Jump to content

An difríocht idir athruithe ar: "An Phacastáin"

Athraigh naisc
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seo
Content deleted Content added
VisualWikitext
P.m. nua
 
(38 intermediate revisions by 12 users not shown)
Líne 1: Líne 1:
{{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}
{{Bosca Sonraí Tíre|ainm_dúchasach=اسلامی جمہوریۂ پاکستا<br />Islāmī Jamhūriya-i-Pākistān<br />Islamic Republic of Pakistan
Is [[Tíreolaíocht|tír]] atá suite i ndeisceart na h[[An Áise|Áise]] í '''an Phacastáin''', ([[An Urdúis|Urdúis]]: پاکستان) nó '''Poblacht Ioslamach na Pacastáine''' go hoifigiúil.
|íomhá_na_brataí=Flag of Pakistan.svg
|íomhá_an_armais=Coat of arms of Pakistan.svg
|ainm_gin_bain=na Pacastáine
|ainm_gin_fir=na Pacastáine
|mana_náisiúnta= ''Iman, Ittehad, Tanzim'' ([[Béarla]]: Faith, Unity, Discipline)
|amhrán_náisiúnta=''[[Qaumi Tarana]]''
|íomhá_learscáile=Pakistan in its region (claimed and disputed hatched).svg
|príomhchathair = [[Islamabad]]
|dnlc=33|dnln=40|dnlNS=N|dnfc=73|dnfn=10|dnfEW=E|dnlNSgael=Thuaidh|dnfEWgael=Thiar
|cathair_is_mó= [[Karachi]]
|teangacha_oifigiúla=[[Urdais]], [[Béarla]]
|cineál_rialtais=[[Poblacht Chónaidhme Ioslamach]]
|teidil_na_gceannairí=[[Uachtarán na Pacastáine|Uachtarán]]<br />Uachtarán tofa<br />[[Príomh-Aire na Pacastáine|Príomh-Aire]]
|ainmneacha_na_gceannairí=[[Muhammad Mian Soomro|Muhammad M Soomro]] <small>(gníomhach)</small><br />[[Asif Ali Zardari]]<br />[[Raja Pervez Ashrof]]
|cineál_ardcheannais=[[Neamhspleáchas]]
|tarluithe_bunaithe=Abbasid<br />Impireacht Ghaznavid<br />Ríocht Ghorid<br />Sabhdán Delhi<br />Impireacht Mughal<br />Fógraithe
|dátaí_bunaithe=ón [[Ríocht Aontaithe]]<br />711-962<br />962–1187<br />1187-1206<br /> 1210-1526<br />1526-1707<br />[[14 Lúnasa]], [[1947]]
|achar_km=880,254
|rang_achair=34ú
|uisce_faoin_gcéad=3.1
|bliain_an_mheastacháin_daonra=2011
|bliain_an_daonáirimh_daonra=-
|meastachán_daonra=178,023,505
|rang_an_mheastacháin_daonra=6ú
|daonáireamh_daonra=Níl aon cheann ann.
|rang_an_dlúis_daonra=53ú
|dlús_daonra=211
|rang_an_dlús_daonra=53ú
|bliain_OTI_PCC=2005
|OTI_PCC=U S$404.6 billiún
|rang_OTI_PCC=26ú
|OTI_PCC_an_duine=US$2,628
|rang_OTI_PCC_an_duine=128ú
|Crios ama= +5
|crios_ama_CSL= +6
|aischur_UTC_CSL=
|aischur_UTC=
|airgeadra=[[Rúipí Phacastáineach|Rúipí]]
|cód_airgeadra=PKR
|fearann=[[.pk]]
|glaochód=92
|fonótaí=}}
Is tír atá suite i ndeisceart na h[[Áise]] í '''an Phacastáin''', ([[Urdais]]: پاکستان) nó '''Poblacht Ioslamach na Pacastáine''' go hoifigiúil. Tá imeallbhord aici de 1046-ciliméadar (650 míle) ar feadh chósta [[an Mhuir Arabach]] agus Mhurascaill Óman sa taobh ó dheas agus tá teorainneacha aici leis [[an Afganastáin]] agus [[an Iaráin]] san iarthar, [[an India]] san oirthear agus [[an tSín]] i bhfad san oirthuaisceart. Luíonn [[an Táidsíceastáin]] freisin an-ghar don Phacastáin, ach tá sí deighilte uaithi ag [[an Chonair Wakhan]].


