نمایش مبدأ برای واژن

{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{Infobox Anatomy
| Name = واژَن
| Latin = "sheath" or "scabbard"
| Image =Scheme female reproductive system-persian.svg
| Caption = اندام‌های دستگاه تولید مثل زنانه. واژن در وسط دیده می‌شود.
| Image2      = Vaginal opening description.svg
| Caption2    = [[فرج (عضو)|فرجی]] از [[زهار]] زدوده با [[لبه (فرج)|لبه‌هایی]] بازشده :{{Ordered list|item_style=text-align: right; margin-right: 30%;|[[غلفه (زنان)|غلفه]]|[[کلیتوریس]]|[[لبه بزرگ]]|[[لبه کوچک]]|[[پیشاب‌راه]]|[[حفرهٔ واژنی]]|[[میان‌دوراه]]|[[مقعد]]}}
| Width = 200
| System =
| Artery = قسمت فوقانی به [[سرخرگ زهدانی]]، قسمت میانی و تحتانی نسبت به [[سرخرگ واژینال]]
| Vein = شبکه وریدی رحم واژینال، [[شبکه وریدی واژن]]
| Nerve = سمپاتیک: شبکه اسپلانکنیک کمری{{سخ}}پاراسمپاتیک: شبکه اسپلانکنیک لگنی
| Lymph = قسمت فوقانی به [[غدد لنفاوی ایلیاک داخلی]]، قسمت تحتانی به [[غدد لنفاوی اینگوینال سطحی]]
| Precursor = [[سینوس ادراری تناسلی]] و [[مجرای پارامزونفریک]]
}}
'''واژَن''' {{به فرانسوی|vagin}}،<ref>{{Cite web|date=2022-05-19|title=vagin|url=https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=vagin&oldid=67077647|website=Wiktionary|language=en}}</ref><ref name="Stevenson2">{{cite book|vauthors=Stevenson A|title=Oxford Dictionary of English|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0-19-957112-3|year=2010|page=1962|url=https://books.google.com/books?id=anecAQAAQBAJ&pg=PA1962|access-date=October 27, 2015|archive-date=June 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210603161739/https://books.google.com/books?id=anecAQAAQBAJ&pg=PA1962| dead-url = no}}</ref> '''مَهبَل'''، '''زِهراه'''،<ref name="ReferenceA">واژهٔ مصوب [[فرهنگستان زبان و ادب پارسی]]، دفتر نخست تا چهارم</ref> '''زهدان‌راه'''<ref name="ReferenceA"/> یا '''نیامه'''، در [[پستانداران]]، بخش انعطاف‌پذیر و عضلانی مجرای [[دستگاه تولیدمثل در زنان|دستگاه تناسلی زنانه]] است که مدخلی به بخش بیرونی [[دستگاه تناسلی]] ([[فرج (عضو)|فَرْج]] یا [[کس|کُس]]) دارد. واژَن در [[انسان]]، از [[دهلیز کاذب|دهلیز]] تا [[دهانه رحم|دهانهٔ رحم]] گسترش می‌یابد. دهانهٔ بیرونی واژَن معمولاً تا حدی توسط یک لایه نازک از [[غشای مخاطی]] به نام [[پرده بکارت]] پوشیده شده‌است. در انتهای عمیق، دهانهٔ رحم (گردن [[رحم]]) به داخل واژَن برآمده می‌شود. واژَن امکان [[آمیزش جنسی]] و [[زایش|زایمان]] را فراهم می‌کند. همچنین [[قاعدگی|جریان قاعدگی را]] که در انسان و [[نخستی‌سانان|پستانداران]] نزدیک به آنها به عنوان بخشی از [[چرخه قاعدگی]] رخ می‌دهد، هدایت می‌کند.

اگرچه تحقیقات دربارهٔ واژَن به خصوص برای حیوانات مختلف کمتر است، اما موقعیت، ساختار و اندازه آن بین گونه‌ها متفاوت است. معمولاً در پستانداران ماده، دو دهانهٔ خارجی در [[فرج]] وجود دارد؛ اینها دهانهٔ مجرای [[پیشاب‌راه|ادرار]] برای [[دستگاه ادراری]] و دهانهٔ واژَن برای دستگاه تناسلی هستند. این با پستانداران نر متفاوت است، که معمولاً یک [[مجرای ادرار|مجرای ادراری]] برای [[ادرار کردن|دفع ادرار]] و [[تولیدمثل|تولید مثل]] دارند.

دهانهٔ واژَن بسیار بزرگتر از منفذ مجاور (ادراری) است و هر دو توسط [[لبه (فرج)]] در انسان‌ها محافظت می‌شوند. در [[دوزیستان]]، [[پرنده|پرندگان]]، [[خزندگان]] و [[تک‌سوراخ‌سانان]]، [[پارگین]]<nowiki/>‌ها تنها یک دهانهٔ بیرونی برای مجرای گوارشی، ادراری و تناسلی وجود دارد.

برای تسهیل نفوذ نرم‌تر به واژَن در هنگام رابطه جنسی یا سایر [[آمیزش جنسی در انسان|فعالیت‌های جنسی]]، رطوبت واژَن در هنگام [[برانگیختگی جنسی]] در انسانِ ماده و سایر پستاندارانِ ماده افزایش می‌یابد. این افزایش رطوبت باعث [[خیس شدن واژن|روانکاری و خیس شدن واژَن]] می‌شود که اصطکاک را کاهش می‌دهد. بافت دیواره‌های واژَن در هنگام رابطه جنسی برای [[آلت نری|آلت تناسلی مرد]] اصطکاک ایجاد می‌کند و آن را به سمت انزال تحریک کرده و امکان [[لقاح|لقاح را]] فراهم می‌کند. علاوه بر لذت و ارتباط، رفتار جنسی زنان با دیگران (که می‌تواند شامل فعالیت جنسی [[دگرجنس‌گرایی]] یا [[لزبین|همجنس‌گرایی زنانه]] باشد) می‌تواند منجر به [[بیماری‌های آمیزشی]] (STIs) شود، که خطر آنها با رعایت روش‌های [[رابطه جنسی امن]] کاهش می‌یابد. سایر مسائل بهداشتی نیز ممکن است بر روی واژَن انسان تأثیر بگذارد.

واژَن و لبهای بیرونی آن (فرج) در طول تاریخ واکنش‌های شدیدی در جوامع برانگیخته است، از جمله نگرش‌ها و زبان منفی،<ref group="یادداشت">در برخی جوامع، واژن به عنوان موضوع تبعیض و تنقید مورد استفاده قرار گرفته و به نگرانی‌ها و ترس‌های اجتماعی منجر شده‌است. این تبعیض و نگرانی‌ها می‌توانند به تشویش اعتمادبه‌نفس و رفتارهای جنسی ناسالم زنانه انجامیده و زندگی جنسی فرد را تحت تأثیر قرار دهند.</ref> [[تابو]]های فرهنگی، و از آنها به عنوان نمادهایی برای [[تمایلات جنسی زنانه]]، معنویت یا تجدید حیات استفاده شده‌است.

در [[زبان عامیانه]]، کلمه واژَن اغلب برای اشاره به لبهای بیرونی واژَن یا به‌طور کلی به دستگاه تناسلی زنان استفاده می‌شود. با این حال، بر اساس تعریف‌های واژه‌نامه‌ای و آناتومیکی، واژَن به صورت انحصاری به ساختار داخلی خاص اشاره دارد و درک این تمایز می‌تواند دانش دربارهٔ دستگاه تناسلی زنان را بهبود بخشد و در ارتباطات مراقبت‌های بهداشتی کمک کند.

== ریشه‌شناسی و تعریف ==
واژَن از واژه لاتین به معنای «غلاف»{{Efn|sheath}} یا «نیام شمشیر»{{Efn|Scabbard}} است.<ref name="Stevenson2"/> از واژَن همچنین می‌توان به‌عنوان «کانال زایمان» در زمینهٔ [[بارداری]] و زایمان یاد کرد.<ref name="Nevid2">{{cite book|vauthors=Nevid J, Rathus S, Rubenstein H|title=Health in the New Millennium: The Smart Electronic Edition (S.E.E.)|publisher=[[Macmillan Publishers|Macmillan]]|isbn=978-1-57259-171-4|year=1998|page=297|url=https://books.google.com/books?id=H65N8vmbgTYC&pg=PA297|access-date=October 27, 2015|archive-date=June 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210603161746/https://books.google.com/books?id=H65N8vmbgTYC&pg=PA297| dead-url = no}}</ref><ref name="Lipsky2">{{cite book|vauthors=Lipsky MS|title=American Medical Association Concise Medical Encyclopedia|publisher=[[Random House Reference]]|isbn=978-0-375-72180-9|year=2006|page=96|url=https://books.google.com/books?id=DtZ_XdSymSIC&pg=PA96|access-date=October 27, 2015|archive-date=June 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210603161740/https://books.google.com/books?id=DtZ_XdSymSIC&pg=PA96| dead-url = no}}</ref> واژهٔ «واژَن» گرچه در فرهنگ واژگان و تعاریف آناتومیکی آن تعریف می‌شود، منحصراً به ساختار درونی خاص اشاره دارد، اما به [[زبان عامیانه|طور عامیانه]] برای اشاره به [[فرج (عضو)|کُس]] یا هم واژَن استفاده می‌شود.<ref name="Dalton4">{{cite book|vauthors=Dalton M|title=Forensic Gynaecology|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-1-107-06429-4|year=2014|page=65|url=https://books.google.com/books?id=Kr6ZBAAAQBAJ&pg=PA65|access-date=October 27, 2015|archive-date=September 17, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200917163313/https://books.google.com/books?id=Kr6ZBAAAQBAJ&pg=PA65| dead-url = no}}</ref><ref name="Jones2">{{cite book|vauthors=Jones T, Wear D, Friedman LD|title=Health Humanities Reader|publisher=[[Rutgers University Press]]|isbn=978-0-8135-7367-0|year=2014|pages=231–232|url=https://books.google.com/books?id=wqRvBAAAQBAJ&pg=PT231|access-date=October 27, 2015|archive-date=June 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210603161741/https://books.google.com/books?id=wqRvBAAAQBAJ&pg=PT231| dead-url = no}}</ref>

استفاده از واژهٔ «واژَن» به‌معنای «کٌس» می‌تواند سردرگمی پزشکی یا قانونی ایجاد کند. به‌عنوان مثال، تفسیر شخص از مکان آن ممکن است با تفسیر دیگری از مکان مطابقت نداشته باشد.<ref name="Dalton4"/><ref name="Kirkpatrick3">{{cite book|vauthors=Kirkpatrick M|title=Human Sexuality: Personality and Social Psychological Perspectives|publisher=[[Springer Science & Business Media]]|isbn=978-1-4684-3656-3|year=2012|page=175|url=https://books.google.com/books?id=qfsxBwAAQBAJ&pg=PA175|access-date=February 3, 2016|archive-date=April 22, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210422221613/https://books.google.com/books?id=qfsxBwAAQBAJ&pg=PA175| dead-url = no}}</ref> از نظر پزشکی، واژَن کانال بین [[پرده بکارت|پردهٔ بکارت]] و [[گردن رحم|دهانهٔ رحم]] است، درحالی‌که از نظر قانونی، کٌس (بین [[لبه (فرج)|لب‌ها]]) شروع می‌شود.<ref name="Dalton4"/> ممکن است استفاده نادرست از واژهٔ واژَن به دلیل عدم توجه کافی به آناتومی اندام تناسلی زنان مانند تحقیقاتی که دربارهٔ اعضای تناسلی مردانه صورت گرفته‌است، باشد و این امر به عدم وجود واژگان صحیح برای دستگاهِ تناسلیِ خارجیِ زنان در میان عموم مردم و متخصصان بهداشت کمک کرده‌است. به همین دلیل درک بهتر دستگاه تناسلی زنان می‌تواند به مقابله با آسیب‌های جنسی و روانی در رابطه با رشد و نمو زنان کمک کند، محققان اصطلاح صحیح کٌس (vulva) را تأیید می‌کنند.<ref name="Kirkpatrick3"/><ref name="Hill2">{{cite book|vauthors=Hill CA|title=Human Sexuality: Personality and Social Psychological Perspectives|publisher=[[SAGE Publications]]|isbn=978-1-5063-2012-0|year=2007|pages=265–266|url=https://books.google.com/books?id=WUJsCgAAQBAJ&pg=PA266|quote=Little thought apparently has been devoted to the nature of female genitals in general, likely accounting for the reason that most people use incorrect terms when referring to female external genitals. The term typically used to talk about female genitals is ''vagina'', which is actually an internal sexual structure, the muscular passageway leading outside from the uterus. The correct term for the female external genitals is ''vulva'', as discussed in chapter 6, which includes the clitoris, labia majora, and labia minora.|access-date=February 3, 2016|archive-date=June 3, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210603161753/https://books.google.com/books?id=WUJsCgAAQBAJ&pg=PA266| dead-url = no}}</ref><ref name="Sáenz-Herrero2">{{cite book|vauthors=Sáenz-Herrero M|title=Psychopathology in Women: Incorporating Gender Perspective into Descriptive Psychopathology|publisher=[[Springer Publishing|Springer]]|isbn=978-3-319-05870-2|year=2014|page=250|url=https://books.google.com/books?id=-unSBAAAQBAJ&pg=PA250|quote=In addition, there is a current lack of appropriate vocabulary to refer to the external female genitals, using, for example, 'vagina' and 'vulva' as if they were synonyms, as if using these terms incorrectly were harmless to the sexual and psychological development of women.'|access-date=February 3, 2016|archive-date=April 22, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210422221614/https://books.google.com/books?id=-unSBAAAQBAJ&pg=PA250| dead-url = no}}</ref>

== ساختار ==

=== تشریح خام ===
واژَن انسان یک کانال کشسان و عضلانی است که از فرج تا دهانهٔ رحم امتداد دارد.<ref name="Snell4">{{cite book|vauthors=Snell RS|title=Clinical Anatomy: An Illustrated Review with Questions and Explanations|url=https://books.google.com/books?id=5s7jDVQkCfoC&pg=PA98|year=2004|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=978-0-7817-4316-7|page=98|access-date=October 27, 2015|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000538/https://books.google.com/books?id=5s7jDVQkCfoC&pg=PA98| dead-url = no}}</ref><ref name="Dutta3">{{cite book|vauthors=Dutta DC|title=DC Dutta's Textbook of Gynecology|year=2014|publisher=JP Medical Ltd|isbn=978-93-5152-068-9|pages=2–7|url=https://books.google.com/books?id=40yVAwAAQBAJ&pg=PA2|access-date=October 27, 2015|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704043225/https://books.google.com/books?id=40yVAwAAQBAJ&pg=PA2| dead-url = no}}</ref> دهانهٔ واژَن در [[مثلث ادراری تناسلی]] قرار دارد. مثلث ادراری تناسلی مثلث جلویی [[میان‌دوراه]] است و همچنین از دهانهٔ مجرای ادرار و قسمت‌های مرتبط با دستگاه تناسلی خارجی تشکیل شده‌است.<ref name="Drake2">{{cite book|vauthors=Drake R, Vogl AW, Mitchell A|title=Gray's Basic Anatomy E-Book|year=2016|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-50850-6|page=246|url=https://books.google.com/books?id=fojKDQAAQBAJ&pg=PA246|access-date=May 25, 2018|archive-date=June 4, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210604234718/https://books.google.com/books?id=fojKDQAAQBAJ&pg=PA246| dead-url = no}}</ref> کانال واژَن به سمت بالا و عقب، بین مجرای ادرار در جلو و راست روده در عقب حرکت می‌کند. در نزدیکی واژَن فوقانی، دهانهٔ رحم در سطح جلویی خود با زاویهٔ تقریباً ۹۰ درجه به داخل واژَن بیرون زده‌است.<ref name="Mulhall2">{{cite book|vauthors=Ginger VA, Yang CC|chapter=Functional Anatomy of the Female Sex Organs|veditors=Mulhall JP, Incrocci L, Goldstein I, Rosen R|title=Cancer and Sexual Health|isbn=978-1-60761-915-4|publisher=[[Springer Publishing|Springer]]|year=2011|pages=13, 20–21|chapter-url=https://books.google.com/books?id=GpIadil3YsQC&pg=PA13|access-date=August 20, 2020|archive-date=December 16, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191216021705/https://books.google.com/books?id=GpIadil3YsQC&pg=PA13| dead-url = no}}</ref> منافذ واژَن و مجرای ادرار توسط لب‌ها محافظت می‌شوند.<ref name="Kinetics20092">{{cite book|vauthors=Ransons A|chapter=Reproductive Choices|title=Health and Wellness for Life|chapter-url=https://books.google.com/books?id=2GZ7N4wOeGYC&pg=PA221|date=May 15, 2009|publisher=Human Kinetics 10%|isbn=978-0-7360-6850-5|page=221|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506004528/https://books.google.com/books?id=2GZ7N4wOeGYC&pg=PA221| dead-url = no}}</ref>

