خدیجه
خَدِيجَة بِنْت خُوَيْلِد | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۵۵۵ میلادی |
| درگذشت | ۱۰ رمضان سال سوم قبل از هجرت[۱] ۶۱۹ میلادی (۶۴ سال) |
| آرامگاه | جنت المعلی |
| دوره | صدر اسلام |
| همسر(ها) | أبی هالة هند بن النباش بن زرارة التمیمی عتیق بن عائد مخزومی محمد بن عبدالله[۲] |
| فرزندان | هند بن ابی هاله قاسم بن محمد عبدالله بن محمد زینب بنت محمد رقیه بنت محمد ام‌کلثوم بنت محمد فاطمه زهرا |
| والدین | خویلد بن اسد فاطمه بنت زائده بن الاصم |
| خویشاوندان | هاله بنت خویلد (خواهر) ورقة بن نوفل (پسر عمو) زبیر بن عوام (برادر زاده) |
خَدِیجَة بِنْت خُوَیْلِد (حدود ۵۵۵[۳] - نوامبر ۶۱۹ میلادی) نخستین همسر محمد پیامبر اسلام، مادر فاطمه زهرا و اولین فرد و اولین زن ایمان آورنده به اسلام است. خدیجه در سال ۶۸ قبل از هجرت در مکه متولد شد. از القاب او در زمان جاهلیت «الطاهره» و «سیده قریش» بود. از نامداران قبیله قریش در مکه و تاجری موفق بود.
طبق عقاید شیعه و برخی دیگر از مسلمانان و تاریخ‌نویسان اسلامی، خدیجه اولین و عزیزترین زن محمد بود.[۴]
همه مسلمانان از خدیجه به عنوان "مادر مؤمنان (ام المومنین)" یاد می‌کنند. در اسلام، خدیجه را بانویی سرشناس و مهم میدانند. همچنین او به همراه آسیه، مریم و دخترش فاطمه چهار بانوی بهشتی هستند.[۵]
وی به مدت 25 سال همسر محمد بود.
نام کامل
نام کامل وی: خدیجه بنت خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب بن مرّة بن کعب بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک بن نضر بن کنانه؛ و نام مادرش: فاطمه بنت زایدة بن الأصم بن الهرم بن رواحة بن حجر بن عبد بن معیص بن عامر بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک.
اجداد پیامبر اسلام محمد و همسرش خدیجه بنت خویلد
مادر خدیجه، فاطمه بنت زایده، که در سال 575 درگذشت.[۶]از قبیله عامر بن لعیه از قریش[۷] و دختر عموی سوم مادر محمد بود.[۸][۹]پدر خدیجه، خویلد بن اسد، تاجر[۱۰] و بزرگ قبیله بود. بر اساس برخی از نقل ها، وی در سال 1390 درگذشت (در سال 585 در جنگ فجار)، اما به گفته برخی، زمانی که خدیجه در سال 595 با محمد ازدواج کرد، او هنوز زنده بود .[۱۱]
حرفه
خدیجه تاجر بسیار موفقی بود. می‌گویند وقتی مسافران کاروان تجاری قریش برای شروع سفر تابستانی خود به شام یا سفر زمستانی به یمن گرد هم می‌آمدند، کاروان خدیجه با مجموع کاروان‌های دیگر تاجران قریش برابر بود. [۱۲]به خدیجه القاب بسیاری نسبت داده شده است، از جمله «پرهیزکار (تقیة؟ یا عفیفة؟)»، «شاهزاده قریش (أميرة قريش)»، و «خدیجه بزرگ (خدیجه کبری) ».او به فقرا غذا می‌داد و لباس می‌پوشانید، به اقوام خود کمک مالی می‌کرد و برای افراد سهمیه ازدواج فراهم می‌کرد. [۱۳] همچنین خدیجه به بت‌ها ایمان نداشت و آنها را نمی‌پرستید که برای فرهنگ عرب جاهلی امری غیرمعمول بود [۱۴]
خدیجه با کاروان‌های تجاری خود سفر نمی‌کرد. در عوض، او دیگران را استخدام می‌کرد تا از طرف او و در ازای پورسانت تجارت کنند. در سال 595 خدیجه برای معامله در شام به یک همکار نیاز داشت. او محمد بن عبدالله را که در آن زمان 25 ساله بود، برای تجارت در شام استخدام کرد و دوبرابر کارمزد معمول به او پول پرداخت کرد.[۱۵] با مشورت با ابوطالب بن مطلب، عموی محمد، محمد به همراه یکی از خادمان خدیجه عازم شام شد . این تجربه کاروانی القاب الصادق ("راستگو") و الامین ("امین" یا "صادق") را برای محمد به ارمغان آورد. [۱۶]
