Wikipedia

Carlos Velo

cineasta galego

Carlos Velo Cobelas, nado nos Pereiros (Cartelle) o 15 de novembro de 1909 e morto en México, onde viviu exiliado, o 1 de marzo de 1988[1], foi un cineasta galego e figura clave do cinema mexicano.

Modelo:BiografíaCarlos Velo

(2006) Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacemento15 de novembro de 1909 Editar o valor en Wikidata
Cartelle, España Editar o valor en Wikidata
Morte1 de marzo de 1988 Editar o valor en Wikidata (78 anos)
Cidade de México Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupacióndirector de cinema, produtor de cinema, guionista Editar o valor en Wikidata
Período de actividade1934 Editar o valor en Wikidata -
Familia
IrmánsCastor Velo Cobelas Editar o valor en Wikidata
Sinatura Editar o valor en Wikidata
IMDB: nm0892650 Allocine: 14868 Allmovie: p115281
BNE: XX1556437 BUSC: velo-carlos-1909-1988 Find a Grave: 11254458 Editar o valor en Wikidata

Traxectoria

editar
 
Casa familiar na parroquia de Cobelas, Cartelle.

Primeiros anos

editar

Naceu nunha pequena aldea, onde o seu pai, José Velo Castro (1880-1973), exercía de médico. De rapaz, trasladouse á cidade de Ourense a estudar o bacharelato e despois Maxisterio. Nesta época coñeceu a Vicente Risco e da súa man embebeuse de galeguismo. Agromou tamén nestes anos a súa dobre vocación pola bioloxía e polo cinema.

Na miña vida de estudiante influíron moito os irmáns Lourenzo (...) Por aquela época empezaron as miñas aficiós ó cine[2].

Universidade

editar

Por decisión familiar trasladouse a Madrid para realizar a carreira de medicina, pero Velo decantouse pola bioloxía.

Veu a República e fixen o meu doctorado sobre os reflexos das abellas, en película (...) A miña tesina foi a primeira que se presentou en cine (...) Esa película seguíuna despois un rapaz que aínda vive que se chama Zuñiga, e que fixo a "Aventura de los Ápidos Apis"[2]

Acadou a licenciatura en 1932 e iniciouse na investigación baixo a dirección de Cándido Bolívar Pieltain, quen tamén terminou os seus días exiliado en México. Impartiu na Universidade Central de Madrid as materias de entomoloxía e ciencias naturais. Curiosamente, dende a súa especialización como biólogo entrou en contacto co mundo profesional do cine, pois foi Velo o encargado de subministrarlle a Luis Buñuel as formigas vermellas que precisaba na filmación de Un chien andalou.[2]

Velo coñeceu a través das sesións de cinema da Residencia de Estudiantes a obra de Robert Flaherty, Eisenstein, Pudovkin, Vertov e Alexandre Dovxenko. Entusiasmado cos seus descubrimentos fundou en 1933, e dirixiu, o cineclub da FUE. De aí viña o seu coñecemento persoal de Federico García Lorca. A repetida visión e estudo d' O acoirazado Potemkin marcou para sempre a súa vocación polo cine, adentrándose na técnica cinematográfica da man de Fernando Gutiérrez Mantilla. Experimentou coa fotografía utilizando unha pequena cámara Leica. Froito da colaboración co Mantilla foi a estrea en Madrid o 27 de marzo de 1934 de La ciudad y el campo.[3] Tamén en 1934 realizou o documental, Almadrabas, ao que ía seguir Infinitos en 1935 con música de Rodolfo Halfter. Realizou Felipe II y el Escorial e axiña, durante unhas vacacións na terra, Galicia.[4] Cando este último documental se exhibiu na Exposición Internacional de París recibiu o primeiro premio e mais o diploma dun xurado que presidía Buñuel. Até o ano 2010 conservábanse só 8 minutos da cinta, pero nese ano unha copia de 20 minutos foi atopada en Moscova polo profesor Vladimir Magidov.[5]

Guerra civil

editar

Ao inicio da guerra civil atopábase en Segovia preparando as oposicións á cátedra de Ciencias Naturais. Marchou para Cartelle pensando en fuxir coa súa muller Marylin Santullano a Portugal; desistiu do plan e rematou en Marrocos filmando, por espazo de seis meses, Yerbala.