وقتی واژَن [[برانگیختگی جنسی|از نظر جنسی برانگیخته]] نمی‌شود، یک لولهٔ جمع شده‌است که دیواره‌های جلویی و عقبی آن در کنار هم قرار گرفته‌اند. دیوارهای جانبی، به ویژه ناحیهٔ میانی آنها، نسبتاً سفت‌تر هستند. به همین دلیل، واژَن جمع شده دارای بخش عرضی H شکل است.<ref name="Dutta3"/><ref name="Beckmann 22">{{cite book|vauthors=Beckmann CR|title=Obstetrics and Gynecology|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-0-7817-8807-6|page=37|year=2010|url=https://books.google.com/books?id=0flWgd3OJLEC&pg=PA37|quote=Because the vagina is collapsed, it appears H-shaped in cross section.|access-date=January 31, 2017|archive-date=February 15, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170215191755/https://books.google.com/books?id=0flWgd3OJLEC&pg=PA37| dead-url = no}}</ref> در پشت، واژَن بالایی (فوقانی) توسط [[کیسه رکتوترین|کیسه رکتوم رحمی]]،{{Efn|Rectouterine pouch}} واژَن میانی توسط [[بافت همبند]] ترکیبی و واژَن زیرین (تحتانی) توسط [[میان‌دوراه]] از [[راست‌روده]] جدا می‌شود.<ref name="GRAYS20087"/> در جایی که [[مجرا (کالبدشناسی)|مجرای]] واژَن دهانهٔ رحم را احاطه می‌کند، به چهار ناحیه پیوسته ([[فورنیکس واژن|فورنیکس‌های واژَنی]]) تقسیم می‌شود. اینها فورنیکس جلویی، فورنیکس پشتی، فورنیکس راست و فورنیکس چپ هستند.<ref name="Snell4"/><ref name="Dutta3"/> فورنیکس پشتی نسبت به فورنیکس جلویی عمیق‌تر است.<ref name="Dutta3"/>

حمایت از واژَن توسط عضلات و رباط‌های سه قسمتی بالا، میانی و زیرین آن انجام می‌شود. در یک سومِ بالایی عضلات، [[ماهیچه بالابرنده مقعد]] و رباط‌های ترنسرویکال، پوبوسرویکال و ساکروسرویکال، واقع شده‌اند.<ref name="Snell4"/><ref name="Baggish2">{{cite book|vauthors=Baggish MS, Karram MM|title=Atlas of Pelvic Anatomy and Gynecologic Surgery - E-Book|year=2011|page=582|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-1-4557-1068-3|url=https://books.google.com/books?id=lwWldKFVPYYC&pg=PA582|access-date=May 7, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704043154/https://books.google.com/books?id=lwWldKFVPYYC&pg=PA582| dead-url = no}}</ref> این بخش توسط قسمت‌های بالایی [[رباط کاردینال|رباط‌های کاردینال]] و [[پارامتریوم]] پشتیبانی می‌شود.<ref name="Arulkumaran 13">{{cite book|vauthors=Arulkumaran S, Regan L, Papageorghiou A, Monga A, Farquharson D|title=Oxford Desk Reference: Obstetrics and Gynaecology|year=2011|page=472|publisher=[[OUP Oxford]]|isbn=978-0-19-162087-4|url=https://books.google.com/books?id=lRaWcRYx_7YC&pg=PA472|access-date=May 7, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703220025/https://books.google.com/books?id=lRaWcRYx_7YC&pg=PA472| dead-url = no}}</ref> در قسمت میانی واژَن، [[دیافراگم ادراری‌تناسلی|دیافراگم ادراری تناسلی]] نقش دارد<ref name="Snell4"/> و توسط عضلات بالابرنده و قسمت پایینی رباط‌های کاردینال پشتیبانی می‌شود.<ref name="Arulkumaran 13"/> قسمت زیرین واژَن توسط جسم نرمی به نام تنه زیرین،<ref name="Elsevier Obstetrics2">{{Cite book|title=Manual of Obstetrics|edition=3rd|publisher=[[Elsevier]]|year=2011|pages=1–16|isbn=978-81-312-2556-1}}</ref><ref name="Snell4"/> یا [[دیافراگم لگنی|دیافراگم ادراری تناسلی و لگنی]] حمایت می‌شود.<ref name="Smith 22">{{cite book|vauthors=Smith RP, Turek P|title=Netter Collection of Medical Illustrations: Reproductive System E-Book|year=2011|page=443|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-1-4377-3648-9|url=https://books.google.com/books?id=ySriOOirL_UC&pg=PT443|access-date=May 7, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211240/https://books.google.com/books?id=ySriOOirL_UC&pg=PT443| dead-url = no}}</ref> همچنین می‌توان قسمت زیرینی را به عنوان حمایت کننده قسمت پشتی‌واژَنی از عضله پوبوواژینال بالابرنده آنی توصیف کرد.<ref name="Baggish2"/>

=== دهانهٔ واژَن و پرده بکارت ===
دهانهٔ واژَن در انتهای پشتی [[دهلیز کاذب]]، پشت [[مجرای ادرار|دهانهٔ مجرای ادرار]] قرار دارد. دهانهٔ واژَن معمولاً توسط [[لبه کوچک]] (لب‌های واژَن) پوشیده می‌شود، اما ممکن است پس از [[زایمان طبیعی]] در معرض دید قرار گیرد.<ref name="Dutta3"/>

[[پرده بکارت]] لایه نازکی از [[غشای مخاطی]] است که دهانهٔ واژَن را احاطه کرده یا بخشی از آن را می‌پوشاند.<ref name="Dutta3"/> اثرات [[آمیزش جنسی]] و زایمان بر پرده بکارت متفاوت است. ممکن است بخشی از آن پاره شود و کاملاً ناپدید شود یا بقایایی به نام «کارونکولا مایریتوفورمس»{{Efn|Carunculae Myrtiformes}} باقی بماند. در غیر این صورت، به دلیل انعطاف‌پذیری بسیار، ممکن است به حالت عادی خود بازگردد.<ref name="Sáenz-Herrero2"/><ref name="Knight2">{{cite book|vauthors=Knight B|title=Simpson's Forensic Medicine|url=https://archive.org/details/simpsonsforensic0000knig|edition=11th|year=1997|publisher=Arnold|location=London|page=[https://archive.org/details/simpsonsforensic0000knig/page/114 114]|isbn=978-0-7131-4452-9}}</ref> علاوه بر این، پرده بکارت ممکن است در اثر بیماری، آسیب، [[معاینه بالینی]]، [[خودارضایی]] یا [[تمرین بدنی]] دچار پارگی شود. به این دلایل با بررسی پرده بکارت نمی‌توان [[باکرگی]] را به‌طور قطعی تشخیص داد.<ref name="Knight2"/><ref name="Perlman2">{{Cite book|vauthors=Perlman SE, Nakajyma ST, Hertweck SP|title=Clinical protocols in pediatric and adolescent gynecology|year=2004|publisher=Parthenon|page=131|isbn=978-1-84214-199-1}}</ref>

=== تنوع و اندازه ===
{{اصلی|اندازه واژن انسان}}طول واژَن در زنان در سنین باروری [[تنوع آناتومیکی|متفاوت]] است. به دلیل وجود دهانهٔ رحم در دیواره جلویی واژَن، اختلاف طول بین دیواره جلویی تقریباً ۷٫۵ سانتیمتر (۲٫۵ تا ۳ اینچ) و دیوار پشتی، تقریباً ۹ سانتیمتر (۳٫۵ اینچ) وجود دارد.<ref name="Dutta3"/><ref name="Wylie2">{{cite book|vauthors=Wylie L|title=Essential Anatomy and Physiology in Maternity Care|year=2005|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=978-0-443-10041-3|pages=157–158|url=https://books.google.com/books?id=QgpOvSDxGGYC&pg=PA157|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 5, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160505063932/https://books.google.com/books?id=QgpOvSDxGGYC&pg=PA157| dead-url = no}}</ref> در طول برانگیختگی جنسی، واژَن از نظر طول و عرض منبسط می‌شود. اگر زن به صورت عمودی ایستاده باشد، کانال واژَن در جهت رو به عقب قرار می‌گیرد و زاویهٔ تقریباً ۴۵ درجه با رحم تشکیل می‌دهد.<ref name="Dutta3"/> اندازه دهانهٔ واژَن و پرده بکارت نیز متفاوت است. در کودکان، اگرچه پرده بکارت معمولاً به صورت [[هلال (نشانه)|هلالی]] به نظر می‌رسد، اما اشکال مختلفی ممکن است وجود داشته باشد.<ref name="Emans2">{{cite book|vauthors=Emans SJ|chapter=Physical Examination of the Child and Adolescent|title=Evaluation of the Sexually Abused Child: A Medical Textbook and Photographic Atlas|edition=2nd|publisher=[[Oxford University Press]]|pages=61–65|isbn=978-0-19-974782-5|date=2000|chapter-url=https://books.google.com/books?id=3eQZhs4PwrYC|access-date=August 2, 2015|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044740/https://books.google.com/books?id=3eQZhs4PwrYC| dead-url = no}}</ref><ref name="Dutta3"/>

=== رشد ===
[[پرونده:Sobo_1906_508.png|جایگزین=Drawn anatomic illustration as described in caption|چپ|بندانگشتی|تصویری که بخش برش خورده واژَن و بخش بالایی دستگاه تناسلی زنانه را نشان می‌دهد (فقط یک تخمدان و لوله فالوپ نشان داده شده‌است). چین‌های دایره‌ای (که به آن [[روگا]] نیز می‌گویند) مخاط واژَن دیده می‌شود.]]
صفحه واژَن پیش ساز واژَن است.<ref name="Edmonds4">{{cite book|vauthors=Edmonds K|title=Dewhurst's Textbook of Obstetrics and Gynaecology|publisher=[[John Wiley & Sons]]|isbn=978-0-470-65457-6|year=2012|page=423|url=https://books.google.com/books?id=HfakBRceodcC&pg=PA423|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506172501/https://books.google.com/books?id=HfakBRceodcC&pg=PA423| dead-url = no}}</ref> در طول رشد، در جایی که انتهای به هم پیوسته [[مجرای پارامزونفریک]] (مجرای مولرین)<ref group="یادداشت">مجاری پارامزوفریک (یا مجاری مولرین) مجاری جفتی جنین در دستگاه تناسلی زنانه هستند که از طرفین جانبی برآمدگی تناسلی عبور کرده و به غده سینوسی در سینوس ادراری تناسلی اولیه ختم می‌شوند. در زنان، آنها به شکل لوله‌های فالوپ، رحم، دهانه رحم و یک سوم بالای واژن رشد می‌کنند.</ref> به عنوان غده سینوس وارد دیواره پشتی [[سینوس ادراری تناسلی]]<ref group="یادداشت">سینوس ادراری تناسلی بخشی از بدن انسان است که فقط در رشد اندام‌های ادراری و تناسلی وجود دارد. این قسمت شکمی [[کلواکا (جنین‌شناسی)|کلواک]] است که پس از جدا شدن کلواک از کانال مقعدی در هفته‌های چهارم تا هفتم تشکیل می‌شود.</ref> می‌شود، صفحهٔ واژَن شروع به رشد می‌کند. همان‌طور که صفحه رشد می‌کند، به‌شکل قابل توجهی دهانهٔ رحم و سینوس ادراری تناسلی را از هم جدا می‌کند. در نهایت، سلول‌های مرکزی صفحه تجزیه می‌شوند و [[مجرا (کالبدشناسی)|مجرای]] واژَن را تشکیل می‌دهند.<ref name="Edmonds4"/> این معمولاً در هفته بیست تا بیست و چهارم رشد رخ می‌دهد. اگر مجرا تشکیل نشود یا ناقص باشد، غشاهایی به نام [[سپتوم واژن|سپتوم واژَن]] می‌توانند در سراسر یا اطراف دستگاه ایجاد شوند و منجر به انسداد مجرای خروجی در مراحل بعدی زندگی می‌شوند.<ref name="Edmonds4"/>

در طول [[تمایز جنسی در انسان]]، بدون [[تستوسترون]]، سینوس ادراری تناسلی به عنوان [[دهلیز کاذب]] واژَن باقی می‌ماند. دو [[رشد دستگاه تولید مثل|چین ادراری تناسلی]] [[دندان تناسلی|برجستگی تناسلی]] [[لبه کوچک]] را تشکیل می‌دهند و رشد [[تورم‌های لابیوسکروتوم]]{{Efn|Labioscrotal swelling}} باعث تشکیل [[لبه بزرگ]] می‌شود.<ref name="Merz and Bahlmann2">{{cite book|vauthors=Merz E, Bahlmann F|title=Ultrasound in Obstetrics and Gynecology|volume=1|publisher=[[Thieme Medical Publishers]]|year=2004|page=129|isbn=978-1-58890-147-7}}</ref><ref name="Schuenke2">{{cite book|vauthors=Schuenke M, Schulte E, Schumacher U|title=General Anatomy and Musculoskeletal System|publisher=[[Thieme Medical Publishers]]|isbn=978-1-60406-287-8|year=2010|page=192|url=https://books.google.com/books?id=NK9TgTaGt6UC&pg=PA192|access-date=October 27, 2015|archive-date=July 23, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140723044038/http://books.google.com/books?id=NK9TgTaGt6UC&pg=PA192| dead-url = no}}</ref>

در مورد منشأ جنینی واژَن، نظرات متناقضی وجود دارد. دیدگاه اکثریت توصیف کاف{{Efn|Koff}} در سال ۱۹۳۳ است که بیان می‌کند که دو سوم بالایی واژَن از قسمت دمی مجرای مولر منشأ می‌گیرد، در حالی که قسمت زیرین واژَن از سینوس ادراری تناسلی ایجاد می‌شود.<ref name="Herrington2">{{cite book|vauthors=Herrington CS|title=Pathology of the Cervix|publisher=[[Springer Science & Business Media]]|isbn=978-3-319-51257-0|year=2017|pages=2–3|url=https://books.google.com/books?id=hc40DwAAQBAJ&pg=PA2|access-date=March 21, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211425/https://books.google.com/books?id=hc40DwAAQBAJ&pg=PA2| dead-url = no}}</ref><ref name="Woodruff2">{{cite book|vauthors=Woodruff TJ, Janssen SJ, Guillette LJ, Jr, Giudice LC|title=Environmental Impacts on Reproductive Health and Fertility|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-1-139-48484-8|year=2010|page=33|url=https://books.google.com/books?id=WQRAfsjuUgQC&pg=PA33|access-date=March 21, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211348/https://books.google.com/books?id=WQRAfsjuUgQC&pg=PA33| dead-url = no}}</ref> دیدگاه‌های دیگر شرح بولمر در سال ۱۹۵۷ است که اپیتلیوم واژَن صرفاً از اپیتلیوم سینوس ادراری تناسلی نشأت می‌گیرد،<ref name="New insights">{{Cite journal|vauthors=Robboy S, Kurita T, Baskin L, Cunha GR|year=2017|title=New insights into human female reproductive tract development|journal=Differentiation|volume=97|pages=9–22|doi=10.1016/j.diff.2017.08.002|pmc=5712241|pmid=28918284}}</ref> و تحقیق ویچی در سال ۱۹۷۰، که توصیف کوف را مجدداً بررسی کرد و به این نتیجه رسید که [[بالب‌های سینوواژینال]]{{Efn|Sinovaginal bulb}} همان قسمت‌های پایینی [[مجرای مزونفریک|مجرای ولف]]{{Efn|Wolffian duct}} هستند.<ref name="Grigoris2">{{cite book|vauthors=Grimbizis GF, Campo R, Tarlatzis BC, Gordts S|title=Female Genital Tract Congenital Malformations: Classification, Diagnosis and Management|publisher=[[Springer Science & Business Media]]|isbn=978-1-4471-5146-3|year=2015|page=8|url=https://books.google.com/books?id=IGlnBgAAQBAJ&pg=PA8|access-date=March 21, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211446/https://books.google.com/books?id=IGlnBgAAQBAJ&pg=PA8| dead-url = no}}</ref><ref name="Woodruff2"/> دیدگاه ویچی توسط تحقیقات اسیان و همکاران، بوک و دروس پشتیبانی می‌شود.<ref name="Woodruff2"/><ref name="Grigoris2"/> رابوی و همکاران نظریات کاف و بولمر را مورد بررسی قرار داده‌اند و توصیف بولمر را با توجه به تحقیقات خود پشتیبانی می‌کنند.<ref name="New insights"/> این اختلافات ناشی از پیچیدگی بافت‌های مرتبط و عدم وجود یک مدل حیوانی که با رشدِ واژَنِ انسان مطابقت داشته باشد، است.<ref name="New insights"/><ref name="Kurman2">{{cite book|vauthors=Kurman RJ|title=Blaustein's Pathology of the Female Genital Tract|publisher=[[Springer Science & Business Media]]|isbn=978-1-4757-3889-6|year=2013|page=132|url=https://books.google.com/books?id=sM3eBwAAQBAJ&pg=PA132|access-date=March 21, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704043223/https://books.google.com/books?id=sM3eBwAAQBAJ&pg=PA132| dead-url = no}}</ref> به همین دلیل، مطالعهٔ رشد واژَن انسان در حال انجام است و ممکن است به حل داده‌های متناقض کمک کند.<ref name="Woodruff2"/>

