Deterioración cognitiva leve

A deterioración cognitiva leve ou deterioración cognitiva lixeira (DCL) é unha desorde clínica que consiste na presenza de alteracións das funcións cognitivas (memoria, atención, linguaxe...) que non acadan a gravidade suficiente para considerarse demencia. Aparece recollido como “Trastorno Neurocognitivo Menor” no DSM-V e como “Trastorno Neurocognitivo Leve” na CIE-11.

A presenza de DCL está intimamente ligada a idade, de forma que as probabilidades de presentala aumentan a medida que unha persoa se vai facendo maior. Deste xeito, considérase un estadio intermedio entre o envellecemento cognitivo normal e a demencia, onde se debe ter en conta a idade e o nivel educativo da persoa para a súa identificación. A prevalencia do DCL na poboación xeral mundial oscila entre o 3 e o 19%, cunha incidencia de 8 a 58 por 1000 por ano.

Diagnóstico

O concepto DCL utilizouse por primeira vez en 1991, pero non foi ata o 1999 cando Ronal C. Petersen e os seus colaboradores da Clínica Mayo o definiron como unha entidade diagnóstica. Ao mesmo tempo que o concepto ía evolucionando, distintos autores e organizacións foron propoñendo criterios e puntualizacións para o seu diagnóstico, que na actualidade se resumen nos seguintes:

1. Rendemento cognitivo por debaixo do esperado para a idade e nivel educativo da persoa, e evidencia de que existe unha deterioración con respecto ao estado previo. Implica, polo tanto, un empeoramento no rendemento cognitivo habitual.  
2. As actividades da vida diaria (básicas e instrumentais) deben estar preservadas, se ben se permiten pequenas dificultades como consecuencia das alteracións cognitivas.  Este é un punto chave na diferenciación entre o DCL e a demencia, xa que os criterios diagnósticos da demencia requiren que as actividades da vida diaria estean afectadas de forma significativa.

Subtipos

Dentro do DCL existen diferentes subtipos, en función da cantidade de dominios cognitivos que estean afectados:

• DCL unidominio amnésico: a memoria é o único dominio afectado.
• DCL unidominio non amnésico: soamente hai un área afectada, diferente á memoria (por exemplo, atención, funcións executivas...).
• DCL multidominio amnésico: ademais da memoria, existen alteracións noutra/s función/s cognitiva/s (en total, dous ou máis dominios cognitivos afectados).
• DCL multidominio non amnésico: a memoria está preservada, pero hai alteración noutras áreas (dúas ou máis).

Progresión

O DCL considérase un estado prodrómico de demencia. Deste xeito, a presenza de DCL nunha persoa constitúe un factor de risco de progresión a calquera tipo de demencia, especialmente nos casos nos que as alteracións están presentes en dous ou máis dominios cognitivos (é dicir, nos DCL multidominio). Nos casos nos que a memoria está afectada, a maior probabilidade de progresión é especificamente a demencia tipo Alzheimer.

Malia todo, non todas as persoas con DCL evolucionan na deteriororación. Unha parte delas permanece estable ao longo do tempo ou incluso pode volver a un estadio de normalidade cognitiva onde o seu rendemento volve a ser normotípico. Isto débese a que existen diversos factores que poden afectar ao rendemento cognitivo durante a vellez, como problemas psiquiátricos, cardiovasculares, hormonais ou uso de fármacos, o que explicaría que algúns casos de Deterioración Cognitiva Leve sexan reversibles.