پرش به محتوا

نورثروپ گرامن بی-۲۱ ریدر

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از نورثروپ گرومن بی-۲۱)
بی-۲۱ ریدر
بی-۲۱ ریدر در یک آشیانه در کارخانه ۴۲ در پام‌دیل، کالیفرنیا
بی-۲۱ در یک آشیانه در کارخانه ۴۲ در پام‌دیل، کالیفرنیا
کاربری بمب‌افکن راهبردی رادارگریز
کشور سازنده ایالات متحده آمریکا
تولیدکننده نورثروپ گرامن
نخستین پرواز ۱۰ نوامبر ۲۰۲۳[۱]
وضعیت تولید اولیه با تعداد کم
کاربر اصلی نیروی هوایی آمریکا

نورثروپ گرامن بی-۲۱ ریدر (انگلیسی: Northrop Grumman B-21 Raider) بمب‌افکن راهبردی آمریکایی است که توسط نورثروپ گرامن برای نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در دست توسعه است. این هواگرد به‌عنوان بخشی از برنامهٔ بمب‌افکن ضربتی دوربرد (LSR-B)، قرار است که یک بمب‌افکن رادارگریز دوربرد بین قاره‌ای راهبردی برای استفاده توسط نیروی هوایی ایالات متحده باشد که قادر به حمل تسلیحات گرماهسته‌ای و متعارف است.[۲][۳][۴]

تا سال ۲۰۲۲، قرار بوده‌است که بمب‌افکن بی-۲۱ تا سال ۲۰۲۶ یا ۲۰۲۷ وارد خدمت شود.[۵] قرار است که این بمب‌افکن تکمیل‌کنندهٔ بمب‌افکن‌های راکول بی-۱ لنسر، نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت[۶][۷] و بوئینگ بی-۵۲ استراتوفورترس نیروی هوایی ایالات متحده باشد و در نهایت جایگزین آن‌ها شود.[۸][۹][۱۰]

توسعه

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: بمب‌افکن ضربتی دوربرد

درخواستی برای ارائهٔ پیشنهادها به‌منظور توسعهٔ این هواگرد در ژوئیهٔ ۲۰۱۴ صادر شد.[۱۱][۱۲] قرارداد توسعه در اکتبر ۲۰۱۵ با شرکت نورثروپ گرامن منعقد شد. در یک گزارش رسانه‌ای در این مورد آمده است که نیروی هوایی خواستار این بوده‌است که این بمب‌افکن قابلیت عملکرد به‌عنوان یک سکوی جمع‌آوری اطلاعات، مدیریت‌کنندهٔ نبرد و هواگرد رهگیر را نیز داشته‌باشد.[۱۳]

رندر هنری از بی-۲۱، فوریهٔ ۲۰۱۶

در سمپوزیوم جنگاوری هوایی ۲۰۱۶, مقامات نیروی هوایی اعلام کردند که برای برنامهٔ ال‌آراس-بی به‌طور رسمی با نام «بی-۲۱» نام‌گذاری خواهد شد؛ چرا که هواگرد توسعه‌یافته در این برنامه نخستین بمب‌افکن سدهٔ ۲۱ میلادی خواهد بود.[۱۴] دبورا لی جیمز، وزیر وقت نیروی هوایی گفت که بی-۲۱ یک سکوی حملهٔ دقیق جهانی نسل ششمی[۱۵] با قابلیت عکسبرداری با حسگر شبکه‌ای خواهد بود.[۱۶] فرماندهٔ فرماندهی ضربت جهانی نیروی هوایی نیز گفت که انتظار دارد در این سازمان در ابتدا سفارش ساخت ۱۰ فروند بی-۲۱ را بدهد و متعاقباً یک ناوگان کامل متشکل از ۱۷۵ تا ۲۰۰ فروند از این بمب‌افکن ساخته شود.[۱۷][۱۸] دو پژوهش انجام‌شده توسط نیروی هوایی نشان داده‌اند که نیروی هوایی می‌تواند سفارش اولیهٔ خود برای ۸۰ تا ۱۰۰ فروند را به ۱۴۵ فروند افزایش دهد.[۱۹] انتظار می‌رفت که قابلیت عملیاتی اولیهٔ (IOC) این بمب‌افکن تا سال ۲۰۳۰ قابل دستیابی باشد.[۱۴][۲۰]