== میکروآناتومی ==
[[پرونده:Vagina_(mucosa).JPG|جایگزین=Micrograph of vaginal wall|بندانگشتی|[[عکاسی ریزنگاری]] بزرگنمایی شده با قدرت متوسط از یک اسلاید [[رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین|رنگ‌آمیزی H&E]] که بخشی از دیواره واژَن را نشان می‌دهد. سلول‌های اپیتلیوم سنگفرشی (مسطح) و بافت همبند زیرین دیده می‌شود. لایه‌های عضلانی عمیق‌تر نشان داده نمی‌شوند. خط سیاه به یک چین در غشای مخاطی اشاره دارد.]]
[[پرونده:Rugae_vaginales_-_Persian.jpg|بندانگشتی|چین‌های مخاطی (یا روگاهای واژَن) در یک سوم جلویی واژَن نشان داده می‌شوند.]]
دیواره واژَن از داخل به سمت بیرون ابتدا از [[غشای مخاطی]] از سلول‌های لایه‌بندی شده (اپیتلیوم)<ref group="یادداشت">نوعی بافت تخصصی است که از لایه‌های مرتب شده از سلول‌ها تشکیل شده‌است. این نوع بافت بدن را در برابر نفوذ میکروب‌ها حفاظت می‌کند، زیرا بیشتر میکروب‌ها قادر به نفوذ از طریق بافت محافظی نظیر پوست و غشای مخاطی نیستند؛ بنابراین، این یکی از راه‌های محافظتی بدن در برابر عفونت‌های میکروبی است. این بافت به عنوان لایه بیرونی پوست و لایه داخلی دهان، مری و واژن نقش دارد.</ref> یا سلول‌های پوششی سنگفرشی (مسطح) تشکیل شده‌است که کراتینه نشده‌است و لایه‌ای نازک از [[بافت همبند]] در زیر آن قرار دارد. در دومین لایه، لایه‌ای از [[ماهیچه صاف|ماهیچه‌های صاف]] با دسته‌هایی از الیاف دایره‌ای داخلی به الیاف طولی (آنهایی که در جهت طولی قرار دارند) وجود دارد. در نهایت، یک لایه بیرونی از بافت همبند به نام [[بافت همبند پوششی]] وجود دارد. در برخی منابع پزشکی با شمارش دو لایه‌یِ زیرینِ غشایِ مخاطی (اپیتلیوم و لامینا پروپریا) به صورت جداگانه، چهار لایه را فهرست می‌کنند.<ref name="Brown2">{{cite book|vauthors=Brown L|title=Pathology of the Vulva and Vagina|year=2012|publisher=[[Springer Science+Business Media]]|isbn=978-0-85729-757-0|pages=6–7|url=https://books.google.com/books?id=Yv2CMHoVR9wC&pg=PA6|access-date=October 27, 2015|archive-date=April 25, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160425014619/https://books.google.com/books?id=Yv2CMHoVR9wC&pg=PA6| dead-url = no}}</ref><ref name="Arulkumaran3">{{cite book|vauthors=Arulkumaran S, Regan L, Papageorghiou A, Monga A, Farquharson D|title=Oxford Desk Reference: Obstetrics and Gynaecology|year=2011|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0-19-162087-4|page=471|url=https://books.google.com/books?id=lRaWcRYx_7YC&pg=PA471|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506160720/https://books.google.com/books?id=lRaWcRYx_7YC&pg=PA471| dead-url = no}}</ref>

[[لایه عضلانی]] صاف در داخل واژَن نیروی انقباضی ضعیفی دارد که می‌تواند فشاری در مجرای واژَن ایجاد کند؛ اما نیروی انقباضی قوی‌تر مانند زمان زایمان از عضلات کف لگنی ([[دیافراگم لگنی]]) ناشی می‌شود که به بافت همبند پوششی اطراف واژَن متصل هستند.<ref name="Bitzer2">{{cite book|vauthors=Bitzer J, Lipshultz L, Pastuszak A, Goldstein A, Giraldi A, Perelman M|title=Management of Sexual Dysfunction in Men and Women|date=2016|publisher=Springer New York|isbn=978-1-4939-3099-9|page=202|language=en|chapter=The Female Sexual Response: Anatomy and Physiology of Sexual Desire, Arousal, and Orgasm in Women|doi=10.1007/978-1-4939-3100-2_18}}</ref>

لامینا پروپریا،{{Efn|The lamina propria}} سرشار از عروق خونی و کانال‌های لنفاوی است. این لایه عضلانی از رشته‌های عضلانی صاف تشکیل شده‌است که یک لایه بیرونی عضله طولی، یک لایه داخلی از ماهیچه دایره‌ای و الیاف عضلانی مورب بین آنها قرار دارد. لایه بیرونی، بافت همبند پوششی، یک لایه نازک متراکم از بافت همبند است و با بافت ترکیبی حاوی رگ‌های خونی، [[رگ لنفی|عروق لنفاوی]] و رشته‌های عصبی که بین اندام‌های لگنی قرار دارند، ترکیب می‌شود.<ref name="Wylie2"/><ref name="Mulhall2"/><ref name="Arulkumaran3"/> غشای مخاطی واژَن از غده‌ها محروم هستند. آن تاج‌ها (برآمدگی‌های عرضی یا [[روگا]]<nowiki/>ها) چین‌هایی را تشکیل می‌دهند که در یک سوم بیرونی واژَن برجسته‌تر هستند. عملکرد آنها این است که سطح واژَن را برای گسترش و کشش افزایش دهند.<ref name="Snell4"/><ref name="Dutta3"/>

بافت پوششی اکتوسرویکس (بخشی که دهانهٔ رحم به داخل واژَن متصل می‌شود) امتدادی از پوشش داخلی واژَنی است و مرز مشترکی با آن دارد.<ref name="Junctions">{{Cite journal|vauthors=Blaskewicz CD, Pudney J, Anderson DJ|date=July 2011|title=Structure and function of intercellular junctions in human cervical and vaginal mucosal epithelia.|journal=Biology of Reproduction|volume=85|issue=1|pages=97–104|doi=10.1095/biolreprod.110.090423|pmc=3123383|pmid=21471299}}</ref> پوشش داخلی واژَنی از لایه‌هایی از سلول‌ها تشکیل شده‌است، از جمله سلول‌های پایه، سلول‌های پاراباسال، [[بافت پوششی]] و سلول‌های میانی.<ref name="Mayeaux2">{{cite book|title=Modern Colposcopy Textbook and Atlas|vauthors=Mayeaux EJ, Cox JT|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|year=2011|isbn=978-1-4511-5383-5|url=https://books.google.com/books?id=3lEtAxpNLewC&pg=SA2-PA29-IA2}}</ref> لایه پایه روکش سلولی از نظر [[میتوز|میتوزی]] فعال‌ترین است و سلول‌های جدید را تولید می‌کند.<ref name="Blaustein20024"/> سلول‌های سطحی به‌طور مداوم ریزش می‌کنند و سلول‌های پایه جایگزین آن‌ها می‌شوند.<ref name="Dutta3"/><ref name="Beckmann3">{{cite book|vauthors=Beckmann CR|title=Obstetrics and Gynecology|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-0-7817-8807-6|pages=241–245|year=2010|url=https://books.google.com/books?id=0flWgd3OJLEC&pg=PA241|access-date=October 27, 2015|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211259/https://books.google.com/books?id=0flWgd3OJLEC&pg=PA241| dead-url = no}}</ref><ref name="Robboy3">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ab545XL-MBEC&pg=PA111|title=Robboy's Pathology of the Female Reproductive Tract|vauthors=Robboy SJ|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|year=2009|isbn=978-0-443-07477-6|page=111|access-date=December 15, 2017|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704043208/https://books.google.com/books?id=ab545XL-MBEC&pg=PA111| dead-url = no}}</ref> [[استروژن]] باعث پر شدن سلول‌های میانی و سطحی با [[گلیکوژن]] می‌شود.<ref name="Robboy3"/><ref>{{Cite journal|vauthors=Nunn KL, Forney LJ|date=September 2016|title=Unraveling the Dynamics of the Human Vaginal Microbiome|journal=The Yale Journal of Biology and Medicine|volume=89|issue=3|pages=331–337|issn=0044-0086|pmc=5045142|pmid=27698617}}</ref> سلول‌های لایه پایه پایین‌تر از فعالیت متابولیکی، به سمت مرگ سلولی ([[آپوپتوز]]) تغییر می‌کنند. در این لایه‌های میانی از پوشش سلولی، سلول‌ها شروع به از دست دادن [[میتوکندری]] و سایر [[اندامک]]‌های خود می‌کنند.<ref name="Blaustein20024">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=tuKGMxGRKa8C|title=Blaustein's Pathology of the Female Genital Tract|publisher=Springer|year=2002|veditors=Kurman RJ|edition=5th|page=154|isbn=978-0-387-95203-1|access-date=October 27, 2015|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703220003/https://books.google.com/books?id=tuKGMxGRKa8C| dead-url = no}}</ref><ref>{{cite book|title=Reproductive and developmental toxicology|url=https://archive.org/details/reproductivedeve0000unse_i6r0|vauthors=Gupta R|publisher=Academic Press|year=2011|isbn=978-0-12-382032-7|location=London|pages=[https://archive.org/details/reproductivedeve0000unse_i6r0/page/1005 1005]}}</ref> سلول‌ها در مقایسه با سایر بافت‌های پوششی بدن، معمولاً سطح بالایی از گلیکوژن را حفظ می‌کنند.<ref name="Blaustein20024"/>

تحت تأثیر استروژن مادر، واژَن نوزاد دو تا چهار هفته پس از تولد با بافت پوششی سنگفرشی واژَنی (یا غشای مخاطی) ضخیم پوشیده می‌شود. از آن زمان تا دوران [[بلوغ (انسان)|بلوغ]]، پوشش سلولی نازک با تنها چند لایه از سلول‌های مکعبی بدون گلیکوژن باقی می‌ماند.<ref name="Robboy3"/><ref name="G and H3">{{cite book|vauthors=Hall J|title=Guyton and Hall textbook of medical physiology|date=2011|publisher=Saunders/Elsevier|location=Philadelphia|isbn=978-1-4160-4574-8|page=993|edition=12th}}</ref> پوشش سلولی نیز دارای رگه‌های کمی است و قبل از بلوغ قرمز رنگ است.<ref name="Dalton4"/> هنگامی که بلوغ شروع می‌شود، غشای مخاطی ضخیم می‌شود و دوباره تحت تأثیر افزایش سطح استروژن دختر، به پوشش سلولی لایه‌ای با سلول‌های حاوی گلیکوژن تبدیل می‌شود.<ref name="Robboy3"/> در نهایت، پوشش سلولی از [[یائسگی]] به بعد نازک می‌شود و در نهایت به دلیل کمبود استروژن، گلیکوژن ندارد.<ref name="Gad2">{{cite book|vauthors=Gad SC|title=Pharmaceutical Manufacturing Handbook: Production and Processes|publisher=[[John Wiley & Sons]]|isbn=978-0-470-25980-1|page=817|year=2008|url=https://books.google.com/books?id=4c0Hp3AOi8UC&pg=PA817|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506171159/https://books.google.com/books?id=4c0Hp3AOi8UC&pg=PA817| dead-url = no}}</ref><ref name="Beckmann3"/><ref name="Dutta3"/> سلول‌های سنگفرشی مسطح در برابر سایش و عفونت مقاوم تر هستند.<ref name="G and H3"/> نفوذپذیری لایهٔ سطحی امکان پاسخ مؤثر [[دستگاه ایمنی|سیستم ایمنی]] را فراهم می‌کند زیرا [[پادتن|آنتی‌بادی‌ها]] و سایر اجزای ایمنی به راحتی می‌توانند به سطح برسند.<ref name="Anderson">{{Cite journal|vauthors=Anderson DJ, Marathe J, Pudney J|date=June 2014|title=The Structure of the Human Vaginal Stratum Corneum and its Role in Immune Defense|journal=American Journal of Reproductive Immunology|language=en|volume=71|issue=6|pages=618–623|doi=10.1111/aji.12230|issn=1600-0897|pmc=4024347|pmid=24661416}}</ref> لایهٔ سطحی واژَن از بافت مشابه پوست متفاوت است. لایهٔ بیرونی پوست ([[اپیدرم]]) به دلیل حاوی سطوح بالای چربی، که مقاومت نسبی در برابر آب دارد این امکان را فراهم می‌کند که آب و مواد حل شونده در آب، از طریق بافت عبور کنند.<ref name="Anderson"/> کراتینه شدن زمانی اتفاق می‌افتد که لایهٔ سطحی در معرض اتمسفر خشک خارجی قرار می‌گیرد.<ref name="Dutta3"/> در شرایط غیرطبیعی، مانند [[افتادگی واژن|افتادگی واژَن]]، غشای مخاطی ممکن است در معرض هوا قرار گیرد، خشک و کراتینه شود.<ref name="Dutta3"/>

== تأمین خون و اعصاب ==
خون عمدتاً از طریق [[سرخرگ واژینال]] به واژَن می‌رسد که از شاخه‌ای از [[سرخرگ تهیگاهی درونی]] یا [[سرخرگ زهدانی]] بیرون می‌آید.<ref name="Snell4"/><ref name="Zimmern2">{{cite book|vauthors=Zimmern PE, Haab F, Chapple CR|title=Vaginal Surgery for Incontinence and Prolapse|publisher=[[Springer Science & Business Media]]|isbn=978-1-84628-346-8|year=2007|page=6|url=https://books.google.com/books?id=y5cYRhGJsOsC&pg=PA6|access-date=December 3, 2017|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704043157/https://books.google.com/books?id=y5cYRhGJsOsC&pg=PA6| dead-url = no}}</ref> شریان‌هایِ واژَنیِ [[بازپیوندی]] (به هم پیوسته‌اند) به همراه شاخه گردنی شریان رحمی در سمت واژَن به هم پیوند می‌خورند؛ این باعث تشکیل [[شاخه‌های واژینال سرخرگ زهدانی]]<ref name="Zimmern2"/> می‌شود که در خط میانی جلویی و پشتی واژَن قرار دارد.<ref name="GRAYS20087">{{cite book|veditors=Standring S, Borley NR|title=Gray's anatomy: the anatomical basis of clinical practice|date=2008|publisher=Churchill Livingstone|location=London|isbn=978-0-8089-2371-8|edition=40th|pages=1281–4}}</ref> سایر شریان‌هایی که به واژَن تأمین خون می‌کنند شامل [[شریان رکتوم میانی]] و [[سرخرگ شرمگاهی درونی]] هستند،<ref name="Dutta3"/> که هر دوی آنها شاخه‌هایی از شریان سیاهرگ داخلی هستند.<ref name="GRAYS20087"/> سه گروه عروق لنفاوی همراه با این شریان‌ها همراهی می‌کنند؛ گروه بالایی همراه با شاخه‌های واژَن شریان رحمی؛ گروه میانی همراه با شریان‌های واژَن همراهی می‌کند؛ و گروه زیرین، لنف را از ناحیه بیرون پرده بکارت و در غدد لنفاوی اینگوینال تخلیه می‌کنند.<ref>{{Cite book|vauthors=O'Rahilly R|veditors=O'Rahilly R, Müller F, Carpenter S, Swenson R|chapter-url=https://www.dartmouth.edu/~humananatomy/part_6/chapter_32.html|chapter=Blood vessels, nerves and lymphatic drainage of the pelvis|title=Basic Human Anatomy: A Regional Study of Human Structure|publisher=Dartmouth Medical School|language=en|year=2008|access-date=December 13, 2017|archive-date=December 2, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171202013014/http://www.dartmouth.edu/~humananatomy/part_6/chapter_32.html| dead-url = yes}}</ref><ref name="GRAYS20087"/> نود و پنج درصد کانال‌های لنفاوی واژَن در ۳ میلی‌متری سطح واژَن قرار دارند.<ref name="Sabater3">{{Cite journal|vauthors=Sabater S, Andres I, Lopez-Honrubia V, Berenguer R, Sevillano M, Jimenez-Jimenez E, Rovirosa A, Arenas M|date=August 9, 2017|title=Vaginal cuff brachytherapy in endometrial cancer – a technically easy treatment?|journal=Cancer Management and Research|volume=9|pages=351–362|doi=10.2147/CMAR.S119125|issn=1179-1322|pmc=5557121|pmid=28848362|doi-access=free}}</ref>