خدیجه یکی از خدمتکاران خود به نام میسره را برای کمک به محمد فرستاد. پس از بازگشت، میسره از روش شرافتمندانه‌ای که محمد در آن تجارت در پیش گرفته بود، تعریف کرد و مژده سودی دو برابر همیشه را به خدیجه داد. [۱۷]
دیدگاه های متفاوت در مورد ازدواج های قبلی
دیدگاه شیعه
ابن شهرآشوب از سید مرتضی در الشافی و شیخ طوسی در تلخیص الشافی[1] نقل کرده که خدیجه هنگام ازدواج با محمد باکره بود.[۱۸] با توجه به وضعیت فرهنگی و فکری حجاز و موقعیت و منزلت والایی که خدیجه کبری بین سایرین از آن برخوردار بود، بعید است که با مردانی از بنی‌تمیم یا بنی‌مخزوم (دو قبیله پست) ازدواج کرده باشد.[۱۹] برخی معتقدند دو فرزند منسوب به خدیجه فرزندان هاله خواهر خدیجه بودند.که پس از مرگ شوهر هاله، خدیجه سرپرستی هاله و (پس از مرگ خود هاله) فرزندان هاله را بر عهده گرفت.[۲۰]
دیدگاه اهل سنت
خدیجه سه بار ازدواج کرد و از تمام ازدواج‌هایش صاحب فرزند شد. در حالی که ترتیب ازدواج او مورد بحث است، عموماً اعتقاد بر این است که او ابتدا با عتیق بن عائض بن عبدالله مخزومی ازدواج کرد و پس از آن با مالک بن نبش بن زرگری بن تمیمی ازدواج کرد.[۲۱] خدیجه برای عتیق دختری به نام هنده به دنیا آورد. این ازدواج خدیجه را بیوه کرد.[۲۲] او از مالک دو دختر داشت که آنها را هاله و هند نامیده اند. [۲۳][23] مالک نیز خدیجه را بیوه کرد و پیش از موفقیت در تجارتش مرد. [24] خدیجه، متعاقباً از محمد خواستگاری کرد. [17]
ازدواج با محمد
خدیجه به دوستی به نام نفیسه سپرد تا به محمد نزدیک شود و از او بپرسد که آیا به ازدواج فکر می‌کند؟ [25] هنگامی که محمد به دلیل نداشتن پول برای تأمین معاش زن مردد شد، نفیسه از او پرسید که آیا به فکر ازدواج با زنی است که امکانات لازم برای تأمین زندگی خود را داشته باشد؟ [26] محمد با خدیجه موافقت کرد و پس از این ملاقات با عموهای خود مشورت کردند. عموها با این ازدواج موافقت کردند و عموهای محمد او را همراهی کردند تا به خدیجه پیشنهاد رسمی بدهند. [17] اینکه آیا حمزه بن عبدالمطلب، ابوطالب یا هر دو بودند که در این امر محمد را همراهی کردند، اختلاف است. [22] عموی خدیجه این خواستگاری را پذیرفت و ازدواج صورت گرفت. در زمان ازدواج محمد، حدود 23 تا 25 ساله بود. [27] [28] [29] [30] خدیجه در آن زمان طبق برخی منابع 40 ساله بوده است. [31] [32] [33] [34] با این حال، منابع دیگر ادعا می‌کنند که او در طول ازدواج تقریباً 28 یا 30 ساله بوده است. [35] [36]
فرزندان
محمد و خدیجه ممکن است شش یا هشت فرزند داشته باشند. [24] (منابع در مورد تعداد فرزندان اختلاف نظر دارند: طبری از هشت نفر نام می‌برد؛ اولین شرح حال محمد توسط ابن اسحاق، هفت فرزند را نام می‌برد؛ بیشتر منابع تنها شش فرزند را ذکر می‌کنند) [21]
اولین پسر آنها قاسم بود که پس از سومین سالگرد تولدش درگذشت [37] [38] (از این رو کنیه محمد ابوالقاسم است). سپس خدیجه دخترانشان زینب، رقیه، کلثوم و فاطمه را به دنیا آورد. و آخرین پسرشان عبدالله بود. عبدالله به طيب و طاهر معروف بود. عبدالله نیز در کودکی از دنیا رفت [24]