در مارس ۲۰۱۶، نیروی هوایی ایالات نام سه تأمین‌کنندهٔ سطح اول این برنامه را اعلام کرد: پرت اند ویتنی، بی‌ای‌ئی سیستمز، اسپیریت ائروسیستمز، اوربیتال ای‌تی‌کی، راکول کالینز، جی‌کی‌ان ائروسیستمز و صنایع جانیکی.[۲۱][۲۲]

کریس باگدان، مدیر برنامهٔ اف-۳۵ گفته‌است که موتورهای بی-۲۱ به‌اندازه‌ای مشابه موتور پرت اند ویتنی اف۱۳۵ هواگرد اف-۳۵ خواهند بود که که باعث کاهش هزینه‌های ساخت آن شوند.[۲۳]

بی-۲۱ با معماری سامانه‌های باز طراحی خواهد شد.[۲۴]

در آوریل ۲۰۱۶، گزارش شد که فرماندهی ضربت جهانی نیروی هوایی ایالات متحده انتظار دارد که تعداد بمب‌افکن‌های مورد نیاز به دست کم ۱۰۰ فروند بی-۲۱ افزایش یابد.[۲۵]

در ژوئیهٔ ۲۰۱۶، نیروی هوایی اعلام کرد که هزینهٔ تخمینی قرارداد بی-۲۱ نورثروپ گرامن را منتشر نخواهد کرد و مدعی شد که این رقم می‌تواند می‌تواند به برملا شدن اطلاعات زیادی در مورد این پروژهٔ طبقه‌بندی‌شده نزد دشمنان بالقوه منجر شود. کمیتهٔ خدمات نیروهای مسلح مجلس سنای ایالات متحده نیز به عدم انتشار عمومی هزینه‌های این برنامه رأی داد و پیرو اعتراض یک گروه دوحزبی از قانون‌گذاران به رهبری جان مک‌کین از آریزونا، رئیس کمیته، دسترسی به این اطلاعات را به کمیته‌های دفاعی کنگره محدود کرد.[۲۶] نسخهٔ پیشنهادی مک‌کین از قانون مجوز دفاع ملی برای سال مالی ۲۰۱۷ «به‌دلیل ارزش پایین‌تر از حد انتظار قرارداد» منجر به کاهش هزینهٔ مجاز برنامهٔ بی-۲۱ به ۳۰۲ میلیون دلار می‌شد و همزمان الزامی برای «خط پایهٔ دقیق برنامه و آستانه‌های کنترل هزینه»، «ارائهٔ سه‌ماههٔ گزارش عملکرد برنامه»، و «فاش‌سازی ارزش کل قرارداد مهندسی و توسعهٔ ساخت» ایجاد می‌کرد.[۲۷]

ریچارد ای. کول (چپ)، آخرین مهاجم دولیتل در قید حیات، در حال اعلام نام بی-۲۱ به‌همراه دبورا لی جیمز، وزیر نیروی هوایی (راست) طی کنفرانس انجمن نیروی هوایی در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۹.

در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۶، مقامات نیروی هوایی اعلام کردند که به‌افتخار مهاجمان دولیتل، نام «رِیدِر» برای بمب‌افکن بی-۲۱ انتخاب خواهد شد.[۲۸] سرهنگ دوم ریچارد ای. کول، آخرین بازمانده از میان مهاجمان دولیتل، در این مراسم نام‌گذاری که در کنفرانس انجمن نیروی هوایی برگزار شد، حضور داشت.[۲۹]

دیوان محاسبات دولت (GAO) در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۶ گزارشی را منتشر کرد که از تصمیم نیروی هوایی برای اعطای قرارداد ال‌آراس-بی نورثروپ گرامن حمایت می‌کرد. دیوان محاسبات آشکار کرد که مبنای تصمیم‌گیری برای انتخاب نورثروپ گرامن به‌جای تیم بوئینگ-لاکهید مارتین، هزینهٔ برنامه بوده است.[۳۰][۳۱]