Na guerra escondínme en Cartelle porque me perseguían, e con nome falso pasei nun tren militar, ata Sevilla. Desde alí fun a Marruecos a facer un documental sobre Yebala, unha rexión daquel país. Deixeina a medio acabar e eles rematarona logo, chamandolle "Romance Marroquí". Outras imaxes para outra película que se chamou "Harka" que aínda non vin[6]

En febreiro do 39 cun salvoconduto do exército republicano pasou a Francia como refuxiado, para o campo de concentración de Saint Cyprien-Josafat.

Xunto coa muller, grazas aos irmáns Fernando e Susana Gamboa, embarcou rumbo a México no vapor Flandre. Na capital mexicana, reuniuse na casa do pintor David Alfaro Siqueiros canda outros intelectuais españois. Deu clases de Bioloxía Xeral no Instituto Politécnico Nacional, recentemente inaugurado polo presidente Lázaro Cárdenas e nacionalizouse mexicano.

No número 6 da revista España Peregrina, de xullo de 1940, publicou Galicia, paisaje de sangre. Realizou varias colaboracións sobre temas de cinema para a revista Romance. En 1942 colaborou na fundación da revista Saudade, xunto a Florencio Delgado Gurriarán, Xosé Caridad Mateo e Ramiro Isla Couto. Foi membro da Unión de Profesores Universitarios Españoles que dirixía en México dende 1943 o científico Ignacio Bolívar y Urrutia (da que tamén eran membros os galegos Bibiano Fernández Osorio-Tafall e Lois Tobío Fernández). Proseguiu coa docencia en distintos centros ata que en 1944 decidiu abandonar o traballo afectado dunha forte depresión que lle causou a súpeta morte da muller.

Recuperou azos mergullándose no cinema. Ocupouse dende 1946 ata 1953 da dirección do Noticiero Mexicano EMA e realizou os documentais México eterno, México incógnito e Historia de México. Coñeceu en 1952 o produtor iucateco Manuel Barbachano Ponce co que realizou a curtametraxe Tele-revista. Cando ao ano seguinte os irmáns Barbachano fundaron Teleproducciones, Velo pasou a ocupar o cargo de director técnico. Desenvolveu para Barbachano o proxecto Cine Verdad e puxeron en marcha o proxecto Raíces[7] da autoría de Velo, pero que por problemas sindicais asinou Benito Alazraki. Con Raíces obtivo o Premio da Crítica no Festival Internacional de Cannes en 1955. Para Fernando Gamboa realizou un gran documental sobre a pintura mural mexicana (Pintura mural mexicana. Retrato de un pintor, sobre Diego Rivera e Arte público, dedicado a David A. Siqueiros).

Actividades no exilio

editar

Participou en diversas actividades alentadas polos exiliados. Foi, en 1949, un dos socios fundadores do Ateneo Español de México, ao igual que outros galegos como José Almoina, Caridad Mateo, Manuel Porteiro Viñas e Arturo Souto. Identificado coa causa galeguista, foi un dos fundadores en 1953 do Padroado da Cultura Galega (no cal se sumou á liña máis radical representada por Luís Soto) e, en 1958 alentou, sendo presidente do Padroado, a aparición da revista Vieiros que integraba tamén a Florencio Delgado Gurriarán, Luís Soto e Elixio Rodríguez. Antes, en 1956 enviara ao Primeiro Congreso da Emigración de Buenos Aires a súa proposta para a creación dun Centro Cinematográfico Galego[8]. Realizou tamén un documental sobre a pintura do seu amigo Arturo Souto. É de salientar que o primeiro número de Vieiros codirixido por Carlos Velo, Florencio Delgado Gurriarán e Luís Soto saíu en 1959. Un segundo número, codirixido polos mesmos, saíu en 1962. No terceiro, de 1965, Florencio Delgado foi substituído por Xosé Caridad Mateo. O último número de Vieiros saíu na primavera de 1968.[9]