== Tíreolaíocht ==
An séú tír is mó sa domhan de réir daonra atá ann, agus an dara tír [[Ioslamachas|Ioslamach]] is mó. Bunaíodh an stát nua-aimseartha sa bhliain [[1947]] nuair a scaradh í ón India, ach tá stair fada ag an réigiúin seo.
Tá imeallbhord aici de 1046-[[ciliméadar]] (650 míle) ar feadh chósta [[muir Arabach|an Mhuir Arabach]] agus Mhurascaill [[Óman]] sa taobh ó dheas agus tá teorainneacha aici leis [[an Afganastáin]] agus [[an Iaráin]] san iarthar, [[an India]] san oirthear agus [[an tSín]] i bhfad san oirthuaisceart. Luíonn [[an Táidsíceastáin]] freisin an-ghar don Phacastáin, ach tá sí deighilte uaithi ag an Chonair Wakhan.


Meastar go bhfuil an seachtú armtha is mó sa domhan ag an bPacastáin, agus [[airm núicléacha]] chomh maith.
An séú tír is mó sa domhan de réir daonra atá ann, agus an dara tír [[Ioslamachas|Ioslamach]] is mó.


[[Príomhchathair]] na Pacastáine í [[Islamabad]] ([[Urdúis]]: اسلام آباد, "áitreabh [[Ioslam]]") atá suite in iarthuaisceart na tíre. Tógadh Islamabad sna [[1960í]] chun a bheith ina príomhchathair nua.
{{síol}}


Is í [[Karachi]] an [[Cathair (lonnaíocht)|chathair]] is mó sa [[An Phacastáin|Phacastáin]]. Tá sí suite ar Mhuir na hAraibe.
[[Catagóir:An Phacastáin| ]]


== Daonra ==
{{Nasc AR|de}}
* Is í [[an Bhalúcastáin]] an cúige is mó de réir limistéar [[Geografaíocht dhaonna|geografach]] sa Phacastáin, a chomhdhéanann thart ar 48% d'achar iomlán na [[tír]]<nowiki/>e, sé sin, 40% den tír. Thug an [[daonáireamh]] sa bhliain 1998 le fios go raibh [[daonra]] de thart ar 6.5 milliún aici. Tá an Bhalúcastáin níos boichte agus tá a dhaonra níos ísle ná an chuid eile den Phacastáin.
{{Nasc AR|en}}
* Tá [[Puinseáb]] (nó ''an Phuinseáb'' roimhe seo) ({{lang-pa|پنجاب, ਪੰਜਾਬ}}, {{lang-ur|پنجاب}}, {{lang-hi|पंजाब}}, {{lang-fa|پنجاب}}, panj-ab, "cúig-uisce"), ina réigiún ar dhá thaobh na teorann idir Puinseáb na [[An Phacastáin|Pacastáine]] agus Puinseáb [[An India|na hIndia]].<ref name="singh">{{cite book|title=Federalism, Nationalism and Development: India and the Punjab Economy|first=Pritam|last=Singh|publisher=Routledge|year=2008|ISBN=0415456665|pages=3|url=http://books.google.com/books?id=mQLDcjhNoJwC}}</ref>
{{Nasc AR|hr}}
* Treibh [[jat]] is ea an [[Dhothar]]. Tá siad ina gcónaí in [[Punjab]], cúige de chuid na Pacastáine,