نیروی هوایی ایالات متحده همچنین برای اکتساب یک جنگندهٔ دوربرد، که با نام «ضد هوایی نفوذی» شناخته می‌شود، و بمب‌افکن بی-۲۱ را تا اعماق قلمروی دشمن اسکورت خواهد کرد و به گذر آن از تجهیزات دفاع هوایی دشمن کمک خواهد کرد، برنامه‌ریزی کرده‌است.[۳۲][۳۳][۳۴]

بازبینی انتقادی طراحی این برنامه در دسامبر ۲۰۱۸ به پایان رسید.[۳۵]

انتظار می‌رفت که مونتاژ نهایی بی-۲۱ در کارخانه ۴۲ نیروی هوایی در نزدیکی پام دیل، کالیفرنیا انجام شود؛ تأسیساتی که نورثروپ گرامن در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ نیز برای ساخت بمب‌افکن‌های بی-۲ از آن استفاده کرد. برای تکمیل تأسیسات بزرگ روکش هواگرد در سال ۲۰۱۹، مبلغ ۳۵٫۸ میلیون دلار دیگر نیز به قرارداد منعقد شده با نورثروپ گرامن افزوده شده. روزنامه‌نگارانی که از کارخانهٔ ۴۲ بازدید کرده‌اند گزارش داده‌اند که «هرچند نورثروپ مشخص نکرده‌بود که قصد ساخت بی-۲۱ در آن مکان را دارد، اما تمامی مقامات فقط چشمک می‌زدند و سرشان را تکان می‌دادند».[۳۶] از آنجا که این برنامه یک برنامهٔ طبقه‌بندی‌شده است، مقامات اطلاعات بسیار کمی را در مورد آن منتشر کرده‌اند. تا تابستان ۲۰۱۹ این‌طور گزارش شده‌بود که نخستین فروند از این هواگرد در دست ساخت است.[۳۷] در اوایل سال ۲۰۲۱، چندین خبرگزاری گزارش دادند که با نزدیک شدن به تکمیل ساخت نخستین فروند از بمب‌افکن بی-۲۱، ساخت دومین فروند آن آغاز شده است.[۳۸][۳۹]

نخستین فروند از بی-۲۱ در کارخانهٔ ۴۲ نورثروپ در پام‌دیل، کالیفرنیا، ۲۹ نوامبر ۲۰۲۲.

هماهنگی‌های تعمیرات و نگهداری بی-۲۱ توسط پایگاه نیروی هوایی تینکر در اوکلاهما انجام خواهد شد و پایگاه نیروی هوایی ادواردز در کالیفرنیا رهبری آزمایش‌های و ارزیابی‌ها را بر عهده خواهد داشت.[۴۰] انتظار می‌رود که فعالیت بی-۲۱ از پایگاه‌هایی که اکنون میزبان بمب‌افکن‌های سنگین هستند، نظیر پایگاه نیروی هوایی دیس در تگزاس؛ پایگاه نیروی هوایی الزورت در داکوتای جنوبی؛ و پایگاه هوایی وایت‌من در میزوری انجام شود.[۴۱] در ۲۷ مارس ۲۰۱۹، پایگاه الزورت به‌عنوان پایگاه میزبان نخستین واحد عملیاتی بی-۲۱ و نخستین واحد آموزشی آن انتخاب شد.[۴۲]

ویدئویی از رونمایی بی-۲۱ رایدر در پالمدیل کالیفرنیا در ۲ دسامبر ۲۰۲۲.

در ۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۰، مقامات نیروی هوایی تصاویر جدیدی از بی-۲۱ را منتشر کردند که چهرهٔ متمایز و ورودی‌های یکپارچهٔ آن را به‌همراه طراحی دوچرخی ارابهٔ فرود اصلی را نشان می‌دادند. این تصاویر نشانگر هواگردی کوچک‌تر و سبک‌تر در مقایسه با بمب‌افکن بی-۲ بودند.[۴۳][۴۴]

در یکی از جلسه‌های استماع کنگره در ۸ ژوئن ۲۰۲۱، دارلین کاستلو، دستیار وزیر اکتساب، فناوری و لجستیک نیروی هوایی، فاش کرد که دو فروند اول از بمب‌افکن بی-۲۱ در خط تولید کارخانهٔ ۴۲ در پام‌دیل، کالیفرنیا در دست ساخت هستند.[۴۵][۴۶]