دو فرزند دیگر نیز در خانواده خدیجه زندگی می‌کردند: علی بن ابی طالب پسر عموی محمد. و زید بن حارثه پسری از قبیله کلب که ربوده شده و به بردگی فروخته شده بود. زید چند سال در خانواده خدیجه برده بود، تا اینکه پدرش برای بردن او به مکه آمد. محمد اصرار داشت که به زید در مورد محل زندگی خود حق انتخاب داده شود و زید تصمیم گرفت نزد محمد و خدیجه بماند و پس از آن محمد به طور قانونی زید را به عنوان پسرخوانده خود پذیرفت. [22]
[1]این کتاب از قديمى‌ترين و مهم‌ترين كتب كلامى شيعه محسوب مى‌شود. این کتاب خلاصه‌اى است از كتاب الشافى سيد مرتضى، كه در آن به اقوال علماء اهل تسنن در امر خلافت (كه در كتاب «المغنى» قاضى عبدالجبار معتزلى آمده) متعرض مى‌شود و آنها را به تفصيل نقد مى‌كند
ازدواج خدیجه با محمد
خدیجه زنی بازرگان و دارا بود که به اِمرأةالقریش (یعنی شاهزاده خانم قریش) شهرت داشت. خدیجه پیش از محمد، دو بار ازدواج کرده بود (ابی هاله هند بن زراره تمیمی و عتیق بن عائد مخزومی). اما تعدادی از محققین شیعه از جمله جعفر مرتضی عاملی بر این عقیده‌اند که خدیجه پیشتر با کسی ازدواج نکرده بود و اولین و تنها ازدواج او، ازدواج با محمد بود.[۲۴]
خدیجه بیشتر در خرید و فروش ابریشم بود.[۲۵]
داستان ازدواج او با محمد چنین است که محمد ابتدا در کاروان‌های تجاری او کار می‌کرد و او از امانتداری و کاردانی او خوشش آمده بود و گفته می‌شود این خدیجه بوده‌است که از محمد خواستگاری کرده‌است.
و در برخی روایات آمده‌است که مراسم خواستگاری با حضور عموی محمد، ابوطالب و ورقة بن نوفل پسر عموی خدیجه، که مردی دانشمند و گریزان از پرستش بت‌ها بود، انجام شد. پس از خواندن خطبه عقد توسط ابوطالب، محمد از جای برخاست و آماده رفتن شد. در این هنگام خدیجه به او گفت: «إلی بیتک فبیتی بیتک و أنا جاریتک»؛ به سوی خانهٔ خود بیایید که خانهٔ من خانهٔ شما و خودم خدمتکار شمایم. به گفتهٔ محمد هیچ‌کدام از زنان او به اندازهٔ خدیجه نزد او گرامی نبوده‌اند. او تا زمان حیات خدیجه با زن دیگری ازدواج نکرد.[۲۶]
محمد در ۲۵ سالگی با خدیجه ازدواج کرد. گفته می‌شود که خدیجه در آن موقع ۴۰ سال داشت ولی با توجه به حمل فاطمه و تاریخ تولد او که در سال پنجم بعثت می‌باشد خدیجه می‌بایست در شصت سالگی وضع حمل کرده باشد و اینکار در این سن بعید بنظر می‌رسد، ازین رو اقوال دیگر همچون ۲۵ یا ۲۸ سال، که در برخی کتابها[۲۷] ذکر شده، معقولتر است. با استناد به منابعی همچون بیهقی (از علمای بزرگ اهل سنت)، ابن عماد حنبلی، حاکم نیشابوری، ابن اسحاق، بلاذری و تعداد زیادی از علما و مورخان، سن خدیجه به هنگام ازدواج را حدود ۲۵ تا ۲۸ سال دانسته‌اند.
خدیجه پس از ازدواج با محمد تمام ثروتش را برای دین اسلام خرج کرد. او سه پسر برای محمد آورد، قاسم و عبدالله و طاهر که همگی در کودکی مردند؛ چهار دختر هم داشت به نام‌های زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه زهرا.[۲۸]
در مورد ازدواج محمد با خدیجه گفته شده‌است که محمد پیش از ازدواج با خدیجه برای خدیجه کار می‌کرد و خدیجه از زنان ثروتمند قریش بوده‌است. ثروت خدیجه و کارفرما بودن او نشان می‌دهد که پیش از محمد نیز زنان حق داشتن ثروت و حق کارفرما بودن را داشته‌اند و مردان از کار کردن برای زنان شرمسار نبوده‌اند.
