دینگ: تفاوت میان نسخه‌ها

دینگ
دینگ
بانبشنان بانبشن; «ملکه ملکه‌ها»
ملکه ملکه‌های ایران‌شهر (نایب‌السلطنه)
سلطنت	۴۵۷–۴۵۹
تاج‌گذاری	۴۵۷
شاهنشاه	هرمز سوم
ملکه ایران‌شهر
سلطنت	۴۴۰–۴۵۷
تاج‌گذاری	۴۴۰
پیشین	سپینود
همسر(ان)	یزدگرد دوم
فرزند(ان)	هرمز سوم; پیروز یکم; بلاش یکم; زریر
خاندان	خاندان ساسان

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ کنونی تا ۱۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۶

دینَگ (پارسی میانه: Dēnag؛ سلطنت: ۴۵۷–۴۵۹ میلادی) همسر یزدگرد دوم، شاهنشاه ساسانی و مادر هرمز سوم، پیروز سوم و بلاش یکم از دودمان ساسانی بود. ملکه دینگ زنی بسیار قدرتمند و بانفوذ بود و در زمان جنگ داخلی میان پسرانش به عنوان نایب‌السلطنه بر کشور فرمان می‌راند.^[۱]

زندگی

ریشه دینگ ناشاخته است، اگرچه با توجه به اینکه نام وی پیشتر توسط شاهزادگان ساسانی استفاده می‌شده‌است، او ممکن است عضوی از خانواده سلطنتی بوده باشد.^[۲]

وقتی یزدگرد یکم در سال ۴۵۷ به مرگ طبیعی درگذشت، هرمز سوم که در سگستان حکومت می‌کرد، به عنوان جانشین پدرش در ری به تخت نشست. برادر کوچک‌ترش پیروز یکم، با پشتیبانی بزرگ خاندان مهران ،رهام مهران، به شمال شرقی کشور گریخت و شروع به جمع‌آوری ارتش کرد تا تاج‌وتخت را از آن خود کند.^[۳]^[۴] بدین ترتیب شاهنشاهی ساسانی درگیر یک مبارزه دودمانی و دچار چندپارگی شد و در این مدت دینگ، مادر این دو برادر، به عنوان نایب‌السلطنه از تیسفون بر کشور فرمان می‌راند.^[۳] پیروز سرانجام در مبارزه پیروز و به پادشاه جدید شاهنشاهی ساسانی تبدیل شد. هرمز و سه نفر دیگر از اعضای خانواده‌اش نیز کشته شدند.^[۵]

مُهر

مُهری از دینگ بر جای مانده‌است که تصویر نیم‌تنه او با اسم و لقبش بانبشنان بانیش (ملکه ملکه‌ها) به حروف پهلوی در آن کنده شده‌است. این بانو با چهره‌ای زیبا و مصمم، تاجی بر سر دارد که برفراز آن گیسوانش به‌شکل گویی با نوار کوچکی بسته شده‌است. گوشواره‌ای که دارای سه مروارید است در گوش و گلوبند مرواریدی در گردنش دیده می‌شود و گیسوان مجعدش به چندین رشته بافته و فروافتاده‌است. تاج مدور او دارای لبه‌ای است که با جواهرات مزین شده‌است.^[۶]

پژوهشگران در مورد مالکیت این مُهر اختلاف نظر دارند. بیشتر محققان آن را متعلق به دینگ بابکان می‌دانند. علیرضا شاپور شهبازی، ارنست هرتسفلد و فیلیس اکرمناز جمله کسانی هستند که این مُهر را از آن دینگ همسر یزدگرد دوم و مادر هرمز و پیروز می‌دادند.^[۷]

پانویس

↑ تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقب‌فر، نشر ققنوس، چاپ یکم، ۱۳۸۳. شابک ‎۹۶۴−۳۱۱−۴۳۶−۸، ص۴۰.
↑ Brosius.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ Kia 2016, p. 248.
↑ Pourshariati 2008, p. 71.
↑ Shahbazi 2004, pp. 465–466.
↑ کریستن سن، ص ۳۱۲
↑ «جایگاه اجتماعی زنان در دوره ساسانی (به استناد مُهرها و اثر مُهرها)» (PDF). نشریه مطالعات هنر اسلامی. ۱ آذر ۱۳۹۹.

منابع

کریستین سن، آرتور. ایران در زمان ساسانیان، ترجمهٔ رشید یاسمی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۷

Brosius, Maria. "WOMEN i. In Pre-Islamic Persia". Encyclopaedia Iranica, Vol. London et al.
Daryaee, Touraj (2008). Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. I.B.Tauris. pp. 1–240. ISBN 978-0-85771-666-8.
Gignoux, Philippe (1994). "Dēnag". Encyclopaedia Iranica, Vol. VII, Fasc. 3. p. 282.
Pourshariati, Parvaneh (2008). Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-645-3.
Shahbazi, A. Shapur (2004). "Hormozd III". Encyclopaedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 5. pp. 465–466.
Kia, Mehrdad (2016). The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-391-2.

[1] تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقب‌فر، نشر ققنوس، چاپ یکم، ۱۳۸۳. شابک ‎۹۶۴−۳۱۱−۴۳۶−۸، ص۴۰.

[FOOTNOTEBrosius-2] Brosius.

[FOOTNOTEKia2016248-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ Kia 2016, p. 248.

[FOOTNOTEPourshariati200871-4] Pourshariati 2008, p. 71.

[FOOTNOTEShahbazi2004465–466-5] Shahbazi 2004, pp. 465–466.

[6] کریستن سن، ص ۳۱۲

[7] «جایگاه اجتماعی زنان در دوره ساسانی (به استناد مُهرها و اثر مُهرها)» (PDF). نشریه مطالعات هنر اسلامی. ۱ آذر ۱۳۹۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{Infobox royalty
-|name=دینگ
-|title='''ملکه بزرگ ساسانی'''
-|more=
-|image=
-|caption=
-|succession=[[فهرست شاهان ایران|شهبانوی شهبانوان ساسانی]]
-|reign= ۴۵۷–۴۵۹ م
-|coronation=۴۵۷ م
-|predecessor=[[یزدگرد دوم]]
-|successor1=[[هرمز سوم]]
-|regent1=[[هرمز سوم]]
-|reg-type1=شریک سلطنت
-|succession2=[[ساسانی|شهبانوی شاهنشاهی ساسانی]]
-|reign2= ۴۴۰–۴۵۷ م
-|coronation2= ۴۴۰ م
-|predecessor2=
-|succession3=
-|reign3=
-|successor=
-|birth_date=
-|birth_place=
-|death_date=
-|death_place=
-|spouse= [[یزدگرد دوم]]
-|full name=
-|house=[[شاهنشاهی ساسانی]]
-|father=
-|mother=
-|issue=[[هرمز سوم]]{{سخ}}[[پیروز یکم]]{{سخ}}[[بلاش (شاه ساسانی)|بلاش یکم]]
-|religion=[[مزدیسنا]]
-|type=monarch
-|succession1=
-|place of burial=
-}}
 {{دیگر کاربردها|دینگ (ابهام‌زدایی)}}
+{{جعبه اطلاعات شخص سلطنتی
-'''دینَگ''' ([[زبان پارسی میانه|پارسی میانه]]: ''Dēnag'') (سلطنت: [[۴۵۷ (میلادی)|۴۵۷]]-[[۴۵۹ (میلادی)|۴۵۹ میلادی]]) همسر [[یزدگرد دوم]]، شاهنشاه ساسانی، و مادر [[هرمز سوم]]، [[پیروز سوم]] و [[بلاش (شاه ساسانی)|بلاش یکم]] از دودمان [[ساسانیان]] بود. ملکه دینگ زنی بسیار قدرتمند و بانفوذ بود و در زمان جنگ داخلی میان پسرانش به عنوان نایب‌السلطنه بر کشور فرمان می‌راند.<ref>تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقب‌فر، نشر ققنوس، چاپ یکم، ۱۳۸۳. {{شابک|964-311-436-8}}، ص۴۰.</ref>
+| name               = دینگ
+| title              = [[بانبشن|بانبشنان بانبشن]]{{سخ}} «ملکه ملکه‌ها»
+| image              =
+| image_size         =
+| caption            =
+| succession         = [[فهرست شاهنشاهان ساسانی| ملکه ملکه‌های ایران‌شهر]]
+| moretext           = (نایب‌السلطنه)
+| reign              = ۴۵۷–۴۵۹
+| coronation         = ۴۵۷
+| predecessor        =
+| successor          =
+| regent             = [[هرمز سوم]]
+| reg-type           = شاهنشاه
+| succession1        = [[فهرست شهبانوان ایران|ملکه ایران‌شهر]]
+| reign1             = ۴۴۰–۴۵۷
+| coronation1        = ۴۴۰
+| predecessor1       = [[سپینود]]
+| successor1         =
+| birth_date         =
+| birth_place        =
+| death_date         =
+| death_place        =
+| spouse             = [[یزدگرد دوم]]
+| issue              = [[هرمز سوم]]{{سخ}}[[پیروز یکم]]{{سخ}}[[بلاش (شاه ساسانی)|بلاش یکم]]{{سخ}}[[زریر (پسر یزدگرد دوم)|زریر]]
+| house              = [[خاندان ساسان]]
+| father             =
+| mother             =
+| religion           = [[مزدیسنا]]
+}}
+'''دینَگ''' ([[زبان پارسی میانه|پارسی میانه]]: ''Dēnag''؛ سلطنت: [[۴۵۷ (میلادی)|۴۵۷]]–[[۴۵۹ (میلادی)|۴۵۹ میلادی]]) همسر [[یزدگرد دوم]]، شاهنشاه ساسانی و مادر [[هرمز سوم]]، [[پیروز سوم]] و [[بلاش (شاه ساسانی)|بلاش یکم]] از دودمان [[ساسانی]] بود. ملکه دینگ زنی بسیار قدرتمند و بانفوذ بود و در زمان جنگ داخلی میان پسرانش به عنوان نایب‌السلطنه بر کشور فرمان می‌راند.<ref>تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقب‌فر، نشر ققنوس، چاپ یکم، ۱۳۸۳. {{شابک|964-311-436-8}}، ص۴۰.</ref>
 == زندگی ==
@@ خط ۴۲: / خط ۳۷: @@
 وقتی یزدگرد یکم در سال ۴۵۷ به مرگ طبیعی درگذشت، [[هرمز سوم]] که در [[سگستان]] حکومت می‌کرد، به عنوان جانشین پدرش در [[شهر ری|ری]] به تخت نشست. برادر کوچک‌ترش [[پیروز یکم]]، با پشتیبانی بزرگ [[خاندان مهران]] ،[[رهام مهران]]، به شمال شرقی کشور گریخت و شروع به جمع‌آوری ارتش کرد تا تاج‌وتخت را از آن خود کند.{{Sfn|Kia|2016|p=248}}{{Sfn|Pourshariati|2008|p=۷۱}} بدین ترتیب شاهنشاهی ساسانی درگیر یک مبارزه دودمانی و دچار چندپارگی شد و در این مدت دینگ، مادر این دو برادر، به عنوان نایب‌السلطنه از [[تیسفون]] بر کشور فرمان می‌راند.{{Sfn|Kia|2016|p=۲۴۸}} پیروز سرانجام در مبارزه پیروز و به پادشاه جدید شاهنشاهی ساسانی تبدیل شد. هرمز و سه نفر دیگر از اعضای خانواده‌اش نیز کشته شدند.{{Sfn|Shahbazi|2004|pp=۴۶۵–۴۶۶}}
-== مهر ==
+== مُهر ==
-مُهری از دینگ بر جای مانده‌است که تصویر نیم‌تنه او با اسم و لقبش ''[[بانبشن|بانبشنان بانیش]]'' (شهبانوی شهبانوان) به حروف [[زبان پارسی میانه|پهلوی]] در آن کنده شده‌است. این بانو با چهره‌ای زیبا و مصصم، تاجی بر سر دارد که برفراز آن گیسوانش به‌شکل گویی با نوار کوچکی بسته شده‌است. گوشواره‌ای که دارای سه مروارید است در گوش و گلوبند مرواریدی در گردنش دیده می‌شود و گیسوان مجعدش به چندین رشته بافته و فروافتاده‌است. تاج مدور او دارای لبه‌ای است که با جواهرات مزین شده‌است.<ref>کریستن سن، ص ۳۱۲</ref>
+مُهری از دینگ بر جای مانده‌است که تصویر نیم‌تنه او با اسم و لقبش ''[[بانبشن|بانبشنان بانیش]]'' (ملکه ملکه‌ها) به حروف [[زبان پارسی میانه|پهلوی]] در آن کنده شده‌است. این بانو با چهره‌ای زیبا و مصمم، تاجی بر سر دارد که برفراز آن گیسوانش به‌شکل گویی با نوار کوچکی بسته شده‌است. گوشواره‌ای که دارای سه مروارید است در گوش و گلوبند مرواریدی در گردنش دیده می‌شود و گیسوان مجعدش به چندین رشته بافته و فروافتاده‌است. تاج مدور او دارای لبه‌ای است که با جواهرات مزین شده‌است.<ref>کریستن سن، ص ۳۱۲</ref>
+پژوهشگران در مورد مالکیت این مُهر اختلاف نظر دارند. بیشتر محققان آن را متعلق به [[دینگ بابکان]] می‌دانند. [[علیرضا شاپور شهبازی]]، [[ارنست هرتسفلد]] و [[فیلیس اکرمن]]از جمله کسانی هستند که این مُهر را از آن دینگ همسر یزدگرد دوم و مادر هرمز و پیروز می‌دادند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://ensani.ir/file/download/article/1615637150-10339-39-8.pdf |عنوان= جایگاه اجتماعی زنان در دوره ساسانی (به استناد مُهرها و اثر مُهرها)| ناشر =نشریه مطالعات هنر اسلامی |تاریخ =۱ آذر ۱۳۹۹ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
 == پانویس ==
@@ خط ۶۱: / خط ۵۸: @@
 [[رده:اهالی ایران در سده ۵ (میلادی)]]
 [[رده:حاکمان زن سده ۵ (میلادی)]]
-[[رده:زنان شاهنشاهی ساسانی]]
 [[رده:شهبانوهای ساسانی]]
 [[رده:ملکه‌های ایران]]
 [[رده:ملکه‌های همسر ایران]]
-[[رده:همسران شاهنشاهان ساسانی]]