mazarico rabipinto]]. Esta especie ten a marca de migración máis longa sen paradas, un 10.200 km]]

Algunhas especies de aves realizan migracións máis curtas, viaxando só o necesario para evitar o mal tempo ou conseguir comida. Especies como algúns [[frinxílidos]] boreais teñen comportamentos [[irrupción|irruptivos]], ao estar presentes nun lugar un ano e ausentes ao seguinte. Este tipo de desprazamento adoita estar vencellado á dispoñibilidade de alimentos.<ref>{{cita publicación periódica |apelido=Wilson |nome=W. Herbert, Jr. |ano=1999 |título=Bird feeding and irruptions of northern finches:are migrations short stopped? |publicación=North America Bird Bander |volume=24 |número=4 |páxinas=113?21 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/nabb/v024n04/p0113-p0121.pdf |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235739/http://elibrary.unm.edu/sora/NABB/v024n04/p0113-p0121.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Tamén poden realizar desprazamentos pequenos dentro da súa área de distribución, con individuos de latitudes máis altas que se moven cara aos territorios do sur dos seus conxéneres; outras aves realizan migracións parciais, nas cales só migra unha parte da poboación (normalmente femias e machos subdominantes).<ref>{{cita publicación periódica |apelido=Nilsson |nome=Anna L. K. |autor2=Thomas Alerstam e Jan-Åke Nilsson |ano=2006 |título=Do partial and regular migrants differ in their responses to weather? |publicación=The Auk |volume=123 |número=2 |páxinas=537?47 |url=http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3793/is_200604/ai_n16410121 |doi=10.1642/0004-8038(2006)123[537:DPARMD]2.0.CO;2 |dataacceso=19 de abril de 2009 |data-arquivo=14 de outubro de 2008 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20081014193244/http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3793/is_200604/ai_n16410121 |url-morta=yes }}</ref> Nalgunhas rexións, a migración parcial pode supoñer unha gran porcentaxe das formas de migración das súas avifaunas; en [[Australia]], algúns estudos calcularon que en torno ao 44 % das aves non paseriformes e o 32% das paseriformes son parcialmente migratorias.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Chan |nome=Ken |ano=2001 |título=Partial migration in Australian landbirds: a review |publicación=[[Emu (revista)|Emu]] |volume=101 |número=4 |páxinas=281?92 |doi=10.1071/MU00034}}</ref> A migración altitudinal é un tipo de migración de curta distancia, na que as aves pasan a época de cría a maiores altitudes, e en épocas menos favorables desprázanse cara a altitudes menores. Polo xeral están provocadas por cambios de temperatura, e normalmente acontecen cando os territorios se volven inhóspitos pola falta de comida.<ref>{{cita publicación periódica |apelido=Rabenold |nome=Kerry N. |autor2=Patricia Parker Rabenold |ano=1985 |título=Variation in Altitudinal Migration, Winter Segregation, and Site Tenacity in two subspecies of Dark-eyed Juncos in the southern Appalachians |publicación=The Auk |volume=102 |número=4 |páxinas=805?19 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/auk/v102n04/p0805-p0819.pdf |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235702/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v102n04/p0805-p0819.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Algunhas especies poden ser nómades, e non teren un territorio fixo, e desprázanse en función do tempo meteorolóxico e da dispoñibilidade de alimentos. A maioría dos [[Psittacidae|papagaios]] non son nin migradores, nin sedentarios, senón que son dispersivos, irruptivos, nómades, ou realizan desprazamentos pequenos e irregulares.<ref>{{cita libro |apelidos=Colar |nome=Nigel J. |ano=1997|capítulo=Family Psittacidae (Parrots)|título=[[Handbook of the Birds of the World]], Volume 4: Sandgrouse to Cuckoos |editor=Josep do Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (eds.) |localización=Barcelona |editorial=Lynx Edicions |isbn=84-87334-22-9|páxinas=}}</ref>

A capacidade das aves de volver a un lugar concreto tras percorrer grandes distancias coñécese dende hai certo tempo. Nun experimento realizado na década de 1950, unha [[Puffinus puffinus|pardela furabuchos]] ceibada en [[Boston]], volveu á súa colonia en [[Skomer]] ([[Gales]]) en 13 días, cubrindo unha distancia de 5.150&nbsp;km.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Matthews |nome=G. V. T. |ano=1953 |título=Navigation in the Manx Shearwater |publicación=Journal of Experimental Biology |volume=30 |número=2 |páxinas=370?96 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/reprint/30/3/370 |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref> As aves oriéntanse durante a migración usando diversos métodos; durante o día empregan o [[sol]] para guiarse, e as [[estrela (astronomía)|estrelas]] son a referencia pola noite. As especies que se orientan polo sol usan un [[Cronobioloxía|reloxo interno]] para compensar as mudanzas de posición do astro ao longo do día.<ref name = "Gill" /> A orientación a partir das estrelas baséase na posición das [[constelación]]s ao redor dos [[polo celeste|polos celestes]].<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Mouritsen |nome=Henrik |autor2=Ole Næsbye Larsen |ano=2001 |título=Migrating songbirds tested in computer-controlled Emlen funnels use stellar cues for a estafe-independent compass |publicación=Journal of Experimental Biology |volume=204 |número=8 |páxinas=3855?65 |pmid= 11807103 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/204/22/3855 |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref> Nalgunhas especies, isto é reforzado ademais coa súa capacidade de sentir o [[Campo magnético terrestre|magnetismo da Terra]] a través de [[Fotorreceptor (bioloxía)|fotorreceptor]]es especializados.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Deutschlander |nome=Mark E. |autor2=John B. Phillips e S. Chris Borland |ano=1999 |título=The case for lixeiro-dependent magnetic orientation in animals |publicación=Journal of Experimental Biology |volume=202 |número=8 |páxinas=891?908 |pmid= 10085262 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/reprint/202/8/891 |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref>

=== Comunicación ===
{{VT|Vocalización das aves}}
[[Ficheiro:Stavenn Eurypiga helias 00.jpg|miniatura|Coa plumaxe e a exhibición, o ''[[Eurypyga helias]]'' procura imitar un gran depredador.]]

As aves comunícanse principalmente a través de sinais visuais e auditivos. Os sinais poden ser interespecíficos (entre especies distintas) ou intraespecíficas (dunha soa especie).

En ocasións usan a plumaxe para establecer ou reafirmar a súa posición social;<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Möller |nome=Anders Pape |ano=1988 |título=Badge size in the house sparrow ''Passer domesticus''|publicación=Behavioral Ecology and Sociobiology |volume=22 |número=5 |páxinas=373–78}}</ref> para indicar a súa receptividade sexual, ou para intimidar, como no caso da exhibición do ''[[Eurypyga helias]]'', que procura afastar os seus predadores e protexer os seus polos.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Thomas |nome=Betsy Trent |autor2=Stuart D. Strahl |ano=1990 |título=Nesting Behavior of Sunbitterns (''Eurypyga helias'') in Venezuela |publicación=The Condor |volume=92 |número=3 |páxinas=576–81 |doi=10.2307/1368675 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v092n03/p0576-p0581.pdf |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090325235743/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v092n03/p0576-p0581.pdf |dataarquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> As variacións da plumaxe permiten a identificación das aves, sobre todo entre especies. A comunicación visual nas aves inclúe exhibicións rituais, entre as cales figuran accións 'habituais' como acicalaren as plumas, picadas e outros. Estas demostracións poden ser sinais de ameaza ou de submisión, ou contribuír á formación de parellas.<ref name = "Gill" /> As exhibicións máis elaboradas danse no [[cortexo sexual|cortexo]], a miúdo composto de complexas combinacións de moitos movementos distintos;<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Pickering |nome=S. P. C. |autor2=S. D. Berrow |ano=2001 |título=Courtship behaviour of the Wandering Albatross ''Diomedea exulans'' at Bird Island, South Georgia |publicación=Marine Ornithology |volume=29 |número=1 |páxinas=29–37 |url=http://www.marineornithology.org/PDF/29_1/29_1_6.pdf|formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref> o éxito reprodutivo dos machos pode depender da calidade das exhibicións.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Pruett-Jones |nome=S. G. |autor2=M. A. Pruett-Jones |ano=1990 |título=Sexual Selection Through Female Choice in Lawes' Parotia, A Lek-Mating Bird of Paradise |publicación=[[Evolution (revista)|Evolution]] |volume=44 |número=3 |páxinas=486–501 |doi=10.2307/2409431}}</ref>
[[Ficheiro:Turdus merula male song at dawn(20s).ogg|miniatura|Canto dun [[Turdus merula|merlo común]].]]

As [[Vocalización das aves|vocalizacións das aves]], isto é, os seus cantos e reclamos, prodúcense na [[sirinxe]] e son o principal medio que usan para comunicarse mediante o son. Esta comunicación pode ser moi complexa; algunhas especies poden usar os dous lados da sirinxe independentemente, e logran así producir simultaneamente dous sons.<ref name = "Suthers"/> Os reclamos úsanse para unha ampla variedade de propósitos: para facer as beiras (atracción da parella,<ref name = "Gill" /> avaliar as posibles parellas<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Genevois |nome=F. |autor2=V. Bretagnolle |ano=1994 |título=Male Blue Petrels reveal their body mass when calling |publicación=Ethology Ecology and Evolution |volume=6 |número=3 |páxinas=377–83 |url=http://ejour-fup.unifi.it/index.php/eee/article/view/667/613 |dataacceso=19 de abril de 2009 |urlmorta=yes |dataarquivo=24 de decembro de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071224040649/http://ejour-fup.unifi.it/index.php/eee/article/view/667/613 }}</ref>); para protexer e marcar o territorio;<ref name = "Gill" /> para a identificación doutros individuos (como cando os pais procuran os seus pitos nas colonias, ou cando as parellas se queren reunir);<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Jouventin |nome=Pierre |autor2=Thierry Aubin y Thierry Lengagne |ano=1999 |título=Finding a parent in a king penguin colony: the acoustic system of individual recognition |publicación=Animal Behaviour |volume=57 |número=6 |páxinas=1175–83 |doi=10.1006/anbe.1999.1086 |pmid=10373249}}</ref> ou para alertar dun depredador potencial. Os reclamos de alerta, en ocasións, inclúen información específica da natureza da ameaza;<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Templeton |nome=Christopher N.|autor2= Greene, Erick y Davis, Kate|ano=2005 |título=Allometry of Alarm Calls: Black-Capped Chickadees Encode Information About Predator Size |publicación=Science |volume=308 |número=5730 |páxinas=1934–37 |doi=10.1126/science.1108841 |pmid=15976305}}</ref> e ademais algunhas aves son quen de recoñeceren as chamadas de alerta que realizan outras especies.<ref>{{Cita publicación periódica|título=Eavesdropping nuthatches distinguish danger threats in chickadee alarm calls|autor=Schwarz, J.|data=19 de marzo de 2007|url=http://uwnews.washington.edu/ni/article.asp?articleID=31386|dataacceso=3 de maio de 2009|editorial=University of Washington News|revista=|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080403152946/http://uwnews.washington.edu/ni/article.asp?articleID=31386|data-arquivo=03 de abril de 2008|urlmorta=yes}}</ref> Á parte das vocalizacións, algunhas aves usan métodos mecánicos para a comunicación auditiva. O ''hakawai'' de [[Nova Zelandia]], pertencente ó xénero ''[[Coenocorypha]]'', producía sons cando o aire pasaba entre as súas plumas,<ref name="Miskelly">{{Cita publicación periódica |apelido=Miskelly |nome=C. M. |autor2= |ano=1987 |título=The identity of the hakawai |publicación=Notornis |volume=34 |número=2 |páxinas=95–116 |url=http://www.notornis.org.nz/free_issues/Notornis_34-1987/Notornis_34_2.pdf |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090325235703/http://www.notornis.org.nz/free_issues/Notornis_34-1987/Notornis_34_2.pdf |data-arquivo=25 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> os [[Picidae|petos]] tamborilan para marcar territorio,<ref name = "Attenborough"/> e as ''[[Probosciger aterrimus]]'' fan chamadas a base de golpes usando ferramentas.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Murphy |nome=Stephen |autor2=Sarah Legge y Robert Heinsohn |ano=2003 |título=The breeding biology of palm cockatoos (''Probosciger aterrimus''): a case of a slow life history |publicación=[[Journal of Zoology]] |volume=261 |número=4 |páxinas=327–39 |doi=10.1017/S0952836903004175}}</ref>