دو رگ اصلی خون را از واژَن تخلیه می‌کنند، یکی در سمت چپ و دیگری در سمت راست. اینها یک شبکه از رگ‌های کوچکتر، [[شبکه وریدی واژن|شبکه وریدی واژَن]] را در کناره‌های واژَن تشکیل می‌دهند که با شبکه‌های وریدی مشابه [[شبکه وریدی رحم|رحم]]، [[شبکه سیاهرگی مثانه|مثانه]] و [[شبکه وریدی رکتوم|رکتوم]] متصل می‌شوند. اینها در نهایت در [[سیاهرگ تهیگاهی درونی]] تخلیه می‌شوند.<ref name="GRAYS20087"/>

تأمین عصب واژَن بالایی، از ناحیه [[دستگاه عصبی سمپاتیک|سمپاتیک]] و [[دستگاه عصبی پاراسمپاتیک|پاراسمپاتیک]] [[شبکه هیپوگاستریک تحتانی|شبکه لگنی]] و تأمین عصب واژَن زیرین از [[عصب زهاری]] انجام می‌شود.<ref name="Dutta3"/><ref name="GRAYS20087"/>

== کارکرد ==
=== ترشحات ===
ترشحات واژَن عمدتاً از [[رحم]]، دهانهٔ رحم و لایه سلولی واژَن تولید می‌شوند، علاوه بر این، در هنگام تحریک جنسی، [[خیس شدن واژن|ترشحات واژَنی کوچکی]] از [[غده بارتولین|غده‌های بارتولین]] نیز تولید می‌شود.<ref name="Dutta3"/>

کمی ترشح لازم است تا واژَن مرطوب شود. ترشحات ممکن است در طول تحریک جنسی، اواسط یا کمی قبل از [[قاعدگی]] یا در دوران [[بارداری]] افزایش یابد.<ref name="Dutta3"/> قاعدگی (همچنین به عنوان «پریود»، «عادت ماهانه» یا «دشتان»<ref>{{یادکرد-فرهنگستان|واژهٔمصوب=دشتان|حوزه=پزشکی|واژهٔ غیرفارسی با حروف زبان اصلی=Menstruation|زبان واژهٔ غیرفارسی=انگلیسی|دفتر=پنجم|سرواژه=Menstruation}}</ref> شناخته می‌شود) تخلیه منظم خون و بافت مخاطی (معروف به قاعدگی) از [[آندومتر|دیوارهٔ داخلیِ]] [[رحم]] از طریق واژَن است.<ref name="Women2014Men2">{{Cite web|title=Menstruation and the menstrual cycle fact sheet|url=http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/menstruation.html|website=Office of Women's Health|accessdate=June 25, 2015|date=December 23, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150626134338/http://www.womenshealth.gov/publications/our-publications/fact-sheet/menstruation.html|archivedate=June 26, 2015}}</ref> غشای مخاطی واژَن در طول [[چرخه قاعدگی]] از نظر ضخامت و ترکیب تغییر می‌کند،<ref>{{Cite book|vauthors=Wangikar P, Ahmed T, Vangala S|chapter=Toxicologic pathology of the reproductive system|title=Reproductive and developmental toxicology|url=https://archive.org/details/reproductivedeve0000unse_i6r0|veditors=Gupta RC|date=2011|publisher=Academic Press|isbn=978-0-12-382032-7|location=London|page=[https://archive.org/details/reproductivedeve0000unse_i6r0/page/1005 1005]|oclc=717387050}}</ref> که تغییر طبیعی و منظمی است که در [[دستگاه تولیدمثل در زنان|دستگاه تولیدمثل زنان]] (به ویژه رحم و [[تخمدان]]‌ها) رخ می‌دهد و بارداری را ممکن می‌سازد.<ref name="Sherwood">{{cite book|vauthors=Sherwood L|title=Human Physiology: From Cells to Systems|edition=8th|publisher=Cengage|location=Belmont, California|year=2013|isbn=978-1-111-57743-8|pages=735–794}}</ref><ref name="Silverthorn">{{cite book|vauthors=Silverthorn DU|title=Human Physiology: An Integrated Approach|url=https://archive.org/details/humanphysiologyi0000silv_s3u7|edition=6th|publisher=Pearson Education|location=Glenview, IL|year=2013|isbn=978-0-321-75007-5|pages=[https://archive.org/details/humanphysiologyi0000silv_s3u7/page/850 850]–890}}</ref> [[محصولات بهداشتی زنانه|محصولات بهداشتی]] مختلفی مانند [[تامپون]]، [[فنجان قاعدگی]] و [[نوار بهداشتی]] برای جذب یا گرفتن خون قاعدگی در دسترس هستند.<ref name="Vostral">{{cite book|vauthors=Vostral SL|title=Under Wraps: A History of Menstrual Hygiene Technology|publisher=[[Lexington Books]]|isbn=978-0-7391-1385-1|year=2008|pages=1–181|url=https://books.google.com/books?id=PWA0yisYPnEC|access-date=March 22, 2018|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000252/https://books.google.com/books?id=PWA0yisYPnEC| dead-url = no}}</ref>

غدد بارتولین که در نزدیکی دهانهٔ واژَن قرار دارند، در ابتدا به عنوان منبع اولیه روانکاری واژَن در نظر گرفته می‌شدند، اما بررسی‌های بیشتر نشان داد که آنها تنها چند قطره [[مخاط]] فراهم می‌کنند.<ref name="Sloane">{{cite book|vauthors=Sloane E|title=Biology of Women|url=https://books.google.com/books?id=kqcYyk7zlHYC&pg=PA32|year=2002|publisher=[[Cengage Learning]]|isbn=978-0-7668-1142-3|pages=32, 41–42|access-date=October 27, 2015|archive-date=June 28, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140628044307/http://books.google.com/books?id=kqcYyk7zlHYC&pg=PA32| dead-url = no}}</ref> روانکاری واژَن بیشتر از طریق تراوش پلاسمایی به نام [[ترانسودات]] از دیواره‌های واژَن فراهم می‌شود. این در ابتدا به صورت قطراتی مانند عرق شکل می‌گیرد و به دلیل افزایش فشار مایع در بافت واژَن ([[گرفتگی عروق]]) ناشی از ترشح پلاسما به عنوان ترانسودات از [[مویرگ]]‌ها از طریق لایه سلولی واژَن آزاد می‌شود.<ref name="Sloane"/><ref name="Bourcier">{{cite book|vauthors=Bourcier A, McGuire EJ, Abrams P|title=Pelvic Floor Disorders|url=https://books.google.com/books?id=4sO5a7R1NNwC&pg=PA20|year=2004|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-7216-9194-7|page=20|access-date=June 8, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044806/https://books.google.com/books?id=4sO5a7R1NNwC&pg=PA20| dead-url = no}}</ref><ref name="Wiederman">{{cite book|vauthors=Wiederman MW, Whitley BE Jr|title=Handbook for Conducting Research on Human Sexuality|url=https://books.google.com/books?id=L6c11oy8PGMC&q=transudation|date=2012|publisher=[[Psychology Press]]|isbn=978-1-135-66340-7|access-date=June 8, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044837/https://books.google.com/books?id=L6c11oy8PGMC&q=transudation| dead-url = no}}</ref>

قبل و در حین [[تخمک‌گذاری|تخمک گذاری]]، غدد مخاطی درون دهانهٔ رحم انواع مختلفی از مخاط ترشح می‌کنند که یک محیط [[قلیایی بودن|قلیایی]] و [[باروری|بارور]] در کانال واژَن فراهم می‌کند که برای بقای [[اسپرم]] مطلوب است.<ref name="Cummings">{{cite book|vauthors=Cummings M|title=Human Heredity: Principles and Issues|edition=Updated|publisher=[[Cengage Learning]]|isbn=978-0-495-11308-9|year=2006|pages=153–154|url=https://books.google.com/books?id=Gq06QUuNTugC&pg=PT185|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506171032/https://books.google.com/books?id=Gq06QUuNTugC&pg=PT185| dead-url = no}}</ref> پس از یائسگی، روانکاری واژَن به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد.<ref name="Sirven">{{cite book|vauthors=Sirven JI, Malamut BL|title=Clinical Neurology of the Older Adult|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-0-7817-6947-1|year=2008|pages=230–232|url=https://books.google.com/books?id=c1tL8C9ryMQC&pg=PA230|access-date=June 8, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211321/https://books.google.com/books?id=c1tL8C9ryMQC&pg=PA230| dead-url = no}}</ref>

=== تحریک جنسی ===
پایانه‌های عصبی در واژَن می‌توانند احساسات لذت بخشی را در هنگام تحریک واژَن در طول فعالیت جنسی ایجاد کنند. زنان ممکن است از یک بخش از واژَن لذت ببرند یا از احساس نزدیکی و پرشدگی در هنگام دخول به واژَن لذت ببرند.<ref name="Tara Lee">{{cite book|vauthors=Lee MT|title=Love, Sex and Everything in Between|publisher=[[Marshall Cavendish|Marshall Cavendish International Asia Pte Ltd]]|year=2013|page=76|isbn=978-981-4516-78-5|url=https://books.google.com/books?id=fnRMAgAAQBAJ&pg=PT76|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506155534/https://books.google.com/books?id=fnRMAgAAQBAJ&pg=PT76| dead-url = no}}</ref> به دلیل کمبود پایانه‌های عصبی در واژَن، زنان اغلب تحریک جنسی کافی یا ارتعاش جنسی دریافت نمی‌کنند، به همین دلیل تنها به دلیل نفوذ واژَنی (دخول)، لذت نمی‌برند یا [[ارگاسم]] نمی‌یابند.<ref name="Tara Lee"/><ref name="Sex and Society">{{cite book|title=Sex and Society|volume=2|isbn=978-0-7614-7907-9|publisher=[[Marshall Cavendish Corporation]]|year=2009|page=590|url=https://books.google.com/books?id=YtsxeWE7VD0C&pg=PA590|access-date=August 20, 2020|archive-date=April 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210412102723/https://books.google.com/books?id=YtsxeWE7VD0C&pg=PA590| dead-url = no}}</ref><ref name="Weiten">{{cite book|vauthors=Weiten W, Dunn D, Hammer E|title=Psychology Applied to Modern Life: Adjustment in the 21st Century|url=https://books.google.com/books?id=CGu96TeAZo0C&pg=PT423|date=2011|publisher=[[Cengage Learning]]|isbn=978-1-111-18663-0|page=386|access-date=October 27, 2015|archive-date=June 14, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130614031527/http://books.google.com/books?id=CGu96TeAZo0C&pg=PT423| dead-url = no}}</ref> اگرچه برخی مطالعات به‌طور معمول ترکیب بیشتری از پایانه‌های عصبی و بنابراین حساسیت بیشتر در نزدیکی ورودی واژَن (یک سوم بیرونی یا یک سوم پایینی) را نشان می‌دهد،<ref name="Sex and Society"/><ref name="Weiten"/><ref name="Greenberg2">{{cite book|vauthors=Greenberg JS, Bruess CE, Conklin SC|title=Exploring the Dimensions of Human Sexuality|publisher=[[Jones & Bartlett Publishers]]|year=2010|page=126|isbn=978-981-4516-78-5|url=https://books.google.com/books?id=5Sy8PJZGyWUC&pg=PA126|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 2, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160502022058/https://books.google.com/books?id=5Sy8PJZGyWUC&pg=PA126| dead-url = no}}</ref> اما برخی از بررسی‌های علمی دربارهٔ عصب‌بندی دیواره واژَن نشان می‌دهد که هیچ ناحیه خاصی با تراکم بیشتری از پایانه‌های عصبی وجود ندارد.<ref name="Greenberg">{{cite book|vauthors=Greenberg JS, Bruess CE, Oswalt SB|title=Exploring the Dimensions of Human Sexuality|pages=102–104|isbn=978-1-4496-4851-0|date=2014|publisher=[[Jones & Bartlett Publishers]]|url=https://books.google.com/books?id=hm3aTuANFroC&pg=PA102|access-date=October 27, 2015|archive-date=September 10, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910150644/https://books.google.com/books?id=hm3aTuANFroC&pg=PA102| dead-url = no}}</ref><ref name="Hines">{{cite journal|vauthors=Hines T|date=August 2001|title=The G-Spot: A modern gynecologic myth|url=https://semanticscholar.org/paper/59ac3e423b824c8b64b2359c10a496730cd2a656|journal=Am J Obstet Gynecol|volume=185|issue=2|pages=359–62|doi=10.1067/mob.2001.115995|pmid=11518892|s2cid=32381437|access-date=۸ سپتامبر ۲۰۲۳|archive-date=۳۰ ژوئیه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220730073844/https://www.semanticscholar.org/paper/The-G-spot%3A-a-modern-gynecologic-myth.-Hines/59ac3e423b824c8b64b2359c10a496730cd2a656| dead-url = yes}}</ref> تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که تنها برخی از زنان دارای تراکم بیشتری از پایانه‌های عصبی در دیواره جلویی واژَن هستند.<ref name="Greenberg"/><ref name="Bullough">{{cite book|vauthors=Bullough VL, Bullough B|title=Human Sexuality: An Encyclopedia|publisher=[[Routledge]]|year=2014|pages=229–231|isbn=978-1-135-82509-6|url=https://books.google.com/books?id=UHymAgAAQBAJ&pg=PA229|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506163017/https://books.google.com/books?id=UHymAgAAQBAJ&pg=PA229| dead-url = no}}</ref> به دلیل پایانه‌های عصبی کمتر در واژَن، درد زایمان به‌طور قابل توجهی قابل تحمل تر است.<ref name="Weiten"/><ref name="Balon, Segraves">{{cite book|vauthors=Balon R, Segraves RT|title=Clinical Manual of Sexual Disorders|publisher=[[American Psychiatric Association|American Psychiatric Pub]]|year=2009|page=258|isbn=978-1-58562-905-3|url=https://books.google.com/books?id=YuP3Hb0TMLQC&pg=PA258|access-date=October 27, 2015|archive-date=June 27, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140627021747/http://books.google.com/books?id=YuP3Hb0TMLQC&pg=PA258| dead-url = no}}</ref><ref name="Rosenthal">{{cite book|vauthors=Rosenthal M|title=Human Sexuality: From Cells to Society|url=https://books.google.com/books?id=d58z5hgQ2gsC&pg=PT96|date=2012|publisher=[[Cengage Learning]]|isbn=978-0-618-75571-4|page=76|access-date=October 27, 2015|archive-date=December 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201210125644/https://books.google.com/books?id=d58z5hgQ2gsC&pg=PT96| dead-url = no}}</ref>

به‌دست آوردن لذت از طریق واژَن می‌تواند به اشکال گوناگونی انجام شود. علاوه بر نفوذ به وسیله [[آلت مردانه|آلت تناسلی]] مرد، لذت می‌تواند از [[خودارضایی]]، [[انگشت کردن]]، [[آمیزش جنسی دهانی]] ([[فرج‌لیسی]]) یا [[روش‌های آمیزش جنسی]] خاص (مانند [[پوزیشن میسیونری]] یا [[شیوه قاشقی|موقعیت جنسی به شیوه قاشقی]]) نیز به دست آید.<ref name="Carroll 02">{{cite book|vauthors=Carroll J|title=Discovery Series: Human Sexuality|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2012|pages=282–289|isbn=978-1-111-84189-8|url=https://books.google.com/books?id=gU3SZSh-eXsC&pg=PT313|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 5, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160505002653/https://books.google.com/books?id=gU3SZSh-eXsC&pg=PT313| dead-url = no}}</ref> زوج‌های دگرجنس‌گرا ممکن است به‌عنوان شکلی از [[عشق‌بازی]] برای تحریک جنسی یا همراهی،<ref name="Carroll 12">{{cite book|vauthors=Carroll JL|title=Sexuality Now: Embracing Diversity|edition=1st|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2018|page=299|isbn=978-1-337-67206-1|url=https://books.google.com/books?id=9A9EDwAAQBAJ&pg=PT299|access-date=January 16, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211235/https://books.google.com/books?id=9A9EDwAAQBAJ&pg=PT299| dead-url = no}}</ref><ref name="Hales 02">{{cite book|vauthors=Hales D|title=An Invitation to Health|edition=1st|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2012|pages=296–297|isbn=978-1-111-82700-7|url=https://books.google.com/books?id=t_B1GzgHEMkC&pg=PT317|access-date=January 16, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211235/https://books.google.com/books?id=t_B1GzgHEMkC&pg=PT317| dead-url = no}}</ref> یا به‌عنوان یک نوع [[پیشگیری از بارداری]]، یا برای حفظ [[باکرگی]]، به انگشت کردن مشغول شوند. به‌طور معمول، آنها ممکن است از اعمال جنسی غیر آلت تناسلی-واژَنی به عنوان ابزار اصلی لذت جنسی استفاده کنند.<ref name="Hales 02"/> در مقابل، [[لزبین]]‌ها و سایر زنانی که با زنان رابطه جنسی دارند ([[زنان زن‌آمیز|زنان زن‌آمیز)]]، معمولاً از انگشت کردن [[اعمال جنسی زنان زن‌آمیز|به عنوان اصلی‌ترین فعالیت جنسی]] استفاده می‌کنند.<ref name="Carroll 32">{{cite book|title=Sexuality Now: Embracing Diversity|isbn=978-0-495-60274-3|publisher=Cengage Learning|year=2009|page=272|url=https://books.google.com/books?id=5f8mQx7ULs4C&pg=PA272|vauthors=Carroll JL|access-date=August 20, 2020|archive-date=June 15, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130615013659/http://books.google.com/books?id=5f8mQx7ULs4C&pg=PA272| dead-url = no}}</ref><ref name="Zenilman & Shahmanesh2">{{cite book|title=Sexually Transmitted Infections: Diagnosis, Management, and Treatment|publisher=[[Jones & Bartlett Learning|Jones & Bartlett Publishers]]|year=2011|pages=329–330|isbn=978-0-495-81294-4|url=https://books.google.com/books?id=lO5BND02eBwC&pg=PA329|vauthors=Zenilman J, Shahmanesh M|access-date=August 20, 2020|archive-date=March 12, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170312224711/https://books.google.com/books?id=lO5BND02eBwC&pg=PA329| dead-url = no}}</ref> برخی از زنان و زوج‌ها از [[اسباب‌بازی جنسی|اسباب بازی‌های جنسی]] مانند [[ویبراتور جنسی|ویبراتور]] یا [[آلت مصنوعی|دیلدو]] برای لذت واژَنی استفاده می‌کنند.<ref name="Taormino2">{{cite book|vauthors=[[Tristan Taormino|Taormino T]]|title=The Big Book of Sex Toys|publisher=Quiver|year=2009|page=52|isbn=978-1-59233-355-4|url=https://books.google.com/books?id=Hfly-iMkWRkC&pg=PA52|access-date=October 27, 2015|archive-date=September 5, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905081729/https://books.google.com/books?id=Hfly-iMkWRkC&pg=PA52| dead-url = no}}</ref> [[کاما سوترا]]، یک متن باستانی هندو که توسط [[واتسیایانا|واتسیایانا مالانگا]]{{Efn|Vatsyayana Mallanaga}} نوشته شده‌است و شامل تعدادی موقعیت جنسی است، ممکن است برای افزایش لذت جنسی،<ref name="Pitts-Taylor2">{{cite book|vauthors=Pitts-Taylor V|title=Cultural Encyclopedia of the Body|publisher=[[Greenwood Publishing Group]]|isbn=978-0-313-34145-8|page=525|date=2008|url=https://books.google.com/books?id=66u24WAyO_YC&pg=PA525|access-date=August 10, 2017|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044744/https://books.google.com/books?id=66u24WAyO_YC&pg=PA525| dead-url = no}}</ref> مخصوصاً برای رضایت جنسی زنان استفاده شود.<ref name="Kramarae2">{{cite book|vauthors=Kramarae C, Spender D|title=Routledge International Encyclopedia of Women: Global Women's Issues and Knowledge|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-1-135-96315-6|page=1840|date=2004|url=https://books.google.com/books?id=QAOUAgAAQBAJ&pg=PT1900|access-date=August 10, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703215947/https://books.google.com/books?id=QAOUAgAAQBAJ&pg=PT1900| dead-url = no}}</ref>

بیشتر زنان برای رسیدن به ارگاسم نیاز به تحریک مستقیم [[کلیتوریس]] دارند.<ref name="Sex and Society"/><ref name="Weiten"/> کلیتوریس در تحریک واژَن نقش دارد. این یک اندام جنسی با ساختار چندسطحی است که شامل تعداد زیادی پایانه‌های عصبی، با چسبندگی گسترده به قوس شرمگاهی و بافت حمایت کننده گسترده به لبهای واژَن است. تحقیقات نشان می‌دهد که یک خوشه بافتی با واژَن تشکیل می‌دهد. این بافت ممکن است در برخی از زنان گسترده‌تر از سایرین باشد، که ممکن است به رسیدن به ارگاسم‌های واژَنی کمک کند.<ref name="Sex and Society"/><ref name="O'Connell">{{cite journal|vauthors=O'Connell HE, Sanjeevan KV, Hutson JM|date=October 2005|title=Anatomy of the clitoris|journal=The Journal of Urology|volume=174|issue=4 Pt 1|pages=1189–95|doi=10.1097/01.ju.0000173639.38898.cd|pmid=16145367|s2cid=26109805}}
* {{cite news|author=Sharon Mascall|date=June 11, 2006|title=Time for rethink on the clitoris|work=[[BBC News]]|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/5013866.stm}}</ref><ref name="Kilchevsky">{{cite journal|vauthors=Kilchevsky A, Vardi Y, Lowenstein L, Gruenwald I|date=January 2012|title=Is the Female G-Spot Truly a Distinct Anatomic Entity?|journal=[[The Journal of Sexual Medicine]]|volume=9|issue=3|pages=719–26|doi=10.1111/j.1743-6109.2011.02623.x|pmid=22240236}}
* {{cite news|date=January 19, 2012|title=G-Spot Does Not Exist, 'Without A Doubt,' Say Researchers|work=[[The Huffington Post]]|url=http://www.huffingtonpost.com/2012/01/19/g-spot-does-not-exist_n_1215822.html}}</ref>

در هنگام تحریک جنسی و به ویژه تحریک کلیتوریس، دیوارهای واژَن روان می‌شوند. این فرایند پس از ده تا سی ثانیه تحریک جنسی آغاز می‌شود و با افزایش زمان تحریک، مقدار آن افزایش می‌یابد.<ref name="Heffner">{{cite book|vauthors=Heffner LJ, Schust DJ|title=The Reproductive System at a Glance|page=39|isbn=978-1-118-60701-5|date=2014|publisher=[[John Wiley & Sons]]|url=https://books.google.com/books?id=JuvcAgAAQBAJ&pg=PA39|access-date=October 27, 2015|archive-date=April 28, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160428170307/https://books.google.com/books?id=JuvcAgAAQBAJ&pg=PA39| dead-url = no}}</ref> این فرایند اصطکاک یا آسیبی که ممکن است به دلیل وارد شدن آلت تناسلی به واژَن یا نفوذ اشیاء دیگری به واژَن در طول فعالیت جنسی ایجاد شود را کاهش می‌دهد. طول واژَن در زمان تحریک افزایش می‌یابد و می‌تواند در پاسخ به فشار همچنان افزایش یابد؛ وقتی زن کاملاً برانگیخته می‌شود، واژَن از نظر طول و عرض منبسط می‌شود، در حالی که دهانهٔ رحم جمع می‌شود.<ref name="Heffner"/><ref name="Silbernagl">{{cite book|vauthors=Silbernagl S, Despopoulos A|title=Color Atlas of Physiology|publisher=[[Thieme Medical Publishers|Thieme]]|page=310|isbn=978-1-4496-4851-0|date=2011|url=https://books.google.com/books?id=WyuCGhv4kvwC&pg=PA310|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 7, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160507064443/https://books.google.com/books?id=WyuCGhv4kvwC&pg=PA310| dead-url = no}}</ref> با بزرگ شدن و دراز شدن دو سوم بالای واژَن، رحم به سمت [[لگن بزرگتر|لگن بزرگ‌تر]] بالا می‌رود و دهانهٔ رحم بالاتر از کف واژَن قرار می‌گیرد و در نتیجه سطح وسط واژَن قرار می‌گیرد.<ref name="Heffner"/> که منجر به ایجاد اثر خیمه{{Efn|Tenting effect}} یا اثر بادکنکی{{Efn|Ballooning effect}} می‌شود.<ref name="Carroll 2">{{cite book|vauthors=Carroll JL|title=Sexuality Now: Embracing Diversity|publisher=[[Cengage Learning]]|page=271|isbn=978-1-305-44603-8|date=2015|url=https://books.google.com/books?id=cy9-BAAAQBAJ&pg=PT271|access-date=August 21, 2017|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044828/https://books.google.com/books?id=cy9-BAAAQBAJ&pg=PT271| dead-url = no}}</ref> هنگامی که دیوارهای انعطاف‌پذیر واژَن کشیده یا تنگ می‌شوند، با حمایت از عضلات لگنی، دور آلت تناسلی (یا شیء دیگری) وارد شده کشیده یا [[انقباض واژن|منقبض]] می‌شود<ref name="Greenberg2"/> و برای آلت تناسلی مرد اصطکاک ایجاد می‌شود و این کمک می‌کند تا مرد احساس ارگاسم و [[انزال]] را تجربه کند، که به نوبه خود [[لقاح|لقاح را]] امکان‌پذیر می‌کند.<ref name="Publishing">{{cite book|vauthors=Brewster S, Bhattacharya S, Davies J, Meredith S, Preston P|title=The Pregnant Body Book|publisher=[[Penguin Books|Penguin]]|pages=66–67|isbn=978-0-7566-8712-0|date=2011|url=https://books.google.com/books?id=yBIuIN40JaQC&pg=PA66|access-date=March 4, 2015|archive-date=May 15, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150515122827/https://books.google.com/books?id=yBIuIN40JaQC&pg=PA66| dead-url = no}}</ref>

یکی از مناطقی در واژَن که ممکن است یک ناحیه حساس و [[نواحی شهوت‌خیز|شهوت‌خیز]] باشد، [[نقطه جی]] است. این نقطه معمولاً در دیوار جلویی واژَن واقع شده و چند اینچ به داخل از ورودی واژَن قرار دارد. برخی از زنان اگر این منطقه در حین فعالیت جنسی تحریک شود، احساس لذت شدید و گاهی ارگاسم را تجربه می‌کنند.<ref name="Bullough"/><ref name="Greenberg2"/> ارگاسم ناشی از «نقطهٔ جی» ممکن است مسئول [[انزال زنان|انزال زنانه]] باشد، که باعث شده برخی از پزشکان و پژوهشگران باور داشته باشند که لذت «نقطهٔ جی» از [[غدد شبه‌پروستاتی زنانه]]، [[هم‌ساخت‌شناسی|هم‌جنس]] غده‌های [[پروستات]] زنان، ناشی می‌شود و نه از هر نقطهٔ خاصی روی دیوار واژَن؛ برخی پژوهشگران نیز ارتباط بین [[غدد شبه‌پروستاتی زنانه]] و منطقهٔ «نقطهٔ جی» را ضعیف می‌دانند.<ref name="Hines"/><ref name="Bullough"/><ref name="Greenberg2"/> وجود «نقطهٔ جی» (و وجود آن به عنوان یک ساختار متمایز) هنوز مورد مناقشه است؛ که دلیل آن تفاوت در گزارش‌ها در مورد مکان آن در زنان است. برخی معتقدند که در برخی از زنان این نقطه وجود ندارد، در حالی که دیگران فرض می‌کنند که این نقطه یک امتداد از کلیتوریس است و بنابراین ممکن است دلیلی برای تجربه ارگاسم واژَنی باشد.<ref name="Greenberg2"/><ref name="Balon, Segraves"/><ref name="Kilchevsky"/>

=== زایمان ===
واژَن مسیری برای [[زایمان طبیعی]] نوزاد است. هنگامی که زایمان نزدیک می‌شود، علائم متعددی از جمله ترشحات واژَن و [[پارگی غشاها]] (پارگی کیسه آب) ممکن است رخ دهد. دومی منجر به فوران یا جریان کوچک [[مایع آمنیوتیک]] از واژَن می‌شود.<ref name="Linnard-Palmer20175">{{Cite book|last1=Linnard-Palmer|first1=Luanne|last2=Coats|first2=Gloria|title=Safe Maternity and Pediatric Nursing Care|url=https://archive.org/details/safematernityped0000linn|publisher=[[F. A. Davis Company]]|year=2017|isbn=978-0-8036-2494-8|page=[https://archive.org/details/safematernityped0000linn/page/108 108]|language=en}}</ref> این اتفاق معمولاً در ابتدای زایمان رخ می‌دهد. معمولاً در ۱۰ درصد موارد [[پارگی زودرس کیسه آب]] قبل از زایمان اتفاق می‌افتد.<ref name="Callahan2">{{cite book|vauthors=Callahan T, Caughey AB|title=Blueprints Obstetrics and Gynecology|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-1-4511-1702-8|year=2013|page=40|url=https://books.google.com/books?id=eKC1B3BhlxUC&pg=PA40|access-date=January 8, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703215955/https://books.google.com/books?id=eKC1B3BhlxUC&pg=PA40| dead-url = no}}</ref> در بین زنانی که برای اولین بار زایمان می‌کنند، [[انقباضات برکستون هیکس]] با [[انقباضات رحمی]] واقعی اشتباه گرفته می‌شود،<ref name="Pillitteri2">{{cite book|vauthors=Pillitteri A|title=Maternal and Child Health Nursing: Care of the Childbearing and Childrearing Family|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-1-4698-3322-4|year=2013|page=298|url=https://books.google.com/books?id=26idAgAAQBAJ&pg=PA298|access-date=January 3, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211312/https://books.google.com/books?id=26idAgAAQBAJ&pg=PA298| dead-url = no}}</ref> اما در واقع یک راه برای آماده شدن بدن برای زایمان واقعی است. آنها نشانه شروع زایمان نیستند،<ref name="Raines20212">{{Cite book|last1=Raines|first1=Deborah|last2=Cooper|first2=Danielle B.|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470546/|title=Braxton Hicks Contractions|publisher=StatPearls Publishing|year=2021|pmid=29262073|language=en}}</ref> اما معمولاً در روزهای پیش از زایمان بسیار قوی هستند.<ref name="Raines20212"/><ref name="Pillitteri2"/>

