پرش به محتوا

احکام اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌تر
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Ben Bilal (بحث | مشارکت‌ها)
۷۵ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
InternetArchiveBot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۵۰۰٬۱۳۷ ویرایش‌ها
نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5
 
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{نوار کناری اسلام}}
{{نوار کناری اسلام}}
'''احکام اسلام''' به مجموعه فرامین عملی و عبادی [[اسلامی]] گفته می‌شود. این احکام شامل [[آداب و مناسک اسلامی]] و همچنین [[پرستش|عبادات]] هستند. احکام اسلام در [[علم فقه]] شرح و بسط می‌یابند و شامل دو گروه [[حکم تأسیسی و حکم امضایی]] هستند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= تاسیسی|نشانی= http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3159|بازبینی=18 دی 1390 |ناشر= دانشنامه جهان اسلام}}</ref>
'''احکام اسلام''' به مجموعه فرمان‌های عملی و عبادی [[اسلامی]] گفته می‌شود. این احکام شامل [[آداب و مناسک اسلامی]] و همچنین [[پرستش|عبادات]] هستند. احکام اسلام در [[علم فقه]] شرح و بسط می‌یابند و شامل دو گروه [[حکم تأسیسی و حکم امضایی]] هستند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= تاسیسی|نشانی= http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3159|بازبینی=18 دی 1390 |ناشر= دانشنامه جهان اسلام}}</ref>


اگرچه شریعت به عنوان یک نظام حقوقی تعریف شده‌است، اما نمی‌توان از آن به عنوان قانونی بالغ بر اساس حقوق فردی به معنای امروزی، با حوزه، قواعد و حدود خاصی یاد کرد.<ref>Şeriat ile modern hukuk anlayışı arasında İslam'ın bireysel hak ve özgürlükler kavramına yer vermeyişi önemli çatışma kaynağıdır.{{akademik dergi kaynağı |url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211700 |başlık=Uluslararası İnsan Hakları, İslam Hukuku ve Ölüm Cezası |ilk=Blair |son=Major |dergi=KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi |sayı=19 |yıl=2012 |erişimtarihi=30 Ekim 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20201105122736/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211700 |arşivtarihi=5 Kasım 2020 |ölüurl=hayır}}</ref><ref>Allah hakları genellikle taabbudî özellik taşıdığı için illetleri akli gerekçelerle tam olarak izah edilemez.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1075176</ref> امروزه قانون، اخلاق، سنت، اعتقاد و عبادت مفاهیمی متمایز هستند. اخلاق، آداب، اعتقادات یا عبادات توسط قانون تنظیم نمی‌شود و در محدوده قانون قرار نمی‌گیرد. اما این مفاهیم در شریعت به هم تنیده شده‌است. به عنوان مثال، نوشیدن یا ننوشیدن (مشروبات الکلی؛ خمر)، که امروزه در بسیاری از کشورها تنها یک موضوع ترجیحی است، یا اعمال جنسی بزرگسالان بر اساس رضایت متقابل یا گفتاری که به این امر اشاره دارد ([[قذف]]، ممکن است این یک مشکل اخلاقی با توجه به درک محلی باشد). یا ترک عقیده یا عبادت ([[ارتداد]]، این یک مشکل مذهبی است) با مجازات‌های کیفری بزرگ مواجه می‌شوند. تجاوز جنسی در قرآن جرم تعریف نشده‌است، اما فقها با در نظر گرفتن آن در محدوده روابط جنسی خارج از زناشویی (زنا) که به عنوان جرم تعریف شده‌است برایش مجازات در نظر گرفته‌اند.