Salvador Dalí: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas. #IABot (v2.0beta14) |
Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
| (Non se amosan 38 revisións feitas por 13 usuarios.) | |||
Liña 1:
{{1000}}
▲| imaxe = Salvador Dalí 1939.jpg
'''Salvador Felipe Jacinto Dalí i Domènech'''<ref name="Gibson">{{cita libro |apelidos= Gibson|nome= Ian|ligazónautor= Ian Gibson|título= La vida desaforada de Salvador Dalí|ano= 2004|editor= Anagrama|localización= Barcelona|isbn= 84-339-6754-1|páxinas= 55|lingua=castelán}}</ref>, nado en [[Figueres]] o [[11 de maio]] de [[1904]] e finado na mesma vila o [[23 de xaneiro]] de [[1989]], foi un [[pintor]], [[escultor]], [[gravado]]r, [[escenografía|escenógrafo]] e [[escritor]] [[Cataluña|catalán]], un dos principais representantes do [[surrealismo]].
Aínda que o seu principal medio de expresión foi a pintura, tamén fixo incursións no cinema, a escultura, a xoiería e o teatro, e tamén traballou como deseñador de vestiario e escenógrafo, e escribiu algúns libros, entre os que destaca ''Diario de un genio'' ([[1965]]).
Dalí é coñecido polas súas impactantes e oníricas imaxes [[surrealismo|surrealistas]]. As súas habilidades pictóricas adóitanse atribuír á influencia e admiración pola arte [[renacemento|renacentista]]. Dalí tivo a habilidade de forxar un estilo persoal e recoñecible. Unha das súas obras máis importantes é ''[[A persistencia da memoria]]'', tamén chamada ''Reloxos brandos'', que data do ano 1931. Tamén foi un experto [[debuxo técnico|debuxante]].<ref>[http://www.artcyclopedia.com/feature-2005-03.html Phelan, Joseph, ''The Salvador Dalí Show] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140313074331/http://www.artcyclopedia.com/feature-2005-03.html |date=13 de marzo de 2014 }}.</ref><ref name="Dali">Dalí, Salvador (2000). ''Dalí: 16 Art Stickers'', Courier Dover Publications. ISBN 0-486-41074-9.</ref>
Como artista extremadamente imaxinativo, manifestou unha notable tendencia ao [[narcisismo]] e a [[megalomanía]], cuxo obxecto era atraer a atención pública. Esta conduta irritaba a quen apreciaban a súa arte e xustificaba aos seus críticos, que rexeitaban as súas condutas excéntricas como un reclamo publicitario ocasionalmente máis rechamante que a súa produción artística.<ref>{{Cita publicación periódica |autor=Saladyga, Stephen Francis |url=
{{cita|«...que non coñeza o significado da miña arte, non significa que non a teña...»<br
== Biografía ==
=== Infancia ===
[[Ficheiro:Familia Dalí (h 1910).jpg|miniatura
Salvador Dalí naceu ás 8:45 horas do [[11 de maio]] de [[1904]],<ref>Certificado de nacemento e {{Cita web|url=http://www.salvadordalimuseum.org/history/biography.html|título=Dali Biography|editorial=Dali Museum|publicación=Dali Museum|dataacceso=24 de agosto de 2008|data-arquivo=27 de agosto de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080827090340/http://www.salvadordalimuseum.org/history/biography.html|url-morta=yes}}</ref> no número 20 da rúa Monturiol, en [[Figueres]], [[Provincia de Xirona|Xirona]],<ref>Dalí, ''La vida secreta de Salvador Dali'', 1948, Londres: Vision Press, p.33</ref> na comarca catalá do [[
{{cita|...pareciámonos como dúas pingas de auga, pero dábamos reflexos diferentes... O meu irmán era probablemente unha primeira visión de min mesmo, pero segundo unha concepción demasiado absoluta.<ref name="Dalí, Secret Life">Dalí, ''Vida secreta de Salvador Dalí'' (1993), p. 2.</ref>}}
Dalí tamén tivo unha irmá, Ana María, catro
En [[1916]] descubriu a [[pintura contemporánea]] durante unha visita familiar a Cadaqués, onde coñeceu á familia de [[Ramón Pichot]], un artista local que viaxaba regularmente a [[París]], a capital da arte do momento.<ref name=Llongueras /> Seguindo os consellos de Pichot, o seu pai enviouno a clases de [[pintura]] co mestre Juan Núñez. Ó ano seguinte, o seu pai organizou unha exposición dos seus debuxos na casa familiar. En 1919, con catorce anos, Dalí participou nunha exposición colectiva de artistas locais no teatro municipal de [[Figueres]] e noutra en [[Barcelona]], auspiciada pola [[Universidade de Barcelona|Universidade]], na que recibiu o premio Reitor da Universidade.
