Skotland

(Flagg Skotland)

(Skjaldarmerki Skotland)

Tjóðarslagorð: Nemo me impune lacessit (latín)
(á føroyskum: "Eingin bjóðar mær av snikkaleysur")

Tjóðsangur: Flower of Scotland

Alment mál

Enskt
Skotskt gæliskt

Høvuðsstaður

Edinburgh

Drotning Elizabeth II

Fyrsti ráðharri Alex Salmond

Fullveldi 843-1296
1314-1703¹

Vídd
- tilsamans
- vøtn (%) 78.782 km²
1.9

Íbúgvar
- tilsamans 2001
- tættleiki 5.062.011
64/km²

Gjaldoyra Bretskt pund GBP²

Tíðarøki UTC +0

Økisnavn á alnetinum .uk²

Telefonkota +44

(1) Heimastýri síðani 1999. (2) Felags fyri Sameinda kongsríki Stóra Bretlands og Norðurírlands.

Skotland (enskt og skotskt Scotland),(skotskt gæliskt: Alba) er eitt av teim fýra londunum ið mynda Kongsríki Stóra Bretlands og Norðurírlands. Skotland fevnir formliga um norðasta partin av oynni Bretlandi umframt oyggjabólkarnar norðanfyri Suðuroyar, Orknoyar og Hetland umframt aðrar oyggjar har á leið. Skotska flaggið, The Saltire, er mett at vera elsta tjóðarflaggið enn í nýtslu.

Skotska kongsríkið Alba varð savnað í 843 undir Kenneth I skotakong. Kenneth gjørdi Scone í Piktaríkinum til høvuðsstað í ríkinum. Við sær tók hann Lagnusteinin, dalriadiska krýningarsteinin. Í 1296 varð steinurin fluttur í Westminister Abbey, men í 1996 var hann fluttur aftur til Skotlands.

Søga

Høvuðsgrein: Skotlands søga.

Seinast í 830-árunum var Skotland fleiri kongsríki, ímillum vóru teirra piktaríkini fyri eystan og norðan og Dalriada fyri vestan. Kongurin í Dalriada æt Kenneth Mac Alpin. Hann setti sær fyri at savna Skotland í eitt ríki, so at teir betur kundu verja seg fyri víkingum. Í 841 rak hann víkingarnar úr Dalariada, síðan gjørdi hann innrás í piktaríkini og rak víkingarnar burtur hiðan. Í 843 gjørdist hann kongur yvir piktum. Fyri vestan bardust Rhoderi Mikli, prinsur av Gwynedd við víkingar og enskar herdeildir, sigraði á teimum og fekk valdið í meginpartinum av Wales. Tá ið Kenneth Mac Alpin doyði í 85, var hann einavaldsharri í nýggja kongsríkinum Skotia norðan fyri ánna Forth.

Alt frá tíðliga í 11. øld høvdu enskir kongar verið grammir eftir at leggja Skotland undir seg. Í 1296 sigraði Edward 1. (1239-1307) á skotska herinum og tók ræðið í Skotlandi. Tá ið Edward 1. doyði í 1307, legði Robert Bruce (1274-1329), sum var ein av teimum, ið kravdi skotsku krúnuna, til brots at reka onglendingar úr Skotlandi. Hann tók nógvar borgir og gjørdi slyálop á enskar herdeildir, og í 1314 møtti hann umsíðir enska herinum við Edwardi 2. (1284-1327)) á odda við Bannockburn mitt í Skotlandi. Skotski herurin vann, og Skotland varð frælst í meira enn 300 ár, hóast tað liðu nøkur ár, áðrenn Ongland formliga viðurkendi tað.

1. mai 1707 varð skotskt fullveldi avtikið við Sameiningarsáttmálanum 1707, tá ið Ongland og Skotland vórðu løgd saman í Kongsríki stóra Bretlands.

Í 1997 gjørdi fólkaatkvøða av, at skotska tjóðartingið skuldi endurreisast, og at Skotland skuldi fáa heimastýri. Við sonevndu Skotlandslógini varð hetta sett í verk, og skotar sluppu fyrstu ferð síðani sameiningina í 1707 at velja tjóðarting í 1999.