تا فوریهٔ ۲۰۲۲، شش فروند بی-۲۱ در حال ساخت بوده‌اند.[۴۷][۴۸] یک ماه پس از آن نیز نخستین فروند از بی-۲۱ به یک مرکز کالیبراسیون منتقل شد.[۴۹]

در مارس ۲۰۲۲، فرانک کندال سوم، وزیر نیروی هوایی ایالات متحده این احتمال را مطرح کرد که یک پهپاد بمب‌افکن در کنار این بمب‌افکن ساخته شود،[۵۰][۵۱] اما به‌نظر می‌رسد که به‌دلیل عدم صرفه‌جویی قابل توجه برای تبدیل چنین پلتفرم بزرگی به یک پلتفرم بدون سرنشین، این ایده کنار گذاشته شده است.[۵۲]

در مهٔ ۲۰۲۲، نیروی هوایی ایالات متحده اعلام کرد که انتظار دارد نخستین پرواز بی-۲۱ در سال ۲۰۲۳ انجام شود.[۵۳] در سپتامبر ۲۰۲۲، نیروی هوایی اعلام کرد که بمب‌افکن بی-۲۱ در اوایل دسامبر ۲۰۲۲ در پام‌دیل، کالیفرنیا رونمایی خواهد شد.[۵۴] این بمب‌افکن در ابتدا در مراسمی که در ۲ دسامبر ۲۰۲۲ در تأسیسات تولیدی نورثروپ گرامن در پام‌دیل کالیفرنیا برگزار شد، برای عموم به نمایش درآمد.[۵۵] طبق گفتهٔ کتی واردن، مدیر عامل نورثروپ، به‌منظور تسهیل به‌روزرسانی، و احتمالاً قابلیت صادر کردن قطعات به خریداران خارجی، بمب‌افکن بی-۲۱ با یک معماری باز و ماژولار طراحی شده‌است.[۵۶]

نخستین پرواز بی-۲۱ ریدر در تاریخ ۱۰ نوامبر ۲۰۲۳ انجام شد.[۵۷]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

توسعه‌های مرتبط

[ویرایش]