En 1919, cando cursaba sexto de [[bacharelato]] no [[instituto Ramón Muntaner]], el e varios amigos editaron a revista mensual ''[[Studium (revista)|Studium]]'', na que había ilustracións, textos poéticos e unha serie de artigos sobre pintores coma [[Francisco de Goya|Goya]], [[Diego Velázquez|Velázquez]] ou [[Leonardo da Vinci]].<ref>
En febreiro de [[1921]] a súa nai morreu a consecuencia dun [[cancro de útero]], cando Dalí tiña 16 anos. Sobre a morte da súa nai diría máis tarde que foi «o golpe máis forte que recibín na miña vida. Adorábaa. Non podía resignarme á perda do ser con quen contaba para facer invisibles as inevitables manchas da miña alma...».<ref>Dalí, ''Secret Life'', pp. 152–153.</ref> Trala súa morte, o pai de Dalí contraeu matrimonio coa irmá da súa esposa falecida. Dalí nunca aprobou este feito.<ref name=Llongueras />
Liña 75 ⟶ 56:
En 1924 un aínda descoñecido Salvador Dalí ilustrou un libro por primeira vez. Era unha publicación do [[poema]] en [[Lingua catalá|catalán]] ''Les Bruixes de Llers'' ("As meigas de Llers"), dun dos seus amigos da residencia, o [[poeta]] [[Carles Fages de Climent]]. Dalí axiña se familiarizou co [[dadaísmo]], influencia que o marcou polo resto da súa vida. Na residencia tamén trabou unha apaixonada relación co mozo Lorca, pero Dalí rematou rexeitando os amorosos reclamos do poeta.<ref>Para máis información sobre a relación entre ambos artistas, véxase ''Lorca-Dalí: o amor que non puido ser'' e ''The Shameful Life of Salvador Dalí'', ambos por [[Ian Gibson]].</ref><ref name="conversations">Bosquet, Alain, ''[http://www.ubu.com/historical/dali/dali_conversations.pdf Conversations with Dalí]'', 1969. pp. 19-20 (formato PDF) (sobre García Lorca) «S.D.: Era homosexual, iso sábeo todo o mundo, e estaba tolamente namorado de min. Intentou learse comigo un par de veces... e eu estaba extremadamente molesto, porque non era homosexual, e non estaba disposto a ceder. Ademais, iso doe. Así que iso quedou en nada. Pero sentinme terriblemente afagado polo prestixio das súas atencións. No máis profundo de min, sentía que el era un gran poeta e débolle un minúsculo anaco do cu do Divino Dalí».</ref>
Dalí foi expulsado da Academia en [[1926]], pouco antes dos seus exames finais, por afirmar que non había ninguén en condicións de examinalo.<ref name=olga>[http://www.abcgallery.com/D/dali/dalibio.html Salvador Dalí: Olga's Gallery] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160413060418/http://www.abcgallery.com/D/dali/dalibio.html |date=13 de abril de 2016 }}. Revisado o 22 de xullo de 2006.</ref> A mestría dos seus recursos pictóricos reflectiuse no seu impecablemente realista ''Cesta de pan'', pintada en 1926.<ref>[http://www.dali-gallery.com/html/galleries/painting05.htm Paintings Gallery #5] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100827234135/http://www.dali-gallery.com/html/galleries/painting05.htm |date=27 de agosto de 2010 }}.</ref> Ese mesmo ano, visitou [[París]] por primeira vez, onde coñeceu a [[Pablo Picasso]], a quen o mozo Dalí admiraría profundamente. Picasso xa recibira algúns comentarios eloxiosos sobre Dalí de parte de [[Joan Miró]]. Co paso do tempo e o desenvolvemento dun estilo propio, Dalí converteuse á súa vez nunha referencia e nun factor influente na pintura destes.