=== Sociabilidade ===
[[Ficheiro:Red-billed quelea flocking at waterhole.jpg|miniatura|O ''[[Quelea quelea]]'', a ave máis numerosa do mundo,<ref name = "flycatcher">{{cita libro |apelidos=Sekercioglu |nome=Cagan Hakki |ano=2006 |capítulo=Foreword |título=[[Handbook of the Birds of the World]], Volume 11: Old World Flycatchers to Old World Warblers|editor=Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (eds.) |lugar=Barcelona |editorial=Lynx Edicions |isbn=84-96553-06-X|páxina=48}}</ref> agrúpase en enormes bandadas que en ocasións alcanzan decenas de miles de exemplares.]]
Mentres que algunhas aves son esencialmente solitarias ou viven en pequenos grupos familiares, outras poden formar grandes [[bandada]]s. Os beneficios principais de se agruparen son: maior seguridade e un incremento da eficiencia na procura de alimento.<ref name = "Gill" /> Defenderse contra os depredadores é especialmente importante en hábitats pechados como os [[bosque]]s, onde as emboscadas son comúns, e unha gran cantidade de ollos contribúen a un bo sistema de alerta. Isto levou ao desenvolvemento de bandadas compostas por un pequeno número de diferentes especies unidas para a alimentación; estas bandadas aumentan a seguridade e reducen a competencia potencial polos recursos.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Terborgh |nome=John |ano=2005 |título=Mixed flocks and polyspecific associations: Costs and benefits of mixed groups to birds and monkeys |publicación=American Journal of Primatology |volume=21 |número=2|páxinas=87–100 |doi=10.1002/ajp.1350210203}}</ref> Non todo son beneficios, entre os custos que presentan as asociacións en bandadas están as intimidacións e o acoso por parte das aves dominantes cara ás subordinadas, e nalgúns casos a redución da eficiencia na procura de alimento.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Hutto |nome=Richard L. |ano=1988 |título=Foraging Behavior Patterns Suggest a Possible Cost Associated with Participation in Mixed-Species Bird Flocks |publicación=[[Oikos (revista)|Oikos]] |volume=51 |número=1 |páxinas=79–83 |doi=10.2307/3565809}}</ref>

Tamén, en ocasións, as aves forman asociacións con especies que non son aves. Algunhas aves mariñas asócianse cos [[golfiño]]s e [[atún]]s, que empurran os bancos de peixes cara á superficie e as aves mergúllanse para os pescaren.<ref name = "AU">{{Cita publicación periódica |apelido=Au |nome=David W. K. |autor2=Robert L. Pitman |ano=1986 |título=Seabird interactions with Dolphins and Tuna in the Eastern Tropical Pacific |publicación=The Condor |volume=88 |número=3 |páxinas=304–17 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v088n03/p0304-p0317.pdf |doi=10.2307/1368877 |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111105140621/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v088n03/p0304-p0317.pdf |dataarquivo=05 de novembro de 2011 |urlmorta=yes }}</ref> Os [[Bucerotidae]] teñen unha [[Mutualismo|relación mutualista]] coa ''[[Helogale parvula]]'', aliméntanse xuntos e alértanse da proximidade de [[ave de presa|aves de presa]] e doutros depredadores.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Anne |nome=O. |autor2=E. Rasa |ano=1983 |título=Dwarf mongoose and hornbill mutualism in the Taru desert, Kenya |publicación=Behavioral Ecology and Sociobiology |volume=12 |número=3 |páxinas=181–90 |doi=10.1007/BF00290770}}</ref>

=== Descanso ===
[[Ficheiro:Caribbean Flamingo2 (Phoenicopterus ruber) (0424) - Relic38.jpg|miniatura|Moitas aves, como este [[flamengo]], recollen a súa cabeza no seu lombo para durmiren.]]
As altas taxas metabólicas das aves durante os seus momentos de actividade diúrna están contrarrestadas polos seus momentos de descanso. Mentres dormen, as aves a miúdo realizan un tipo de sono chamado vixiante, onde se intercalan períodos de descanso con leves e rápidas olladas, que lles permiten estar atentas a calquera ruído e escaparen das ameazas;<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Gauthier-Clerc |nome=Michael |autor2=Alain Tamisier, Frank Cezilly |ano=2000 |título=Sleep-Vigilance Trade-off in Gadwall during the Winter Period |publicación=The Condor |volume=102 |número=2 |páxinas=307–13 |url=http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v102n02/p0307-p0313.pdf |doi=10.1650/0010-5422(2000)102[0307:SVTOIG]2.0.CO;2 |formato=PDF |dataacceso=19 de abril de 2009 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080910161658/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v102n02/p0307-p0313.pdf |dataarquivo=10 de setembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> os [[cirrio común|cirrios comúns]] son quen de durmiren mentres voan, e usan o vento estratexicamente (xeralmente encarándose a el) para non se afastaren en exceso dos seus territorios.<ref>{{Cita publicación periódica|publicación=The Journal of Experimental Biology|volume=205|páxinas=905–910|ano=2002|título=Harmonic oscillatory orientation relative to the wind in nocturnal roosting flights of the swift ''Apus apus''|nome=Johan|apelido=Bäckman|autor2=Thomas Alerstam|url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/205/7/905 |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref> Tense suxerido que algúns tipos de sono poderían ser posibles en voo.<ref>{{Cita publicación periódica|apelido=Rattenborg|nome=Niels C. |ano=2006 |título=Do birds sleep in flight? |publicación=Die Naturwissenschaften |volume=93 |número=9 |páxinas=413–25 |doi=10.1007/s00114-006-0120-3}}</ref> Algunhas especies teñen a capacidade de caeren nun sono de onda lenta cun só [[Hemisferio cerebral|hemisferio do cerebro]] cada vez. As aves tenden a usar esta habilidade segundo a súa posición relativa dentro da bandada; as que se atopan nos laterais do grupo manteñen así aberto o ollo que vixía os arredores da bandada; esta adaptación tamén se presenta en [[cetáceo]]s.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Milius |nome=S. |ano=1999 |título=Half-asleep birds choose which half dozes |publicación=Science News Online |volume=155 |número= |páxina=86 |url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1200/is_6_155/ai_53965042 |doi=10.2307/4011301 |dataacceso=19 de abril de 2009 |data-arquivo=29 de maio de 2012 |url-arquivo=https://archive.today/20120529004851/http://findarticles.com/p/articles/mi_m1200/is_6_155/ai_53965042/ |url-morta=yes }}</ref> É bastante normal que as aves se xunten á hora de durmir, o que reduce a perda de [[calor corporal]] e diminúe os riscos asociados aos depredadores.<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Beauchamp |nome=Guy |ano=1999 |título=The evolution of communal roosting in birds: origin and secondary losses |publicación=Behavioural Ecology |volume=10 |número=6 |páxinas=675–87 |url=http://beheco.oxfordjournals.org/cgi/content/full/10/6/675 |doi=10.1093/beheco/10.6.675 |dataacceso=19 de abril de 2009}}</ref> Os durmidoiros son a miúdo escollidos en atención a eses dous factores: seguridade e [[termorregulación]].<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Buttemer |nome=William A.|ano=1985 |título=Energy relations of winter roost-site utilization by American goldfinches (''Carduelis tristis'') |publicación=[[Oecologia]] |volume=68 |número=1 |páxinas=126–32 |url=http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/2027.42/47760/1/442_2004_Article_BF00379484.pdf |dataacceso=19 de abril de 2009 |doi=10.1007/BF00379484 |formato=PDF}}</ref> Moitas aves, cando dormen, dobran as súas cabezas cara ó dorso e meten o peteiro embaixo das plumas. É moi común que as aves descansen sobre unha pata, e nalgúns casos, sobre todo en climas fríos, meten a pata entre as súas plumas. Os [[paseriforme]]s teñen un mecanismo de bloqueo no tendón que lles permite manterse na percha sen caeren mentres dormen. Moitas aves terrestres, coma os [[faisán]]s e as [[Phasianidae|perdices]], descansan subidas ás árbores. Varias especies do xénero ''[[Loriculus]]'' dormen boca abaixo,<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Buckley |nome=F. G. |autor2=P. A. Buckley |ano=1968 |título=Upside-down Resting by Young Green-Rumped Parrotlets (''Forpus passerinus'') |publicación=The Condor |volume=70 |número=1 |páxina=89 |doi=10.2307/1366517}}</ref> coma os [[morcego]]s. Algunhas especies pola noite entran nun estado de letargo que vai acompañado dunha redución das súas taxas metabólicas; hai unhas 100 especies que teñen esta [[Adaptación biolóxica|adaptación fisiolóxica]]: [[colibrí]]s,<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Carpenter |nome=F. Lynn |ano=1974 |título=Torpor in an Andean Hummingbird: Its Ecological Significance |publicación=Science |volume=183 |número=4124 |páxinas=545–47 |doi=10.1126/science.183.4124.545 |pmid=17773043}}</ref> [[Aegothelidae|egotelos]] e [[noitebras]]. Unha especie, a ''[[Phalaenoptilus nuttallii]]'', mesmo entra nun estado de [[hibernación]].<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=McKechnie |nome=Andrew E. |autor2=Robert A. M. Ashdown, Murray B. Christian and R. Mark Brigham |ano=2007 |título=Torpor in an African caprimulgid, the freckled nightjar ''Caprimulgus tristigma'' |url=http://web.wits.ac.za/NR/rdonlyres/3ED778A4-2CAF-450B-985D-C8B7E1EEDA92/0/FRNJtorporJAB.pdf |publicación=Journal of Avian Biology |volume=38 |número=3 |páxinas=261–66 |doi=10.1111/j.2007.0908-8857.04116.x |dataacceso=19 de abril de 2009 |urlmorta=yes |dataarquivo=17 de decembro de 2008 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081217160227/http://web.wits.ac.za/NR/rdonlyres/3ED778A4-2CAF-450B-985D-C8B7E1EEDA92/0/FRNJtorporJAB.pdf }}</ref>
[[Ficheiro:Eurasian Oystercatcher Haematopus ostralegus.jpg|miniatura|Cópula de dúas [[Haematopus ostralegus|gabitas]].]]

=== Reprodución ===
As aves desenvolveron un comportamento reprodutor máis complexo cá maioría dos [[vertebrados]]. Durante a época de [[reprodución]] realizan unha serie de rituais, algúns deles moi elaborados, como o cortexo do macho para aparearse coa femia, ou a construción de [[niño]]s para levar a cabo a posta dos [[Ovo (bioloxía)|ovos]]. As aves reprodúcense mediante [[fecundación]] interna e poñen ovos provistos dunha cuberta calcaria dura (a [[ovo (alimento)#casca|casca]]).<ref>{{cita libro | autor = Jr.Cleveland P Hickman, Larry S. Roberts, Allan L. Larson | editorial =McGraw-Hill Publishing Co | título =Integrated Principles of Zoology | ano = 2001 | isbn =9780073524214 | idioma = inglés}}</ref>

==== Tipos de emparellamento ====
[[Ficheiro:Phalaropus lobatus.jpg|miniatura|esquerda|Os ''[[Phalaropus lobatus]]'' teñen un método de emparellamento non moi común. É un sistema [[poliandria|poliándrico]] no que os machos encárganse de chocar os ovos e de coidar os pitos, e as femias compiten polos machos.<ref>{{cita libro | autor = Warnock, Nils & Sarah |capítulo=Sandpipers, Phalaropes and Allies | editorial =Christopher Helm |editor=Chris Elphick, John B. Dunning, Jr & David Sibley | título =The Sibley Guide to Bird Life and Behaviour | ano = 2001 | isbn =0-7136-6250-6 |localización=Londres | idioma = inglés}}</ref>]]
O noventa e cinco por cento das especies de aves son [[Monogamia|monógamas sociais]]. As parellas mantéñense polo menos durante toda a tempada de cría, mais poden durar varios anos ou mesmo até a morte dun dos membros da parella.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Freed|nome=Leonard A.|ano=1987|título=The Long-Term Pair Bond of Tropical House Wrens: Advantage or Constraint?|publicación=[[The American Naturalist]]|volume=130|número=4|páxinas=507-25|doi=10.1086/284728}}</ref> A monogamia permite o [[Inversión parental|coidado biparental]] que é especialmente importante nas especies nas que se necesita a dous adultos para sacar adiante os pitos.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Gowaty|nome=Patricia A.|título=Male Parental Care and Apparent Monogamy among Eastern Bluebirds(''Sialia sialis'')|publicación=[[The American Naturalist]]|volume=121|número=2|páxinas=149?60|ano=1983|doi=10.1086/284047}}</ref> En moitas especies monógamas, as cópulas fóra da parella ("infidelidades") son comúns.<ref>{{Cita publicación periódica|título=Extra-Pair Paternity in Birds: Causes, Correlates, and Conflict|url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.ecolsys.34.011802.132439|revista=Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics|data=2003-11|ISSN=1543-592X|páxina=365–396|volume=34|número=1|doi=10.1146/annurev.ecolsys.34.011802.132439|lingua=en|nome=David F.|apelidos=Westneat|nome2=Ian R.K.|apelidos2=Stewart|data-acceso=11 de novembro de 2022|data-arquivo=01 de novembro de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20221101140017/https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.ecolsys.34.011802.132439|url-morta=yes}}</ref> Este comportamento é moi típico entre machos dominantes e femias emparelladas con machos subordinados, mais tamén pode ser o resultado de cópulas forzadas, como no caso dos patos e outros [[Anatidae|anátidos]].<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Gowaty|nome=Patricia A.|autor2=Nancy Buschhaus|ano=1998|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3746/is_199802/ai_n8791262|título=Ultimate causation of aggressive and forced copulation in birds: Female resistance, the CODE hypothesis, and social monogamy|publicación=[[American Zoologist]]|volume=38|número=1|páxinas=207?25|doi=10.1093/icb/38.1.207|dataacceso=03 de marzo de 2010|data-arquivo=19 de novembro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111119111318/http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3746/is_199802/ai_n8791262/|url-morta=yes}}</ref> Os beneficios destas cópulas fóra da parella inclúen, para as femias, conseguir mellores [[xene]]s para os seus descendentes e asegurarse fronte á posibilidade de que a súa parella sexa infértil, para os machos, aumentar o número de descendentes sen custo en coidado parental.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Sheldon|nome=B|ano=1994|título=Male Phenotype, Fertility, and the Pursuit of Extra-Pair Copulations by Female Birds|publicación=Proceedings: Biological Sciences|volume=257|número=1348|páxinas=25-30|doi=10.1098/rspb.1994.0089}}</ref> Nas especies nas que as cópulas fóra da parella son comúns, os machos vixían estreitamente as súas parellas, esta adaptación aumenta a probabilidade de que os pitos que crían teñan os seus xenes.<ref>{{cita publicación periódica|apelido=Wei|nome=G|autor2=Z Yin, F Lei|ano=2005|título=Copulations and mate guarding of the Chinese Egret |doi=10.1675/1524-4695(2005)28[527:CAMGOT]2.0.CO;2|publicación=Waterbirds|volume=28|número=4|páxinas=527?30}}</ref>

Outros sistemas de emparellamento, como a [[polixinia en animais|polixinia]], [[poliandria]], [[poligamia]], [[polixinandria]] e a [[promiscuidade]] tamén se dan en aves.<ref name = "Gill" /> Os sistemas poligámicos danse en especies onde as femias son capaces de criar os seus pitos sen a necesidade dos machos.<ref name = "Gill" /> Algunhas especies usan máis dun destes sistemas segundo as circunstancias.

Na reprodución normalmente realízase algunha forma de exhibición de cortexo, polo xeral realizada polo macho.<ref>{{cita libro|apelidos=Short|nome=Lester L.|ano=1993|título=Birds of the World and their Behavior|url=https://archive.org/details/livesofbirdsbird00shor|editorial=Henry Holt and Co|localización=New York|isbn=0-8050-1952-9}}</ref> A maior parte destas exhibicións son bastante simples e inclúen algún tipo de [[canto das aves|canto]]. Con todo outras están moi elaboradas. Dentro das exhibicións nupciais máis rechamantes atópanse as realizados polas [[Paradisaeidae|aves do paraíso]] de [[Nova Guinea]]<ref>{{cita libro 
| autor =Frith, Clifford B. & Beehler, Bruce M. | editorial = Oxford University Press | título = The Birds of Paradise: Paradisaeidae | ano = 1998 | isbn =0-19-854853-2 | idioma = inglés}}</ref> e os [[Pipridae]] do [[Neotrópico]].<ref>{{cita libro 
| autor = Snow, D. W. |capítulo=Family Pipridae (Manakins) | editorial =Lynx Edicions |editor=do Hoyo, J., Elliott, A., & Christie, D. A. | título =Handbook of the Birds of the World. Vol. 9. Cotingas to Pipits and Wagtails | ano = 2004 |páxinas=110-169 | isbn =84-87334-69-5 |localización=Barcelona | idioma = inglés}}</ref> Segundo a especie poden incluír golpeteos e tamborileos coas ás ou a cola, bailes e voos acrobáticos en areas de combate (''[[lek (comportamento animal)|leks]]''). As femias adoitan ser as que elixen a súa parella,<ref>{{cita libro|apelidos=Burton|nome=R|ano=1985|título=Bird Behaviour|editorial=Alfred A. Knopf, Inc|isbn=0394539575}}</ref> aínda que nalgunhas especies poliándricas, como o ''[[Phalaropus lobatus]]'', é ao revés, os machos, que son de cores pouco rechamantes, son os que elixen as femias de plumaxe colorida e brillante.<ref>{{Cita publicación periódica|apelido=Schamel|nome=D|autor2=DM Tracy, DB Lank, DF Westneat|ano=2004|título=Mate guarding, copulation strategies and paternity in the sex-role reversed, socially polyandrous rede-necked phalarope ''Phalaropus lobatus''|publicación=Behaviour Ecology and Sociobiology|volume=57|número=2|páxinas=110?18|url=http://www.springerlink.com/index/8BE48GKGYF2Q40LT.pdf|doi=10.1007/s00265-004-0825-2|formato=PDF|dataacceso=19 de abril de 2009|apelidos=|url-morta=yes|dataarquivo=28 de marzo de 2020|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20200328130628/http://www.springerlink.com/index/8BE48GKGYF2Q40LT.pdf}}</ref> Os acicalamentos mutuos, as cebas de cortexo, e os rozamentos e "bicos" cos peteiros son comportamentos comúns, xeralmente despois de que se emparellaron.<ref name = "Attenborough" />