En 1956 dirixiupara a produtora de Barbachano a súa primeira longametraxe, Torero, trasunto cinematográfico da biografía de Luís Procuna, coa que recibiu unha Mención do Xurado na 17 edición da Mostra de Venecia[10] e unha preselección na categoría Mellor Documental para o premio Óscar[11] de 1957. Dende o seu posto en Teleproducciones colaborou de maneira decisiva en Nazarín (1958) de Buñuel e en Sonatas (1959) de Juan Antonio Bardem. A petición de Alfredo Guevara participou na creación do Instituto Cubano de Arte e Industria Cinematográfica (ICAIC). En 1960, tamén con Barbachano, asumiu o desafío de levar ao cine Pedro Páramo[12], a novela do seu amigo Juan Rulfo. Carlos Fuentes colaborou no guión, axudándolle a recrear a atmosfera do universo rulfiano. O mesmo Rulfo colaborou na localización de paisaxes nos estados de México e Hidalgo. A película estreouse en 1966 sen que Velo se considerase satisfeito do resultado a pesar de que a crítica loou o coidado técnico e a fotografía en branco e negro. A polémica que arrodeou a presentación do filme levouno a un cine máis comercial. En 1967 a película presentouse ao Festival de Cannes.[13]

Para a produtora da súa segunda muller, Angélica Ortiz, realizou Don Juan 67, Cinco de chocolate y uno de fresa, Alguien nos quiere matar e El medio pelo. En 1971 dirixiu o Centro de Producción de Cortometraje dende o que impulsou unha fonda renovación do cine mexicano. En 1975 pasou a dirixir o Centro de Capacitación Cinematográfica, aceptándose a súa proposta de nomear a Buñuel Presidente honorario do mesmo. Seguiu a realizar documentais como Universidad comprometida, no cal incluíu o discurso de Salvador Allende aos estudantes da Universidade de Guadalaxara en decembro de 1972; esta curtametraxe foi premiada en 1976 co Colón de Oro do Público no II Festival de Cine Iberoamericano de Huelva[14]. Filmou tamén Homenaje a León Felipe e Cartas de Japón.

Persoal

editar

Casou con María Luisa Santullano "Marilyn", coa que tivo dous fillos, Teresa e Luis.[15] Marilyn faleceu nos anos 40 e Carlos Velo volveu casar en 1966 con Angélica Ortiz,[15] e posteriormente unha terceira vez con Carol de Swan.[16]

Filmografía (incompleta)

editar

Curtametraxes documentais

editar
  • La ciudad y el campo (1934), B/N, 9 min. 31 s.[17], director e guionista
  • Almadrabas (1934), B/N, 21 min.[18], codirector e guionista
  • En un lugar de Castilla (1934), director e guionista
  • Felipe II y El Escorial (1935), B/N, 17 min. 20 s.[19], codirector e guionista
  • Infinitos (1935), B/N, codirector e guionista
  • Castillos en Castilla (1935), B/N, codirector e guionista
  • Galicia y Compostela (1935), codirector e guionista
  • Tarraco Augusta (1935), codirector e guionista
  • Saudade (1936), codirector e guionista
  • Yebala (1937), director
  • Galicia[20] (1937), director
  • Terra do chicle (Tierra de chicle)[21], (1952), 14 min. V.O. subtitulada en galego, director
  • Los que sí y los que no (1972), director, produtor e guionista
  • El rumbo que hemos elegido (1972), director, produtor e guionista
  • Cartas a Japón (1973), director, produtor e guionista
  • A la mitad del camino (1973), director, produtor e guionista
  • Baja California: Último paraíso (1973), director, produtor e guionista
  • Baja California: Paralelo 28 (1973), director, produtor e guionista (Carlos Velo foi candidato a XVI Premio Ariel na categoría Mellor Curtametraxe Documental por este filme[22])
  • Forum de Roma (1974), director, produtor e guionista
  • Homenaje a León Felipe[23] (1974), 13 min., director
  • Laberinto (1975), director, produtor e guionista
  • El pueblo maya (1983), director, produtor e guionista