<ref>Klasik fıkıh literatüründe...Tecavüz tek başına bir suç türü olarak kabul edilmemiştir. Genellikle zina suçu kapsamında ele alınmıştır. Fıkhî kaynaklarda tecavüz, bir erkeğin zor kullanarak kadınla zina etmesi kapsamında değerlendirilmiştir. “Tecavüz suçuna ceza olarak had uygulanması gerekse de haddin sınırı olan 4 şahit şartı yerine getirilemediği müddetçe tazir cezası uygulanmaktadır https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/14790/1/fatmanur_dil_tez.pdf</ref> رویکرد قرآن به کشتار و مجروح کردن جنایات همانند سایر نمونه‌های تاریخی است.<ref>name="sabah.com.tr"> Kabile fertlerinden birine karşı işlenen suç bütün kabileye karşı işlenmiş sayıldığından cezalandırmada suçlunun kabilesine mensup olma yeterli sebep kabul edilerek suçlu suçsuz ayırımı gözetilmeksizin misilleme cihetine gidiliyor, ayrıca suçta kasıt-hata ayırımı yapılmayarak maddî sonuçla yetiniliyordu.https://www.sabah.com.tr/sozluk/sosyoloji/kisas-nedir {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210907064107/https://www.sabah.com.tr/sozluk/sosyoloji/kisas-nedir |tarih=7 Eylül 2021}}</ref> و تمایز عمدی و غیرعمدی نادیده گرفته شده‌است، جز اینکه بین دو مسلمان رخ می‌دهد (نساء؛ ۹۲). در قرآن، مجازات‌ها بر اساس انواع سرقت از قبیل کلاهبرداری، سرقت یا زورگیری درجه‌بندی نشده‌است. در بسیاری از جرایم تعزیری، مبنای قانونی (اصل قانونی بودن) وجود ندارد و قاضی وظیفه اثبات جرم یا تعیین مجازات مشابه برای همان جرم را در بین محکومان ندارد.<ref>{{dergi kaynağı |yazar=Ertuğrul Gazi TUNCAY |başlık=İslam Hukukunda Sınırı Belirlenmemiş Cezalar |dergi=İslam Bilimleri Araştırmaları Dergisi |tarih=2017 |sayı=3 |url=http://www.islambilimleri.com/Makaleler/274962294_4.%20sınırı%20belirsiz%20cezalar.pdf |sayfa=85 |erişimtarihi=4 Mayıs 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180421105835/http://www.islambilimleri.com/Makaleler/274962294_4.%20s%c4%b1n%c4%b1r%c4%b1%20belirsiz%20cezalar.pdf |arşivtarihi=21 Nisan 2018 |ölüurl=hayır}}</ref>
⚫
کشورهایی که شریعت را اجرا می کنند در مورد موضوعاتی مانند حقوق بشر ، برابری ، حقوق زنان ، حمایت از کودکان ، ترجیحات فردی و عدم حمایت از حقوق و آزادی های فردی با انتقاد شدید سازمان های بین المللی روبرو می شوند.<ref>https://tr.euronews.com/2018/12/14/avrupa-konseyi-ile-seriat-hukuku-krizi-kapida</ref> این واقعیت که اسلام مفهوم [[حقوق]] و آزادی های فردی را در بر نمی گیرد ، منبع مهم تعارض بین شرع و درک غربی ها از قانون است.<ref>https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211700</ref>مثلا؛ بر اساس شرع ، می توان افراد را به بدعت گذاران ، مرتدان (یا به تعبیر ملایم گناهکاران) و برچسب های مشابه متهم کرد و مجازات های تا حد مرگ را برای آنها وضع کرد.<ref>https://www.suleymaniyevakfi.org/kutsanan-gelenek-ve-kuran/kurana-ve-gelenege-gore-dinden-donmenin-cezasi.html</ref><ref> https://islamansiklopedisi.org.tr/ridde </ref><ref>http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir{{پیوند مرده|date=اوت 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>Necati Yeniel, Hüseyin Kayapınar, [[Sünen-i Ebu Davud]] Terceme ve şerhi c. 2, s. 112</ref><ref>http://www.fetvameclisi.com/fetva-namaz-kilmayanin-cezasi-21734.html</ref>