==== Territorios, niños e incubación ====
{{VT|Niño das aves}}
[[Ficheiro:Amselnest lokilech.jpg|miniatura|Niño e ovos de [[merlo]].]]
Moitas aves defenden activamente un [[territorio (animal)|territorio]] das intromisións dos seus conxéneres durante a época de cría; ao manter o seu territorio aseguran as fontes de alimento para os seus pitos. As especies que non defenden un territorio, como as [[ave mariña|aves mariñas]] ou os [[Cirrio común|cirrio]]s, a miúdo crían en colonias; ao criaren en colonias conséguese certa protección contra os depredadores. Nas colonias, as aves defenden os seus lugares de nidación e a competencia por estes lugares pode ser intensa.<ref>{{Cita publicación periódica  
|autor = Kokko H., Harris M., Wanless S. |ano= 2004 |título= Competition for breeding sites and site-dependent population regulation in a highly colonial seabird, the common guillemot ''Uria aalge''. |url = https://archive.org/details/sim_journal-of-animal-ecology_2004-03_73_2/page/367 |revista= Journal of Animal Ecology |volume= 73 |número= 2 |páxinas= 367-376 |doi=10.1111/j.0021-8790.2004.00813.x |idioma= inglés}}</ref>
[[Ficheiro:Webervogelnst Auoblodge.JPG|miniatura|esquerda|As colonias de cría do ''[[Philetairus socius]]'' encóntranse entre as estruturas máis grandes creadas polas aves.]]
Todas as aves poñen [[ovo amniótico|ovos amnióticos]] con cascas duras compostas maiormente por [[carbonato cálcico]]. Os ovos das especies que aniñan en buratos ou tobos adoitan ser brancos ou de cores claras, mentres que os ovos das que aniñan no chan ou entre a vexetación polo xeral [[camuflaxe|camúflanse]] coa contorna. Hai, con todo, moitas excepcións a esta regra; por exemplo as [[avenoiteiras]] aniñan no chan, pero os seus ovos son brancos e a camuflaxe conséguese pola súa plumaxe. Nas aves que son vítimas dos [[parasitismo de posta|parasitos de posta]] os seus ovos teñen padróns de cor variantes, adaptación que aumenta as probabilidades de descubrir o ovo do parasito no niño, isto á súa vez impulsou unha adaptación nas femias parasitas que axusta as cores dos seus ovos aos dos seus [[Hóspede|hospedadores]].<ref>{{Cita publicación periódica  
|autor = Booker L., Booker M. |ano= 1991 |título= Why Are Cuckoos Host Specific? |revista= Oikos |volume= 57 |número= 3 |páxinas= 301-309 |doi=10.2307/3565958 |idioma= inglés}}</ref>

Os ovos adoitan ser [[incubación dos ovos|incubados]] nun [[niño das aves|niño]]. A maior parte das especies constrúen un niño máis ou menos traballado, que pode ser unha copa, unha bóveda, unha plataforma, un montículo, un tobo ou unha simple escarvadura no chan.<ref name = "Hansell">{{cita libro 
| autor = Hansell M. | editorial = University of Cambridge Press | título = Bird Nests and Construction Behaviour | url = https://archive.org/details/birdnestsconstru0000hans_k2p9 | ano = 2000 | isbn = 0-521-46038-7 | idioma = inglés}}</ref> Algúns niños son, en cambio moi sinxelos; os [[albatros]] poñen os ovos case directamente sobre o chan. A maior parte das aves localizan os seus niños en lugares protexidos e ocultos para evitaren os depredadores, pero nas especies coloniais, que teñen maior capacidade de defensa, os niños sitúanse en zonas máis expostas. Durante a construción, algunhas especies recollen plantas provistas de [[toxina]]s daniñas para os parasitos, o que favorece a supervivencia dos seus pitos,<ref>{{Cita publicación periódica  |autor = Lafuma L., Lambrechts M., Raymond M.  |ano= 2001 |título= Aromatic plants in bird nests as a protection against blood-sucking flying insects? |revista= Behavioural Processes |volume= 56 |número= 2 |páxinas= 113-120 |doi=10.1016/S0376-6357(01)00191-7 |idioma= inglés}}</ref> e a miúdo usan as plumas como [[illamento térmico]].<ref name = "Hansell" /> Varias especies de aves non teñen niños; o [[Uria aalge|arao común]] cría en cantís onde deposita os ovos directamente sobre a rocha, e o [[pingüín emperador]] garda e incuba os seus ovos entre os seus pés e o seu corpo. A ausencia de niños é máis común en especies que aniñan no chan, xa que os seus pitos adoitan ser [[precocidade|precoces]].

A [[incubación dos ovos|incubación]] xeralmente comeza cando se puxo o último ovo e ten a fin de optimizar a súa temperatura para o correcto desenvolvemento do embrión.<ref name = "Gill" /> Nas especies monógamas a incubación adoita ser unha tarefa compartida, mentres que nas especies polígamas o encargado é só un dos proxenitores. A calor dos pais pasa aos ovos a través dunhas zonas concretas do ventre ou do abdome da ave que perderon as plumas e teñen a pel descuberta. A incubación pode ser un proceso que demanda moita enerxía; os albatros adultos, por exemplo, perden ata 83 g de peso por día de incubación.<ref>{{cita libro 
| autor = Warham, J. | editorial = Academic Press | título = The Petrels - Their Ecology and Breeding Systems | ano = 1990 | isbn = 0127354204 | lugar= Londres | idioma = inglés}}</ref> A calor na incubación dos ovos dos [[Megapodiidae]] provén do sol, da descomposición da vexetación ou da calor do chan en zonas volcánicas.<ref>{{cita libro 
| autor = Jones DN, Dekker, René WRJ, Roselaar, Cees S. | editorial = Oxford University Press | título = The Megapodes. Bird Families of the World 3. | ano = 1995 | isbn = 0-19-854651-3 | lugar = Oxford | idioma = inglés}}</ref> Os períodos de incubación varían moito, desde 10 días nos [[cuco]]s, [[Picidae|petos]] e [[paseriforme]]s, ata máis de 80 días nos albatros e nos [[kiwi (ave)|kiwis]].<ref name = "Gill" />

A diversidade de características das aves é grande, ás veces incluso en especies moi relacionadas. Na táboa seguinte compáranse varias características aviarias.<ref name="AnAge">{{cite web|título=AnAge: The animal ageing and longevity database|url=http://genomics.senescence.info/species/|publisher=Human Ageing and Genomics Resources|accessdate=26 de setembro de 2014}}</ref><ref name="ADW">{{cite web|título=Animal diversity web|url=http://animaldiversity.ummz.umich.edu/|publisher=University of Michigan, Museum of Zoology |accessdate=26 de setembro de 2014}}</ref>

{| class="wikitable sortable"
|-
! Especie
! Peso do adulto<br />(gramos)
! Incubación<br />(días)
! Postas<br />(por ano)
! Tamaño da posta
|-
| ''[[Archilochus colubris]]''
| 3
| 13
| 2,0
| 2
|-
| [[Pardal común]]
| 25
| 11
| 4,5
| 5
|-
| ''[[Geococcyx californianus]]''
|  376
| 20
| 1,5
| 4
|-
| ''[[Cathartes aura]]''
| 2.200
| 39
| 1,0
| 2
|-
| ''[[Diomedea immutabilis]]''
| 3.150
| 64
| 1,0
| 1
|-
| ''[[Spheniscus magellanicus]]''
| 4.000
| 40
| 1,0
| 1
|-
| [[Aguia real]]
| 4.800
| 40
| 1,0
| 2
|-
| [[Pavo]]
| 6.050
| 28
| 1,0
| 11
|}

==== Coidado paterno e emancipación ====
[[Ficheiro:Mother shelters goslings.jpg|miniatura|Unha femia de [[ganso do Canadá]] protexe os seus polos da chuvia.]]
Ao saíren da casca, os polos poden ser desde indefensos ata independentes, incluídos varios estados intermedios, segundo a especie. Os que nacen indefensos chámanse [[altricial|altriciais]] ou nidícolas, e adoitan ser pequenos, cegos e estar nus; os polos que nacen máis formados chámanse [[precocidade|precoces]] ou nidífugos, están cubertos de [[penuxe]] e son capaces de seguir os seus pais (como é o caso dos [[anseriformes]] e [[galiformes]]).<ref>{{cita libro | autor =Duellman, William E.; Linda Trueb | editorial =Johns Hopkins University Press | título = Biology of Amphibians | url =https://archive.org/details/biologyofamphibi0000duel | ano = 1994 | isbn =978-0-8018-4780-6 | idioma = inglés}}</ref> Os polos altriciais necesitan a axuda dos seus pais para se [[termorregulación|termorregularen]], e o período de cría dura máis tempo que o dos precoces.

A duración e natureza do coidado parental varía moito entre as diferentes ordes e especies. Nun extremo están os Megapodiidae, que deixan de coidar os seus descendentes após romperen a casca. O polo que acaba de nacer é capaz de saír da casca e do niño sen axuda dos pais e valerse por si mesmo inmediatamente.<ref>{{Cita publicación periódica |autor= Elliott A.  |título= Family Megapodiidae (Megapodes)|publicación= Handbook of the Birds of the World, Volume 2: New World Vultures to Guineafowl |ano= 1994 |editorial= Lynx Edicions |lugar=Barcelona |isbn=978-84-87334-15-3}}</ref> No outro extremo, moitas aves mariñas coidan os seus polos durante longos períodos de tempo. O máis longo é o do ''[[Fregata minor]]'', cuxos polos tardan seis meses en emplumar e son alimentados polos pais durante outros catorce meses máis.<ref>{{cita libro | autor = Metz V.G., Schreiber E.A. |capítulo=Great Frigatebird (''Fregata minor'') |editor=Poole, A. & Gill, F. | editorial =The Birds of North America Inc | título = The Birds of North America, No 681 | ano = 2002 | isbn =0-85661-135-2 | lugar= Filadelfia | idioma = inglés}}</ref>
[[Ficheiro:Ardea herodias at the nest 11.jpg|esquerda|Familia de ''[[Ardea herodias]]'', proxenitores e polos, no seu niño.|miniatura]]

Nalgunhas especies, os dous pais ocúpanse da cría, noutras só un dos sexos carga coa responsabilidade. En ocasións, outros conxéneres, xeralmente parentes próximos, axudan na cría.<ref>{{Cita publicación periódica  
|autor = Ekman J. |ano= 2006 |título= Family living amongst birds. |revista= Journal of Avian Biology |volume= 37 |número= 4 |páxinas= 289-298 |doi=10.1111/j.2006.0908-8857.03666.x |idioma= inglés}}</ref> Este comportamento é bastante común entre os [[córvido]]s e especies afíns como a ''[[Gymnorhina tibicen]]'' ou o xénero ''[[Malurus]]'',<ref>{{cita libro |autor=Cockburn A|editor=Floyd R., Sheppard A., de Barro P.|título=Frontiers in Population Ecology|ano=1996|editorial=CSIRO|lugar=Melbourne|isbn= |páxinas=21–42|capítulo=Why do so many Australian birds cooperate? Social evolution in the Corvida}}</ref> pero observouse tamén en especies tan diferentes como o ''[[Acanthisitta chloris]]'' ou o [[miñato]]. Na maior parte dos grupos animais, o coidado das crías por parte dos machos é raro, porén, nas aves é bastante común, máis do que en calquera outra clase de vertebrados. Aínda que os labores ligados coa reprodución e cría son habitualmente compartidos, en ocasións hai unha división do traballo na que un dos membros da parella realiza toda ou a maior parte dunha tarefa.<ref>{{Cita publicación periódica|apelido=Cockburn|nome=Andrew|ano=2006|título=Prevalence of different modes of parental care in birds |doi=10.1098/rspb.2005.3458 |publicación=Proceedings: Biological Sciences|volume=273|número=1592|páxinas=1375–83|pmid=16777726}}</ref>