== Teangacha ==
[[ace:Pakistan]]
* Is [[Teanga (cumarsáid)|teanga]] í an '''Urdúis''' a labhraítear sa [[An Phacastáin|Phacastáin]] agus san [[An India|India]]. Le fírinne, is ionann iad an Urdúis agus an [[An Hiondúis|Hiondúis]], ach amháin go bhfuil an Hiondúis á labhairt ag na Hiondúigh, agus an Urdúis ag na Moslamaigh Indiacha agus Phacastánacha. Scríobhtar an Urdúis leis na litreacha Arabacha, agus an Hiondúis leis na litreacha Déiveanágracha. Thairis sin, is iomaí focal [[An Araibis|Araibise]] agus [[An Pheirsis|Peirsise]] a úsáidtear sa leagan scríofa den Urdúis.
[[af:Pakistan]]
* Tá an [[An Phuinseáibis|Phuinseáibis]] (ਪੰਜਾਬੀ) ar an aonú [[Teanga (cumarsáid)|teanga]] déag is mó a labhraítear ar fud an [[An Domhan|domhain]], agus í á labhairt ag timpeall is céad milliún duine san [[An India|India]] agus sa [[An Phacastáin|Phacastáin]] thar aon áit eile.
[[als:Pakistan]]
[[Íomhá:Jinnah Gandhi.jpg|clé|mion|Jinnah (pobalóir Moslamach) agus Gandi (tugtha don aislingeacht), 1944]]
[[am:ፓኪስታን]]
== Stair ==
[[an:Pakistán]]

[[ang:Pacistan]]
==== 1940idí: Críochdheighilt, Trasimirce agus Cinedhíothú ====
[[ar:باكستان]]
[[Íomhá:CR Formula.JPG|mion|Nuachtáin, 1944: "formula (=> críochdheighilt ) approved by Gandhi"|clé]]
[[arc:ܦܐܩܣܛܐܢ]]
Bunaíodh an stát nua-aimseartha sa bhliain [[1947]]. Bhí ar an mBreatain [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleách]]<nowiki/>as a ghéilleadh don India agus tháinig deireadh leis an [[Réimeas Briotanach]].[[Íomhá:Partition of Punjab, India 1947.jpg|mion|1947: an trasimirce is mó riamh|clé]]Cuireadh críochdheighilt i bhfeidhm ar an Phacastáin agus India sa bhliain 1947. Bunaíodh an Phacastáin agus an India, na tíortha chomharbais. Roinneadh Puinseáb, mar a bhí, eatarthu.
[[arz:باكستان]]
Sna [[1940idí]], bhí Muhammad Ali Jinnah ina cheannaire ar Chumann na Moslamach. Páirtí pobalach a bhí ann.  Ghríosaigh óráid Jinnah an teannas ciníoch, de réir a chéile. Is cosúil gur thacaigh tromlach millteanach na Moslamach an críochdheighilt i 1947, ach ní raibh sé mar sin tamall de bhlianta roimh 1947.
[[as:পাকিস্তান]]

[[ast:Paquistán]]
Bhí Moslamaigh ina gcónaí san India le fada an lá, ur le hur le Hiondúigh agus le Saícigh. Bhí an fanaiceacht [[Creideamh|chreidimh]] ann i gcónaí, ach bhí an teannas ag cur thar maoil i 1947.
[[az:Pakistan]]

[[ba:Пакистан]]
Thug [[Mahatma Gandhi|Gandhi]] le tuiscint go raibh sé glan i gcoinne an chríochdheighilt. Ach tá na staraí den tuairim inniu go raibh sé mí-ionraic. Bhí Gandhi réidh le teacht ar chomhréiteach. Ach ní raibh sé sásta sciar den fhreagracht a ghlacadh. Agus bhí [[Rialtas na Ríochta Aontaithe]] ag séanadh a bhfreagracht chomh maith.
[[bar:Pakistan]]

[[bat-smg:Pakėstans]]
Fógraíodh [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleáchas]] ar an [[14 Lúnasa]] [[1947]]. Bhain an stát nua Stádas Tiarnais (''Dominion Status'' i m[[An Béarla|Béarla]]) amach. nuair a scaradh í ón India.
[[bcl:Pakistan]]

[[be:Пакістан]]
Tharla [[cinedhíothú]] le linn na tréimhse seo. '''Líon iomlán na marbh: 1-2 milliún b'fhéidir'''<ref><nowiki>http://factsanddetails.com/india/History/sub7_1e/entry-4132.html</nowiki>
[[be-x-old:Пакістан]]

[[bg:Пакистан]]
<nowiki>http://www.nytimes.com/books/first/b/butalia-silence.html</nowiki>
[[bh:पाकिस्तान]]
</ref>'''.''' Tharla tras[[Imirce (daonra)|imirce]] ollmhór; tugadh bata is [[bóthar]] do 12 milliún, an trasimirce is mó riamh i stair an [[domhan|domhain]].
[[bjn:Pakistan]]
[[Íomhá:Zulfikar Ali Bhutto 1971.jpg|clé|mion|1971ː [[Zulfikar Ali Bhutto]] ]]
[[bn:পাকিস্তান]]

[[bo:པ་ཀི་སི་ཐན]]
==== 1950idí ====
[[bpy:পাকিস্তান]]
Fógraíodh Poblacht Ioslamach ar an [[23 Márta]] [[1956]].
[[br:Pakistan]]

[[bs:Pakistan]]
==== 1970idí ====
[[bug:Pakistan]]
Bhí [[Zulfikar Ali Bhutto]] ina [[Príomh-Aire|phríomhaire]] ar an bPacastáin sna [[1970idí]]. Cuireadh é as oifig i mí Iúil 1977 i gcoup síochánta. Ghlac an Ginearál Zia an chumhacht chuige féin. Cuireadh Zulfikar chun báis dhá bhliain níos déanaí.
[[ca:Pakistan]]
[[Íomhá:Benazir Bhutto cropped.jpg|clé|mion|[[Benazir Bhutto]] ]]
[[cbk-zam:Pakistan]]

[[ceb:Pakistan]]
==== 1980idí ar aghaidh ====
[[ckb:پاکستان]]
Bhí [[Benazir Bhutto]] ina [[príomhaire]] ar an bPacastáin idir na blianta 1988 agus 1990, agus arís ón mbliain 1993 go 1996. [[Dúnmharú|Feallmharaíodh]] í ar an [[27 Nollaig]], [[2007]] tar éis slógaidh pholaitiúil.<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7161590.stm</ref>
[[crh:Pakistan]]

[[cs:Pákistán]]
Meastar go bhfuil an seachtú harm is mó sa [[An Domhan|domhan]] ag an bPacastáin, agus [[airm núicléacha]] chomh maith. Ar an 14 Lúnasa [[1998]], bhí olc ar an domhan nuair a tugadh le fios gur phléasc an Phacastáin buama núicléach faoin talamh.
[[csb:Pakistan]]
[[Íomhá:PervezMusharraf.jpg|mion|[[Pervez Musharraf]]|clé]]
[[cv:Пакистан]]
Tháinig an Ginearál [[Pervez Musharraf]] isteach san oifig ar [[20 Meitheamh]] [[2001]], tar éis [[Coup d'état|coup d’état]] ar [[12 Deireadh Fómhair]] [[1999]]. D'éirigh sé as a phost ar an [[18 Lúnasa]] [[2008]].<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7567451.stm</ref>
[[cy:Pakistan]]

[[da:Pakistan]]
== Tagairtí ==
[[de:Pakistan]]
{{Reflist}}
[[diq:Pakıstan]]

[[dsb:Pakistan]]

[[dv:ޕާކިސްތާން]]

[[el:Πακιστάν]]
{{Comhlathas na Náisiún}}
[[en:Pakistan]]