[[پرونده:Taliban beating woman in public RAWA.jpg|thumb|180px|در کشورهای سکولار، مفاهیمی مانند [[حلال]]، [[حرام]] فقط می‌تواند زبان موعظه و بلاغت باشد اما جایی در قانون ندارد، در حالی که در حکومت‌های شرعی این می‌تواند عواقب بسیار جدی داشته باشد. فیلمی که به‌طور مخفیانه توسط اتحادیه زنان انقلابی در افغانستان در ۲۶ اوت ۲۰۰۱ ضبط شده‌است. زن برقع پوش در ملاء عام توسط پلیس مذهبی که امر به معروف و نهی از منکر را بر عهده دارد با چوب تنبیه می‌شود، زیرا چهرهٔ او از زیر حجابش بیرون آمده بوده و این در درک [[طالبان]] حرام تلقی می‌شود.]]
⚫
به عقیدۀ برخی برخی تعاریف از جرایم مبتنی بر شرع و مجازات های تعیین شده برای این جرایم، اگر به طور سیستماتیک اعمال شوند، می توانند در چارچوب «[[جنایات علیه بشریت]]» ارزیابی شوند.<ref>http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/281/2556.pdf</ref>


⚫
کشورهایی که شریعت را اجرا می‌کنند در مورد موضوعاتی مانند حقوق بشر، برابری، [[حقوق زنان]]، حمایت از کودکان، ترجیحات فردی و عدم حمایت از حقوق و آزادی‌های فردی با انتقاد شدید [[سازمان بین‌المللی|سازمان‌های بین‌المللی]] روبرو می‌شوند.<ref>https://tr.euronews.com/2018/12/14/avrupa-konseyi-ile-seriat-hukuku-krizi-kapida</ref> این واقعیت که اسلام مفهوم [[حقوق]] و آزادی‌های فردی را در بر نمی‌گیرد، منبع مهم تعارض بین شرع و درک غربی‌ها از قانون است.<ref>https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211700</ref> مثلاً؛ بر اساس شرع، می‌توان افراد را به بدعت گذاران، مرتدان (یا به تعبیر ملایم گناهکاران) و برچسب‌های مشابه متهم کرد و مجازات‌های تا حد مرگ را برای آنها وضع کرد.<ref>https://www.suleymaniyevakfi.org/kutsanan-gelenek-ve-kuran/kurana-ve-gelenege-gore-dinden-donmenin-cezasi.html</ref><ref>https://islamansiklopedisi.org.tr/ridde</ref><ref>http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir{{پیوند مرده|date=اوت 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>Necati Yeniel, Hüseyin Kayapınar, [[Sünen-i Ebu Davud]] Terceme ve şerhi c. 2, s. 112</ref><ref>http://www.fetvameclisi.com/fetva-namaz-kilmayanin-cezasi-21734.html</ref>
⚫
[[پرونده:Slaves Zadib Yemen 13th century BNF Paris.jpg|thumb|بازار برده قرن سیزدهم، یمن. از نظر شرع، برده (مرد/زن) دارایی محسوب می شود; می توان آن را خرید، فروخت، اجاره، هدیه داد، به اشتراک گذاشت و به ارث برد.]]


⚫
به عقیدهٔ برخی برخی تعاریف از جرایم مبتنی بر شرع و مجازات‌های تعیین شده برای این جرایم، اگر به‌طور سیستماتیک اعمال شوند، می‌توانند در چارچوب «[[جنایات علیه بشریت]]» ارزیابی شوند.<ref>http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/281/2556.pdf</ref>
⚫
==[[حقوق جزای اسلامی]]==
⚫
برای گناهان اسلامی در کتاب‌های فقهی کیفرهای زیر آمده‌است:
⚫
# حدود (جمع [[حد (کیفر)|حد]]):گناهان و جرائم مهمی که شارع اسلام برای آن‌ها جزا(کیفر) در نظر گرفته شده‌است عبارتند از:[[زنا]]، [[سحق]]- [[قیاده]]، [[قذف]]، نوشیدن [[مسکرات]]، دزدی، [[محاربه]]، [[ارتداد]].
⚫
# [[تعزیرات]]:کیفرهائی هستند که کم‌وکیف آن‌ها از طرف شارع اسلام تعیین نشده‌است، و به حاکم شرع اجازه داده‌است که به مصلحت خویش مرتکب گناه را تادیب کند.
⚫
# [[قصاص]]:عبارت است از انتقام بدنی از کسی که جنایتی را به صورت عمد و عدوان مرتکب شده‌است.
⚫
# دیات (جمع [[دیه]]):غرامت و خسارت مالی را که شخص مرتکب در جنایتها و صدمات غیر عمدی باید بپردازد دیات می‌گویند.


⚫
[[پرونده:Slaves Zadib Yemen 13th century BNF Paris.jpg|thumb|بازار برده قرن سیزدهم، یمن. از نظر شرع، برده (مرد/زن) دارایی محسوب می‌شود؛ می‌توان آن را خرید، فروخت، اجاره، هدیه داد، به اشتراک گذاشت و به ارث برد.]]
⚫
===[[قصاص]]===