O momento no que os polos abandonan o niño varía de xeito moi acusado. Os polos dos [[Alcidae|álcidos]] do xénero ''[[Synthliboramphus]]'', como ''[[Synthliboramphus antiquus]]'', deixan o niño a noite posterior a saíren da casca e seguen os pais até o mar, onde se desenvolven a salvo dos depredadores terrestres.<ref>{{cita libro | autor =Gaston A.J. |capítulo=Ancient Murrelet (''Synthliboramphus antiquus'') |editor=Poole, A. & Gill, F. | editorial =The Academy of Natural Sciences & The American Ornithologists Union | título = The Birds of North America, No 132 | ano = 1994 | lugar = Filadelfia y Washington, D.C. | idioma = inglés}}</ref> Outras especies, como os patos, tamén abandonan o niño cedo. Na maior parte dos casos, os polos abandónano cando son capaces de voar. Logo de deixaren o niño, hai especies, como os [[albatros]], que non continúan a coidar da niñada, mentres que outras continúan a os alimentar.<ref>{{Cita publicación periódica |autor = Schaefer HC, Eshiamwata GW, Munyekenye FB, Bohning-Gaese K  |ano= 2004 |título= Life-history of two African ''Sylvia'' warblers: low annual fecundity and long post-fledging care. |revista= Ibis |volume= 146 |número= 3 |páxinas= 427-437 |doi=10.1111/j.1474-919X.2004.00276.x |idioma= inglés}}</ref> Os xuvenís poden tamén seguir os pais durante a primeira [[Migración das aves|migración]].<ref>{{Cita publicación periódica |autor = Alonso JC, Bautista LM, Alonso JA  |ano= 2004 |título= Family-based territoriality vs flocking in wintering common cranes ''Grus grus''. |revista= Journal of Avian Biology |volume= 35 |número= 5 |páxinas= 434-444 |doi=10.1111/j.0908-8857.2004.03290.x |idioma= inglés}}</ref>

==== Parasitismo de posta ====
{{Artigo principal|Parasitismo de posta}}
[[Ficheiro:Reed warbler cuckoo.jpg|miniatura|upright|dereita|[[Folosa das canaveiras]] criando un [[cuco|cuco común]], un parasito de posta.]]

O [[parasitismo de posta]], no que unha especie deixa os seus ovos entre os doutra especie para que esta os críe, é máis común entre as aves que en calquera outro tipo de organismo.<ref name = "brood">{{cita libro | autor = Davies N. | editorial =T. & A. D. Poyser | título = Cuckoos, Cowbirds and other Cheats | url = https://archive.org/details/cuckooscowbirdso0000davi | ano = 2000 | isbn =0-85661-135-2 | lugar = Londres | idioma = inglés}}</ref> Despois de que a ave parasita deposite os seus ovos no niño doutra, polo xeral son aceptados e criados polos pais adoptivos a expensas da súa propia niñada. Entre as especies que usan este modo de parasitismo hai unhas que son incapaces de sacaren adiante unha niñada propia e por iso están obrigadas a parasitar, e hai outras que en ocasións poñen os seus ovos en niños de individuos da súa mesma especie para incrementar o seu rendemento reprodutivo, mesmo aínda que criasen os seus propios pitos.<ref>{{Cita publicación periódica  
|autor =Sorenson M. |ano= 1997 |título= Effects of intra- and interspecific brood parasitism on a precocial host, the canvasback, ''Aythya valisineria''. |revista= Behavioral Ecology |volume= 8 |número= 2 |páxinas= 153-161 |url=http://beheco.oxfordjournals.org/cgi/reprint/8/2/153.pdf |dataacceso=19 de abril de 2009 |idioma= inglés}}</ref> Unhas cen especies, entre as que se inclúen [[Indicatoridae]], [[Icteridae]], [[Estrildidae]] e ''[[Heteronetta atricapilla]]'' son parasitos obrigados, aínda que os máis famosos son os [[Cuculidae|cucos]].<ref name = "brood" /> Nalgúns parasitos de posta, os seus ovos eclosionan antes que os do hospedador, o que lle permite ao parasito destruír os ovos empurrándoos fóra do niño ou matar os pitos que tiveron menos tempo para se desenvolveren; isto asegúralles que toda a comida que traian os pais-hospedadores sexa para eles.<ref>{{Cita publicación periódica  
|autor =Spottiswoode C., Colebrook-Robjent J. |ano= 2007 |título= Egg puncturing by the brood parasitic Greater Honeyguide and potential host counteradaptations. |revista= Behavioral Ecology |volume= 18 |número= 4 |páxinas= 792-799 |url=http://beheco.oxfordjournals.org/cgi/content/full/18/4/792 |dataacceso=19 de abril de 2009 |doi=10.1093/beheco/arm025 |idioma= inglés}}</ref>

== Ecoloxía ==
[[Ficheiro:Pinzón azul de Gran Canaria (macho), M. A. Peña.jpg|miniatura|O ''[[Fringilla polatzeki]]'' de Gran Canaria, exemplo dunha especie ligada a un hábitat específico, neste caso os piñeirais de ''[[Pinus canariensis]]''.]]
As aves ocupan un amplo espectro de nichos ecolóxicos.<ref name="flycatcher" /> Mentres algunhas aves son xeneralistas, outras están altamente especializadas no seu hábitat ou na súa alimentación. Mesmo nun só hábitat, por exemplo un bosque, os nichos ecolóxicos ocupados por diferentes aves varían; algunhas especies aliméntanse na copa das árbores, outras por baixo do dosel arbóreo, e algunhas no chan do bosque. As aves forestais poden ser [[insectívora]]s, [[fruxívora]]s e [[nectarívora]]s. As [[ave acuática|aves acuáticas]] polo xeral aliméntanse pescando, comendo plantas acuáticas, ou como [[cleptoparasitismo|cleptoparasitas]]. As [[ave de presa|aves de presa]] están especializadas en cazar mamíferos, outras aves e outros animais, mentres que os voitres son aves [[preeira]]s especializadas.

Algunhas aves nectarívoras son importantes [[polinizador]]as, e moitas especies fruxívoras xogan un papel chave na [[zoocoria|dispersión das sementes]].<ref name="Clout">{{Cita publicación |autor= Clout M. & Hay J. |ano= 1989 |título= The importance of birds as browsers, pollinators and seed dispersers in New Zealand forests. |revista= New Zealand Journal of Ecology |volume= 12 |páxinas= 27-33 |url= http://www.newzealandecology.org/nzje/free_issues/NZJEcol12_s_27.pdf |dataacceso= 19 de abril de 2009 |lingua= inglés |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20090325235708/http://www.newzealandecology.org/nzje/free_issues/NZJEcol12_s_27.pdf |dataarquivo= 25 de marzo de 2009 }}</ref> As plantas e as aves que as polinizan, a miúdo [[coevolución|coevolucionan]],<ref>{{Cita publicación |autor=Stiles F. |ano= 1981 |título= Geographical Aspects of Bird–Flower Coevolution, with Particular Reference to Central America. |revista= Annals of the Missouri Botanical Garden |volume= 68 |número=2 |páxinas= 323-351 |doi=10.2307/2398801 |lingua=inglés}}</ref> e nalgúns casos o principal polinizador da planta é o único capaz de chegar ao seu [[néctar]].<ref>{{Cita publicación
 |autores=Temeles E., Linhart E., Masonjones M., Masonjones H. |ano=2002 |título= The Role of Flower Width in Hummingbird Bill Length–Flower Length Relationships. |revista= Biotropica |volume= 34 |número=1 |páxinas=68-80 |url=http://www.amherst.edu/~ejtemeles/Temeles%20et%20al%202002%20biotropica.pdf |dataacceso=19 de abril de 2009 |lingua=inglés}}</ref>

As aves son importantes na ecoloxía das illas. Alcanzan illas onde os mamíferos non puideron chegar; nestas illas as aves desempeñan roles ecolóxicos que en zonas continentais ocupan animais de maior tamaño. Por exemplo, en [[Nova Zelandia]] as [[Moa (ave)|moas]] eran importantes [[ramoneador]]as e fruxívoras, como o son o ''[[Hemiphaga novaeseelandiae]]'' e o ''[[Callaeas cinerea]]'' na actualidade.<ref name = "Clout" /> Hoxe en día as plantas en Nova Zelandia manteñen as adaptacións defensivas que desenvolveron para protexerse das extintas moas.<ref>{{Cita publicación |autor=Bond W., Le W., Craine J. |ano=2004 |título=Plant structural defences against browsing birds: a legacy of New Zealand's extinct moas. |revista= Oikos |volume= 104 |número=3 |páxinas=500-508 |doi=10.1111/j.0030-1299.2004.12720.x |lingua=inglés}}</ref> As aves mariñas tamén afectan a ecoloxía das illas en que nidifican, sobre todo a través da concentración e acumulación de grandes cantidades de [[guano]], que enriquecen con nutrientes os chans,<ref>{{Cita publicación |autores=Wainright S., Haney J., Kerr C., Golovkin A., Flint M. |ano=abril 1998 |título=Utilization of nitrogen derived from seabird guano by terrestrial and marine plants at St. Paul, Pribilof Islands, Bering Sea, Alaska. |revista=Marine Ecology |volume=131 |número=1 |páxinas=63-71 |url=http://www.springerlink.com/index/DN8D70RYM7TUF42P.pdf |dataacceso=19 de abril de 2009 |doi=10.1007/s002270050297 |lingua=inglés |url-morta=yes |dataarquivo=28 de marzo de 2020 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20200328130628/http://www.springerlink.com/index/DN8D70RYM7TUF42P.pdf }}</ref> e os mares circundantes.<ref>{{Cita publicación |autores=Bosman A. & Hockey A. |ano=1986 |título= Seabird guano as a determinant of rocky intertidal community structure. |revista=Marine Ecology Progress Series |volume= 32 |páxinas=247-257 |url=http://www.int-res.com/articles/meps/32/m032p247.pdf |dataacceso=19 de abril de 2009 |lingua=inglés}}</ref>

