پرش به محتوا

دینگ: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌تر
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
تغییر
←مُهر: ابرابزار
 
(۴۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{دیگر کاربردها|دینگ (ابهام‌زدایی)}}
{{Infobox royalty
{{جعبه اطلاعات شخص سلطنتی
|name=دینگ
|title=دینگ
| name = دینگ
| title = [[بانبشن|بانبشنان بانبشن]]{{سخ}} «ملکه ملکه‌ها»
|more=
|image=
| image =
| image_size =
|caption=
| caption =
|succession=[[ساسانی|ملکه بزرگ و شاهبانوی بانوان شاهنشاهی ساسانی]]
| succession = [[فهرست شاهنشاهان ساسانی| ملکه ملکه‌های ایران‌شهر]]
|reign=۴۳۸ -۴۵۷
| moretext = (نایب‌السلطنه)
|coronation=۴۳۸
| reign = ۴۵۷–۴۵۹
|succession2=[[فهرست شاهان ایران|فرمانروای تسفون و شاه بزرگ شاهنشاهی ساسانی]]
|reign2=۴۵۷-۴۵۹
| coronation = ۴۵۷
| predecessor =
|coronation2= ۴۵۷
⚫
| successor =
|succession3= [[ساسانیان|نایب‌السلطنه شاهنشاهی ساسانی]]
| regent = [[هرمز سوم]]
|reign3= ۴۵۴-۴۵۷
| reg-type = شاهنشاه
⚫
|successor=
| succession1 = [[فهرست شهبانوان ایران|ملکه ایران‌شهر]]
⚫
|birth_date=
| reign1 = ۴۴۰–۴۵۷
⚫
|birth_place=
| coronation1 = ۴۴۰
⚫
|death_date=
| predecessor1 = [[سپینود]]
⚫
|death_place=
| successor1 =
⚫
|spouse= [[یزدگرد دوم]]
⚫
| birth_date =
|full name=
⚫
| birth_place =
|house=[[شاهنشاهی ساسانی]]
⚫
| death_date =
|father=
⚫
| death_place =
|mother=
⚫
| spouse = [[یزدگرد دوم]]
|issue=[[هرمز سوم]]{{سخ}}[[پیروز یکم]]{{سخ}}[[بلاش]]{{سخ}}[[زریر]]
| issue = [[هرمز سوم]]{{سخ}}[[پیروز یکم]]{{سخ}}[[بلاش (شاه ساسانی)|بلاش یکم]]{{سخ}}[[زریر (پسر یزدگرد دوم)|زریر]]
⚫
|religion=[[مزدیسنا]]
| house = [[خاندان ساسان]]
|type=monarch
| father =
|succession1=
| mother =
|place of burial=
⚫
| religion = [[مزدیسنا]]
}}
}}
⚫
'''دینَگ''' ([[زبان پارسی میانه|پارسی میانه]]: ''Dēnag''؛ سلطنت: [[۴۵۷ (میلادی)|۴۵۷]]–[[۴۵۹ (میلادی)|۴۵۹ میلادی]]) همسر [[یزدگرد دوم]]، شاهنشاه ساسانی و مادر [[هرمز سوم]]، [[پیروز سوم]] و [[بلاش (شاه ساسانی)|بلاش یکم]] از دودمان [[ساسانی]] بود. ملکه دینگ زنی بسیار قدرتمند و بانفوذ بود و در زمان جنگ داخلی میان پسرانش به عنوان نایب‌السلطنه بر کشور فرمان می‌راند.<ref>تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقب‌فر، نشر ققنوس، چاپ یکم، ۱۳۸۳. {{شابک|964-311-436-8}}، ص۴۰.</ref>
{{برای|مادربزرگ سردودمان ساسانیان به این نام|دینگ بازرنگی}}
⚫
'''[http://xn--pgbs8t7k.com/ دینَگ]''' همسر [http://xn--pgbs8t7k.com/ یزدگرد دوم] شاهنشاه ساسانی و مادر [[هرمز سوم]] ، [[پیروز سوم]] و [[بلاش شاهنشاهی ساسانی|بلاش یکم]] (سلطنت: [http://xn--pgbs8t7k.com/ ۴۵۷-۴۵۹ میلادی]) پادشاه [[ایران]] از دودمان [[ساسانیان]] بود.ملکه دینگ زنی بسیار قدرتمند بود و به هنگام پادشاهی کوتاه هرمز تا هنگام مرگ فرمانروای پایتخت بود و در عمل حکمران ساسانی بود.<ref>تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقب‌فر، نشر ققنوس، چاپ یکم،۱۳۸۳. {{شابک|964-311-436-8}}، ص۴۰.</ref>
[[یزدگرد دوم]] در سنوات آخر سلطنتش به سختی گرفتار جنگ [[کیداریان]] بود و در سال [[۴۴۷ (میلادی)|۴۴۷ میلادی]] به مرگ طبیعی فوت شد. پسر ارشدش [[هرمز سوم]] که با لقب پادشاهی در [[سگستان]] حکومت داشت، به تخت نشست اما برادر کوچک او پیروز ادعای سلطنت داشت و با سپاهی که از نواحی شرقی آورده بود به هرمز که در [[ری]] اقامت داشت حمله برد.


== زندگی ==
⚫
در مدت جنگ این دو شاهزاده مادرشان دینگ در [[تیسفون]] سلطنت می‌کرد اکنون مهری موجوداست که صورت این ملکه با اسم و لقبش بانبشنان بانیش (ملکهٔ ملکه‌ها) به حروف [[پهلوی]] در آن کنده شده‌است. این بانو تاجی بر سر دارد که برفراز آن گیسوانش بشکل گویی با نوار کوچکی بسته شده‌است. گوشواره‌ای که دارای سه مروارید است در گوش و گلوبند مرواریدی در گردنش دیده می‌شود و گیسوان مجعدش به چندین رشته بافته و فروافتاده‌است.<ref>کریستن سن، ص ۳۱۲</ref>
ریشه دینگ ناشاخته است، اگرچه با توجه به اینکه نام وی پیشتر توسط شاهزادگان ساسانی استفاده می‌شده‌است، او ممکن است عضوی از خانواده سلطنتی بوده باشد.{{Sfn|Brosius}}

وقتی یزدگرد یکم در سال ۴۵۷ به مرگ طبیعی درگذشت، [[هرمز سوم]] که در [[سگستان]] حکومت می‌کرد، به عنوان جانشین پدرش در [[شهر ری|ری]] به تخت نشست. برادر کوچک‌ترش [[پیروز یکم]]، با پشتیبانی بزرگ [[خاندان مهران]] ،[[رهام مهران]]، به شمال شرقی کشور گریخت و شروع به جمع‌آوری ارتش کرد تا تاج‌وتخت را از آن خود کند.{{Sfn|Kia|2016|p=248}}{{Sfn|Pourshariati|2008|p=۷۱}} بدین ترتیب شاهنشاهی ساسانی درگیر یک مبارزه دودمانی و دچار چندپارگی شد و در این مدت دینگ، مادر این دو برادر، به عنوان نایب‌السلطنه از [[تیسفون]] بر کشور فرمان می‌راند.{{Sfn|Kia|2016|p=۲۴۸}} پیروز سرانجام در مبارزه پیروز و به پادشاه جدید شاهنشاهی ساسانی تبدیل شد. هرمز و سه نفر دیگر از اعضای خانواده‌اش نیز کشته شدند.{{Sfn|Shahbazi|2004|pp=۴۶۵–۴۶۶}}

== مُهر ==
⚫
مُهری از دینگ بر جای مانده‌است که تصویر نیم‌تنه او با اسم و لقبش ''[[بانبشن|بانبشنان بانیش]]'' (ملکه ملکه‌ها) به حروف [[زبان پارسی میانه|پهلوی]] در آن کنده شده‌است. این بانو با چهره‌ای زیبا و مصمم، تاجی بر سر دارد که برفراز آن گیسوانش به‌شکل گویی با نوار کوچکی بسته شده‌است. گوشواره‌ای که دارای سه مروارید است در گوش و گلوبند مرواریدی در گردنش دیده می‌شود و گیسوان مجعدش به چندین رشته بافته و فروافتاده‌است. تاج مدور او دارای لبه‌ای است که با جواهرات مزین شده‌است.<ref>کریستن سن، ص ۳۱۲</ref>

پژوهشگران در مورد مالکیت این مُهر اختلاف نظر دارند. بیشتر محققان آن را متعلق به [[دینگ بابکان]] می‌دانند. [[علیرضا شاپور شهبازی]]، [[ارنست هرتسفلد]] و [[فیلیس اکرمن]]از جمله کسانی هستند که این مُهر را از آن دینگ همسر یزدگرد دوم و مادر هرمز و پیروز می‌دادند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://ensani.ir/file/download/article/1615637150-10339-39-8.pdf |عنوان= جایگاه اجتماعی زنان در دوره ساسانی (به استناد مُهرها و اثر مُهرها)| ناشر =نشریه مطالعات هنر اسلامی |تاریخ =۱ آذر ۱۳۹۹ |تاریخ بازبینی=}}</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}

==[http://xn--pgbs8t7k.com/ منابع]==
== منابع ==
کریستین سن، آرتور. ایران در زمان ساسانیان، ترجمهٔ رشید یاسمی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۷
* کریستین سن، آرتور. ایران در زمان ساسانیان، ترجمهٔ رشید یاسمی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۷
{{چپ‌چین}}
* {{cite encyclopedia | title = WOMEN i. In Pre-Islamic Persia | last = Brosius | first = Maria | url = http://www.iranicaonline.org/articles/women-i | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol | location = London et al.}}
* {{cite book | title = Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire | year = 2008 | publisher = I.B.Tauris | last = Daryaee| first = Touraj | author-link = Touraj Daryaee | pages = 1–240 | isbn = 978-0-85771-666-8 | url = https://books.google.com/books?id=LU0BAwAAQBAJ&q=false}}
* {{cite encyclopedia | title = Dēnag | last = Gignoux | first = Philippe | url = http://www.iranicaonline.org/articles/denag | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. VII, Fasc. 3 | pages = 282 | year = 1994}}
* {{cite book|last=Pourshariati|first=Parvaneh|title=Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran|location=London and New York|publisher=I.B. Tauris|year=2008|isbn=978-1-84511-645-3|url=https://books.google.com/books?id=I-xtAAAAMAAJ}}
* {{cite encyclopedia | title = Hormozd III | last = Shahbazi | first = A. Shapur | url = http://www.iranicaonline.org/articles/hormozd-iii | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 5 | pages = 465–466 | year = 2004}}
* {{cite book|last1=Kia|first1=Mehrdad|title=The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia|date=2016|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-391-2|url=https://books.google.com/books?id=B5BHDAAAQBAJ&q=sasanians+rhodes}}
{{پایان چپ‌چین}}


[[رده:اهالی ایران در سده ۵ (میلادی)]]
[[رده:اهالی ایران در سده ۵ (میلادی)]]
[[رده:حاکمان زن سده ۵ (میلادی)]]
[[رده:زنان شاهنشاهی ساسانی]]
[[رده:شهبانوهای ساسانی]]
[[رده:ملکه‌های ایران]]
[[رده:ملکه‌های ایران]]
[[رده:ملکه‌های همسر ایران]]
[[رده:ملکه‌های همسر ایران]]

نسخهٔ کنونی تا ۱۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۶

برای دیگر کاربردها، دینگ (ابهام‌زدایی) را ببینید.
دینگ
بانبشنان بانبشن
«ملکه ملکه‌ها»
ملکه ملکه‌های ایران‌شهر
(نایب‌السلطنه)
سلطنت۴۵۷–۴۵۹
تاج‌گذاری۴۵۷
شاهنشاههرمز سوم
ملکه ایران‌شهر
سلطنت۴۴۰–۴۵۷
تاج‌گذاری۴۴۰
پیشینسپینود
همسر(ان)یزدگرد دوم
فرزند(ان)هرمز سوم
پیروز یکم
بلاش یکم
زریر
خاندانخاندان ساسان

دینَگ (پارسی میانه: Dēnag؛ سلطنت: ۴۵۷–۴۵۹ میلادی) همسر یزدگرد دوم، شاهنشاه ساسانی و مادر هرمز سوم، پیروز سوم و بلاش یکم از دودمان ساسانی بود. ملکه دینگ زنی بسیار قدرتمند و بانفوذ بود و در زمان جنگ داخلی میان پسرانش به عنوان نایب‌السلطنه بر کشور فرمان می‌راند.[۱]

زندگی

[ویرایش]

ریشه دینگ ناشاخته است، اگرچه با توجه به اینکه نام وی پیشتر توسط شاهزادگان ساسانی استفاده می‌شده‌است، او ممکن است عضوی از خانواده سلطنتی بوده باشد.[۲]

وقتی یزدگرد یکم در سال ۴۵۷ به مرگ طبیعی درگذشت، هرمز سوم که در سگستان حکومت می‌کرد، به عنوان جانشین پدرش در ری به تخت نشست. برادر کوچک‌ترش پیروز یکم، با پشتیبانی بزرگ خاندان مهران ،رهام مهران، به شمال شرقی کشور گریخت و شروع به جمع‌آوری ارتش کرد تا تاج‌وتخت را از آن خود کند.[۳][۴] بدین ترتیب شاهنشاهی ساسانی درگیر یک مبارزه دودمانی و دچار چندپارگی شد و در این مدت دینگ، مادر این دو برادر، به عنوان نایب‌السلطنه از تیسفون بر کشور فرمان می‌راند.[۳] پیروز سرانجام در مبارزه پیروز و به پادشاه جدید شاهنشاهی ساسانی تبدیل شد. هرمز و سه نفر دیگر از اعضای خانواده‌اش نیز کشته شدند.[۵]

مُهر

[ویرایش]

مُهری از دینگ بر جای مانده‌است که تصویر نیم‌تنه او با اسم و لقبش بانبشنان بانیش (ملکه ملکه‌ها) به حروف پهلوی در آن کنده شده‌است. این بانو با چهره‌ای زیبا و مصمم، تاجی بر سر دارد که برفراز آن گیسوانش به‌شکل گویی با نوار کوچکی بسته شده‌است. گوشواره‌ای که دارای سه مروارید است در گوش و گلوبند مرواریدی در گردنش دیده می‌شود و گیسوان مجعدش به چندین رشته بافته و فروافتاده‌است. تاج مدور او دارای لبه‌ای است که با جواهرات مزین شده‌است.[۶]

پژوهشگران در مورد مالکیت این مُهر اختلاف نظر دارند. بیشتر محققان آن را متعلق به دینگ بابکان می‌دانند. علیرضا شاپور شهبازی، ارنست هرتسفلد و فیلیس اکرمناز جمله کسانی هستند که این مُهر را از آن دینگ همسر یزدگرد دوم و مادر هرمز و پیروز می‌دادند.[۷]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقب‌فر، نشر ققنوس، چاپ یکم، ۱۳۸۳. شابک ‎۹۶۴−۳۱۱−۴۳۶−۸، ص۴۰.
  2. ↑ Brosius.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Kia 2016, p. 248.
  4. ↑ Pourshariati 2008, p. 71.
  5. ↑ Shahbazi 2004, pp. 465–466.
  6. ↑ کریستن سن، ص ۳۱۲
  7. ↑ «جایگاه اجتماعی زنان در دوره ساسانی (به استناد مُهرها و اثر مُهرها)» (PDF). نشریه مطالعات هنر اسلامی. ۱ آذر ۱۳۹۹.

منابع

[ویرایش]
  • کریستین سن، آرتور. ایران در زمان ساسانیان، ترجمهٔ رشید یاسمی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۷
  • Brosius, Maria. "WOMEN i. In Pre-Islamic Persia". Encyclopaedia Iranica, Vol. London et al.
  • Daryaee, Touraj (2008). Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. I.B.Tauris. pp. 1–240. ISBN 978-0-85771-666-8.
  • Gignoux, Philippe (1994). "Dēnag". Encyclopaedia Iranica, Vol. VII, Fasc. 3. p. 282.
  • Pourshariati, Parvaneh (2008). Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-645-3.
  • Shahbazi, A. Shapur (2004). "Hormozd III". Encyclopaedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 5. pp. 465–466.
  • Kia, Mehrdad (2016). The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-391-2.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=دینگ&oldid=39059419»