فرزندان محمد از خدیجه
فرزندان محمد به جز ابراهیم که از ماریه قبطیه کنیز مصری بود و او را مقوقس حاکم مصر اهدا کرده بود، همه از خدیجه بودند که در عدد و نام آنان اختلاف است ولی مشهور آن است که شش تن بودند: دو پسر و چهار دختر.
- قاسم نخستین فرزند محمد که قبل از بعثت در مکه متولد شد و محمد بدین جهت کنیه ابوالقاسم گرفت. او در سن دو سالگی در مکه درگذشت.
- زینب بزرگترین دختر محمد که در سن سی سالگی او متولد شد و قبل از اسلام به ازدواج پسرخاله خود ابوالعاص بن ربیع درآمد و در سال هشتم هجرت در مدینه درگذشت.
- رقیه که قبل از اسلام و بعد از زینب متولد شد، قبل از اسلام به عقد عتبه بن ابی لهب درآمد و پس از نزول سوره مسد قبل از عروسی به دستور ابولهب و ام جمیل از شوهر خود جدا شد. سپس به عقد عثمان بن عفان درآمد که در اولین هجرت مسلمانان به حبشه با او همراه بود. آنگاه به مکه بازگشت و به مدینه هجرت نمود و سه روز بعد از جنگ بدر، روز رسیدن خبر فتح، در مدینه درگذشت.
- ام کلثوم که در مکه متولد شد، قبل از اسلام به عقد عتیبه بن ابی الهب درآمد و مانند خواهر خود قبل از عروسی از او جدا شد. در سال سوم هجرت به ازدواج عثمان درآمد و در سال نهم هجرت درگذشت.
- فاطمه که بنا به نقل صحیح و مشهور، پنج سال بعد از بعثت محمد در مکه تولد یافت، در مدینه به ازدواج پسر عمویش علی بن ابیطالب درآمد و بعد از درگذشت محمد در فاصله چهل روز تا هشت ماه (بنا به اختلاف روایات) وفات نمود یا کشته شد. سوره کوثر در شان وی نازل گردید.[۲۹]
حضور در زایمان ام رومان
وقتی ام عمرو (قابله) از زنده ماندن ام رومان (همسر ابوبکر) پس از زاییدن عایشه ناامید شد. به درخواست ابوبکر، خدیجه را بر بالین ام رومان می‌آورند تا حضور و قدم خدیجه باعث راحتی و سلامت زایمان گردد. پس از حضور خدیجه بر بالین ام رومان، نوزاد و مادر هر دو پس از زایمان، سالم ماندند.[۳۰]
ویژگی‌ها
خدیجه زنی بود بسیار مهربان و بیشتر اوقات لباس زرد رنگ می‌پوشید زیرا می‌دانست همسرش محمد بن عبدالله رنگ زرد را در لباس او دوست دارد.[۳۱] او زنی مؤمن و فداکار بود و محمد به شدت او را دوست می‌داشت چنان‌که پس از مرگش بسیار محزون شد و در فراق او بسیار گریست. خدیجه یکی از محترم‌ترین بانوان نزد تمامی مسلمانان است. در دهم رمضان سال دهم بعثت (سه سال قبل از هجرت) در مکه از دنیا رفت و این همان سالی بود که ابوطالب عموی محمد نیز در گذشت و مسلمانان آن را «سال اندوه (عام الحُزن)» نامیدند.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ Sayyid Ali Ashgar Razwy. "The Birth of Muhammad and the Early Years of his Life". Retrieved 7 November 2017.
- ↑ «خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر». پایگاه اطلاع رسانی حوزه. دریافت‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۰.
- ↑ Cheema, Waqar Akbar (4 December 2017). "The Age of Khadija at the Time of her Marriage with the Prophet: Abstract". Archived from the original on 15 April 2019. Retrieved 15 April 2019.
- ↑ مسند احمد بن حنبل، ج۶، ص ۱۱۷ [۱]
- ↑ Encyclopaedia of the Quran. Leidan: Brill, 2001. Print.
- ↑ Hendrix, Scott E.; Okeja, Uchenna (2018). The World's Greatest Religious Leaders: How Religious Figures Helped Shape World History. ABC-CLIO. p. 452. ISBN 9781440841385. Retrieved 16 April 2019.
- ↑ Chapter 2: Early Life". Al-Islam.org. Archived from the original on 2002-05-04. Retrieved 2009-09-09.