== Saúde ==
Os [[parasito]]s máis correntes das aves pertencen aos grupos dos [[Acari|ácaros]], os [[Ischnocera|piollos aviarios]] e os [[verme]]s. Outros parasitos microscópicos, como [[Fungo (bioloxía)|fungo]]s, [[protozoo]]s, [[bacteria]]s e [[virus]], tamén lles provocan enfermidades.
[[Ficheiro:Dermanyssus-gallinae.jpg|miniatura|''[[Dermanyssus gallinae]]'', un ácaro das galiñas.]]
Polo menos 2500 especies de ácaros repartidos en 40 familias viven en relación estreita coas aves, ocupan os seus niños, as súas plumas, ou mesmo os seus bicos, como certos ácaros dos [[Trochilidae|colibrís]]. Estes ácaros poden ter unha relación simplemente [[comensalismo|forética]] ou poden perturbar ás súas hospedadoras e provocarlles desnutrición, pero poden tamén ser verdadeiros parasitos como ''[[Dermanyssus]]'' e ''[[Ornithonyssus]]''. Todas as especies de aves están afectadas, incluso os [[pingüín]]s portan [[carracha]]s.<ref name=Ritchison>{{Cita publicación |apelido=Ritchison |nome=Gary |título=Avian Reproduction: Nests |editorial=Department of Biological Sciences Eastern Kentucky University  |url=http://people.eku.edu/ritchisong/birdnests.html |lingua=inglés |dataacceso=28 de marzo de 2009}}</ref> O modo de vida dunha carracha de ave depende, por suposto, da súa especie; con todo, a larva vive polo común no niño. Os ácaros teñen ciclos de reprodución curtos e son capaces de multiplicarse moi rapidamente. Algúns ácaros nútrense de pel morta, outros como os dos colibrís, fanse transportar de flor en flor e nútrense de néctar. Nos niños, mesmo se descubriron carrachas ananas parasitas de carrachas aviarias.<ref name=Ritchison />
[[Ficheiro:Cacatua galerita -illness-8.jpg|miniatura|esquerda|''[[Cacatua galerita]]'' afectada da [[Enfermidade do bico e as plumas dos psitaciformes|enfermidade do bico e as plumas]].]]
Un número moi importante de carrachas pode prexudicar á niñada e mesmo á vida dos pitos. Polo tanto, certos estudos poderían suxerir que este [[comensalismo]] non é unicamente desfavorable ás aves.<ref name= Ritchison />
Os piollos das aves ([[Ischnocera]]) infestan, a maioría de ocasións, a unha especie concreta.
Varias especies de [[Platyhelminthes|platihelmintos]], entre os cales están os [[Cestoda|cestodos]], ou os [[Trematoda|trematodos]], poden infectar as aves que os poden transportar dun continente a outro. Por exemplo, as [[ave mariña|aves mariñas]], ao comer os [[Cerastoderma|berberechos]], favorecen un parasitismo de trematodos (xéneros ''[[Meiogymnophalus]]'', ''[[Himasthla]]'', etc.) que poden logo afectar a varias especies de hospedadores, xa sexan aves ou outros moluscos.<ref>{{Cita web |autores= Dabouineau L., Oubella R., Le Goff C |título=Les Pathogènes parasites des coques |editor= Université Catholique de l’Ouest |url=http://web.archive.org/web/http://www.uco-bn.fr/dummy-3.6.2/fileadmin/template/main/Recherche%20et%20Documentation/Pathogènes.htm |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=francés}}</ref>

Ademais de parasitos, as aves poden sufrir outras enfermidades infecciosas como:
{|cellspacing=10|
|valign="top"|
* [[Paludismo aviario]]
* [[Enfermidade de Newcastle]]
* [[Micoplasmose]]
|valign="top"|
* [[Cólera dos pitos]] ou aviario
* [[Enfermidade de Gumboro]]
|valign="top"|
* [[Laringotraqueitis das aves]]
* [[Varíola aviar]] (forma diftérica)
|valign="top"|
* [[Enfermidade do bico e as plumas das psitaciformes]] (PBFD)
* [[Dilatación do proventrículo]] (PSD)
|valign="top"|
* [[Candidíase aviar]]
* [[Asperxilose]]
|}

== Relación co home ==
[[Ficheiro:Singing bird box by Frères Rochat, circa 1810.jpg|miniatura|[[Caixa de paxaro cantor autómata]], un exemplo do interese humano por esta clase do reino animal, neste caso emulando á natureza cunha versión mecánica.]]
Dado que as aves son animais moi visibles e moi comúns, os humanos tiveron unha intensa relación con elas desde o comezo da humanidade.<ref>{{Cita libro|apelidos=Bonney |nome=Rick |apelido2= Rohrbaugh, Jr. |nome2= Ronald |título=Handbook of Bird Biology |url=https://archive.org/details/handbookofbirdbi0000unse |lugar= Princeton, NJ |editorial=Princeton University Press |ano=2004 |edición= 2ª |isbn=0-938-02762-X}}</ref> Algunhas veces estas relacións son [[Mutualismo|mutualísticas]], como a existente entre os [[Indicatóridos]] e pobos africanos como os [[borana]] que se axudan destas aves á hora de colleitar mel.<ref>{{Cita publicación |autor=Dean W., Siegfried R., MacDonald I. |ano=1990 |título=The Fallacy, Fact, and Fate of Guiding Behavior in the Greater Honeyguide |revista=Conservation Biology |volume=4 |número=1 |páxinas=99-101 |url=http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1111/j.1523-1739.1990.tb00272.x |doi=10.1111/j.1523-1739.1990.tb00272.x |dataacceso=21 de abril de 2009 |lingua=inglés |data= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191017041233/http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1111/j.1523-1739.1990.tb00272.x |dataarquivo=17 de outubro de 2019 |urlmorta=yes }}</ref> Noutras ocasións a relación pode ser de [[comensalismo]], situación que se dá cando unha especie se beneficia das actividades humanas, por exemplo o [[pardal común]].<ref>{{Cita publicación |autor=Singer R., Yom-Tov E. |ano=1988 |título= The Breeding Biology of the House Sparrow ''Passer domesticus'' in Israel. |revista=Ornis Scandinavica |volume= 19 |páxinas=139-144 |doi=10.2307/3676463 |lingua=inglés}}</ref> Moitas especies convertéronse en pragas economicamente significativas para a agricultura,<ref>{{Cita publicación |autor=Dolbeer R. |ano=1990 |título= Ornithology and integrated pest management: Red-winged blackbirds ''Agleaius phoeniceus'' and corn. |url=https://archive.org/details/sim_ibis_1990-04_132_2/page/309 |revista=Ibis |volume= 132 |número=2 |páxinas=309-322 |lingua=inglés}}</ref> e algunhas xeran riscos para a aviación.<ref>{{Cita publicación |autor=Dolbeer R., Belant J., Sillings J. |ano=1993 |título= Shooting Gulls Reduces Strikes with Aircraft at John F. Kennedy International Airport |revista=Wildlife Society Bulletin |volume= 21 |páxinas=442-450 |lingua=inglés}}</ref> As actividades humanas tamén prexudicaron ás aves, e extinguiron e puxeron en perigo de extinción a numerosas especies.

=== Relixión, folclore e cultura ===
[[Ficheiro:FishingCormorants.jpg|miniatura|O uso de [[corvo mariño|corvos mariños]] por pescadores asiáticos está en declive pronunciado, pero sobrevive nalgunhas áreas como atracción turística.]]
As aves xogan papeis prominentes e diversos no [[folclore]], a [[relixión]] e a cultura popular. Na relixión, as aves poden servir tanto como mensaxeiras, representantes ou portadoras dunha [[deidade]], coma no culto de [[Makemake]], en que os [[Tangata Manu]] da [[Illa de Pascua]] servían de xefes,<ref>{{Cita publicación |autor=Routledge S., Routledge K. |ano=1917 |título=The Bird Cult of Easter Island |revista=Folklore |volume= 28 |número=4 |páxinas=337-355 |lingua=inglés}}</ref> ou como asistentes, como no caso de [[Hugin e Munin]], dous [[Corvus corax|corvos]] que bisbaban as novas ao oído do [[mitoloxía nórdica|deus noruegués]] [[Odín]].<ref>{{Cita publicación |autor=Chappell J. |ano=2006 |título=Living with the Trickster: Crows, Ravens, and Human Culture |revista=PLoS Biol |volume=4 |número=1:e14 |doi=10.1371/journal.pbio.0040014 |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1326277 |dataacceso=21 de abril de 2009 |lingua=inglés |data-arquivo=14 de abril de 2006 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20060414000954/http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1326277 |url-morta=yes }}</ref> Tamén poden servir de símbolos relixiosos, como cando [[Xonás]] (hebreo: יוֹנָה,, pomba) corporizaba o medo, a pasividade, o queixume, e a beleza, asociados tradicionalmente ás pombas.<ref>{{Cita publicación |autor=Hauser A. |ano=1985 |título= Jonah: In Pursuit of the Dove |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-biblical-literature_1985-03_104_1/page/21 |revista=Journal of Biblical Literature |volume= 104 |número=1 |páxinas=21-37 |doi=10.2307/3260591 |lingua=inglés}}</ref> As aves foron por si mesmas deificadas, como no caso do [[Pavo cristatus|pavón común]], que é percibido como a nai terra polos [[drávida]]s da [[India]].<ref>{{Cita publicación |autor=Nair P. |ano=1974 |título= The Peacock Cult in Asia |revista=Asian Folklore Studies |volume= 33 |número=2 |páxinas=93-170 |doi=10.2307/1177550 |lingua=inglés}}</ref> Algunhas aves foron percibidas tamén como monstros, como o mitolóxico [[Roc]] e o [[Pouakai]] lendario dos [[maorí]]s, unha ave xigante capaz de levantar en voo a humanos.<ref>{{Cita libro |título=Extinct Birds of New Zealand |autor=Tennyson A., Martinson P. |ano= 2006 |editorial=Te Papa Press |localización=Wellington |isbn=978-0-909010-21-8 }}</ref>

As aves foron representadas na cultura e a arte desde tempos prehistóricos, cando eran [[pintura rupestre|pintadas en covas]].<ref>{{Cita publicación |autor=Meighan C. |ano=1966 |título= Prehistoric Rock Paintings in Baja California |url=https://archive.org/details/sim_american-antiquity_1966-01_31_3/page/372 |revista=American Antiquity |volume= 31 |número=3 |páxinas=372-392 |doi=10.2307/2694739 |lingua=inglés}}</ref> Foron usadas logo como arte e deseños relixiosos ou simbólicos, como o magnífico [[Trono do Pavón]] dos [[Mongol|mogois]] e os emperadores de [[Persia]].<ref>{{Cita publicación |autor=Clarke C.P. |ano=1908 |título= A Pedestal of the Platform of the Peacock Throne |revista=The Metropolitan Museum of Art Bulletin |volume= 3 |número=10 |páxinas=182-183 |doi=10.2307/3252550 |lingua=inglés}}</ref> Co aumento do interese científico polas aves, encargáronse moitas pinturas de aves para libros. Un dos pintores de aves máis famoso foi [[John James Audubon]], cuxas obras de aves norteamericanas tiveron un grande éxito comercial en Europa, e quen logo prestou o seu nome á [[National Audubon Society]].<ref>{{Cita publicación |autor=Boime A. |ano=1999 |título= John James Audubon, a birdwatcher's fanciful flights |revista=Art History |volume= 22 |número=5 |páxinas=728-755 |doi=10.1111/1467-8365.00184 |lingua=inglés}}</ref> As aves son tamén personaxes importantes na [[poesía]]; por exemplo, [[Homero]] incorporou aos [[rousinol|rousinois]] na súa ''[[Odisea]]'', e [[Catulo]] usou ao pardal como un símbolo erótico no seu ''[[Catullus 2]]''.<ref>{{Cita publicación |autor=Chandler A. |ano=1934 |título= The Nightingale in Greek and Latin Poetry |url=https://archive.org/details/sim_classical-journal_1934-11_30_2/page/78 |revista=The Classical Journal |volume=30 |número=2 |páxinas=78-84 |lingua=inglés}}</ref>