هواگردها با نقش، پیکربندی و دوران مشابه

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Stone, Mike; Swanson, David (2023-11-10). "US Air Force's new B-21 Raider "flying wing" bomber takes first flight - Reuters witness" (به انگلیسی). Retrieved 2023-11-10.
  2. ↑ Gulick, Ed (12 July 2014). "AF moves forward with future bomber". U.S. Air Force.
  3. ↑ Petersen, Melody (7 February 2015). "New stealth bomber contract likely to be boon for Antelope Valley". Los Angeles Times.
  4. ↑ Osborn, Kris (28 March 2017). "The Northrop Grumman B-21 Stealth Bomber: Simply Unstoppable?". The National Interest.
  5. ↑ D'Urso, Stefano (January 17, 2021). "Second B-21 Raider Under Construction As The First One Approaches Roll-Out In Early 2022". The Aviationist. Retrieved 5 Feb 2021.
  6. ↑ Gertler, Jeremiah (7 June 2017). "Air Force B-21 Raider Long-Range Strike Bomber". Congressional Research Service (CRS). Retrieved 23 January 2018. B-21s would initially replace aging B-1 and B-52 bombers, and would possibly replace B-2s in the future.[پیوند مرده]
  7. ↑ Gertler, Jeremiah (17 June 2017). "Air Force B-21 Raider Long-Range Strike Bomber" (PDF). Congressional Research Service – via FAS.
  8. ↑ "New B-21 bomber named 'Raider': U.S. Air Force". Reuters. 19 September 2016. Retrieved 23 April 2017. The stealth B-21, the first new U.S. bomber of the 21st century, is part of an effort to replace the Air Force's aging B-52 and B-1 bombers, though it is not slated to be ready for combat use before 2025.
  9. ↑ "US Air Force requests $156.3 billion in FY19, plans to retire B-1, B-2 fleets". Defense News. 12 February 2018. Retrieved 13 February 2018.
  10. ↑ Mizokami, Kyle. "The B-21 Bomber Is the Coolest Plane We've Never Seen". Popular Mechanics. Retrieved 5 February 2020.
  11. ↑ "USAF Global Strike chief seeks beefed-up bomber force". Flight Global. 26 February 2016.
  12. ↑ Hillis, Amy (6 November 2015). "LRSB: (Yet Another) Tale of Two Protests". Aviation Week. Retrieved 27 February 2016.
  13. ↑ Weisgerber, Marcus (13 September 2015). "Here Are A Few Things the New Air Force Bomber Will Do Besides Drop Bombs". Defense One. Retrieved 2 March 2016.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ "Air Force reveals B-21 Long Range Strike Bomber". USAF. 26 February 2016. Retrieved 2 March 2016.
  15. ↑ "B-21 Raider". Northrop Grumman (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-03.
  16. ↑ "USAF reveals Northrop's B-21 long-range strike bomber". Flight Global. 26 February 2016. Retrieved 2 March 2016.
  17. ↑ Clark, Colin (6 February 2017). "Coatings Plant Offers Hints on B-21 Production".
  18. ↑ "USAF Global Strike chief seeks beefed-up bomber force". Flight Global. 26 February 2016. Retrieved 2 March 2016.
  19. ↑ "US Air Force could substantially increase B-21 buy". Jane's 360.
  20. ↑ Machi, Vivienne (21 June 2016). "Air Force Official: Releasing Full B-21 Contract Value 'Too Insightful' for Enemies". National Defense Magazine. Retrieved 21 June 2016. [پیوند مرده]
  21. ↑ "USAF names seven top-tier Northrop B-21 suppliers". Flight Global. 8 March 2016. Retrieved 9 March 2016.
  22. ↑ "Spirit's work on new B-21 Bomber will require new jobs". The Wichita Eagle. 2 June 2017. Archived from the original on 3 June 2017. Retrieved 3 June 2017.
  23. ↑ Shalal, Andrea (10 March 2016). "U.S. F-35 chief expects savings after Pratt's B-21 bomber win". Reuters. Retrieved 10 March 2016.
  24. ↑ Shalal, Andrea (23 March 2016). "Pentagon to move ahead with $3 billion F-35 upgrade program in 2018". Reuters. Retrieved 24 March 2016.
  25. ↑ Drew, James (20 April 2016). "USAF basing revised bomber count on 'minimum' of 100 B-21s". Flight Global. Retrieved 26 April 2016.
  26. ↑ Cohen, Zachary (5 July 2016). "New stealth bomber's cost is under the radar". CNN. Retrieved 5 July 2016.
  27. ↑ "Proposed National Defense Authorization Act For Fiscal Year 2017" (PDF). U.S. Senate Armed Services Committee. Retrieved 6 August 2016.
  28. ↑ "The B-21 has a name: Raider" (به انگلیسی). USAF. 19 September 2016. Retrieved 3 December 2022.
  29. ↑ Giangreco, Leigh (19 September 2016). "Last surviving Doolittle Raider rises to name Northrop B-21". Flight Global (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-03.
  30. ↑ "Game Over: GAO Protest Reveals Cost Was Deciding Factor in B-21 Contest". Defense News. 25 October 2016. Retrieved 26 October 2016.