- ↑ Haq, S.M. Ibn Sa'd's Kitab al-Tabaqat al-Kabir, vol. 1. p. 54.
- ↑ The Women of Madina. Ta-Ha Publishers. p. 9
- ↑ Benedikt, Koehler (2014). Early Islam and the Birth of Capitalism. Lexington Books.
- ↑ Muhammad ibn Saad, Tabaqat vol. 1. Translated by Haq, S. M. Ibn Sa'd's Kitab al-Tabaqat al-Kabir, p. 54. Delhi: Kitab Bhavan.
- ↑ Muhammad ibn Saad, Tabaqat vol. 8. Translated by Bewley, A. (1995). The Women of Madina, p. 10. London: Ta-Ha Publishers.
- ↑ van Gorder, A Christian (2014). Islam, Peace and Social Justice: A Christian Perspective. Cambridge. p. 162. ISBN 978-0-227-17422-7. Archived from the original on 2018-02-17. Retrieved 2017-12-29.
- ↑ الگو:Yasin T. al-Jibouri (20 January 2013). "Khadijah, Daughter of Khuwaylid, Wife of Prophet Muhammad". Ahlul Bayt Digital Islamic Library Project. Archived from the original on 2 February 2017. Retrieved 23 August 2017. "One particular quality in Khadija was
- ↑ Muhammad ibn Saad, Tabaqat vol. 1. Translated by Haq, S. M. Ibn Sa'ad's Kitab al-Tabaqat al-Kabir, p. 145–146. Delhi: Kitab Bhavan.
- ↑ Martin Lings, Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources, p. 33–34.
- ↑ Guillaume (1955). The Life of Muhammad. Oxford. p. 83
- ↑ Ibn Shahrashub. Manaqib Al Abi Talib. pp. Vol. 1, P. 159
- ↑ Amili. Al Sahih Min Sirat Al Nabi. pp. Vol. 2, P. 123
- ↑ Amili. Al Sahih Min Sirat Al Nabi. pp. Vol. 2, P. 125
- ↑ al-Tabari (trans. Ismail K Poona Walla) (1990). Volume 9: The Last Years of the Prophet (PDF). State University of New York Press. ISBN 0-88706-691-7. Archived (PDF) from the original on 2020-02-06. Retrieved 2020-03-18
- ↑ "Khadija bint Khuwaylid." Tree of Faith. Archived from the original on 2012-04-07
- ↑ (First print edition: ISBN 9789004161214, 1960-2007).
- ↑ بنات النبی ام ربائبه[۲]
- ↑ عایشه بعد از پیغمبر نوشته کورت فریشلر انتشارات امیرکبیر ۱۳۴۳بخش زن زیبا و جوان ابوبکر در آستانه مرگ و زایمان صفحه 6.
- ↑ [سفینة البحار، ج ۱۶ ص ۲۷۹]
- ↑ الصحیح من السیره ج۱ ص ۱۲۶
- ↑ عایشه بعد از پیغمبر نوشته کورت فریشلر انتشارات امیرکبیر ۱۳۴۳بخش زن زیبا و جوان ابوبکر در آستانه مرگ و زایمان صفحه ۶
- ↑ رسولی محلاتی، سید هاشم (۱۳۷۹). تاریخ اسلام جلد اول از پیدایش عرب تا پایان خلافت عثمان. دفتر نشر فرهنگ اسلامی. صص. ۵۶. شابک ۹۶۴-۴۳۰-۲۰۰-۱.
- ↑ عایشه بعد از پیغمبر نوشته کورت فریشلر انتشارات امیرکبیر ۱۳۴۳بخش زن زیبا و جوان ابوبکر در آستانه مرگ و زایمان صفحه 6 تا 13.
- ↑ عایشه بعد از پیغمبر نوشته کورت فریشلر انتشارات امیرکبیر ۱۳۴۳بخش زن زیبا و جوان ابوبکر در آستانه مرگ و زایمان صفحه 6
منابع
- زوجات النبی صلی الله علیه وآله وسلم نوشته: امیر مهنا الخیامی.
- هذا الحبیب یا محب نوشته: ابوبکر جابر الجزایری.
- السیرة النبویه نوشته: ابوالحسن علی الحسینی الندوی.
- بنات النبی ام ربائبه نوشته: جعفر مرتضی عاملی
- وب‌سایت خدیجه
| زندگی |  | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| در قرآن | |||||||||
| جایها |
| ||||||||
| افراد |
| ||||||||
| آثار | |||||||||
| مرتبط | |||||||||