Algunhas das características da pintura de Dalí daquela época convertéronse en distintivas para toda a súa obra posterior. Dalí absorbía as influencias de moitos estilos artísticos, dende o [[academicismo]] [[Clasicismo|clásico]] ás [[Vangardismo|vangardas]] máis rompedoras.<ref>Hodge, Nicola, and Libby Anson. ''The A–Z of Art: The World's Greatest and Most Popular Artists and Their Works''. California: Thunder Bay Press, 1996. [https://ucmshare.ucmerced.edu/docushare/dsweb/Get/Document-94961/Dali+Salvador.doc Online citation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060921144258/https://ucmshare.ucmerced.edu/docushare/dsweb/Get/Document-94961/Dali+Salvador.doc |date=21 de setembro de 2006 }}.</ref> As súas influencias clásicas pasaban por [[Rafael]], [[Agnolo Bronzino]], [[Francisco de Zurbarán]], [[Johannes Vermeer|Vermeer]] e, por suposto, [[Diego Velázquez|Velázquez]].<ref>[http://www.artcyclopedia.com/feature-2005-03.html Phelan, Joseph] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140313074331/http://www.artcyclopedia.com/feature-2005-03.html |date=13 de marzo de 2014 }} — Artcyclopedia.</ref> Alternaba técnicas tradicionais con sistemas contemporáneos, ás veces nunha mesma obra. As exposicións da súa obra realizadas en [[Barcelona]] naquela época atraeron grande atención, na que se mesturaban as loanzas e os debates suscitados por unha crítica dividida.
Dalí deixou crecer un vistoso [[mostacho]] que imitaba o do célebre pintor Diego Velázquez, e que se convertería nun dos seus distintivos persoais no resto da súa vida.
=== De 1929 á
[[Ficheiro:Man Ray Salvador Dali.jpg|miniatura|240px|As olladas alucinadas de Dalí (esquerda) e o seu camarada no [[surrealismo]], [[Man Ray]], en [[París]], o [[16 de xuño]] de [[1934]], segundo fotografía de [[Carl Van Vechten]].]]
En [[1929]] Dalí colaborou co [[director de cine]] [[Luis Buñuel]], amigo da residencia de estudantes, na elaboración da polémica [[curtametraxe]] ''[[Un chien andalou]]'' ("Un can andaluz"), na que se amosaban escenas propias do imaxinario [[Surrealismo|surrealista]]. Dalí afirmou que desempeñara un papel esencial na rodaxe do filme, sen que este
No ámbito doméstico, a relación de Dalí co seu pai estaba próxima á ruptura. Salvador Dalí i Cusí opoñíase ó romance do artista con Gala, e condenaba a súa relación cos artistas do surrealismo por consideralos —como boa parte da opinión pública— elementos tendentes á dexeneración [[moral]]. A tensión foi en aumento ata culminar nun enfrontamento persoal por mor dunha nova sobre Dalí publicada na prensa na que se refería que un debuxo dun ''Sagrado Corazón de Xesucristo'' exposto en París polo mozo amosaba unha inscrición na que se lía: «En ocasións, cuspo no retrato da miña nai para me entreter». Ultraxado, o seu pai demandou unha satisfacción pública. Dalí negouse, quizais por temor a ser expulsado do grupo surrealista, e foi botado violentamente da súa casa o [[28 de decembro]] de [[1929]]. O seu pai desherdouno e prohibiulle regresar xamais a Cadaqués. Posteriormente, Dalí describiu como no curso deste episodio presentoulle ó seu pai un [[preservativo]] usado contendo o seu propio [[esperma]], coas palabras: «Toma. Xa non che debo nada!». O verán seguinte, Dalí e Gala alugaron a pequena cabana dun pescador nunha baía preto de [[Portlligat]]. Despois mercou o terreo, e ó longo dos anos foi ampliándoa ata convertela na súa fastuosa vila xunto ó mar, hoxe reconvertida en casa-museo. Gala e Dalí casaron en [[1934]] nunha cerimonia civil, e o volverían facer polo rito [[Catolicismo|católico]] en [[1958]].<ref>''Carré d'Art'', [[Jean-Pierre Thiollet]], Anagramme, 2008, p.213</ref>