Longametraxes documentais

editar
  • Romancero marroquí (Der Stern von Tetuan) (1939), codirector
  • Torero! (1956), B/N, 80 min., director e guionista (Mención do Xurado na 17 edición da Mostra de Venecia (1956); candidata ao Mellor Documental no premio Óscar (edición 30 de 1957); escollida como un dos Mellores Filmes Estranxeiros (Top Foreign Films) polo National Board of Review of Motion Pictures en 1957[24] canda Ordet, Gervaise, The Red Baloon e A Man Escaped)

Longametraxes de ficción

editar
  • Entre hermanos (1944), coguionista (Carlos Velo, xunto con Emilio Fernández e Mauricio Magdaleno, foi candidato a I Premio Ariel na categoría Mellor Guión Adaptado por este filme[25])
  • Raíces (1953), B/N, 103 min., guionista
  • Chistelandia (1958), codirector
  • Nueva Chistelandia (1958), codirector
  • ¡Vuelve Chistelandia! (1958), codirector
  • Nazarín (1958), B/N, 93 min., conselleiro de produción
  • Sonatas (Aventuras del marqués de Bradomín) (1959), produtor
  • Don Juan 67 (1966), director e guionista
  • Pedro Páramo (1969), director
  • Secreto eterno (1966)
  • Cinco de chocolate y uno de fresa (1967) director e guionista
  • El medio pelo (1970) director e guionista
  • Alguien nos quiere matar (1977) director e guionista

Literatura

editar

Relatos

editar

Documentos

editar
  • Informe. O Centro Cinematográfico Galego: Un manifesto de intencións. Primeiro Congreso da Emigración Galega, celebrado en Bos Aires en 1956[8].
  • O Centro de Imaxe de Galicia. Axencia Audiovisual Galega.[27]

Recoñecementos

editar

Dende España, se ben moi tarde, comezan a chegarlle os recoñecementos. En 1976 a Filmoteca Española tribútalle unha homenaxe. En 1977 as V Xornadas de Cine de Ourense promoven unha primeira homenaxe galega, á que asiste o propio Velo. Pero, antes do recoñecemento pleno a un e outro lado do Atlántico, Velo habería de pasar serias dificultades. No sexenio do presidente José López Portillo foi inxustamente acusado, como logo se demostrou, de fraude na xestión de fondos públicos[28]. Os catro meses pasados no cárcere minguaron a súa saúde. Velo é reivindicado publicamente no sexenio de goberno do presidente Miguel de la Madrid, que en 1984 o nomea subdirector de medios audiovisuais no Consejo Nacional de Ciencia y Tecnología.

Comezada a década dos oitenta, o Ministerio de Cultura do goberno español, presidido por Felipe González, encárgalle unha serie de curtametraxes, finalmente editadas en vídeo, sobre os republicanos exiliados en México. Velo realiza Tres pintores e Pintura e poesía. En 1983 recibe da Xunta de Galicia o premio "Mestre Mateo"[29] e en 1985 fíxoselle unha retrospectiva-homenaxe no Festival do Carballiño. Despois da súa morte en México, na súa memoria a Consellería de Cultura constituíu en 1989 o Premio de Guións "Carlos Velo". En 2009 recibiu a título póstumo o Premio Chano Piñeiro[30] xunto con Xosé Luis Cabo, María Bouzas e Xavier Villaverde.

En 1999 a súa neta Laura Gardós Velo, tamén directora de cine, realizou un documental sobre a súa figura, titulado Vieiros, vida y obra de Carlos Velo.[31]