⚫
== [[حقوق جزای اسلامی]] ==
⚫
قصاص اقدامی است که در "نظم اجتماعی قبیله ای" قصاص تلقی می شود و بر اساس "معادل اجتماعی" انجام می شود. چه قربانی مذکر باشد ، چه زن ، چه برده ، چه آزاد ، چه نخبه و چه معمولی ، یکی از اعضای قبیله قاتل (معادل قربانی در موقعیت اجتماعی) کشته می شود. به عنوان مثال ، تنها یک برده می تواند برای یک برده کشته شود ، و یک زن می تواند برای یک زن کشته شود.<ref>https://www.academia.edu/6708946/KADIN_BAKI%C5%9E_A%C3%87ISIYLA_KURANI_YEN%C4%B0DEN_OKUMA_DENEMES%C4%B0_-AM%C4%B0NA_WEDUD-KURAN_VE_KADIN</ref> شرط معادل سازی اجتماعی در انتقام به این معناست که اگر طبقه پایین شخصی را از طبقه بالا بکشد ، مجازات اعمال می شود و اگر فردی از طبقه بالا فردی از طبقه پایین را بکشد ، هیچ تلافی نمی شود. در این صورت امکان پرداخت غرامت به خانواده مقتول وجود دارد.
⚫
برای گناهان اسلامی در کتاب‌های فقهی کیفرهای زیر آمده‌است:
⚫
# حدود (جمع [[حد (کیفر)|حد]]): گناهان و جرائم مهمی که شارع اسلام برای آن‌ها جزا (کیفر) در نظر گرفته شده‌است عبارتند از: [[زنا]]، [[سحق]]- [[قیاده]]، [[قذف]]، نوشیدن [[مسکرات]]، دزدی، [[محاربه]]، [[ارتداد]].
⚫
# [[تعزیرات]]: کیفرهایی هستند که کم‌وکیف آن‌ها از طرف شارع اسلام تعیین نشده‌است، و به [[حاکم شرع]] اجازه داده‌است که به مصلحت خویش مرتکب گناه را تأدیب کند.
⚫
# [[قصاص]]: عبارت است از انتقام بدنی از کسی که جنایتی را به صورت عمد و عدوان مرتکب شده‌است.
⚫
# دیات (جمع [[دیه]]): غرامت و خسارت مالی را که شخص مرتکب در جنایت‌ها و صدمات غیرعمدی باید بپردازد دیات می‌گویند.


⚫
=== [[قصاص]] ===
⚫
آیات مختلف مجازاتی در قرآن درباره کشتار و زخمی شدن جنایات وجود دارد:اگرچه قطعی است "طبق جنایت قصاص در جنایات قتل اعمال خواهد شد
⚫
قصاص اقدامی است که در «[[نظم اجتماعی]] قبیله‌ای» قصاص تلقی می‌شود و بر اساس «معادل اجتماعی» انجام می‌شود. چه قربانی مذکر باشد، چه زن، چه برده، چه آزاد، چه نخبه و چه معمولی، یکی از اعضای قبیله قاتل (معادل قربانی در موقعیت اجتماعی) کشته می‌شود. به عنوان مثال، تنها یک برده می‌تواند برای یک برده کشته شود، و یک زن می‌تواند برای یک زن کشته شود.<ref>https://www.academia.edu/6708946/KADIN_BAKIŞ_AÇISIYLA_KURANI_YENİDEN_OKUMA_DENEMESİ_-AMİNA_WEDUD-KURAN_VE_KADIN</ref> شرط معادل سازی اجتماعی در انتقام به این معناست که اگر طبقه پایین شخصی را از طبقه بالا بکشد، مجازات اعمال می‌شود و اگر فردی از طبقه بالا فردی از طبقه پایین را بکشد، هیچ تلافی نمی‌شود. در این صورت امکان پرداخت غرامت به خانواده مقتول وجود دارد.


⚫
آیات مختلف مجازاتی در قرآن دربارهٔ کشتار و زخمی شدن جنایات وجود دارد: اگرچه قطعی است طبق جنایت قصاص در جنایات قتل اعمال خواهد شد
⚫
"ای کسانی که ایمان آورده اید! قصاص در مورد قتل برای شما مقرر شده است ؛ آزاده برای آزاد ، و برده برای برده ، و زن برای زن. (2: 178)" ، وضعیت در آسیب مشخص نیست. برای چنین مجازاتی ، (چشم در برابر چشم ، دندان در برابر دندان ، و غیره) عبارت "این گونه ما در کتاب به آنها (بنی اسرائیل) نوشتیم" استفاده می شود. (5:45)

⚫
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! قصاص در مورد قتل برای شما مقرر شده‌است؛ آزاده برای آزاد، و برده برای برده، و زن برای زن.» (۲: ۱۷۸)، وضعیت در آسیب مشخص نیست. برای چنین مجازاتی، (چشم در برابر چشم، دندان در برابر دندان، و غیره) عبارت «این‌گونه ما در کتاب به آن‌ها ([[بنی‌اسرائیل]]) نوشتیم» استفاده می‌شود. (۵:۴۵)