Liña 90 ⟶ 71:
En [[1931]] Dalí pintou unha das súas obras máis célebres, ''[[A persistencia da memoria]] (Os reloxos brandos)'', na que segundo algunhas teorías ilustrou o seu rexeitamento do tempo como unha entidade ríxida ou [[Determinismo|determinista]].<ref>[http://www.salvadordalimuseum.org/education/documents/clocking_in.pdf Clocking in with Salvador Dalí: Salvador Dalí's Melting Watches] (PDF) from the Salvador Dalí Museum. Revisado o 19 de agosto de 2006; en inglés.</ref> Esta idea vese apoiada por outras imaxes da obra, coma a extensa [[paisaxe]], ou algúns [[reloxo]]s de peto devorados por [[insecto]]s.<ref name=Conquete>Salvador Dalí, ''La Conquête de l’irrationnel'' (París: Éditions surréalistes, 1935), p. 25.</ref> Os insectos, por outra parte, formarían parte do imaxinario daliniano como unha entidade destrutora natural que, tal como explicou nas súas memorias, viña determinada por unha lembranza da infancia.
Dalí chegou ós [[Estados Unidos de América]] grazas ó marchante [[Julien Levy]] en [[1934]]. A exposición dalgunhas obras de Dalí —incluída a célebre ''A persistencia da memoria''— levantou unha enorme expectación en [[Nova York]]. Organizouse un baile na súa honra, o ''Dalí Ball'', no que compareceu levando unha caixa de [[cristal]] pendurada sobre o peito cun [[
Aínda que a maior parte do surrealismo se adscribira a ideas políticas de esquerda, Dalí mantiña unha posición que se xulgaba ambigua na cuestión das relacións entre arte e activismo político. Os líderes do movemento, principalmente [[André Breton]], acusárono de defender o "novo" e "irracional" do fenómeno [[Adolf Hitler|hitleriano]], acusación que Dalí refutou afirmando que «non son un hitleriano nin de feito nin de intención».<ref>Robin Adèle Greeley, ''Surrealism and the Spanish Civil War'', Yale University Press, 2006, p. 81. ISBN 0-300-11295-5.</ref> Dalí insistía en que o surrealismo podía existir nun contexto apolítico, e negouse a denunciar publicamente o réxime [[Fascismo|fascista]] [[Alemaña|alemán]]. Este e outros factores fixéronlle perder o seu prestixio entre os seus camaradas artistas, e a finais de 1934 Dalí foi sometido a un "xuízo surrealista" do cal resultou a súa expulsión do movemento.<ref name=unbound /> A isto, Dalí respondeu coa súa célebre réplica, «Eu son o surrealismo».<ref name=olga />
Liña 99 ⟶ 80:
=== Estancia en Nova York ===
En [[1940]], coa [[
En [[1941]] Dalí entregou un [[guión (arte)|guión cinematográfico]] a [[Jean Gabin]], titulado ''Moontide'' ("Marea lunar"). En [[1942]] publicou a súa [[autobiografía]], ''La vida secreta de Salvador Dalí''. Escribía regularmente para os catálogos das súas exposicións, coma a organizada na Knoedler Gallery de Nova York en [[1943]]. Nese artigo expoñía que
Liña 107 ⟶ 88:
[[Ficheiro:London Dali Exhibition.jpg|miniatura|esquerda|200px|Exposición sobre Dalí en [[Londres]]. En primeiro termo hai unha escultura dun [[elefante]] de patas alongadas cunha [[pirámide (xeometría)|pirámide]] no lombo, idéntico a un dos que aparecen no cadro. Ó fondo atópase o [[London Eye]].]]