Notas

editar
  1. ↑ Manuel Gónzalez Álvarez (1992). CGAI (Centro Galego das Artes da Imaxe). Dirección Xeral de Cultura. Consellería de Cultura e Xuventude. Xunta de Galicia, ed. Documentos para a Historia do Cine en Galicia 1970/1990. pp. Bio–filmografía de Carlos Velo páx. 472. ISBN 84-453-0343-0. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Entrevista de Maribel Outeiriño a Carlos Velo en La Región, Ourense (17 de outubro de 1976). "Carlos Velo: A defensa da lingoa e da nacionalidade a través do cine é importantísima". Entregas de Comunicación Cultural (Imaxe. Número Extra 01.08.1985): 6 e 7. 
  3. ↑ Francisco Aranda (1953). "Curtametraxes. O binomio Velo-Mantilla. Cine da Vanguarda en España". Entregas de Comunicación Cultural (Imaxe. Número Extra 01.08.1985): 44 e 45. 
  4. ↑ Pepe Coira (2005). Editorial Biblos vía Axencia Audiovisual Galega, ed. "No verán de 1940. Crónica da película O carro e o home" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 27 de setembro de 2007. Consultado o 3 de novembro de 2009. Naquela casa (—a avoa materna de Xocas tiña casa nunha aldea de Lobeira, en Facós.—) se refuxiara o cineasta Carlos Velo buscando fuxir da represión franquista ó inicio da guerra e antes, en ocasión máis propicia, a visitara para rodar algunhas secuencias do seu documental Galicia, filmado en 1935. “Velo coñecía Lobeira por min. Fora pasar uns días alí comigo. E, claro, aproveitou. Viña facer ese documental sobre Galicia e aproveitou a ocasión para facer cousas de Lobeira”. 
  5. ↑ "Galicia, la histórica película de Carlos Velo, hallada en Moscú tras 70 años perdida", artigo de Daniel Salgado en El País, 16 de decembro de 2010 (en castelán).
  6. ↑ Luis Álvarez Pousa (26 de maio - 2 de xuño de 1977). "Teima Nº 24". Entregas de Comunicación Cultural (Imaxe. Número Extra 01.08.1985): 10 a 13. 
  7. ↑
    (...) quizá haya que atribuirle más que a Benito Alazraki, que la firmó, la realización de Raíces. Georges Sadoul. Fonte: Sadoul, Georges (1977). Colección Fundamentos. Ediones Istmo, ed. Diciconario del Cine. Dictionnarie des Cineastes. Editions du Seuil. París. pp. Bio–filmografía de Carlos Velo páx. 457. ISBN 84-7090-083-8.  (en castelán)
    Aínda que Sadoul e outros investigadores cinematográficos consideran que o meu traballo nela foi moito, en realidade unicamente fun o montador, o supervisor e o que rematou a película; por iso atribuíseme máis do debido. Carlos Velo. Fonte: Martínez Torres, Augusto; Pérez Estremera, Manuel (Xullo de 1967). "O Cine: Entrevista con Carlos Velo. Revista Nuestro Cine Nº 63". Entregas de Comunicación Cultural (Imaxe. Número Extra 01.08.1985): 25 a 31. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Carlos Velo (Xullo de 1956). Distribuído por culturagalega.org, ed. "Ponencia "Proposta de creación do Centro Cinematográfico Galego"" (PDF) (en en galego e en castelán). Consultado o 3 de novembro de 2009. 
  9. ↑ Padroado da Cultura Galega do México vía hemeroteca da Deputación de Pontevedra (ed.). "Sumarios dos números: 1 (1959), 2 (1962), 3 (1965) e 4 (1968) de VIEIROS. Revista do Padroado da Cultura Galega do México". Arquivado dende o orixinal o 25 de decembro de 2009. Consultado o 5 de novembro de 2009. 
  10. ↑ La Biennale di Venezia (ed.). "TORERO. Segnalazione della Giuria. 17. Mostra Internazionale d'Arte Cinematografica (1956)" (en italiano). Arquivado dende o orixinal (Inclúe un ficheiro en formato WMV, 1,97 MB, cuns segundos do filme.) o 04 de setembro de 2018. Consultado o 3 de novembro de 2009.. 
  11. ↑ Datos procedentes da base de datos (The Official Academy Awards® Database Arquivado 08 de febreiro de 2009 en Wayback Machine.) da páxina oficial dos premios Óscar (edición 30 de 1957): Albert Schweitzer, Jerome Hill, produtor (gañador); On the Bowery, Lionel Rogosin, produtor; Torero!, Manuel Barbachano Ponce, produtor. (en inglés)
  12. ↑ Augusto Martínez Torres, Manuel Pérez Estremera (Xullo de 1967). "O Cine: Entrevista con Carlos Velo. Revista Nuestro Cine Nº 63". Entregas de Comunicación Cultural (Imaxe. Número Extra 01.08.1985): páx. 25 a 31. 
  13. ↑ "Pedro Páramo no arquivo do Festival de Cannes.". Arquivado dende o orixinal o 25 de outubro de 2012. Consultado o 03 de novembro de 2009.  Festival de Cannes (ed.). "Ficha de Pedro Páramo" (en francés). Arquivado dende o orixinal o 08 de febreiro de 2012. Consultado o 3 de novembro de 2009..  (en inglés)
  14. ↑ Festival de Cine Iberoamericano de Huelva (ed.). "Colón de Oro do Público á Mellor Curtametraxe ‘Universidad comprometida’, de Carlos Velo (México)" (en en castelán). Arquivado dende o orixinal o 14 de decembro de 2010. Consultado o 4 de novembro de 2009. 