== کلیات ==
== کلیات ==
[[مسلمان]]ان در [[جهان اسلام|جوامع اسلامی]] رعایت احکام اسلامی را به صورت سنتی یک ضرورت می‌دانند.{{مدرک}} به قوانین اسلامی [[شریعت]] گفته می‌شود و [[علم حقوق|فلسفه حقوقی]] اسلام را [[فقه]] می‌گویند و بیشتر [[شیعه|شیعیان]] منابع فقهی را به [[قرآن]]، [[پیامبران]]، [[امامان]] و [[عقل]] تقسیم می‌کنند<ref>[http://www.islamicecenter.com/ketaabkhaaneh/aashenaaei_abvaab_fiqh/aashenaaei_abvaab_fiqh_01.html#link1 آشنایی با ابواب فقه]</ref> اما اهل [[سنی|تسنن]] معمولاً منابع فقهی را به [[قرآن]]، [[سنت]]، [[اجماع]]، [[قیاس]]، [[قول صحابی]]، [[استحسان]] و… طبقه‌بندی می‌کنند.
[[مسلمان]]ان در [[جهان اسلام|جوامع اسلامی]] رعایت احکام اسلامی را به صورت سنتی یک ضرورت می‌دانند.{{مدرک}} به قوانین اسلامی [[شریعت]] گفته می‌شود و [[علم حقوق|فلسفه حقوقی]] اسلام را [[فقه]] می‌گویند و بیشتر [[شیعه|شیعیان]] منابع فقهی را به [[قرآن]]، [[پیامبران]]، [[امامان]] و [[عقل]] تقسیم می‌کنند<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.islamicecenter.com/ketaabkhaaneh/aashenaaei_abvaab_fiqh/aashenaaei_abvaab_fiqh_01.html#link1 |عنوان=آشنایی با ابواب فقه |بازبینی=۸ ژانویه ۲۰۱۲ |archive-date=۶ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306070055/http://www.islamicecenter.com/ketaabkhaaneh/aashenaaei_abvaab_fiqh/aashenaaei_abvaab_fiqh_01.html#link1 |url-status=dead }}</ref> اما اهل [[سنی|تسنن]] معمولاً منابع فقهی را به [[قرآن]]، [[سنت]]، [[اجماع]]، [[قیاس]]، [[قول صحابی]]، [[استحسان]] و… طبقه‌بندی می‌کنند.


== حکم تأسیسی و امضایی ==
== حکم تأسیسی و امضایی ==
{{اصلی|حکم تأسیسی و حکم امضایی}}
{{اصلی|حکم تأسیسی و حکم امضایی}}
حکم تأسیسی حکم و قانونی است که قبلاً وجود نداشته و جدیداً تأسیس و وضع شده باشد.
حکم تأسیسی حکم و قانونی است که قبلاً وجود نداشته و جدیداً تأسیس و وضع شده باشد.
حکم‌امضایی حکم و قانونی‌است که در قوانین قدیم (و یا در عرف و عادت) وجود داشته، لیکن مقنّن آن حکم را اکنون در قوانین جدیدی که وضع می‌کند به‌کار می‌برد؛ که این‌عمل، به‌معنای تأیید و امضای قانون قدیم است؛ به همین دلیل به این حکم «حکم‌امضایی» می‌گوییم.<ref>شب خیز، محمد رضا، اصول فقه دانشگاهی، نشر لقاء، قم - ایران، اول، 1392 ه‍. ش.</ref>
حکم‌امضایی حکم و قانونی‌است که در قوانین قدیم (و یا در عرف و عادت) وجود داشته، لیکن مقنّن آن حکم را اکنون در قوانین جدیدی که وضع می‌کند به‌کار می‌برد؛ که این‌عمل، به‌معنای تأیید و امضای قانون قدیم است؛ به همین دلیل به این حکم «حکم‌امضایی» می‌گوییم.<ref>شب خیز، محمد رضا، اصول فقه دانشگاهی، نشر لقاء، قم - ایران، اول، 1392 ه‍. ش</ref>


== وظیفه انسان نسبت به احکام ==
== وظیفه انسان نسبت به احکام ==
احکام اسلام به پنج دسته تقسیم می شوند:
احکام اسلام به پنج دسته تقسیم می‌شوند:


واجب: یعنی کاری که باید انجام شود. مانند نماز
واجب: یعنی کاری که باید انجام شود. مانند [[نماز]]


حرام: کاری که نباید انجام شود. مانند غیبت
حرام: کاری که نباید انجام شود. مانند [[دزدی]]


مستحب: کاری که خوب است انجام شود ولی ترک آن نیز جایز است مثل نمازهای مستحبی
[[مستحب]]: کاری که خوب است انجام شود ولی ترک آن نیز جایز است مثل نمازهای مستحب


مکروه: کاری که خوب است انجام نشود. مثل سخن دنیا گفتن در مسجد
مکروه: کاری که بهتر است انجام نشود، مثل قسم خوردن راست به خدا.