[[eo:Pakistano]]
{{DEFAULTSORT:Pacastain, an}}
[[es:Pakistán]]
[[Catagóir:An Phacastáin]]
[[et:Pakistan]]
[[Catagóir:Ballstáit na Náisiún Aontaithe]]
[[eu:Pakistan]]
[[Catagóir:Ballstáit Chomhlathas na Náisiún]]
[[ext:Paquistán]]
[[fa:پاکستان]]
[[fi:Pakistan]]
[[fiu-vro:Pakistan]]
[[fo:Pakistan]]
[[fr:Pakistan]]
[[frp:Paquistan]]
[[fy:Pakistan]]
[[gag:Pakistan]]
[[gan:巴基斯坦]]
[[gd:Pagastàn]]
[[gl:Paquistán - پاکستان]]
[[gn:Pakistán]]
[[gu:પાકિસ્તાન]]
[[gv:Yn Phakistaan]]
[[ha:Pakistan]]
[[hak:Pâ-kî-sṳ̂-thán]]
[[haw:Pakitana]]
[[he:פקיסטן]]
[[hi:पाकिस्तान]]
[[hif:Pakistan]]
[[hr:Pakistan]]
[[hsb:Pakistan]]
[[ht:Pakistan]]
[[hu:Pakisztán]]
[[hy:Պակիստան]]
[[ia:Pakistan]]
[[id:Pakistan]]
[[ie:Pakistan]]
[[ilo:Pakistan]]
[[io:Pakistan]]
[[is:Pakistan]]
[[it:Pakistan]]
[[iu:ᐸᑭᔅᑕᓐ]]
[[ja:パキスタン]]
[[jbo:kisygu'e]]
[[jv:Pakistan]]
[[ka:პაკისტანი]]
[[kab:Pakistan]]
[[kbd:Пакистэн]]
[[kk:Пәкістан]]
[[kl:Pakistan]]
[[km:ប៉ាគីស្ថាន]]
[[kn:ಪಾಕಿಸ್ತಾನ]]
[[ko:파키스탄]]
[[ks:پاکِستان]]
[[ku:Pakistan]]
[[kv:Пакистан]]
[[kw:Pakistan]]
[[ky:Пакистан]]
[[la:Pakistania]]
[[lb:Pakistan]]
[[lez:Пакистан]]
[[li:Pakistan]]
[[lij:Pakistan]]
[[lmo:Pakistan]]
[[ln:Pakistáni]]
[[lt:Pakistanas]]
[[lv:Pakistāna]]
[[mdf:Пакистан]]
[[mhr:Пакистан]]
[[mi:Pakitāne]]
[[mk:Пакистан]]
[[ml:പാകിസ്താൻ]]
[[mn:Пакистан]]
[[mr:पाकिस्तान]]
[[ms:Pakistan]]
[[mt:Pakistan]]
[[my:ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ]]
[[na:Pakistan]]
[[nah:Paquistan]]
[[nap:Pakistan]]
[[nds:Pakistan]]
[[nds-nl:Pakistan]]
[[ne:पाकिस्तान]]
[[nl:Pakistan]]
[[nn:Pakistan]]
[[no:Pakistan]]
[[nov:Pakistan]]
[[nv:Eʼeʼaahjí Naakaii Dootłʼizhí Bikéyah]]
[[oc:Paquistan]]
[[or:ପାକିସ୍ଥାନ]]
[[os:Пакистан]]
[[pa:ਪਾਕਿਸਤਾਨ]]
[[pam:Pakistan]]
[[pap:Pakistan]]
[[pih:Pakistaan]]
[[pl:Pakistan]]
[[pms:Pakistan]]
[[pnb:پاکستان]]
[[ps:پاکستان]]
[[pt:Paquistão]]
[[qu:Pakistan]]
[[rmy:Pakistan]]
[[ro:Pakistan]]
[[roa-rup:Pakistan]]
[[roa-tara:Pakistan]]
[[ru:Пакистан]]
[[rue:Пакістан]]
[[rw:Pakisitani]]
[[sa:पाकिस्तानम्]]
[[sah:Пакистан]]
[[scn:Pakistan]]
[[sco:Pakistan]]
[[sd:پاڪستان]]
[[se:Pakistan]]
[[sh:Pakistan]]
[[si:පාකිස්ථානය]]
[[simple:Pakistan]]
[[sk:Pakistan]]
[[sl:Pakistan]]
[[so:Bakistaan]]
[[sq:Pakistani]]
[[sr:Пакистан]]
[[ss:IPhakhistani]]
[[stq:Pakistan]]
[[su:Pakistan]]
[[sv:Pakistan]]
[[sw:Pakistan]]
[[szl:Pakistan]]
[[ta:பாக்கித்தான்]]
[[te:పాకిస్తాన్]]
[[tg:Покистон]]
[[th:ประเทศปากีสถาน]]
[[tk:Päkistan]]
[[tl:Pakistan]]
[[tr:Pakistan]]
[[tt:Пакьстан]]
[[udm:Пакистан]]
[[ug:پاكىستان]]
[[uk:Пакистан]]
[[ur:پاکستان]]
[[uz:Pokiston]]
[[vec:Pakistan]]
[[vi:Pakistan]]
[[vo:Pakistän]]
[[wa:Pakistan]]
[[war:Pakistan]]
[[wo:Pakistaan]]
[[wuu:巴基斯坦]]
[[xal:Сарта Паксин Орн]]
[[xmf:პაკისტანი]]
[[yi:פאקיסטאן]]
[[yo:Pakístàn]]
[[zh:巴基斯坦]]
[[zh-classical:巴基斯坦]]
[[zh-min-nan:Pakistan]]
[[zh-yue:巴基斯坦]]
[[zu:IPakistani]]

