Arabysk-Perzysk skrift
It Arabysk-Perzysk skrift, ek wol koartwei it Arabysk skrift neamd (Arabysk: الأبجدية العربية, al-abdschadiyya al-ʿarabiyya) is in konsonanteskrift dat yn earste ynstânsje foar it Arabysk ûntwikkele is. Letter is it, mei de fersprieding fan 'e islaam, ek troch oare talen yn gebrûk nommen, lykas it Perzysk, it Oerdû, it Pataansk en (histoarysk) it Turksk. It Arabysk-Perzyske skrift is gjin alfabet, want it jout de fokalen net of mar hiel rudimintêr wer. It bestiet út 28 letters en wurdt fan rjochts nei links skreaun.
Letters
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| Nr. | namme | DMG | útspraak | oan 'e ein | yn 't midden | oan 't begjin | op himsels | unicode/HTML | IPA | foarbyld |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Alif | a, ā, i, u | lange a | (ar) ـﺎ | (ar) ـﺎ* | (ar) آ* | (ar) آ | ا | a, aː, ɒ, ɒː, i, ɨ, u | أنا anā (ik) |
| 2. | Bā | b | b | (ar) ﺐ | (ar) ـﺒـ | (ar) ﺑـ | (ar) ﺏ | ب | b | الباب al-bābu (de doar) |
| 3. | Tā | t | t | (ar) ﺖ | (ar) ﺘ | (ar) ﺗ | (ar) ﺕ | ت | t | التاريخ at-tārīḫu (de skiednis) |
| 4. | Thā | ṯ | stimleas as yn it Ingelsk „think“ | (ar) ﺚ | (ar) ﺜ | (ar) ﺛ | (ar) ﺙ | ث | θ | ثلاثة ṯalaṯah (trije) |
| 5. | Dschīm | ǧ | stimhawwende dsch | (ar) ﺞ | (ar) ﺠ | (ar) ﺟ | (ar) ﺝ | ج | ʤ | الجمل al-ǧamalu (de kameel) |
| 6. | Ḥā | ḥ | skerpe, stimleaze h | (ar) ﺢ | (ar) ﺤ | (ar) ﺣ | (ar) ﺡ | ح | ħ | |
| 7. | Chā | ḫ | hurde ch as yn „graach“ | (ar) ﺦ | (ar) ﺨ | (ar) ﺧ | (ar) ﺥ | خ | χ | خمسة ḫamsah (fiif) |
| 8. | Dāl | d | d | (ar) ﺪ | (ar) ﺪ* | (ar) ﺩ* | (ar) ﺩ | د | d | الدب ad-dubbu (it bier) |
| 9. | Dhāl | ḏ | stimhawwend as yn it Ingelsk „this“ (dh) | (ar) ﺬ | (ar) ﺬ * | (ar) ﺫ * | (ar) ﺫ | ذ | ð | |
| 10. | Rā | r | tong-r | (ar) ﺮ | (ar) ﺮ* | (ar) ﺭ* | (ar) ﺭ | ر | r | الرأس al-ra’su (de holle) |
| 11. | Zāy | z | z | (ar) ﺰ | (ar) ﺰ* | (ar) ﺯ* | (ar) ﺯ | ز | z | |
| 12. | Sīn | s | skerpe, stimleaze s | (ar) ﺲ | (ar) ﺴ | (ar) ﺳ | (ar) ﺱ | س | s | ستة sittah (seis) |
| 13. | Schīn | š | as sj | (ar) ﺶ | (ar) ﺸ | (ar) ﺷ | (ar) ﺵ | ش | ʃ | الشمس aš-šamsu (de soan) |
| 14. | Sād | ṣ | fonetyske s | (ar) ﺺ | (ar) ﺼ | (ar) ﺻ | (ar) ﺹ | ص | sˁ | الصديق aṣ-ṣadīqu (de freon) |
| 15. | Dād | ḍ | fonetyske d | (ar) ﺾ | (ar) ﻀ | (ar) ﺿ | (ar) ﺽ | ض | dˁ | |
| 16. | Ṭā | ṭ | fonetyske t | (ar) ﻂ | (ar) ﻄ | (ar) ﻃ | (ar) ﻁ | ط | tˁ | الطالب aṭ-ṭālibu (in studint) |
| 17. | Zā | ẓ | sêfte, fonetyske dh of z | (ar) ﻆ | (ar) ﻈ | (ar) ﻇ | (ar) ﻅ | ظ | zˁ | |
| 18. | ʿAin | ʿ | stimhawwende ch | (ar) ﻊ | (ar) ﻌ | (ar) ﻋ | (ar) ﻉ | ع | ʕ | عربى ʿarabiyy (Arabysk) |
| 19. | Ghain | ġ | [[ʁ]?;[ɢ]?] | (ar) ﻎ | (ar) ﻐ | (ar) ﻏ | (ar) ﻍ | غ | ʁ | الغرب al-ġarbu (it westen) |
| 20. | Fā | f | f | (ar) ﻒ | (ar) ﻔ | (ar) ﻓ | (ar) ﻑ | ف | f | الفريزية al-friziyah (Fryslân) |
| 21. | Qāf | q | fonetyske k | (ar) ﻖ | (ar) ﻘ | (ar) ﻗ | (ar) ﻕ | ق | q | القمر al-qamaru (de man) |
| 22. | Kāf | k | k | (ar) ـك | (ar) ﮑ | (ar) ﮐ | (ar) ك | ك | k | الكتاب al-kitābu (it boek) |
| 23. | Lām | l | l | (ar) ﻞ | (ar) ﻠ | (ar) ﻟ | (ar) ﻝ | ل | l | اللحم al-laḥmu (it fleis) |
| 24. | Mīm | m | m | (ar) ﻢ | (ar) ﻤ | (ar) ﻣ | (ar) ﻡ | م | m | المدينة al-madīnah (it plak) |
| 25. | Nūn | n | n | (ar) ﻦ | (ar) ﻨ | (ar) ﻧ | (ar) ﻥ | ن | n | نحن naḥnu (wy) |
| 26. | Hā | h | h | (ar) ﻪ | (ar) ﻬ | (ar) ﻫ | (ar) ﻩ | ه | h | هو hū (hy) |
| 27. | Wāw | w, ū, u | as de Ingelske w, lang u of in au- | (ar) ﻮ | (ar) ﻮ* | (ar) و* | (ar) و | و | w, u, uː | واحد wāḥid (ien) |
| 28. | Yā | y, ī, i | as de Ingelske y, lange i of in ai- | (ar) ـي | (ar) ﻴ | (ar) ﻳ | (ar) ي | ي | j, i, iː, ɨ, ɨː | اليوم al-yawmu (de dei) |
Getallen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Meastal wurde Yndyske of Persyske (Farsy) getallen brûkt. Hja wurde oars as de wurden links nei rjochts skreaun. Yn Europa neame wy ús westerske sifers ek wol Arabyske getallen. Dy 'Euroeespek Arabyske getallen' binne lykwols net troch de Arabieren betocht, mar wol troch Arabieren nei Europa brocht.
Yndyske getallen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje](ar) ٠١٢٣٤٥٦٧٨٩
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| ٠ | ١ | ٢ | ٣ | ٤ | ٥ | ٦ | ٧ | ٨ | ٩ |
Farsy getallen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje](ar) ۰۱۲۳۴۵۶۷۸۹
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| ۰ | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ |