دینگ

دینگ
ملکه بزرگ ساسانی
پرونده:Stamp of Queen Denag.jpg مهر دینگ
شهبانوی شهبانوان ساسانی
سلطنت	۴۵۷–۴۵۹ م
تاج‌گذاری	۴۵۷ م
پیشین	یزدگرد دوم
جانشین	هرمز سوم
شریک سلطنت	هرمز سوم
شهبانوی شاهنشاهی ساسانی
سلطنت	۴۴۰–۴۵۷ م
تاج‌گذاری	۴۴۰ م
هم‌نشین	یزدگرد دوم
فرزند(ان)	هرمز سوم پیروز یکم بلاش یکم
خاندان	شاهنشاهی ساسانی

برای دیگر کاربردها، دینگ (ابهام‌زدایی) را ببینید.

دینَگ (پارسی میانه: Dēnag) (سلطنت: ۴۵۷-۴۵۹ میلادی) همسر یزدگرد دوم، شاهنشاه ساسانی، و مادر هرمز سوم، پیروز سوم و بلاش یکم از دودمان ساسانیان بود. ملکه دینگ زنی بسیار قدرتمند و بانفوذ بود و در زمان جنگ داخلی میان پسرانش به عنوان نایب‌السلطنه بر کشور فرمان می‌راند.

زندگی

ریشه دینگ ناشاخته است، اگرچه با توجه به اینکه نام وی پیشتر توسط شاهزادگان ساسانی استفاده می‌شده‌است، او ممکن است عضوی از خانواده سلطنتی بوده باشد.

وقتی یزدگرد یکم در سال ۴۵۷ به مرگ طبیعی درگذشت، هرمز سوم که در سگستان حکومت می‌کرد، به عنوان جانشین پدرش در ری به تخت نشست. برادر کوچک‌ترش پیروز یکم، با پشتیبانی بزرگ خاندان مهران ،رهام مهران، به شمال شرقی کشور گریخت و شروع به جمع‌آوری ارتش کرد تا تاج‌وتخت را از آن خود کند. بدین ترتیب شاهنشاهی ساسانی درگیر یک مبارزه دودمانی و دچار چندپارگی شد و در این مدت دینگ، مادر این دو برادر، به عنوان نایب‌السلطنه از تیسفون بر کشور فرمان می‌راند. پیروز سرانجام در مبارزه پیروز و به پادشاه جدید شاهنشاهی ساسانی تبدیل شد. هرمز و سه نفر دیگر از اعضای خانواده‌اش نیز کشته شدند.

مهر

مُهری از دینگ بر جای مانده‌است که تصویر نیم‌تنه او با اسم و لقبش بانبشنان بانیش (شهبانوی شهبانوان) به حروف پهلوی در آن کنده شده‌است. این بانو با چهره‌ای زیبا و مصصم، تاجی بر سر دارد که برفراز آن گیسوانش به‌شکل گویی با نوار کوچکی بسته شده‌است. گوشواره‌ای که دارای سه مروارید است در گوش و گلوبند مرواریدی در گردنش دیده می‌شود و گیسوان مجعدش به چندین رشته بافته و فروافتاده‌است. تاج مدور او دارای لبه‌ای است که با جواهرات مزین شده‌است.

پژوهشگران در مورد مالکیت این مهر اختلاف نظر دارند. بیشتر محققان آن را متعلق به دینگ بابکان می‌دانند. علیرضا شاپور شهبازی، ارنست هرتسفلد و فیلیس اکرمناز جمله کسانی هستند که این مهر را از آن دینگ همسر یزدگرد دوم و مادر هرمز و پیروز می‌دادند.

منابع

• کریستین سن، آرتور. ایران در زمان ساسانیان، ترجمهٔ رشید یاسمی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۷

• Brosius, Maria. "WOMEN i. In Pre-Islamic Persia". Encyclopaedia Iranica, Vol. London et al.
• Daryaee, Touraj (2008). Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. I.B.Tauris. pp. 1–240. ISBN 978-0-85771-666-8.
• Gignoux, Philippe (1994). "Dēnag". Encyclopaedia Iranica, Vol. VII, Fasc. 3. p. 282.
• Pourshariati, Parvaneh (2008). Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-645-3.
• Shahbazi, A. Shapur (2004). "Hormozd III". Encyclopaedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 5. pp. 465–466.
• Kia, Mehrdad (2016). The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-391-2.