همان‌طور که بدن برای زایمان آماده می‌شود، دهانهٔ رحم نرم می‌شود، [[محو شدن دهانه رحم|نازک]] می‌شود، به سمت جلو حرکت می‌کند و شروع به باز شدن می‌کند. این به جنین اجازه می‌دهد تا در لگن مستقر شود، فرآیندی که به عنوان سبک شدن شناخته می‌شود.<ref name="Forbes20203">{{Cite book|last1=Forbes|first1=Helen|last2=Watt|first2=Elizabethl|url=https://www.elsevier.com/books/jarviss-health-assessment-and-physical-examination/forbes/978-0-7295-4337-8|title=Jarvis's Health Assessment and Physical Examination|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|year=2020|isbn=978-0-7295-8793-8|edition=3|page=834|language=en}}</ref> با نشستن جنین در لگن، ممکن است درد ناشی از [[عصب سیاتیک|اعصاب سیاتیک]]، افزایش ترشحات واژَن و افزایش تکرر ادرار رخ دهد.<ref name="Forbes20203"/> در زنانی که قبلاً زایمان کرده‌اند، احتمال سبک شدن بعد از شروع زایمان بیشتر است، اما ممکن است در زنانی که برای بار اول زایمان می‌کنند، ده تا چهارده روز قبل از زایمان رخ دهد.<ref name="Orshan2">{{cite book|vauthors=Orshan SA|title=Maternity, Newborn, and Women's Health Nursing: Comprehensive Care Across the Lifespan|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-0-7817-4254-2|year=2008|pages=[https://archive.org/details/maternitynewborn0000orsh/page/585 585]–586|url=https://archive.org/details/maternitynewborn0000orsh|url-access=registration}}</ref>

با شروع انقباض‌های رحم، جنین شروع به از دست دادن حمایت از دهانهٔ رحم می‌کند. دهانهٔ رَحِم تا ۱۰ سانتیمتر [[اتساع دهانه رحم|گشاد]] می‌شود تا سر جنین را در خود جای دهد، سپس سر از رحم به سمت واژَن حرکت می‌کند.<ref name="Hutchison20222">{{Cite book|last1=Hutchison|first1=Julia|last2=Mahdy|first2=Heba|last3=Hutchison|first3=Justin|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544290/|title=Stages of Labor|publisher=StatPearls Publishing|year=2022|pmid=31335010|language=en}}</ref><ref name="Linnard-Palmer20175"/> انعطاف‌پذیری واژَن به آن اجازه می‌دهد که به اندازهٔ چند برابر قطر طبیعی خود کشیده و منقبض شود تا نوزاد را به دنیا آورد.<ref>{{Cite journal|last=Clark–Patterson|first=Gabrielle|last2=Domingo|first2=Mari|last3=Miller|first3=Kristin|date=June 2022|title=Biomechanics of pregnancy and vaginal delivery|journal=Current Opinion in Biomedical Engineering|volume=22|page=100386|doi=10.1016/j.cobme.2022.100386|issn=2468-4511}}</ref>

زایمان طبیعی رایج‌تر است، اما اگر خطر و عوارضی وجود داشته باشد، ممکن است [[عمل سزارین]] انجام شود.<ref name="NIH">{{Cite web|title=Pregnancy Labor and Birth|url=https://www.womenshealth.gov/pregnancy/childbirth-and-beyond/labor-and-birth|publisher=Office on Women's Health, U.S. Department of Health and Human Services|accessdate=July 15, 2017|date=February 1, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170728021055/https://www.womenshealth.gov/pregnancy/childbirth-and-beyond/labor-and-birth|archivedate=July 28, 2017}}</ref> مخاط واژَن پس از زایمان نازک است و دارای تجمع غیرطبیعی مایع ([[خیز|ادما]] یا [[خیز]]) است و تعدادی چینه یا [[روگا]] دارد. غشای مخاطی در حدود سه هفته پس از اینکه تخمدان‌ها عملکرد معمول خود را بازیافتند و جریان استروژن دوباره برقرار شد، ضخامت می‌یابد و روگاها بازمی‌گردند. پس از باز شدن و آرام شدن دهانهٔ رحم، شش تا هشت هفته پس از زایمان به حالت قبلی خود برمی‌گردد که به آن [[دوران پس از زایمان]] می‌گویند. با این حال، واژَن همچنان از نظر اندازه بزرگتر از قبل خواهد بود.<ref name="Ricci2">{{cite book|vauthors=Ricci SS, Kyle T|title=Maternity and Pediatric Nursing|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-0-7817-8055-1|year=2009|pages=[https://archive.org/details/maternitypediatr0000ricc/page/431 431]–432|url=https://archive.org/details/maternitypediatr0000ricc|url-access=registration}}</ref>

پس از زایمان، مرحله‌ای از ترشحات واژَن به نام [[لوشیا]] وجود دارد که میزان و مدت زمان ترشح آن می‌تواند به‌طور قابل توجهی در زنان متفاوت باشد و می‌تواند تا شش هفته ادامه یابد.<ref name="Fletcher">{{Cite journal|vauthors=Fletcher, S, Grotegut, CA, James, AH|date=December 2012|title=Lochia patterns among normal women: a systematic review.|journal=Journal of Women's Health|volume=21|issue=12|pages=1290–4|doi=10.1089/jwh.2012.3668|pmid=23101487}}</ref>[[File:Lactobacilli_(Gram_stain).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Lactobacilli_(Gram_stain).jpg|بندانگشتی|رنگ آمیزی گرم [[لاکتوباسیلوس|لاکتوباسیل‌ها]] و سلول‌های پوششی سنگفرشی در واژَن]]

=== میکروبیوم واژَن ===
[[فلور واژن|فلور واژَن]]،{{Efn|Vaginal Flora}} [[میکروبیوتای واژن|میکروبیوتای واژَن]]{{Efn|Vaginal microbiota}} یا [[میکروبیوم واژن|میکروبیوم واژَن]]{{Efn|Vaginal microbiome}} یک [[بوم‌سازگان|اکوسیستم]] پیچیده‌است که در طول زندگی، از تولد تا [[یائسگی]]، تغییر می‌کند. میکروبیوم واژَن در لایه بیرونی پوششی واژَن و روی آن قرار دارد.<ref name="Anderson"/> این میکروبیوم شامل گونه‌ها و جنس‌هایی است که معمولاً در زنان با ایمنی طبیعی علائم یا عفونت ایجاد نمی‌کنند.

میکروبیوم واژَن تحت سلطه گونه‌های ''[[لاکتوباسیلوس]]''{{Efn|Lactobacillus}} است.<ref name="PetrovaLievens2015">{{Cite journal|vauthors=Petrova MI, Lievens E, Malik S, Imholz N, Lebeer S|year=2015|title=Lactobacillus species as biomarkers and agents that can promote various aspects of vaginal health|journal=Frontiers in Physiology|volume=6|pages=81|doi=10.3389/fphys.2015.00081|issn=1664-042X|pmc=4373506|pmid=25859220|doi-access=free}}</ref> این گونه‌ها گلیکوژن را [[سوخت‌وساز|می‌سوزانند]] و آن را به قند و [[اسید لاکتیک]] تبدیل می‌کنند.<ref name="King2">{{cite book|vauthors=King TL, Brucker MC|title=Pharmacology for Women's Health|publisher=[[Jones & Bartlett Publishers]]|isbn=978-1-4496-1073-9|year=2010|pages=951–953|url=https://books.google.com/books?id=o_rHHCsIpckC&pg=PA951|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 2, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160502023957/https://books.google.com/books?id=o_rHHCsIpckC&pg=PA951| dead-url = no}}</ref> تحت تأثیر هورمون‌ها مانند استروژن، [[پروژسترون]] و [[هورمون محرکه فولیکولی]] (FSH)، اکوسیستم واژَن دچار تغییرات چرخه ای یا دوره ای می‌شود.<ref name="King2"/>

== اهمیت بالینی ==
[[پرونده:Spéculum_en_plastique.jpg|جایگزین=Photograph of a transparent speculum on a white surface|چپ|بندانگشتی|یک [[اسپکولوم]] پلاستیکی دو سوپاپه واژینال یکبار مصرف که در [[معاینه لگن|معاینه زنان]] استفاده می‌شود.]]
[[پرونده:Cervix_uteri,_breastfeeding_woman_after_2_births.jpg|جایگزین=Photograph of a cervix as described in caption|بندانگشتی|عکس [[دهانه رحم|دهانهٔ رحم]] همان‌طور که در متن توضیح داده شده‌است. دهانهٔ رحم طبیعی یک بزرگسال که از طریق واژَن (در هر واژَن یا PV) با استفاده از [[اسپکولوم|اسپکولوم واژینال دوکفه‌ای]] دیده می‌شود. تیغه‌های اسپکولوم در بالا و پایین و دیواره‌های کشیده واژَن در سمت چپ و راست دیده می‌شود.]]

=== معاینات لگنی ===
سلامت واژَن می‌تواند در طی یک [[معاینه لگن|معاینه لگنی]]، همراه با سلامت بیشتر از اندام‌های دستگاه تناسلی زنان، ارزیابی شود.<ref name="Damico4">{{cite book|title=Health & physical assessment in nursing|url=https://archive.org/details/healthphysicalas0000dami_y3m0|vauthors=Damico D|publisher=Pearson|year=2016|isbn=978-0-13-387640-6|location=Boston|page=[https://archive.org/details/healthphysicalas0000dami_y3m0/page/665 665]}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms|title=NCI Dictionary of Cancer Terms|website=National Cancer Institute|accessdate=January 5, 2018|date=February 2, 2011|archivedate=September 14, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180914111122/https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms}}</ref><ref name="Vickery2">{{cite book|vauthors=Vickery DM, Fries JF|title=Take Care of Yourself: The Complete Illustrated Guide to Medical Self-Care|publisher=[[Da Capo Press]]|isbn=978-0-7867-5218-8|year=2013|url=https://books.google.com/books?id=dXqEAAAAQBAJ|access-date=October 27, 2015|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000858/https://books.google.com/books?id=dXqEAAAAQBAJ| dead-url = no}}</ref> چنین معایناتی ممکن است شامل تست [[آزمایش پاپ اسمیر|پاپ اسمیر]] (یا آزمایش دهانهٔ رحم) باشد. در ایالات متحده، پیشنهاد می‌شود که آزمون «پاپ اسمیر» از سن ۲۱ سالگی تا ۶۵ سالگی انجام شود.<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/cancer/knowledge/provider-education/cervical/recommendations.htm|title=CDC - Cervical Cancer Screening Recommendations and Considerations - Gynecologic Cancer Curriculum - Inside Knowledge Campaign|website=Centers for Disease Control and Prevention|language=en-us|accessdate=January 19, 2018|archivedate=January 19, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180119060654/https://www.cdc.gov/cancer/knowledge/provider-education/cervical/recommendations.htm}}</ref> با این حال، کشورهای دیگر آزمون «پاپ اسمیر» را برای زنان غیرفعال جنسی توصیه نمی‌کنند.<ref name="US2012">{{Cite journal|vauthors=Moyer VA|date=September 2016|title=Screening for cervical cancer: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement.|journal=Annals of Internal Medicine|volume=156|issue=12|pages=880–91|doi=10.7326/0003-4819-156-12-201206190-00424|pmid=22711081}}</ref> راهنمایی‌ها در مورد فرکانس آزمون از سه تا پنج سال متفاوت است.<ref name="US2012"/><ref name="Saslow2012">{{Cite journal|vauthors=Saslow D|year=2012|title=American Cancer Society, American Society for Colposcopy and Cervical Pathology, and American Society for Clinical Pathology Screening Guidelines for the Prevention and Early Detection of Cervical Cancer|journal=Journal of Lower Genital Tract Disease|volume=16|issue=3|pages=175–204|doi=10.1097/LGT.0b013e31824ca9d5|pmc=3915715|pmid=22418039}}</ref><ref name="cancer.org">{{Cite web|title=Can Cervical Cancer Be Prevented?|publisher=[[American Cancer Society]]|date=November 1, 2017|accessdate=January 7, 2018|url=http://www.cancer.org/Cancer/CervicalCancer/DetailedGuide/cervical-cancer-prevention|archivedate=December 10, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161210123552/http://www.cancer.org/cancer/cervicalcancer/detailedguide/cervical-cancer-prevention}}</ref> معاینه روزمره لگنی در زنان بالغ که باردار نیستند و علائمی ندارند، ممکن است نالازم و حتی مضر باشد.<ref name="Qa2014">{{Cite journal|vauthors=Qaseem A, Humphrey LL, Harris R, Starkey M, Denberg TD|date=July 1, 2014|title=Screening pelvic examination in adult women: a clinical practice guideline from the American College of Physicians.|journal=Annals of Internal Medicine|volume=161|issue=1|pages=67–72|citeseerx=10.1.1.691.4471|doi=10.7326/M14-0701|pmid=24979451}}[Free text]</ref> یافته طبیعی در طی معاینه لگنی زنان باردار، رنگ آبی روی دیواره واژَن است.<ref name="Damico4"/>

معاینه لگنی بیشتر در مواقعی انجام می‌شود که علائم ناشناخته‌ای از ترشح، درد، خونریزی غیرمنتظره یا مشکلات ادراری وجود داشته باشد.<ref name="Damico4"/><ref name="Mayo">{{Cite web|url=https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/pelvic-exam/about/pac-20385135|title=Pelvic exam - About - Mayo Clinic|website=www.mayoclinic.org|language=en|accessdate=January 4, 2018|archivedate=January 5, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180105012302/https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/pelvic-exam/about/pac-20385135}}</ref><ref name="AW20072">{{cite book|vauthors=Hinrichsen C, Lisowski P|title=Anatomy Workbook|publisher=[[World Scientific Publishing Company]]|isbn=978-981-256-906-6|year=2007|page=101|url=https://books.google.com/books?id=1rxhPgAACAAJ&q=Anatomy+Workbook+Colin+Hinrichsen|access-date=October 19, 2020|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000703/https://books.google.com/books?id=1rxhPgAACAAJ&q=Anatomy+Workbook+Colin+Hinrichsen| dead-url = no}}</ref> در طول معاینه لگن، دهانهٔ واژَن از نظر موقعیت، [[تقارن]]، وجود پرده بکارت و شکل آن ارزیابی می‌شود. واژَن توسط معاینه کننده با دستکش، قبل از قرار دادن اسپکولوم به صورت داخلی ارزیابی می‌شود تا وجود هر گونه ضعف، تومور یا [[گرهک (پزشکی)|گرهک]] را تشخیص دهد. در صورت وجود التهاب و ترشح، آنها نیز ثبت می‌شوند. در طی این زمان، غده‌های اسکین و بارتولین برای شناسایی ناهنجاری‌ها در این ساختارها لمس می‌شوند. پس از تکمیل معاینه دیجیتالی واژَن، [[اسپکولوم]]، ابزاری برای دیدن ساختارهای داخلی، با دقت وارد می‌شود تا دهانهٔ رحم قابل مشاهده باشد.<ref name="Damico4"/> معاینه واژَن نیز ممکن است در طی [[جستجوی حفره]]<ref group="یادداشت">جستجوی حفره بدن، که به سادگی به عنوان جستجوی حفره نیز شناخته می‌شود، یک جستجوی بصری یا بازرسی داخلی دستی حفره‌های بدن برای یافتن مواد ممنوعه (کالاهای قاچاق)، مانند مواد مخدر، پول، جواهرات یا سلاح غیرقانونی است. حفره‌های بدن که اغلب برای پنهان کردن استفاده می‌شود شامل دهان، واژن و راست روده است.</ref> انجام شود.<ref name="Stering2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2rlUcxpsck4C&pg=PA80|title=Police Officer's Handbook: An Introductory Guide|vauthors=Stering R|publisher=[[Jones & Bartlett Learning]]|year=2004|isbn=978-0-7637-4789-3|page=80|access-date=April 2, 2017|archive-date=April 3, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170403111503/https://books.google.com/books?id=2rlUcxpsck4C&pg=PA80| dead-url = no}}</ref>