Un [[frade]] [[italia]]no chamado Gabriele Maria Berardi anunciou que lle realizara un [[exorcismo]] a Dalí nunha visita deste a [[Francia]] en [[1947]].<ref name="exorcist-gift">[http://www.cathnews.com/news/510/72.php Dalí's gift to exorcist uncovered] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071011193554/http://cathnews.com/news/510/72.php |date=11 de outubro de 2007 }} Catholic News
Aceptou a decoración dun escaparate dos almacenes Bonwit-Tellerle na Quinta Avenida de Nova York. Fixo unha polémica composición dedicada ó día e á noite: nun lado un [[manequín]] con perruca vermella nunha bañeira de [[Astracán (pel)|astracán]] e no outro, unha figura deitada nunha cama con [[baldaquino]] negro sobre cuxa [[almofada]] ardían [[carbón]]s. Pero realizáronse modificacións sen permiso do autor, e Dalí en protesta acabou lanzando a bañeira contra o vidro do escaparate. Foi detido e debeu pagar os danos. O xulgado absolveuno, pois el argumentou que defendía a súa obra, e esta protesta foi entendida como unha defensa dos [[dereitos de autor]].<ref>[http://www.legaltoday.com/index.php/actualidad/noticias/2009-ano-dali-visionario-de-la-defensa-de-la-propiedad-intelectual Dalí, visionario da defensa da propiedade intelectual] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722055539/http://www.legaltoday.com/index.php/actualidad/noticias/2009-ano-dali-visionario-de-la-defensa-de-la-propiedad-intelectual |date=22 de xullo de 2011 }}.</ref>
Neses anos, Dalí deseñou ilustracións para edicións traducidas ó [[lingua inglesa|inglés]] de clásicos coma o ''[[Quixote]]'', a autobiografía de [[Benvenuto Cellini]] e os ''Ensaios'' de [[Michel de Montaigne]]. Tamén proporcionou decorados para o filme ''[[Spellbound]]'' de [[Alfred Hitchcock]], e emprendeu con [[Walt Disney]] a realización dunha curtametraxe de [[Cine de animación|debuxos animados]], ''[[Destino (curtametraxe)|Destino]]'', que quedou inconclusa e foi montada en [[2003]], moito despois do pasamento de ambos.<ref>{{Cita web |url=http://www.animationartconservation.com/destiny_of_dali_destino.html |título=www.animationartconservation.com |data-acceso=13 de maio de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091230010548/http://www.animationartconservation.com/destiny_of_dali_destino.html |dataarquivo=30 de decembro de 2009 |urlmorta=
Esta foi unha das épocas máis frutíferas da súa vida, pero tamén discutida por certos críticos, que vían que Dalí esvaía a fronteira entre [[arte]] e [[bens de consumo]] ó acantoar a pintura para centrarse máis no [[deseño]] e os artigos comerciais.
=== Derradeiros anos en Cataluña ===
Dende [[1949]] Dalí viviu en [[Cataluña]]. O feito de que elixise España para vivir en tempos da [[España franquista|ditadura]] fixo que algúns dos seus antigos colegas, así como sectores progresistas, o fixeran branco de novas críticas.<ref name=navarro>Navarro, Vicente, Ph.D. [http://www.counterpunch.org/navarro12062003.html "The Jackboot of Dada: Salvador Dalí, Fascist"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080411161227/https://www.counterpunch.org/navarro12062003.html |date=11 de abril de 2008 }}. ''Counterpunch''. December 6, 2003. (Revisado o 22 de xullo de 2006; en inglés).</ref> Isto suxire que o descrédito con que Dalí era considerado entre surrealistas e críticos de arte se debese, polo menos en parte, a motivacións [[política]]s máis que ó valor intrínseco das súas obras de arte. En [[1959]] Breton organizou unha exposición antolóxica titulada ''Homage to Surrealism'' ("Homenaxe ó surrealismo"), que reunía obras xurdidas nas catro décadas do movemento. A exposición recuperaba pezas de Dalí, [[Joan Miró]], [[Enrique Tábara]] e [[Eugenio Granell]]. Ó ano seguinte, Breton opúxose enerxicamente á inclusión da ''Madonna Sixtina'' de Dalí na Exposición Internacional Surrealista de Nova York.<ref name=lopez>López, Ignacio Javier. ''The Old Age of William Tell (A study of Buñuel's ''Tristana'')''. ''MLN'' 116 (2001): 295–314.</ref>
[[Ficheiro:Salvador Dali The Rainbow 1972.jpg|miniatura|esquerda|180px|Salvador Dali, ''The Rainbow'' (1972), [[Centro M. T. Abraham de Artes Visuales]].]]