مباح: کاری که انجام و ترک آن مساوی است. مثل راه رفتن <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=آشنایی با علوم اسلامی، نوشته مرتضی مطهری، جلد3، صفحه 70و 71 ، انتشارات صدرا}}</ref>
[[مباح]]: کاری که انجام و ترک آن مساوی است. مثل راه رفتن<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=آشنایی با علوم اسلامی، نوشته مرتضی مطهری، جلد3، صفحه 70و 71 ، انتشارات صدرا}}</ref>


این اقدامات پیامدهای "مادی یا اخلاقی" از نظر شرعی دارد.
این اقدامات پیامدهای «مادی یا اخلاقی» از نظر شرعی دارد.


==جستارهای وابسته==
== جستارهای وابسته ==
* [[آیه حجاب|آیات حجاب در قرآن]]
* [[آیه حجاب|آیات حجاب در قرآن]]
* [[حجاب اسلامی]]
* [[حجاب اسلامی]]


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس|۲}}
{{اسلام‌گرایی}}
{{اسلام‌گرایی}}
{{حقوق}}
{{حقوق}}
{{دین و سیاست}}
{{دین و سیاست}}
{{طالبان}}
{{طالبان}}

{{اسلام-خرد}}


[[رده:اصطلاحات اسلامی]]
[[رده:اصطلاحات اسلامی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۱:۴۴

بخشی از سلسله مقالات درمورد
اسلام‌گرایی
مبادی
ایدئولوژی‌ها
بنیادگرایی اسلامی
مفاهیم
تأثیرات
جنبش‌ها
مدرسی

سیاسی

شبه‌نظامیان

متون کلیدی
سران حکومت
ایدئولوگ‌های کلیدی
انتقاد از اسلام‌گرایی
موضوعات مرتبط
نشان درگاه درگاه اسلام

احکام اسلام به مجموعه فرمان‌های عملی و عبادی اسلامی گفته می‌شود. این احکام شامل آداب و مناسک اسلامی و همچنین عبادات هستند. احکام اسلام در علم فقه شرح و بسط می‌یابند و شامل دو گروه حکم تأسیسی و حکم امضایی هستند.[۱]

اگرچه شریعت به عنوان یک نظام حقوقی تعریف شده‌است، اما نمی‌توان از آن به عنوان قانونی بالغ بر اساس حقوق فردی به معنای امروزی، با حوزه، قواعد و حدود خاصی یاد کرد.[۲][۳] امروزه قانون، اخلاق، سنت، اعتقاد و عبادت مفاهیمی متمایز هستند. اخلاق، آداب، اعتقادات یا عبادات توسط قانون تنظیم نمی‌شود و در محدوده قانون قرار نمی‌گیرد. اما این مفاهیم در شریعت به هم تنیده شده‌است. به عنوان مثال، نوشیدن یا ننوشیدن (مشروبات الکلی؛ خمر)، که امروزه در بسیاری از کشورها تنها یک موضوع ترجیحی است، یا اعمال جنسی بزرگسالان بر اساس رضایت متقابل یا گفتاری که به این امر اشاره دارد (قذف، ممکن است این یک مشکل اخلاقی با توجه به درک محلی باشد). یا ترک عقیده یا عبادت (ارتداد، این یک مشکل مذهبی است) با مجازات‌های کیفری بزرگ مواجه می‌شوند. تجاوز جنسی در قرآن جرم تعریف نشده‌است، اما فقها با در نظر گرفتن آن در محدوده روابط جنسی خارج از زناشویی (زنا) که به عنوان جرم تعریف شده‌است برایش مجازات در نظر گرفته‌اند.[۴] رویکرد قرآن به کشتار و مجروح کردن جنایات همانند سایر نمونه‌های تاریخی است.[۵] و تمایز عمدی و غیرعمدی نادیده گرفته شده‌است، جز اینکه بین دو مسلمان رخ می‌دهد (نساء؛ ۹۲). در قرآن، مجازات‌ها بر اساس انواع سرقت از قبیل کلاهبرداری، سرقت یا زورگیری درجه‌بندی نشده‌است. در بسیاری از جرایم تعزیری، مبنای قانونی (اصل قانونی بودن) وجود ندارد و قاضی وظیفه اثبات جرم یا تعیین مجازات مشابه برای همان جرم را در بین محکومان ندارد.[۶]

در کشورهای سکولار، مفاهیمی مانند حلال، حرام فقط می‌تواند زبان موعظه و بلاغت باشد اما جایی در قانون ندارد، در حالی که در حکومت‌های شرعی این می‌تواند عواقب بسیار جدی داشته باشد. فیلمی که به‌طور مخفیانه توسط اتحادیه زنان انقلابی در افغانستان در ۲۶ اوت ۲۰۰۱ ضبط شده‌است. زن برقع پوش در ملاء عام توسط پلیس مذهبی که امر به معروف و نهی از منکر را بر عهده دارد با چوب تنبیه می‌شود، زیرا چهرهٔ او از زیر حجابش بیرون آمده بوده و این در درک طالبان حرام تلقی می‌شود.