En galego, existen algúns nomes de aves con sentido metafórico para describir ou representar comportamentos e características humanas. Pero as percepcións dunha mesma ave a miúdo varían entre distintas culturas. Os [[bufo]]s asócianse coa mala sorte, a [[bruxaría]] e a [[morte]] en zonas de [[África]],<ref>{{Cita libro |autor=
Enriquez P.L., Mikkola H. |capítulo=Comparative study of general public owl knowledge in Costa Rica, Central America and Malawi, Africa |ano=1997 |título= Biology and conservation of owls of the Northern Hemisphere. General Technical Report NC-190 |editor=J.R. Duncan, D.H. Johnson, T.H. Nicholls |páxinas=160-166 |lingua=inglés |editorial=USDA Forest Service |localización=St. Paul, Minnesota}}</ref> pero están relacionados coa sabedoría en gran parte de [[Europa]].<ref>{{Cita web |título=Owls in Mythology and Culture |autor=Lewis D.P |url=http://www.owlpages.com/articles.php?section=Owl+Mythology&título=Myth+and+Culture |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=inglés}}</ref> As [[bubela]]s eran consideradas sagradas no [[Antigo Exipto]], e símbolos de virtude en [[Persia]], pero eran percibidas como ladroas en gran parte de [[Europa]], e como presaxio de guerra en [[Escandinavia]].<ref>{{Cita publicación |autor=Dupree N. |ano=1974 |título= An Interpretation of the Role of the Hoopoe in Afghan Folklore and Magic |revista=Folklore |volume=85 |número=3 |páxinas=173-193 |lingua=inglés}}</ref>

=== Importancia económica ===
[[Ficheiro:Industrial-Chicken-Coop.JPG|miniatura|esquerda|Granxa intensiva de [[galiña]]s.]]
As [[ave doméstica|aves domésticas]] criadas para carne e ovos, tamén chamadas [[aves de curral]], son a maior fonte de [[proteína]] animal na alimentación humana: en 2003, producíronse 76 millóns de toneladas de carne de aves e 61 millóns de toneladas de ovos en todo o mundo.<ref>{{Cita web |título=Shifting protein sources: Chapter 3: Moving Up the Food Chain Efficiently |autor=Lester B.R |url=http://www.earth-policy.org/Books/Out/Ote3_3.htm |publicación=Earth Policy Institute |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=inglés |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080430212726/http://www.earth-policy.org/Books/Out/Ote3_3.htm |dataarquivo=30 de abril de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> Os [[Galiña|pitos]] son a maior proporción da carne de aves domésticas que se consomen, aínda que [[pavo]]s, [[pato]]s e [[ganso]]s son tamén relativamente comúns. Moitas especies de aves son cazadas pola súa carne. A cazaría de aves é principalmente unha actividade recreativa, pero en áreas pouco desenvolvidas a caza segue achegando parte da dieta. As especies [[cinexética]]s de aves máis importantes de [[América do Sur]] e [[América do Norte|do Norte]] son as [[Anatidae|anátidas]], pero tamén se cazan moito os [[Phasianidae|faisáns]], [[Meleagris|pavos silvestres]], [[Coturnix|paspallás]], [[Columbidae|pombas]], [[Perdicinae|perdices]], e paxaros dos xéneros [[Tetraonidae]], [[Gallinago]] e [[Scolopax]].<ref>{{Cita publicación |autor=Simeone A., Navarro X. |ano=2002 |título=Human exploitation of seabirds in coastal southern Chile during the mid-Holocene |revista=Rev. chil. hist. nat |volume=75 |número=2 |páxinas=423-431 |url=http://www.scielo.cl/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0716-078X2002000200012&lng=es&nrm=iso&tlng=en |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=inglés}}</ref> A caza de pitos de [[Puffinus|pardelas]] (''muttonbirding'') é popular en Australia e Nova Zelandia.<ref>{{Cita publicación |autor=Hamilton S. |ano=2000 |título=How precise and accurate are data obtained using. an infra-red scope on burrow-nesting sooty shearwaters ''Puffinus griseus''? |revista=Marine Ornithology |volume=28 |número=1 |páxinas=1-6 |url=http://www.marineornithology.org/PDF/28_1/28_1_1.pdf |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=inglés}}</ref> Aínda que algunha cazaría, como a de pichóns de pardelas, poida ser sustentable, a caza levou á extinción ou á ameaza de extinción a decenas de especies.<ref>{{Cita publicación |autor=Keane A., Brooke M.D., Mcgowan P.J.K. |ano=2005 |título=Correlates of extinction risk and hunting pressure in gamebirds (Galliformes) |url=https://archive.org/details/sim_biological-conservation_2005-11_126_2/page/216 |revista=Biological Conservation |volume=126 |número=2 |páxinas=216-233 |doi=10.1016/j.biocon.2005.05.011 |lingua=inglés}}</ref>

Outros produtos de aves comercialmente valiosos inclúen as plumas (especialmente a [[penuxe]] de gansos e patos), usados no illamento de roupas e acolchado de camas, e o guano (as feces das aves), que é unha rica fonte de [[Fósforo (elemento)|fósforo]] e [[nitróxeno]]. A [[Guerra do Pacífico (1879-1883)|Guerra do Pacífico]], chamada ás veces Guerra do Guano, librouse en parte polo control de grandes depósitos desta substancia.<ref>{{Cita web |autor=World History at KMLA |título=The Guano War of 1865-1866 |url=http://www.zum.de/whkmla/military/19cen/guanowar.html |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=inglés}}</ref>

As aves foron domesticadas por humanos como [[animal de compañía|mascotas]] e para propósitos prácticos. Aves coloridas como os [[Psittaciformes|papagaios]] e as [[Sturnidae]] son criadas en cativerio e mantidas como animais de compañía, práctica que levou ao [[Comercio de animais salvaxes|tráfico ilegal]] dun número de especies ameazadas.<ref>{{Cita publicación |autor=Cooney R., Jepson P. |ano=2006 |título=The international wild bird trade: what's wrong with blanket bans? |revista=Oryx |volume=40 |número=1 |páxinas=18-23 |url=http://journals.cambridge.org/production/action/cjoGetFulltext?fulltextid=409231 |doi=10.1017/S0030605306000056 |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=inglés}}</ref> Os [[falconidae|falcóns]] e [[Phalacrocorax|corvos mariños]] foron desde moi antigo usados para a caza ([[cetraría]]) e a pesca respectivamente. A [[pomba mensaxeira]], usada polo menos desde o ano 1 d.C, seguiu sendo importante até épocas tan recentes como a [[segunda guerra mundial]]. Hoxe en día, tales actividades son máis comúns como afección, entretemento, turismo,<ref>{{Cita publicación |autor=Manzi M. |ano=2002 |título=Cormorant fishing in Southwestern China: a Traditional Fishery under Siege. (Geographical Field Note) |revista=Geographic Review |volume=92 |número=4 |páxinas=597-603 |url=http://findarticles.com/p/articles/mi_go1895/is_200210/ai_n8674873 |doi=10.1017/S0030605306000056 |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=inglés |urlarquivo=https://archive.today/20120529004902/http://findarticles.com/p/articles/mi_go1895/is_200210/ai_n8674873/ |dataarquivo=29 de maio de 2012 }}</ref> ou deporte, como nas [[carreira de pombas|carreiras de pombas]].

Os entusiastas afeccionados chamados [[observación de aves|observadores de aves]] cóntanse por millóns.<ref>{{Cita libro |autor=Pullis La Rouche, G. |ano=2006 |capítulo=Birding in the United States: a demographic and economic analysis |título=Waterbirds around the world |editor=G.C. Boere, C.A. Galbraith & D.A. Stroud |páxinas=841-846 |doi=10.1016/j.biocon.2005.05.011 |lingua=inglés |urlcapítulo=http://www.jncc.gov.uk/PDF/pub07_waterbirds_part6.2.5.pdf |dataacceso=24 de abril de 2009 |editorial=The Stationery Office |localización=Edimburgo |isbn=0 11 497333 4 |data-arquivo=04 de marzo de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110304124708/http://www.jncc.gov.uk/PDF/pub07_waterbirds_part6.2.5.pdf |url-morta=yes }}</ref> Moitas persoas poñen comedeiros de aves preto das súas vivendas para atraer varias especies. A alimentación para aves converteuse nun negocio multimillonario. Por exemplo, estímase que o 75&nbsp;% das amas de casa de Gran Bretaña prové alimento para as aves nalgún momento durante o inverno.<ref>{{Cita publicación |autor=Chamberlain D.E., Vickery J.A., Glue D.E., Robinson R.A., Conway G.J., Woodburn R.J.W., Cannon A.R. |ano=2005 |título=Annual and seasonal trends in the use of garden feeders by birds in winter |revista=Ibis |volume=147 |número=3 |páxinas=563-575 |doi=10.1111/j.1474-919x.2005.00430.x |url=http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1474-919x.2005.00430.x |dataacceso=24 de abril de 2009 |lingua=inglés |data= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190115132504/http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1474-919x.2005.00430.x |dataarquivo=15 de xaneiro de 2019 |urlmorta=yes }}</ref>