Liña 123 ⟶ 104:
[[Ficheiro:Casa Salvador Dalí Portlligat.JPG|miniatura|230px|A baía de [[Portlligat]], a paisaxe que cativou ó artista en [[Cadaqués]], coa súa casa, hoxe museo. Está formada por un conxunto de barracas de pescadores que foron adquiridas polo pintor e a súa muller, Gala. Aberta ó público en [[1997]], no seu interior exhíbense recordos do pintor, o seu taller, a biblioteca, as súas habitacións e o xardín.]]
A posguerra abriu para Dalí unha nova etapa artística, caracterizada polo virtuosismo técnico e o recurso a ilusións [[óptica]]s, así como ó imaxinario da [[ciencia]] ou a [[relixión]]. A súa aproximación ó catolicismo foise facendo máis marcada, influída quizais pola conmoción causada pola bomba de [[Hiroshima]] e o amencer da era nuclear. O mesmo Dalí denominou esta etapa da súa arte como o período [[misticismo|místico]]-nuclear. A súa intención parecía ser a síntese da [[iconografía]] cristiá con imaxes en descomposición relacionadas coa física nuclear,<ref>[http://www.arton5th.com/Dali/bio.html Salvador Dalí Bio, Art on 5th] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060504050531/http://www.arton5th.com/Dali/bio.html |date=04 de maio de 2006 }}. (Revisado o 22 de xullo de 2006; en inglés).</ref> como se desprende de obras coma ''Crucifixión'' (''Corpus Hypercubus''). Baixo a clasificación de "misticismo nuclear" inclúense tamén ''A estación de Perpiñán'' (1965) e ''O toureiro alucinóxeno'' (1968-1970). En [[1960]] Dalí empezou a traballar nun [[teatro]] e [[museo]] persoal, erguidos sobre a súa casa natal en Figueres; foi o maior dos seus proxectos individuais, e dedicaríalle boa parte das súas enerxías ata [[1974]]. Mesmo máis adiante, a mediados da década de 1980, realizou algunhas reformas menores no edificio.
[[Ficheiro:Dali Allan Warren.jpg|miniatura|175px|esquerda|Salvador Dalí en [[1972]].]]
Liña 131 ⟶ 112:
En [[1980]], a saúde de Dalí deteriorouse seriamente. Coa súa muller, Gala —que xa manifestaba síntomas de senilidade—, consumiu presuntamente un cóctel de fármacos que danou seriamente o seu sistema nervioso, coa consecuencia de incapacitalo practicamente para a creación artística. Con 76 anos, o estado de Dalí era lamentable, e a súa man sufría constantes tremores que evidenciaban o progreso da [[enfermidade de Parkinson]].<ref>Ian Gibson (1997). ''The Shameful Life of Salvador Dalí''. W. W. Norton & Company.</ref><ref>Recentemente se descubriron algúns [http://www.elmundo.es/elmundo/2009/06/23/cultura/1245751272.html debuxos], cos que o artista "pagou" os servizos médicos prestados por un recoñecido [[Oncoloxía|oncólogo]] estadounidense.</ref>
En [[1982]], o [[rei]] [[Xoán Carlos I]] concedeulle a Dalí o título de marqués de Púbol, que o artista agradeceu cun debuxo, titulado ''Cabeza de Europa'', que resultou ser
[[Ficheiro:20061227-Figueres Sant Pere MQ.jpg|miniatura|230px|A igrexa de Sant Pere en [[Figueres]], onde Dalí recibiu o [[bautismo]], a [[primeira comuñón]], e onde se celebrou o seu [[funeral]].]]
[[Ficheiro:20061227-Figueres Teatre-Museu Dalí MQ.jpg|miniatura|230px|[[Teatro-Museo Dalí]] en [[Figueres]]. Cando o alcalde invitou ó artista a agasallar unha pintura para o museo local, Dalí respondeu estar disposto a doar un museo enteiro e suxeriu como sede o teatro entón abandonado. Neste teatro expuxera as súas dúas primeiras obras en [[1918]].]]