کشورهایی که شریعت را اجرا می‌کنند در مورد موضوعاتی مانند حقوق بشر، برابری، حقوق زنان، حمایت از کودکان، ترجیحات فردی و عدم حمایت از حقوق و آزادی‌های فردی با انتقاد شدید سازمان‌های بین‌المللی روبرو می‌شوند.[۷] این واقعیت که اسلام مفهوم حقوق و آزادی‌های فردی را در بر نمی‌گیرد، منبع مهم تعارض بین شرع و درک غربی‌ها از قانون است.[۸] مثلاً؛ بر اساس شرع، می‌توان افراد را به بدعت گذاران، مرتدان (یا به تعبیر ملایم گناهکاران) و برچسب‌های مشابه متهم کرد و مجازات‌های تا حد مرگ را برای آنها وضع کرد.[۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]

به عقیدهٔ برخی برخی تعاریف از جرایم مبتنی بر شرع و مجازات‌های تعیین شده برای این جرایم، اگر به‌طور سیستماتیک اعمال شوند، می‌توانند در چارچوب «جنایات علیه بشریت» ارزیابی شوند.[۱۴]

بازار برده قرن سیزدهم، یمن. از نظر شرع، برده (مرد/زن) دارایی محسوب می‌شود؛ می‌توان آن را خرید، فروخت، اجاره، هدیه داد، به اشتراک گذاشت و به ارث برد.

حقوق جزای اسلامی

[ویرایش]

برای گناهان اسلامی در کتاب‌های فقهی کیفرهای زیر آمده‌است:

  1. حدود (جمع حد): گناهان و جرائم مهمی که شارع اسلام برای آن‌ها جزا (کیفر) در نظر گرفته شده‌است عبارتند از: زنا، سحق- قیاده، قذف، نوشیدن مسکرات، دزدی، محاربه، ارتداد.
  2. تعزیرات: کیفرهایی هستند که کم‌وکیف آن‌ها از طرف شارع اسلام تعیین نشده‌است، و به حاکم شرع اجازه داده‌است که به مصلحت خویش مرتکب گناه را تأدیب کند.
  3. قصاص: عبارت است از انتقام بدنی از کسی که جنایتی را به صورت عمد و عدوان مرتکب شده‌است.
  4. دیات (جمع دیه): غرامت و خسارت مالی را که شخص مرتکب در جنایت‌ها و صدمات غیرعمدی باید بپردازد دیات می‌گویند.

قصاص

[ویرایش]

قصاص اقدامی است که در «نظم اجتماعی قبیله‌ای» قصاص تلقی می‌شود و بر اساس «معادل اجتماعی» انجام می‌شود. چه قربانی مذکر باشد، چه زن، چه برده، چه آزاد، چه نخبه و چه معمولی، یکی از اعضای قبیله قاتل (معادل قربانی در موقعیت اجتماعی) کشته می‌شود. به عنوان مثال، تنها یک برده می‌تواند برای یک برده کشته شود، و یک زن می‌تواند برای یک زن کشته شود.[۱۵] شرط معادل سازی اجتماعی در انتقام به این معناست که اگر طبقه پایین شخصی را از طبقه بالا بکشد، مجازات اعمال می‌شود و اگر فردی از طبقه بالا فردی از طبقه پایین را بکشد، هیچ تلافی نمی‌شود. در این صورت امکان پرداخت غرامت به خانواده مقتول وجود دارد.

آیات مختلف مجازاتی در قرآن دربارهٔ کشتار و زخمی شدن جنایات وجود دارد: اگرچه قطعی است طبق جنایت قصاص در جنایات قتل اعمال خواهد شد

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! قصاص در مورد قتل برای شما مقرر شده‌است؛ آزاده برای آزاد، و برده برای برده، و زن برای زن.» (۲: ۱۷۸)، وضعیت در آسیب مشخص نیست. برای چنین مجازاتی، (چشم در برابر چشم، دندان در برابر دندان، و غیره) عبارت «این‌گونه ما در کتاب به آن‌ها (بنی‌اسرائیل) نوشتیم» استفاده می‌شود. (۵:۴۵)

کلیات

[ویرایش]

مسلمانان در جوامع اسلامی رعایت احکام اسلامی را به صورت سنتی یک ضرورت می‌دانند.[نیازمند منبع] به قوانین اسلامی شریعت گفته می‌شود و فلسفه حقوقی اسلام را فقه می‌گویند و بیشتر شیعیان منابع فقهی را به قرآن، پیامبران، امامان و عقل تقسیم می‌کنند[۱۶] اما اهل تسنن معمولاً منابع فقهی را به قرآن، سنت، اجماع، قیاس، قول صحابی، استحسان و… طبقه‌بندی می‌کنند.