  15. ↑ 15,0 15,1 "Carlos Velo Cobelas". fundacioncarlosvelo.com. Consultado o 2 de setembro de 2021. 
  16. ↑ "Entrevista con Carol de Swaan" (en castelán). 31 de xullo de 2014. Consultado o 2 de setembro de 2021. 
  17. ↑ MARCO (Museo de Arte Contemporánea de Vigo), ed. (maio – xuño de 2005). "Programa do Ciclo de Cine. Monográfico Carlos Velo. Parte integrante da exposición “DIÁSPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano (1930-1970)”" (en en galego). Consultado o 5 de novembro de 2009. Segundo testemuño de Velo duraba completo pouco máis de trinta e cinco minutos. 
  18. ↑ MARCO (Museo de Arte Contemporánea de Vigo), ed. (maio – xuño de 2005). "Programa do Ciclo de Cine. Monográfico Carlos Velo. Parte integrante da exposición “DIÁSPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano (1930-1970)”" (en en galego). Consultado o 5 de novembro de 2009. É a única curtametraxe de Velo do período republicano que se conserva completa, sen manipulacións. 
  19. ↑ MARCO (Museo de Arte Contemporánea de Vigo), ed. (maio – xuño de 2005). "Programa do Ciclo de Cine. Monográfico Carlos Velo. Parte integrante da exposición “DIÁSPORA. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano (1930-1970)”" (en en galego). Consultado o 5 de novembro de 2009. Copia sonorizada con posterioridade, con música de Martínez-Azagra e un comentario que desvirtúa o sentido orixinal das imaxes de Velo e Mantilla; como lembra Velo “sen relación coa imaxe. É unha agresión ao orixinal”.. 
  20. ↑ Daniel Salgado (09.10.2009). El País. Galicia, ed. "Os filmes perdidos de Carlos Velo" (en en galego). Consultado o 3 de novembro de 2009. 
  21. ↑ Margarita Ledo Andión (2006). A Trabe de Ouro. Revista de Pensamento Crítico vía Axencia Audiovisual Galega, ed. "Na decuberta de Terra do chicle. Carlos Velo, México, 1952" (PDF) (en en galego). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 12 de abril de 2012. Consultado o 3 de novembro de 2009. 
  22. ↑ Academia Mexicana de Artes y Ciencias Cinematográficas (ed.). "XVI Premios Ariel do cine mexicano (1974)" (en en castelán). Arquivado dende o orixinal o 10 de xullo de 2014. Consultado o 4 de novembro de 2009. 
  23. ↑ CGAI vía Axencia Audiovisual Galega, ed. (marzo de 2009). "Ciclo "Cine e Exilio" Centro Galego das Artes da Imaxe" (PDF) (en en galego). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 12 de abril de 2012. Consultado o 5 de novembro de 2009. 
  24. ↑ "National Board of Review of Motion Pictures Awards 1957" (en en inglés). Arquivado dende o orixinal o 11 de decembro de 2007. Consultado o 5 de novembro de 2009. 
  25. ↑ Academia Mexicana de Artes y Ciencias Cinematográficas (ed.). "I Premios Ariel do cine mexicano (1947)" (en en castelán). Arquivado dende o orixinal o 11 de xullo de 2014. Consultado o 4 de novembro de 2009. 
  26. ↑ Algunhas das ilustracións do libro: Hedy Lamarr, 1933, Bessie Love, 1921, Edwina Booth, 1930 Arquivado 17 de setembro de 2014 en Wayback Machine., Renée Adorée, 1924, Norma Talmadge, 1927, Lupe Vélez, 1929 Arquivado 18 de outubro de 2019 en Wayback Machine....
  27. ↑ Carlos Velo (Data de publicación 01.03.2007). Historia do audiovisual de Galicia. Axencia Audiovisual Galega, ed. "O Centro de Imaxe de Galicia" (PDF) (en en galego). Consultado o 3 de novembro de 2009. [Ligazón morta]
  28. ↑ Mireya Cuellar (México D.F. 18 de febreiro de 2004). La Jornada, ed. "Corrupción, frivolidad y despilfarro, ejes del sexenio lopezportillista" (en en castelán). Consultado o 6 de novembro de 2009. Los desplantes de una de las hermanas, Margarita -a quien el presidente llamaba mi piel; si la tocan, me hieren...!-, eran motivo de tantos comentarios como la esposa. A Magui la hizo directora de Radio, Televisión y Cinematografía (RTC). (...) mandó encarcelar, injustamente, como se supo más tarde, a los cineastas Carlos Velo y Bosco Arochi (...) 
    Entre las tropelías cometidas por "Macartita" López Portillo para el desmantelamiento del cine nacional, anota las de "destinar los recursos nacionales a financiar la producción extranjera, promover el retorno y las convenciones del pasado, borrar la cultura cinematográfica", y también la de "enviar a la cárcel a algunos de los responsables de la política anterior, como el veterano cineasta de origen español Carlos Velo".
    Fonte: Miguel Anxo Fernández, na pax. 217 de Las imágenes de Carlos Velo (versión en castelán de As imaxes de Carlos Velo) cita a Paulo Antonio Paranaguá (autor de Cine documental en América Latina). Consultado o 6 de novembro de 2009