Leagan reatha ó 14:13, 15 Aibreán 2024

Bosca Geografaíocht PholaitiúilAn Phacastáin
پاکستان (ur)
پاکستان (pa)
پاڪستان (sd)
پاکستان (ps)
Pakistan (en)
پاکستان (mis)
پاکستان (brh)
Pákistán (brh)
پاکستان (mis)
پاکِستان (ks)
پاڪستان (skr) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach Armas
Bratach Armas

Cuir in eagar ar Wikidata
AintiúnQaumi Taranah Cuir in eagar ar Wikidata
Mana«Iman, Ittihad, Nazm» Cuir in eagar ar Wikidata
Ainmnithe in ómóssincerity in Islam (en) Aistrigh, Puinseáb, Khyber Pakhtunkhwa (en) Aistrigh, Azad Kashmir (en) Aistrigh, An tSind agus An Bhalúcastáin Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 30° N, 71° E / 30°N,71°E / 30; 71
PríomhchathairIslamabad Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán223,773,700 (2021) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús253.74 hab./km²
Teanga oifigiúilBéarla
an Urdúis (teanga náisiúnta) Cuir in eagar ar Wikidata
ReiligiúnIoslam, an Chríostaíocht, an Hiondúchas agus Ahmadach Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Achar dromchla881,913 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdeK2 (8,610) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleMuir Arabach (0 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
an Afganastáin
Daon-Phoblacht na Síne
an India
an Iaráin Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sían Réimeas Briotanach, presidencies and provinces of British India (en) Aistrigh agus Dominion of Pakistan (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Cruthú14 Lúnasa 1947
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtaispoblacht chónaidhme agus poblacht pharlaiminteach Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht feidhmiúcháinRialtas na Pacastáine Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachParlaimint na Pacastáine Cuir in eagar ar Wikidata
• Uachtarán na Pacastáine Cuir in eagar ar WikidataMamnoon Hussain (2013–2018) Cuir in eagar ar Wikidata
• Príomh-Aire na Pacastáine Cuir in eagar ar WikidataMian Muhammad Shehbaz Sharif (2022–) Cuir in eagar ar Wikidata
Údarás breithiúnach is airdeCúirt Uachtarach na Pacastáine Cuir in eagar ar Wikidata
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil348,262,544,719 $ (2021) Cuir in eagar ar Wikidata
Airgeadrarúipí na Pacastáine Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Fearann Idirlín barrleibhéil.pk Cuir in eagar ar Wikidata
Glaochód+92 Cuir in eagar ar Wikidata
Uimhir theileafóin éigeandála1122, 15 agus 16 Cuir in eagar ar Wikidata
Cód tírePK Cuir in eagar ar Wikidata
Eile
Suíomh gréasáinpakistan.gov.pk Cuir in eagar ar Wikidata