حکم تأسیسی و امضایی

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: حکم تأسیسی و حکم امضایی

حکم تأسیسی حکم و قانونی است که قبلاً وجود نداشته و جدیداً تأسیس و وضع شده باشد. حکم‌امضایی حکم و قانونی‌است که در قوانین قدیم (و یا در عرف و عادت) وجود داشته، لیکن مقنّن آن حکم را اکنون در قوانین جدیدی که وضع می‌کند به‌کار می‌برد؛ که این‌عمل، به‌معنای تأیید و امضای قانون قدیم است؛ به همین دلیل به این حکم «حکم‌امضایی» می‌گوییم.[۱۷]

وظیفه انسان نسبت به احکام

[ویرایش]

احکام اسلام به پنج دسته تقسیم می‌شوند:

واجب: یعنی کاری که باید انجام شود. مانند نماز

حرام: کاری که نباید انجام شود. مانند دزدی

مستحب: کاری که خوب است انجام شود ولی ترک آن نیز جایز است مثل نمازهای مستحب

مکروه: کاری که بهتر است انجام نشود، مثل قسم خوردن راست به خدا.

مباح: کاری که انجام و ترک آن مساوی است. مثل راه رفتن[۱۸]

این اقدامات پیامدهای «مادی یا اخلاقی» از نظر شرعی دارد.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ «تاسیسی». دانشنامه جهان اسلام. دریافت‌شده در ۱۸ دی ۱۳۹۰.
  2. ↑ Şeriat ile modern hukuk anlayışı arasında İslam'ın bireysel hak ve özgürlükler kavramına yer vermeyişi önemli çatışma kaynağıdır.الگو:Akademik dergi kaynağı
  3. ↑ Allah hakları genellikle taabbudî özellik taşıdığı için illetleri akli gerekçelerle tam olarak izah edilemez.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1075176
  4. ↑ Klasik fıkıh literatüründe...Tecavüz tek başına bir suç türü olarak kabul edilmemiştir. Genellikle zina suçu kapsamında ele alınmıştır. Fıkhî kaynaklarda tecavüz, bir erkeğin zor kullanarak kadınla zina etmesi kapsamında değerlendirilmiştir. “Tecavüz suçuna ceza olarak had uygulanması gerekse de haddin sınırı olan 4 şahit şartı yerine getirilemediği müddetçe tazir cezası uygulanmaktadır https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/14790/1/fatmanur_dil_tez.pdf
  5. ↑ name="sabah.com.tr"> Kabile fertlerinden birine karşı işlenen suç bütün kabileye karşı işlenmiş sayıldığından cezalandırmada suçlunun kabilesine mensup olma yeterli sebep kabul edilerek suçlu suçsuz ayırımı gözetilmeksizin misilleme cihetine gidiliyor, ayrıca suçta kasıt-hata ayırımı yapılmayarak maddî sonuçla yetiniliyordu.https://www.sabah.com.tr/sozluk/sosyoloji/kisas-nedir الگو:Webarşiv
  6. ↑ الگو:Dergi kaynağı
  7. ↑ https://tr.euronews.com/2018/12/14/avrupa-konseyi-ile-seriat-hukuku-krizi-kapida
  8. ↑ https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211700
  9. ↑ https://www.suleymaniyevakfi.org/kutsanan-gelenek-ve-kuran/kurana-ve-gelenege-gore-dinden-donmenin-cezasi.html
  10. ↑ https://islamansiklopedisi.org.tr/ridde
  11. ↑ http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir[پیوند مرده]
  12. ↑ Necati Yeniel, Hüseyin Kayapınar, Sünen-i Ebu Davud Terceme ve şerhi c. 2, s. 112
  13. ↑ http://www.fetvameclisi.com/fetva-namaz-kilmayanin-cezasi-21734.html
  14. ↑ http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/281/2556.pdf
  15. ↑ https://www.academia.edu/6708946/KADIN_BAKIŞ_AÇISIYLA_KURANI_YENİDEN_OKUMA_DENEMESİ_-AMİNA_WEDUD-KURAN_VE_KADIN
  16. ↑ «آشنایی با ابواب فقه». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۲.
  17. ↑ شب خیز، محمد رضا، اصول فقه دانشگاهی، نشر لقاء، قم - ایران، اول، 1392 ه‍. ش
  18. ↑ آشنایی با علوم اسلامی، نوشته مرتضی مطهری، جلد3، صفحه 70و 71 ، انتشارات صدرا.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=احکام_اسلام&oldid=38537337»