Gala morreu o [[10 de xuño]] de [[1982]] e trala súa morte, Dalí perdeu o seu entusiasmo por vivir. Deliberadamente, deshidratouse seriamente —como consecuencia dun intento de [[suicidio]]—, aínda que xustificou a súa acción como un método de entrar nun estado de animación suspendida, do mesmo modo que poden facer algunhas [[bacteria]]s. Mudouse de Figueres ó castelo de [[Púbol]], que lle comprara a Gala, e onde ela finou. En [[1984]], declarouse un incendio de causas descoñecidas no seu dormitorio.<ref>[http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9905E1DB1038F932A3575AC0A962948260 "Dalí Resting at Castle After Injury in Fire"]. ''[[The New York Times]]''.
Denunciouse que Dalí foi obrigado por algúns dos seus "coidadores" a asinar lenzos en branco que serían vendidos trala súa morte como orixinais.<ref name="scandal">{{cita libro | título = The Dalí Scandal: An Investigation | autor = Mark Rogerson | isbn = 0575037865 | editorial = Victor Gollancz |ano= 1989}}</ref> Estes rumores fixeron que o mercado da arte fose escéptico coas obras atribuídas a Dalí durante a súa última época.▼
▲Denunciouse que Dalí foi obrigado por algúns dos seus "coidadores" a asinar lenzos en branco que serían vendidos trala súa morte como orixinais.<ref name="scandal">{{cita libro | título = The Dalí Scandal: An Investigation | url = https://archive.org/details/daliscandalinv00roge | autor = Mark Rogerson | isbn = 0575037865 | editorial = Victor Gollancz |ano= 1989}}</ref> Estes rumores fixeron que o mercado da arte fose escéptico coas obras atribuídas a Dalí durante a súa última época.
En novembro de [[1988]] Dalí foi ingresado por mor dun serio fallo cardíaco, e o 5 de decembro de 1988 foi visitado polo rei Xoán Carlos I, quen lle confesou que sempre foi un fiel admirador da súa obra.<ref>Etherington-Smith, Meredith. [http://books.google.com/books?id=soncxLrkYX0C&dq ''The Persistence of Memory: A Biography of Dalí''], p. 411, 1995 Da Capo Press, ISBN 0-306-80662-2.</ref>▼
▲En novembro de [[1988]] Dalí foi ingresado por mor dun serio fallo cardíaco, e o 5 de decembro de 1988 foi visitado polo rei Xoán Carlos I, quen lle confesou que sempre foi un fiel admirador da súa obra.<ref>
O [[23 de xaneiro]] de [[1989]], escoitando o seu disco favorito —''Tristán e Isolda'', de [[Richard Wagner]]— morreu a causa dunha parada cardiorrespiratoria en Figueres, con 84 anos, e cerrando o círculo foi enterrado na cripta de Figueres, situada na súa casa-museo (ver imaxe). A súa cripta atópase ó outro lado da igrexa de Sant Pere, onde fora bautizado, recibira a súa primeira comuñón e onde repousa dende entón; tres bloques máis aló da súa casa natal.<ref>
A Fundación Gala-Salvador Dalí encárgase na actualidade da xestión do seu legado.<ref>http://www.salvador-dali.org/en_index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140625173816/http://www.salvador-dali.org/en_index.html |date=25 de xuño de 2014 }} | The Gala-Salvador Dalí Foundation website</ref> Nos Estados Unidos, o responsable legal da súa representación é a Artist Rights Society.<ref>http://arsny.com/requested.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/
== Traxectoria ==
Liña 159 ⟶ 139:
=== Bibliografía ===
* ''Carré d'Art'' (Salvador Dali), [[Jean-Pierre Thiollet]], 2008. ISBN 2-35035-189-6
{{Fundación María José Jove|D|413}}
{{Control de autoridades}}
{{ORDENAR:Dali, Salvador}}
[[Categoría:Pintores de
[[Categoría:Pintores do século XX]]
[[Categoría:Nados en 1904]]
| |||