Is tír atá suite i ndeisceart na hÁise í an Phacastáin, (Urdúis: پاکستان) nó Poblacht Ioslamach na Pacastáine go hoifigiúil.

Tíreolaíocht

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá imeallbhord aici de 1046-ciliméadar (650 míle) ar feadh chósta an Mhuir Arabach agus Mhurascaill Óman sa taobh ó dheas agus tá teorainneacha aici leis an Afganastáin agus an Iaráin san iarthar, an India san oirthear agus an tSín i bhfad san oirthuaisceart. Luíonn an Táidsíceastáin freisin an-ghar don Phacastáin, ach tá sí deighilte uaithi ag an Chonair Wakhan.

An séú tír is mó sa domhan de réir daonra atá ann, agus an dara tír Ioslamach is mó.

Príomhchathair na Pacastáine í Islamabad (Urdúis: اسلام آباد, "áitreabh Ioslam") atá suite in iarthuaisceart na tíre. Tógadh Islamabad sna 1960í chun a bheith ina príomhchathair nua.

Is í Karachi an chathair is mó sa Phacastáin. Tá sí suite ar Mhuir na hAraibe.

Daonra

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  • Is í an Bhalúcastáin an cúige is mó de réir limistéar geografach sa Phacastáin, a chomhdhéanann thart ar 48% d'achar iomlán na tíre, sé sin, 40% den tír. Thug an daonáireamh sa bhliain 1998 le fios go raibh daonra de thart ar 6.5 milliún aici. Tá an Bhalúcastáin níos boichte agus tá a dhaonra níos ísle ná an chuid eile den Phacastáin.
  • Tá Puinseáb (nó an Phuinseáb roimhe seo) (Puinseáibis: پنجاب, ਪੰਜਾਬ, Urdais: پنجاب, Hiondúis: पंजाब, Peirsis: پنجاب, panj-ab, "cúig-uisce"), ina réigiún ar dhá thaobh na teorann idir Puinseáb na Pacastáine agus Puinseáb na hIndia.[1]
  • Treibh jat is ea an Dhothar. Tá siad ina gcónaí in Punjab, cúige de chuid na Pacastáine,

Teangacha

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  • Is teanga í an Urdúis a labhraítear sa Phacastáin agus san India. Le fírinne, is ionann iad an Urdúis agus an Hiondúis, ach amháin go bhfuil an Hiondúis á labhairt ag na Hiondúigh, agus an Urdúis ag na Moslamaigh Indiacha agus Phacastánacha. Scríobhtar an Urdúis leis na litreacha Arabacha, agus an Hiondúis leis na litreacha Déiveanágracha. Thairis sin, is iomaí focal Araibise agus Peirsise a úsáidtear sa leagan scríofa den Urdúis.
  • Tá an Phuinseáibis (ਪੰਜਾਬੀ) ar an aonú teanga déag is mó a labhraítear ar fud an domhain, agus í á labhairt ag timpeall is céad milliún duine san India agus sa Phacastáin thar aon áit eile.
Jinnah (pobalóir Moslamach) agus Gandi (tugtha don aislingeacht), 1944

Stair

[cuir in eagar | athraigh foinse]

1940idí: Críochdheighilt, Trasimirce agus Cinedhíothú

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Nuachtáin, 1944: "formula (=> críochdheighilt ) approved by Gandhi"

Bunaíodh an stát nua-aimseartha sa bhliain 1947. Bhí ar an mBreatain neamhspleáchas a ghéilleadh don India agus tháinig deireadh leis an Réimeas Briotanach.