جراحت یا آسیب‌های دیگر به واژَن می‌تواند در هنگام [[تعرض جنسی]] یا سایر [[سوءاستفاده جنسی|سوء استفاده‌های جنسی]] رخ دهد.<ref name="Dalton4"/><ref name="Damico4"/> اینها می‌توانند پارگی، کبودی، التهاب و ساییدگی باشند. تعرض جنسی با اشیا می‌تواند به واژَن آسیب برساند و بررسی آن با [[پرتو ایکس|اشعه ایکس]] ممکن است وجود اشیاء خارجی را نشان دهد.<ref name="Dalton4"/> اگر رضایت داده شود، معاینه لگن بخشی از ارزیابی تعرض جنسی خواهد بود.<ref name="Hoffman2">{{Cite book|title=Williams gynecology|date=2012|publisher=McGraw-Hill Medical|vauthors=Hoffman B, Schorge J, Schaffer J, Halvorson L, Bradshaw K, Cunningham F|isbn=978-0-07-171672-7|edition=2nd|location=New York|pages=371|oclc=779244257}}</ref> معاینات لگن در دوران بارداری نیز انجام می‌شود و زنانی که حاملگی‌های پرخطر دارند بیشتر معاینه می‌شوند.<ref name="Damico4"/><ref>{{Cite web|url=https://www.womenshealth.gov/pregnancy/youre-pregnant-now-what/prenatal-care-and-tests|title=Prenatal care and tests {{!}} womenshealth.gov|website=womenshealth.gov|language=en|accessdate=January 5, 2018|date=December 13, 2016|archivedate=April 18, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190418234111/https://www.womenshealth.gov/pregnancy/youre-pregnant-now-what/prenatal-care-and-tests}}{{Source-attribution}}</ref>

=== داروها ===
[[تجویز داخل واژن|تجویز داخل واژَن]] نوعی [[روش مصرف دارو]] است که در آن دارو به صورت کِرِم یا قرص وارد واژَن می‌شود. از نظر [[داروشناسی]]، این روش دارای مزیت بالقوه‌ای است که [[اثر درمانی|اثرات درمانی]] را به‌طور کلی در واژَن یا ساختارهای نزدیک آن (مانند بخش [[دهانه رحم|دهانهٔ رحم]]) با عوارض سیستمیک محدود نسبت به سایر مسیرهای تجویز دارو فراهم می‌کند.<ref name="Ranade2">{{cite book|vauthors=Ranade VV, Cannon JB|title=Drug Delivery Systems|edition=3rd|publisher=[[CRC Press]]|isbn=978-1-4398-0618-0|year=2011|page=337|url=https://books.google.com/books?id=PBfLKBTQk0cC&pg=PA337|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506164911/https://books.google.com/books?id=PBfLKBTQk0cC&pg=PA337| dead-url = no}}</ref><ref name="Lehne2">{{cite book|vauthors=Lehne RA, Rosenthal L|title=Pharmacology for Nursing Care|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-29354-9|year=2014|page=1146|url=https://books.google.com/books?id=udTsAwAAQBAJ&pg=PA1146|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506162710/https://books.google.com/books?id=udTsAwAAQBAJ&pg=PA1146| dead-url = no}}</ref>

داروهایی که برای رسیدن به دهانهٔ رحم و القای زایمان استفاده می‌شوند، معمولاً از این طریق تجویز می‌شوند، مانند استروژن‌ها، عوامل ضدبارداری، [[پروپرانولول]] و [[ضد قارچ]]‌ها. [[حلقه واژینال|از حلقه‌های واژینال]] نیز می‌توان برای تحویل دارو استفاده کرد، از جمله [[پیشگیری از بارداری]] با [[حلقه واژینال ضدبارداری]].<ref group="یادداشت">حلقه واژینال ضدبارداری نوعی جاساز هورمونی است که به منظور جلوگیری از بارداری در واژن قرار می‌گیرد. خود حلقه‌ها از یک ماتریس پلیمری پلاستیکی استفاده می‌کنند که به داروی ضدبارداری آغشته شده‌است. این دارو، اغلب با یک یا دو هورمون، مستقیماً از طریق جریان خون از طریق سلول‌هایی که دیواره واژن را پوشانده‌اند جذب می‌شود.</ref> اینها به واژَن وارد می‌شوند و سطح دارو را با دوز کم و ثابت در واژَن و در سراسر بدن فراهم می‌کنند.<ref>{{Cite journal|vauthors=Srikrishna S, Cardozo L|date=April 2013|title=The vagina as a route for drug delivery: a review|journal=International Urogynecology Journal|language=en|volume=24|issue=4|pages=537–543|doi=10.1007/s00192-012-2009-3|issn=0937-3462|pmid=23229421}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.medscape.org/viewarticle/504375_5|title=The Benefits of Vaginal Drug Administration—Communicating Effectively With Patients: The Vagina: New Options for the Administration of Medications|date=January 8, 2018|website=www.medscape.org|publisher=Medscape|accessdate=January 8, 2018|archivedate=October 18, 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151018010055/http://www.medscape.org/viewarticle/504375_5}}</ref> قبل از بیرون آمدن نوزاد از رحم، ممکن است تزریقی برای کنترل درد در حین زایمان از طریق دیواره واژَن و نزدیک [[عصب زهاری]] انجام شود. از آنجایی که عصب زهاری حامل فیبرهای حرکتی و حسی است که عضلات لگن را عصب دهی می‌کند، بی‌حس کردن [[عصب زهاری]] درد زایمان را تسکین می‌دهد. این داروها به کودک آسیبی نمی‌رسانند و بدون عوارض قابل توجه هستند.<ref name="Maclean20112">{{cite book|title=Gynaecology|vauthors=Maclean A, Reid W|publisher=Churchill Livingstone/Elsevier|year=2011|isbn=978-0-7020-3120-5|veditors=Shaw R|location=Edinburgh New York|pages=599–612|chapter=40}}</ref>

== عفونت‌ها، بیماری‌ها و رابطه جنسی امن ==
عفونت‌ها یا بیماری‌های واژَن عبارتند از [[عفونت قارچی واژن|عفونت قارچی]]، [[عفونت واژن|عفونت واژَن]]، [[بیماری‌های آمیزشی]] (STIs) و [[سرطان]]. لاکتوباسیلوس گاسری{{Efn|Lactobacillus gasseri}} و دیگر گونه‌های لاکتوباسیلوس موجود در میکروبیوم واژَن، با ترشح [[باکتریوسین]]‌ها و [[هیدروژن پراکسید]]، محافظتی در برابر عفونت‌ها ایجاد می‌کنند.<ref>{{Cite journal|vauthors=Nardis C, Mosca L, Mastromarino P|date=September 2013|title=Vaginal microbiota and viral sexually transmitted diseases|journal=Annali di Igiene: Medicina Preventiva e di Comunita|language=en|volume=25|issue=5|pages=443–456|doi=10.7416/ai.2013.1946|issn=1120-9135|pmid=24048183}}</ref> واژَن سالم زنان در سنین باروری [[اسید|اسیدی]] است و [[پی‌اچ]] آن معمولاً بین ۳٫۸ تا ۴٫۵ است.<ref name="King2"/> پی‌اچ پایین، رشد بسیاری از گونه‌های میکروب‌های [[بیماری‌زا]] را متوقف می‌کند.<ref name="King2"/> ممکن است تعادل اسیدی واژَن توسط بارداری، قاعدگی، [[دیابت]] یا سایر بیماری‌ها، [[قرص‌های ضدبارداری خوراکی]]، برخی از [[آنتی‌بیوتیک]]‌ها، رژیم غذایی نامناسب و استرس (مانند کمبود خواب) تحت تأثیر قرار گیرد.<ref name="AAOS2">{{cite book|vauthors=[[AAOS]]|title=AEMT: Advanced Emergency Care and Transportation of the Sick and Injured|publisher=[[Jones & Bartlett Publishers]]|isbn=978-1-4496-8428-0|year=2011|page=766|url=https://books.google.com/books?id=6yMMs8OCqU4C&pg=PA766|access-date=December 20, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703215958/https://books.google.com/books?id=6yMMs8OCqU4C&pg=PA766| dead-url = no}}</ref><ref name="Leifer2">{{cite book|vauthors=Leifer G|title=Introduction to Maternity and Pediatric Nursing - E-Book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-29358-7|year=2014|page=276|url=https://books.google.com/books?id=T5I3BQAAQBAJ&pg=PA276|access-date=December 20, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211423/https://books.google.com/books?id=T5I3BQAAQBAJ&pg=PA276| dead-url = no}}</ref> همچنین ممکن است هر یک از این تغییرات در تعادل اسیدی واژَن، به عفونت قارچی کمک کند.<ref name="AAOS2"/> افزایش پی‌اچِ (بیش از ۴٫۵) مایعِ واژَن می‌تواند ناشی از رشد بیش از حد باکتری‌هایی مانند [[واژینوز باکتریال]] یا عفونت انگلی [[تریکومونیازیس]] باشد، که هر دو دارای علامت عفونت واژَن هستند.<ref name="Alldredge2">{{cite book|vauthors=Alldredge BK, Corelli RL, Ernst ME|title=Koda-Kimble and Young's Applied Therapeutics: The Clinical Use of Drugs|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-1-60913-713-7|year=2012|pages=1636–1641|url=https://books.google.com/books?id=qcVpuHngXK0C&pg=PA1636|access-date=October 27, 2015|archive-date=April 24, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424182703/https://books.google.com/books?id=qcVpuHngXK0C&pg=PA1636| dead-url = no}}</ref><ref name="King2"/> آلودگی میکروبیوم واژَن توسط تعدادی از باکتری‌هایِ مختلفِ مشخصِ [[واژینوز باکتریال]]، خطر پیامدهای نامطلوبِ بارداری را افزایش می‌دهد.<ref>{{Cite journal|vauthors=Lamont RF, Sobel JD, Akins RA, Hassan SS, Chaiworapongsa T, Kusanovic JP, Romero R|date=April 2011|title=The vaginal microbiome: new information about genital tract flora using molecular based techniques|journal=BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology|language=en|volume=118|issue=5|pages=533–549|doi=10.1111/j.1471-0528.2010.02840.x|issn=1471-0528|pmc=3055920|pmid=21251190}}</ref> در طول معاینات لگنی، ممکن است نمونه‌هایی از مایعات واژَن برای غربالگریِ عفونت‌هایِ مقاربتی یا سایر عفونت‌ها گرفته شود.<ref name="Damico4"/><ref>{{Cite web|url=https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms|title=NCI Dictionary of Cancer Terms|website=National Cancer Institute|accessdate=January 4, 2018|date=February 2, 2011|archivedate=September 14, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180914111122/https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms}}{{Source-attribution}}</ref>

از آنجایی که واژَن خود تمیز شونده است، معمولاً نیازی به بهداشت خاصی ندارد.<ref name="Grimes2">{{cite book|vauthors=Grimes JA, Smith LA, Fagerberg K|title=Sexually Transmitted Disease: An Encyclopedia of Diseases, Prevention, Treatment, and Issues: An Encyclopedia of Diseases, Prevention, Treatment, and Issues|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=978-1-4408-0135-8|year=2013|pages=144, 590–592|url=https://books.google.com/books?id=wagNAgAAQBAJ&pg=PA144|access-date=December 11, 2017|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704043222/https://books.google.com/books?id=wagNAgAAQBAJ&pg=PA144| dead-url = no}}</ref> پزشکان عموماً از پیشنهاد انجام [[دوش واژینال]] برای حفظ سلامتی ولوواژینال خودداری می‌کنند.<ref name="Grimes2"/><ref>{{Cite journal|author-link2=Sten H. Vermund|vauthors=Martino JL, Vermund SH|date=2002|title=Vaginal douching: evidence for risks or benefits to women's health|journal=Epidemiologic Reviews|volume=24|issue=2|pages=109–24|doi=10.1093/epirev/mxf004|pmc=2567125|pmid=12762087}}</ref> از آنجا که میکروبیوم واژَن محافظتی در برابر بیماری‌ها فراهم می‌کند، اختلال در این تعادل ممکن است منجر به عفونت و ترشح غیرطبیعی واژَن شود.<ref name="Grimes2"/> ترشحات واژَن می‌تواند به واسطهٔ رنگ و بو نشانه‌ای از عفونت واژَن باشد، یا نشانه‌های ناشی از ترشح، مانند تحریک یا سوزش باشد.<ref name="McGrath2">{{cite book|vauthors=McGrath J, Foley A|title=Emergency Nursing Certification (CEN): Self-Assessment and Exam Review|publisher=[[McGraw Hill Professional]]|isbn=978-1-259-58715-3|year=2016|page=138}}</ref><ref name="Wright2">{{cite book|vauthors=Wright, WF|title=Essentials of Clinical Infectious Diseases|publisher=[[Demos Medical Publishing]]|isbn=978-1-61705-153-1|year=2013|page=269|url=https://books.google.com/books?id=gGlXEntvU34C&pg=PA269|access-date=January 3, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211233/https://books.google.com/books?id=gGlXEntvU34C&pg=PA269| dead-url = no}}</ref> ترشحات غیرطبیعی واژَن ممکن است ناشی از بیماری‌های مقاربتی، دیابت، دوش، صابون‌های معطر، حمام‌های حباب‌دار، قرص‌های ضدبارداری، عفونت قارچی (معمولاً در نتیجه مصرف آنتی‌بیوتیک) یا شکل دیگری از عفونت واژَن باشد.<ref name="McGrath2"/> در حالی که عفونت واژَن یک التهاب در واژَن است و به عفونت، مشکلات هورمونی یا محرک‌ها نسبت داده می‌شود،<ref name="Ferri2">{{cite book|vauthors=Ferri FF|title=Ferri's Clinical Advisor 2013|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-08373-7|year=2012|pages=1134–1140|url=https://books.google.com/books?id=OR3VERnvzzEC&pg=PA1134|access-date=October 27, 2015|archive-date=March 26, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150326122056/http://books.google.com/books?id=OR3VERnvzzEC&pg=PA1134| dead-url = no}}</ref><ref name="Sommers2">{{cite book|vauthors=Sommers MS, Fannin E|title=Diseases and Disorders: A Nursing Therapeutics Manual|publisher=[[F.A. Davis]]|isbn=978-0-8036-4487-8|year=2014|page=115|url=https://books.google.com/books?id=pIEsBQAAQBAJ&pg=PA1115|access-date=March 10, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044834/https://books.google.com/books?id=pIEsBQAAQBAJ&pg=PA1115| dead-url = no}}</ref> [[انقباض غیرارادی واژن|انقباض غیرارادی واژَن]]، تنگ شدن غیرارادی ماهیچه‌های واژَن در هنگام نفوذِ واژَنی است که که به علت یک [[شرطی‌شدن کلاسیک|واکنش شرطی]] یا بیماری ایجاد می‌شود.<ref name="Ferri2"/> ترشحات واژَن ناشی از عفونت قارچی معمولاً غلیظ، کرمی رنگ و بی‌بو هستند، در حالی که ترشحات ناشی از «واژینوز باکتریال» به رنگ خاکستری مایل به سفید است و ترشحات ناشی از «تریکومونیازیس» معمولاً خاکستری رنگ و رقیق است و بوی ماهی دارد. در ۲۵ درصد موارد ترشحات «تریکومونیازیس» زرد مایل به سبز است.<ref name="Wright2"/>