=== Enfermidades transmitidas por aves ===
As aves poden xogar un rol sanitario importante ao ser [[vector epidemiolóxico|vectores]] de enfermidades humanas, ao propagalas a longas distancias, como a [[psitacose]], [[salmonelose]], [[campilobacteriose]], [[micobacteriose]]s ([[tuberculose]] aviaria), [[gripe aviaria]], [[xiardíase]], e [[criptosporidiose]].<ref>{{Cita publicación |autor= Reed, Kurt D. Jennifer K. Meece, James S. Henkel, e Sanjay K. Shukla |ano= 2003 |título= Birds, Migration and Emerging Zoonoses: West Nile Virus, Lyme Disease, Influenza A and Enteropathogens |revista= Clinical Medicine and Research |volume= 1 |número= 1 |páxinas= 5-12 |url= http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1069015 |dataacceso= 28 de marzo de 2009 |lingua= inglés |data-arquivo= 27 de maio de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20200527144020/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1069015/ |url-morta= yes }}</ref> Por iso estas se estudan esas [[zoonose]]s e vixíase a súa propagación coidadosamente. O descubrimento de reservorios de enfermidades aviarias pode levar ás autoridades locais a tomar medidas radicais respecto das aves de curral, o cal pode representar un forte impacto económico. Así en setembro de 2007, 205&nbsp;000 aves foron sacrificadas en [[Baviera]],<ref>{{Cita publicación |autor=Planète mag |título=Grippe aviaire : 205.000 canards abattus en Allemagne |url=http://www.planete-mag.fr/Grippe-aviaire-encore-205-000-canards-abattus-en-Baviere_a262.html |data=10 de setembro de 2007 |dataacceso=28 de marzo de 2009 |lingua=francés |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090213110005/http://www.planete-mag.fr/Grippe-aviaire-encore-205-000-canards-abattus-en-Baviere_a262.html |dataarquivo=13 de febreiro de 2009 |revista= |urlmorta=yes }}</ref> e outras 160&nbsp;000 en [[Bangladés]] en xuño de 2007,<ref>{{Cita publicación |autor=Diariosalud.net |título=Decimoquinta muerte por gripe aviar en Egipto |url=http://www.diariosalud.net/content/view/4325/413/ |data=11 de xuño de 2007 |dataacceso=28 de marzo de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080821210042/http://www.diariosalud.net/content/view/4325/413/ |dataarquivo=21 de agosto de 2008 |revista= |urlmorta=yes }}</ref> tralo descubrimento da cepa da gripe aviaria, entre outros exemplos. Certas enfermidades poden ser máis específicas dunha orde, como a [[enfermidade de Pacheco]] producida por un [[herpesvirus]] en [[Psittaciformes]].<ref>{{Cita web |autor=AnimauxExotiques.com |título=Maladie de pachéco |url=http://www.animauxexotiques.com/oiseaux/maladies/pacheco.htm |dataacceso=10 de abril de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090707073101/http://www.animauxexotiques.com/oiseaux/maladies/pacheco.htm |dataarquivo=07 de xullo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref>
[[Ficheiro:New Zealand Kakapo Felix.jpg|210px|miniatura|O ''[[Strigops habroptila]]'', con tan só 91 exemplares,<ref>{{Cita publicación |autor=Mussen, D |título=Kakapo back to nest after 21 years |data=5 de marzo de 2009 |url=http://www.stuff.co.nz/national/1394366 |publicación=Sunday Star-Times |dataacceso=20 de abril de 2009 |lingua=inglés}}</ref> é unha das [[aves ameazadas|aves máis ameazadas]] do mundo.]]

=== Na música ===
{{AP|Aves na música}}
Na música, o canto das aves influíu en compositores e músicos de varias maneiras: pódense inspirar no seu canto; intencionadamente poden imitar cancións de aves nunha composición, como fixeron [[Vivaldi]], [[Olivier Messiaen|Messiaen]] e [[Beethoven]], xunto con moitos compositores posteriores; poden incorporar gravacións de aves ás súas obras, como fixo primeiro [[Ottorino Respighi]] e despois [[Einojuhani Rautavaara]]<ref>{{Cita web|url=http://composers.musicfinland.fi/musicfinland/pdffiles.nsf/0/8456408AE3BD561CC2257E0D003EEAC9/$FILE/Rautavaara%20-%20Cantus%20Arcticus_ok.pdf|páxina-web=Internet Archive|título=Partitura de Cantus Arcticus|data-acceso=|data-arquivo=08 de decembro de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20151208125041/http://composers.musicfinland.fi/musicfinland/pdffiles.nsf/0/8456408AE3BD561CC2257E0D003EEAC9/$FILE/Rautavaara%20-%20Cantus%20Arcticus_ok.pdf|url-morta=unfit}}</ref>; ou como [[Beatrice Harrison]], [[David Rothenberg]], poden cantar duetos con aves.<ref>{{cite journal |author=Head, Matthew |título=Birdsong and the Origins of Music |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-the-royal-musical-association_1997_122_1/page/1 |journal=Journal of the Royal Musical Association |volume=122 |issue=1 |year=1997 |pages=1–23 |doi=10.1093/jrma/122.1.1}}</ref><ref>{{cite book|author=Clark, Suzannah |year=2001 |título=Music Theory and Natural Order from the Renaissance to the Early Twentieth Century |publisher=Cambridge University Press |isbn=0-521-77191-9}}</ref><ref name=ledger>{{cite news |last=Reich |first=Ronni |título=NJIT professor finds nothing cuckoo in serenading our feathered friends |url=http://www.nj.com/entertainment/music/index.ssf/2010/10/njit_professor_finds_nothing_c.html |accessdate=19 de xuño de 2011 |newspaper=Star Ledger |date=15 de outubro de 2010}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Taylor |first=Hollis |date=21-03-2011 |título=Composers' Appropriation of Pied Butcherbird Song: Henry Tate's "undersong of Australia" Comes of Age |url=http://www.jmro.org.au/index.php/mca2/article/view/43 |journal=Journal of Music Research Online |volume=2 }}</ref>

=== Conservación ===
{{AP|Conservación das aves}}
Os humanos tiveron un grande impacto sobre moitas especies de aves. As actividades humanas permitiron nalgúns casos expandir drasticamente o seu territorio a algunhas especies; outras, en cambio, reduciron a súa área de distribución, o que conduciu a moitas [[extinción de especies|extincións]]. Desde o século XVII extinguíronse máis de 120 especies de aves,<ref name=full>{{Cita libro |autor= Fuller E. |título=Extinct Birds |editorial= Oxford University Press |localización= Nova York |data=2000 |isbn=0-19-850837-9}}</ref> aínda que as extincións máis dramáticas causadas polo home ocorreron durante a colonización humana das illas de [[Melanesia]], [[Polinesia]] e [[Micronesia]] no [[océano Pacífico]], durante a cal se estima que se extinguiron de 750 a 1800 especies de aves.<ref name=stea>{{Cita libro |autor= Steadman D. |título=Extinction and Biogeography in Tropical Pacific Birds |editorial= [[University of Chicago Press]] |data=2006 |isbn=978-0-226-77142-7}}</ref> Moitas poboacións de aves están en declive en todo o mundo; en condición de [[especie ameazada|ameazadas]] cóntanse 1253 especies (ano 2011) nas listas de [[Birdlife International]] e a [[Unión Internacional para a Conservación da Natureza|UICN]].<ref name=bli>{{Cita web |título=Many bird species are close to extinction |autor=[[Birdlife International]] |url=http://www.birdlife.org/datazone/sowb/state/STATE2 |dataacceso=7 de novembro de 2011 |idioma=inglés |data-arquivo=11 de xaneiro de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120111102110/http://www.birdlife.org/datazone/sowb/state/STATE2 |url-morta=yes }}</ref> A causa máis frecuentemente citada involucra a perda de hábitat.<ref name=norr>{{Cita libro |autor= Norris K., Pain D. |título= Conserving Bird Biodiversity: General Principles and their Application |editorial= [[Cambridge University Press]] |data=2002 |isbn=978-0-521-78949-3}}</ref> Outras ameazas inclúen a caza excesiva, a mortalidade accidental por colisión con edificacións ou debida ao enganche na liñas da pesca de [[palangre]],<ref name=brot>{{Cita publicación |autor=Brothers N.P. |ano= 1991 |título= Albatross mortality and associated bait loss in the Japanese longline fishery in the southern ocean |url=https://archive.org/details/sim_biological-conservation_1991_55_3/page/255 |revista= Biological Conservation |volume= 55 |páxinas= 255-268}}</ref> por contaminación (incluídos derramamentos de [[petróleo]] e uso de [[pesticida]]s),<ref name=wurs>{{Cita publicación |autor= Wurster D., Wurster C., Strickland W. |ano= 1965 |título= Bird Mortality Following DDT Spray for Dutch Elm Disease |revista= Ecology |volume= 46 |número= 4 |páxinas= 488-499 |doi=10.1126/science.148.3666.90 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/148/3666/90 |dataacceso=10 de abril de 2009 |idioma=inglés}}</ref> competencia e predación por [[especie invasora|especies invasoras]] (como [[rata]]s, [[gato]]s e [[mangosta]]s),<ref name=blac>{{Cita publicación |autor==Blackburn T., Cassey P., Duncan R., Evans K., Gaston K. |ano= 2004 |título= Avian Extinction and Mammalian Introductions on Oceanic Islands |revista= Science |volume= 305 |páxinas= 1955-1958}}</ref> e o [[cambio climático]]. A familia que conta con máis especies ameazadas (máis de 70) é a dos [[Psittacidae|papagaios]]. Os gobernos, xunto a organizacións de conservación, traballan para protexer ás aves mediante leis, [[Conservación in situ|preservando]] e [[restauración ecolóxica|restaurando]] os seus hábitats, ou mantendo [[Conservación ex situ|poboacións en cativerio]] para posteriores [[reintrodución|reintroducións]]. Os esforzos de conservación biolóxica conseguiron algúns éxitos; un estudo estimou que entre 1994 e 2004 foron salvadas 16 especies de aves que se extinguirían se non se realizasen estas accións.<ref name=butc>{{Cita publicación |autor= Butchart S., Stattersfield A., Collar N. |ano= 2006 |título= How many bird extinctions have we prevented? |revista= Oryx |volume= 40 |número= 3 |páxinas= 266-279 |url= http://www.birdlife.org/news/news/2006/08/butchart_et_al_2006.pdf |dataacceso= 10 de abril de 2009 |idioma= inglés |url-morta= yes |dataarquivo= 10 de agosto de 2011 |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20110810080436/http://www.birdlife.org/news/news/2006/08/butchart_et_al_2006.pdf }}</ref>

== Notas ==
{{Listaref|group=nota}}
;Referencias
{{Listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
=== Outros artigos ===
* [[Lista das aves de Galicia]]
* [[A conferencia dos paxaros]]
* [[Lista de voces dos animais]]
* [[As aves na cultura popular galega]]
* [[Aves modernas]]
* [[Aves de Estínfalo]]

=== Ligazóns externas ===
* [http://www.birdlife.org/ BirdLife International]. Organización internacional de conservación das aves. {{en}}
* [http://www.zoonomen.net/avtax/frame.html Taxonomía das aves] en Zoonomen. {{en}}
* [http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=ES&pg=home Avibase]. Base de datos sobre as aves. {{vl}}
* [http://ibc.lynxeds.com/ Vídeos, fotos e sons de aves] en Internet Bird Collection. {{en}}
* [https://www.diariodemallorca.es/tendencias21/2024/04/03/crean-arbol-genealogico-aves-detallado-100593578.html Crean a árbore xenealóxica de aves máis pormenorizada até a data] (''en [[Lingua castelá|castelán]]'')

{{Aves}}
{{Barra portal|Aves}}
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Aves| ]]
[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Ciencia)]]