1947: an trasimirce is mó riamh

Cuireadh críochdheighilt i bhfeidhm ar an Phacastáin agus India sa bhliain 1947. Bunaíodh an Phacastáin agus an India, na tíortha chomharbais. Roinneadh Puinseáb, mar a bhí, eatarthu.

Sna 1940idí, bhí Muhammad Ali Jinnah ina cheannaire ar Chumann na Moslamach. Páirtí pobalach a bhí ann.  Ghríosaigh óráid Jinnah an teannas ciníoch, de réir a chéile. Is cosúil gur thacaigh tromlach millteanach na Moslamach an críochdheighilt i 1947, ach ní raibh sé mar sin tamall de bhlianta roimh 1947.

Bhí Moslamaigh ina gcónaí san India le fada an lá, ur le hur le Hiondúigh agus le Saícigh. Bhí an fanaiceacht chreidimh ann i gcónaí, ach bhí an teannas ag cur thar maoil i 1947.

Thug Gandhi le tuiscint go raibh sé glan i gcoinne an chríochdheighilt. Ach tá na staraí den tuairim inniu go raibh sé mí-ionraic. Bhí Gandhi réidh le teacht ar chomhréiteach. Ach ní raibh sé sásta sciar den fhreagracht a ghlacadh. Agus bhí Rialtas na Ríochta Aontaithe ag séanadh a bhfreagracht chomh maith.

Fógraíodh neamhspleáchas ar an 14 Lúnasa 1947. Bhain an stát nua Stádas Tiarnais (Dominion Status i mBéarla) amach. nuair a scaradh í ón India.

Tharla cinedhíothú le linn na tréimhse seo. Líon iomlán na marbh: 1-2 milliún b'fhéidir[2]. Tharla trasimirce ollmhór; tugadh bata is bóthar do 12 milliún, an trasimirce is mó riamh i stair an domhain.

1971ː Zulfikar Ali Bhutto

1950idí

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Fógraíodh Poblacht Ioslamach ar an 23 Márta 1956.

1970idí

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Zulfikar Ali Bhutto ina phríomhaire ar an bPacastáin sna 1970idí. Cuireadh é as oifig i mí Iúil 1977 i gcoup síochánta. Ghlac an Ginearál Zia an chumhacht chuige féin. Cuireadh Zulfikar chun báis dhá bhliain níos déanaí.

Benazir Bhutto

1980idí ar aghaidh

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Benazir Bhutto ina príomhaire ar an bPacastáin idir na blianta 1988 agus 1990, agus arís ón mbliain 1993 go 1996. Feallmharaíodh í ar an 27 Nollaig, 2007 tar éis slógaidh pholaitiúil.[3]

Meastar go bhfuil an seachtú harm is mó sa domhan ag an bPacastáin, agus airm núicléacha chomh maith. Ar an 14 Lúnasa 1998, bhí olc ar an domhan nuair a tugadh le fios gur phléasc an Phacastáin buama núicléach faoin talamh.

Pervez Musharraf

Tháinig an Ginearál Pervez Musharraf isteach san oifig ar 20 Meitheamh 2001, tar éis coup d’état ar 12 Deireadh Fómhair 1999. D'éirigh sé as a phost ar an 18 Lúnasa 2008.[4]

Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ Singh, Pritam (2008). "Federalism, Nationalism and Development: India and the Punjab Economy": 3. Routledge. 
  2. ↑ http://factsanddetails.com/india/History/sub7_1e/entry-4132.html http://www.nytimes.com/books/first/b/butalia-silence.html
  3. ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7161590.stm
  4. ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/7567451.stm


Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=An_Phacastáin&oldid=1210766"