    Ricardo Ibarra (19 de xuño de 2006). La Gaceta, ed. "Neoliberalismo y cine en México" (PDF) (en en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 06 de marzo de 2012. Consultado o 6 de novembro de 2009. Pero al arribo de López Portillo, en 1977, reinició el proceso de privatización. Su administración terminó de eliminar el Banco Nacional Cinematográfico, creó un fraude en la industria fílmica y comenzó a cortar algunas cabezas. Una de ellas fue la de Carlos Velo, funcionario del cine que fue encarcelado por la supuesta estafa.  El Universal, ed. (19 de febreiro de 2004). "Censura total" (en en castelán). Arquivado dende o orixinal o 30 de outubro de 2012. Consultado o 6 de novembro de 2009. Para 1979, Margarita López acusó de un fraude de 4 mil 500 millones de pesos a varios funcionarios del cine, los envió a la cárcel, pero nunca se comprobó el fraude. Entre los encarcelados figuraban Fernando Macotela, Carlos Velo y Bosco Arochi. 

  29. ↑ Luis Álvarez Pousa, Isaac Díaz Pardo, Carlos García Martínez, Pedro de Llano Cabado, María Luisa Sobrino Manzanares, Manuel Chamoso Lamas, Manuel Nuñez Rodríguez (22 de decembro de 1983). "Acta do Premio Mestre Mateo a Carlos Velo". Entregas de Comunicación Cultural (Imaxe. Número Extra 01.08.1985): 62. 
  30. ↑ 2009, 4º Premio Chano Piñeiro. Acta do xurado do 14 de decembro de 2009.
  31. ↑ "«Conocí realmente a mi abuelo tras grabar un documental sobre su vida»". La Voz de Galicia (en castelán). 19 de xuño de 2001. Consultado o 2 de setembro de 2021. 

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Carlos_Velo&oldid=6735161»