Jump to content

X-chrómasóm

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
(Athsheolta ó X-chrómosóm)
X-chrómosóm

An gnéaschrómasóm i ndaoine agus mórchuid na mamach. Cinneann sé baineannacht nuair a tharlaíonn dís (XX) sa núicléas (X amháin ón mháthair, an X eile ón athair), chomh maith le 44 gnáthchrómasóm. Bíonn X-chrómasóm amháin sa bhfireannach, le Y-chrómasóm (XY) (an X ón máthair, an Y ón athair), agus 44 gnáthchrómasóm. Athruithe géine sa chrómasóm seo is bun le dathdhaille agus/nó haemifile, a fhaightear mar oidhreacht tríd. Sa naíonán baineann a fhaigheann X athraithe, bíonn an dara X ón athair ann chun an ghéin athraithe a dhéanamh cúlaitheach. Sa naíonán fireann a fhaigheann X athraithe ón máthair (agus Y ón athair) ní bhíonn an dara ceann ann chun an ghéin athraithe a cheilt, agus léirítear ainriocht díobh seo sa naíonán sin. Mar sin, is minice ar fad na hainriochtaí seo i bhfir ná mná. Chun go bhfaighidh an naíonán ainriocht díobh, is gá go mbeidh an t-athair is an mháthair ina n-iompróirí den ghéin athraithe, agus go bhfaighidh an naíonán an X-chrómasóm le géin athraithe (cúlaitheach) ón máthair.[1]

  1. Hussey, Matt (2011). "X-chrómosóm". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 707.