  31. ↑ B-412441 report بایگانی‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine. 16 February 2016.
  32. ↑ "The Air Force Wants a New Fighter to Accompany Its New Stealth Bomber". 20 September 2016.
  33. ↑ Clark, Colin (September 19, 2016). "B-21 Bomber Estimate by CAPE: $511M a Copy". Breaking Defense.
  34. ↑ Farley, Robert. "A Raider and His 'Little Buddy': Which Fighter Will Accompany the USAF's B-21?". The Diplomat.
  35. ↑ Pappalardo, Joe (6 December 2018). "New B-21 Secret Bomber Passes Crucial Milestone". Popular Mechanics (به انگلیسی). Retrieved 12 April 2019.
  36. ↑ "New Northrop facility deal likely meant for B-21 stealth coating". Defense News. 1 February 2017.
  37. ↑ Gady, Franz-Stefan. "US Air Force Is Building First B-21 Stealth Bomber". thediplomat.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-03.
  38. ↑ D'Urso, Stefano. "The Air Force's 2nd B-21 bomber is under construction as the first one starts 'to look like a bomber'". Business Insider.
  39. ↑ Tirpak, John A. (15 January 2021). "Second B-21 Under Construction as Bomber Moves Toward First Flight". Air Force Magazine. Retrieved 28 September 2022.
  40. ↑ "Air Force announces bases to support B-21 Raider mission". Tinker AFB. Secretary of the Air Force Public Affairs. 16 November 2018. Retrieved 11 February 2019. The Air Force has selected Tinker Air Force Base, Oklahoma, to coordinate maintenance and sustainment of the B-21 Raider and Edwards AFB, California, to lead testing and evaluation of the next generation long-range strike bomber.
  41. ↑ "Air Force selects locations for B-21 aircraft" (به انگلیسی). Ellsworth Air Force Base. Retrieved 8 January 2019.
  42. ↑ "Air Force announces Ellsworth AFB as first B-21 base" (به انگلیسی). U.S. Air Force. 27 March 2019. Retrieved 27 March 2019.
  43. ↑ Rogoway, Tyler (31 January 2020). "Here's Our Analysis of the Air Force's New B-21 Stealth Bomber Renderings". The Drive.
  44. ↑ Tirpak, John (31 January 2020). "B-21 Images Show New Details of Secret Bomber". Air Force Magazine.
  45. ↑ "Subcommittee on Seapower and Projection Forces Hearing: 'Air Force Projection Forces Aviation Programs and Capabilities Related to the 2022 President's Budget Request'". House Armed Services Committee. 2021-06-08. Archived from the original on 10 June 2021. Retrieved 2021-06-10.
  46. ↑ Costello, Darlene; Nahom, David S.; Hinote, S. Clinton. "Hearing date/time: June 8 2021, 1100 Presentation to The House Armed Services Committee Subcommittee on Seapower and Projection Forces" (PDF). House of Representatives. Retrieved 6 March 2022.
  47. ↑ Newdick, Thomas (3 March 2022). "First B-21 Raider Is Now Undergoing Calibration Tests As Official Rollout Approaches". The Drive. Retrieved 6 March 2022.
  48. ↑ Hadley, Greg (9 February 2022). "Six B-21s in Production, Fuel Control Software Already Tested". Air Force Magazine (به انگلیسی). Retrieved 10 February 2022.
  49. ↑ Tirpak, John A. (3 March 2022). "First B-21 Moves to New Hangar for Loads Calibration". Air & Space Forces Magazine. Retrieved 6 March 2022.
  50. ↑ Trevithick, Joseph (8 March 2022). "Stealth Bomber Drone To Complement The B-21 Raider Could Be Pushed Into Development Soon". The Drive. Retrieved 10 March 2022.
  51. ↑ Reim, Garrett (10 December 2021). "US Air Force 'commits' to fielding loyal wingman UAVs". FlightGlobal. Retrieved 10 March 2022.
  52. ↑ Suciu, Peter (18 July 2022). "B-21 Raider Stealth Bomber: Built To Strike "Anywhere In The World"". 19FortyFive. Retrieved 17 September 2022.
  53. ↑ Tirpak, John A. (20 May 2022). "B-21 Raider First Flight Now Postponed to 2023". Air Force Magazine. Retrieved 27 May 2022.
  54. ↑ "Northrop Grumman to Unveil the B-21 Raider". Northrop Grumman (Press release) (به انگلیسی). GlobeNewswire. 20 September 2022. Retrieved 20 September 2022.
  55. ↑ "Pentagon debuts its new stealth bomber, the B-21 Raider". AP NEWS (به انگلیسی). 2022-12-02. Retrieved 2022-12-02.
  56. ↑ Weisgerber, Marcus (2 December 2022). "Air Force Unveils New B-21 Stealth Bomber After Seven Years in the Making". Defense One (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-03.
  57. ↑ Stone, Mike; Swanson, David (2023-11-10). "US Air Force's new B-21 Raider "flying wing" bomber takes first flight - Reuters witness" (به انگلیسی). Retrieved 2023-11-10.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نورثروپ گرامن بی-۲۱ ریدر موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نورثروپ_گرامن_بی-۲۱_ریدر&oldid=40650581»