[[ایدز]]، [[ویروس پاپیلوم انسانی]] (HPV)، [[تبخال دستگاه تناسلی]] و تریکومونیازیس برخی از بیماری‌های مقاربتی هستند که ممکن است واژَن را تحت تأثیر قرار دهند، و منابع بهداشتی توصیه می‌کنند که از [[رابطه جنسی امن]] (یا روش مانع) برای جلوگیری از انتقال این بیماری‌ها و سایر بیماری‌های مقاربتی استفاده شود.<ref name="Hales2">{{Cite book|vauthors=Hales D|title=An Invitation to Health Brief 2010-2011|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2008|pages=269–271|isbn=978-0-495-39192-0|url=https://books.google.com/books?id=oP91HVIMPRIC&pg=PA269|access-date=October 27, 2015|archive-date=December 31, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131231143640/http://books.google.com/books?id=oP91HVIMPRIC&pg=PA269| dead-url = no}}</ref><ref name="Alexander2">{{cite book|vauthors=Alexander W, Bader H, LaRosa JH|title=New Dimensions in Women's Health|isbn=978-1-4496-8375-7|publisher=[[Jones & Bartlett Learning|Jones & Bartlett Publishers]]|year=2011|page=211|url=https://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&pg=PA211|access-date=October 27, 2015|archive-date=July 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715160215/http://books.google.com/books?id=GVPHhIM3IZ0C&pg=PA211| dead-url = no}}</ref> رابطه جنسی امن معمولاً شامل استفاده از [[کاندوم]] است و گاهی از [[کاندوم زنانه]] (که به زنان کنترل بیشتری می‌دهد) استفاده می‌شود. هر دو نوع می‌توانند با جلوگیری از تماس مایع منی با واژَن به جلوگیری از بارداری کمک کنند.<ref name="Knox and Schacht2">{{cite book|vauthors=Knox D, Schacht C|title=Choices in Relationships: Introduction to Marriage and the Family|isbn=978-0-495-09185-1|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2007|pages=296–297|url=https://books.google.com/books?id=Q3XD0VEYGSUC&pg=PA296|access-date=January 16, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211359/https://books.google.com/books?id=Q3XD0VEYGSUC&pg=PA296| dead-url = no}}</ref><ref name="Kumar and Gupta2">{{cite book|vauthors=Kumar B, Gupta S|title=Sexually Transmitted Infections|isbn=978-81-312-2978-1|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|year=2014|pages=126–127|url=https://books.google.com/books?id=kQ9tAwAAQBAJ&pg=PA126|access-date=January 16, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211232/https://books.google.com/books?id=kQ9tAwAAQBAJ&pg=PA126| dead-url = no}}</ref> با این حال، تحقیقات کمی دربارهٔ اینکه کاندوم زنانه به همان اندازه کاندوم مردانه در جلوگیری از عفونت‌های تناسلی مؤثر است یا خیر انجام شده‌است،<ref name="Kumar and Gupta2"/> کاندوم زنانه در پیشگیری از بارداری کمی کمتر از کاندوم‌های مردانه در جلوگیری از بارداری مؤثر هستند، که ممکن است به این دلیل باشد که کاندوم زنانه به اندازهٔ کاندوم مردانه محکم نمی‌شود یا به این دلیل که می‌تواند داخل واژَن بلغزد و منی ریخته شود.<ref name="Hornstein and Schwerin2">{{cite book|vauthors=Hornstein T, Schwerin JL|title=Biology of Women|isbn=978-1-4354-0033-7|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2012|pages=126–127|url=https://books.google.com/books?id=2iD1CAAAQBAJ&pg=PA326|access-date=January 16, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211314/https://books.google.com/books?id=2iD1CAAAQBAJ&pg=PA326| dead-url = no}}</ref>

غدد لنفاوی واژَن اغلب سلول‌های [[سرطان|سرطانی]] را که از واژَن منشأ می‌گیرند به دام می‌اندازند. این گره‌ها می‌توانند برای شناسایی بیماری مورد ارزیابی قرار گیرند. برداشتن انتخابی غدد لنفاوی واژَن با جراحی (به جای برداشتن کامل و تهاجمی تر)، خطر عوارضی را که می‌تواند همراه با جراحی‌های رادیکال تر باشد، کاهش می‌دهد. این گره‌های انتخابی به عنوان غدد لنفاوی نگهبان عمل می‌کنند.<ref name="Sabater3"/> به جای جراحی، گره‌های لنفاوی مورد نگرانی گاهی با استفاده از [[پرتودرمانی]] به گره‌های لنفاوی لگنی بیمار، لگن یا هر دو تیمار می‌شوند.<ref name="NIHI">{{Cite web|url=https://www.cancer.gov/types/vaginal/hp/vaginal-treatment-pdq#section/_45|publisher=National Institutes of Health|website=National Cancer Institute|date=February 9, 2017|title=Stage I Vaginal Cancer|accessdate=December 14, 2017|archivedate=April 9, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190409134644/https://www.cancer.gov/types/vaginal/hp/vaginal-treatment-pdq#section/_45}}{{Source-attribution}}</ref>

[[سرطان واژن|سرطان واژَن]] و [[سرطان مهبل]] (لبهای بیرونی واژَن) بسیار نادر هستند و عمدتاً زنان مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهند.<ref name="Salhan2">{{cite book|vauthors=Salhan S|title=Textbook of Gynecology|publisher=JP Medical Ltd|isbn=978-93-5025-369-4|year=2011|page=270|url=https://books.google.com/books?id=4g5Wgc3Bh18C&pg=PA270|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506180140/https://books.google.com/books?id=4g5Wgc3Bh18C&pg=PA270| dead-url = no}}</ref><ref name="Paludi2">{{cite book|vauthors=Paludi MA|title=The Praeger Handbook on Women's Cancers: Personal and Psychosocial Insights|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=978-1-4408-2814-0|year=2014|page=111|url=https://books.google.com/books?id=HQpvBAAAQBAJ&pg=PA111|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506162920/https://books.google.com/books?id=HQpvBAAAQBAJ&pg=PA111| dead-url = no}}</ref> [[سرطان دهانه رحم|سرطان دهانهٔ رحم]] (که نسبتاً شایع است) خطر ابتلا به سرطان واژَن را نیز افزایش می‌دهد،<ref name="cancer.org2">{{Cite web|title=What Are the Risk Factors for Vaginal Cancer?|publisher=[[American Cancer Society]]|date=October 19, 2017|accessdate=January 5, 2018|url=https://www.cancer.org/cancer/vaginal-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html|archivedate=January 6, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180106120444/https://www.cancer.org/cancer/vaginal-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html}}</ref> به همین دلیل است که شانس قابل توجهی برای بروز سرطان واژَن همزمان با سرطان دهانهٔ رحم یا بعد از آن وجود دارد زیرا ممکن است علت آن‌ها یکسان باشد.<ref name="cancer.org2"/><ref name="Salhan2"/><ref name="Chi2">{{cite book|vauthors=Chi D, Berchuck A, Dizon DS, Yashar CM|title=Principles and Practice of Gynecologic Oncology|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-1-4963-5510-2|year=2017|page=87|url=https://books.google.com/books?id=4RYIDgAAQBAJ&pg=PT87|access-date=December 14, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211236/https://books.google.com/books?id=4RYIDgAAQBAJ&pg=PT87| dead-url = no}}</ref> شاید بتوان سرطان دهانهٔ رحم را با غربالگری پاپ اسمیر و [[واکسن پاپیلوما ویروس انسانی|واکسن‌های HPV]] پیشگیری کرد، اما واکسن‌های HPV فقط شامل نوع‌های ۱۶ و ۱۸ هستند که عامل ۷۰٪ سرطان رحم هستند.<ref name="Berek2">{{cite book|vauthors=Berek JS, Hacker NF|title=Berek and Hacker's Gynecologic Oncology|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-0-7817-9512-8|year=2010|page=225|url=https://books.google.com/books?id=bA3ODcFV-5oC&pg=PA225}}</ref><ref name="Bibbo2">{{cite book|vauthors=Bibbo M, Wilbur D|title=Comprehensive Cytopathology E-Book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-26576-8|year=2014|page=49|url=https://books.google.com/books?id=2FPOAwAAQBAJ&pg=PA49|access-date=December 14, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211319/https://books.google.com/books?id=2FPOAwAAQBAJ&pg=PA49| dead-url = no}}</ref> برخی از علائم سرطان دهانهٔ رحم و واژَن عبارتند از: [[دیسپارونی]] و [[خونریزی واژن|خونریزی غیرطبیعی واژَن]] یا ترشحات واژَن، به ویژه [[خونریزی پس از آمیزش جنسی|پس از رابطه جنسی]] یا یائسگی.<ref name="Daniels2">{{cite book|vauthors=Daniels R, Nicoll LH|title=Contemporary Medical-Surgical Nursing|publisher=[[Cengage Learning]]|isbn=978-1-133-41875-7|year=2011|page=1776|url=https://books.google.com/books?id=wUAJAAAAQBAJ&pg=PA1776|access-date=December 14, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703220036/https://books.google.com/books?id=wUAJAAAAQBAJ&pg=PA1776| dead-url = no}}</ref><ref name="Washington2">{{cite book|vauthors=Washington CM, Leaver DT|title=Principles and Practice of Radiation Therapy|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-28781-4|year=2015|page=749|url=https://books.google.com/books?id=zzMwBwAAQBAJ&pg=PA749|access-date=December 14, 2017|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044836/https://books.google.com/books?id=zzMwBwAAQBAJ&pg=PA749| dead-url = no}}</ref> با این حال، بیشتر سرطان‌های دهانهٔ رحم [[بدون علامت]] هستند (علائمی ندارند).<ref name="Daniels2"/> براکی تراپی داخل حفره واژَن (VBT) برای درمان [[سرطان مخاط رحم]]، واژَن و دهانهٔ رحم استفاده می‌شود. یک اپلیکاتور درون واژَن قرار داده می‌شود تا امکان تابش تشعشع به نزدیکترین نقطه به محل سرطان را فراهم کند.<ref name=":1">{{Cite web|url=http://radonc.ucla.edu/gynecologic-brachytherapy-treatment|title=Cervical, Endometrial, Vaginal and Vulvar Cancers - Gynecologic Brachytherapy|website=radonc.ucla.edu|accessdate=December 13, 2017|archivedate=December 14, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171214015448/http://radonc.ucla.edu/gynecologic-brachytherapy-treatment}}</ref><ref>{{Cite journal|vauthors=Sabater S, Andres I, Lopez-Honrubia V, Berenguer R, Sevillano M, Jimenez-Jimenez E, Rovirosa A, Arenas M|date=August 9, 2017|title=Vaginal cuff brachytherapy in endometrial cancer – a technically easy treatment?|journal=Cancer Management and Research|volume=9|pages=351–362|doi=10.2147/CMAR.S119125|issn=1179-1322|pmc=5557121|pmid=28848362|doi-access=free}}</ref> همچنین نرخ بقاء با استفاده از VBT نسبت به درمان تشعشع با پرتوهای خارجی افزایش می‌یابد.<ref name=":1"/> با استفاده از واژَن برای قرار دادن منبع تشعشع به نزدیکترین نقطهٔ رشد سلول‌های سرطانی، اثرات سیستمیکِ پرتودرمانی کاهش می‌یابد و نرخ درمان سرطان واژَن نیز بالاتر می‌رود.<ref>{{Cite journal|vauthors=Harkenrider MM, Block AM, Alektiar KM, Gaffney DK, Jones E, Klopp A, Viswanathan AN, Small W|date=January–February 2017|title=American Brachytherapy Task Group Report: Adjuvant vaginal brachytherapy for early-stage endometrial cancer: A comprehensive review|journal=Brachytherapy|language=en|volume=16|issue=1|pages=95–108|doi=10.1016/j.brachy.2016.04.005|pmc=5612425|pmid=27260082}}</ref> تحقیقات در مورد اینکه آیا درمان سرطان دهانهٔ رحم با پرتودرمانی، خطر ابتلا به سرطانِ واژَن را نیز افزایش می‌دهد یا خیر، مشخص نیست.<ref group="یادداشت">برخی از مطالعات نشان داده‌اند که پرتودرمانیِ درمانِ سرطانِ دهانه‌یِ رحم، ممکن است خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش دهد، اما نتایج این مطالعات متضاد بوده و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.</ref><ref name="cancer.org2"/>

=== اثرات افزایش سن و زایمان ===
[[پرونده:Vaginal_Mucosa_Normal_vs_Menopause.png|جایگزین=Side-by-side illustration depicting thinning effects of menopause on musoca of vaginal wall|بندانگشتی|مخاط واژَن پیش از یائسگی (سمت چپ) مخاط واژَن هنگام یائسگی (راست)]]
سن و سطح هورمون به‌طور قابل توجهی با پی‌اچ واژَن ارتباط دارد.<ref name="Wilson2">{{cite book|vauthors=Wilson M|title=Microbial Inhabitants of Humans: Their Ecology and Role in Health and Disease|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0-521-84158-0|year=2005|page=214|url=https://books.google.com/books?id=q9Qx9oRKO_kC&pg=PA214|access-date=January 14, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211238/https://books.google.com/books?id=q9Qx9oRKO_kC&pg=PA214| dead-url = no}}</ref> استروژن، گلیکوژن و لاکتوباسیل‌ها بر این سطوح تأثیر می‌گذارند.<ref name="Long2">{{cite book|vauthors=Long SS, Prober CG, Fischer M|title=Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases E-Book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-46132-0|year=2017|page=362|url=https://books.google.com/books?id=Xw7VDgAAQBAJ&pg=PA362|access-date=January 9, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211310/https://books.google.com/books?id=Xw7VDgAAQBAJ&pg=PA362| dead-url = no}}</ref><ref name="Mack2">{{cite book|vauthors=Mack A, Olsen L, Choffnes ER|title=Microbial Ecology in States of Health and Disease: Workshop Summary|publisher=[[National Academies Press]]|isbn=978-0-309-29065-4|year=2014|page=252|url=https://books.google.com/books?id=wl-fAwAAQBAJ&pg=PT252|access-date=January 9, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211315/https://books.google.com/books?id=wl-fAwAAQBAJ&pg=PT252| dead-url = no}}</ref> در زمان تولد، واژَن با پی‌اچ حدود ۴٫۵ اسیدی است<ref name="Wilson2"/> و در سه تا شش هفتگی، اسیدی بودن خود را از دست می‌دهد<ref name="Wilson 22">{{cite book|vauthors=Wilson CB, Nizet V, Maldonado Y, Remington JS, Klein JO|title=Remington and Klein's Infectious Diseases of the Fetus and Newborn E-Book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-34096-0|year=2014|page=1053|url=https://books.google.com/books?id=W9b1BQAAQBAJ&pg=PA1053|access-date=January 14, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044743/https://books.google.com/books?id=W9b1BQAAQBAJ&pg=PA1053| dead-url = no}}</ref> و قلیایی می‌شود.<ref name="Schafermeyer2">{{cite book|vauthors=Schafermeyer RW, Tenenbein M, Macias CG, Sharieff G, Yamamoto L|title=Strange and Schafermeyer's Pediatric Emergency Medicine, Fourth Edition|publisher=[[McGraw Hill Professional]]|isbn=978-0-07-182924-3|year=2014|page=567}}</ref> میانگین پی‌اچ واژَن در دختران پیش از بلوغ ۷٫۰ است.<ref name="Long2"/> اگرچه زمان بروز این تغییرات متفاوت است، دخترانی که تقریباً هفت تا دوازده سال سن دارند، با ضخیم شدن پرده بکارت و کشیده شدن واژَن تا حدود ۸ سانتی‌متر، رشد لبهای بیرونی واژَن خود را ادامه خواهند داد. سپس مخاط واژَن ضخیم می‌شود و پی‌اچ واژَن دوباره اسیدی می‌شود. دختران همچنین ممکن است ترشحات واژَنی رقیق و سفید رنگی به نام [[لکوره]] را تجربه کنند.<ref name="Schafermeyer2"/> میکروبیوم واژَن دختران نوجوان ۱۳ تا ۱۸ ساله مشابه زنان در سنین باروری است،<ref name="Mack2"/> که میانگین پی‌اچ واژَن آنها ۴٫۵–۳٫۸ است،<ref name="King2"/> اما تحقیقات در مورد اینکه آیا این موضوع برای دختران قبل از قاعدگی یا دختران در دوران نزدیک به قاعدگی نیز صدق می‌کند، به همان اندازه واضح نیست.<ref name="Mack2"/> پی‌اچ واژَن در دوران یائسگی ۷٫۰–۶٫۵ (بدون [[درمان جایگزینی هورمون]])، یا ۵٫۰–۴٫۵ با درمان جایگزینی هورمونی است.<ref name="Mack2"/>

پس از سپری شدن دوران یائسگی، بدن استروژن کمتری تولید می‌کند. این امر باعث [[واژینیت آتروفیک]]<ref group="یادداشت" name=":0">واژینیت آتروفیک، التهاب دیواره‌های واژن در نتیجه نازک شدن بافت به دلیل کمبود استروژن است.</ref> می‌شود<ref name="Beckmann3"/><ref name="Di Saia2">{{cite book|vauthors=Di Saia PH|title=Clinical Gynecologic Oncology|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=978-0-323-07419-3|year=2012|page=140|url=https://books.google.com/books?id=fmUU5mNbH5kC&pg=PA140|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506163839/https://books.google.com/books?id=fmUU5mNbH5kC&pg=PA140| dead-url = no}}</ref> که می‌تواند منجر به خارش واژَن، سوزش، خونریزی، درد یا [[خیس شدن واژن|خشکی واژَن]] (کاهش روانکاری) شود.<ref name="Ward3">{{cite book|vauthors=Ward S, Hisley S|title=Maternal-Child Nursing Care Optimizing Outcomes for Mothers, Children, & Families|publisher=[[F. A. Davis Company]]|isbn=978-0-8036-4490-8|pages=147–150|date=2015|url=https://books.google.com/books?id=XozHCQAAQBAJ&pg=RA1-PA147|access-date=August 13, 2017|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044842/https://books.google.com/books?id=XozHCQAAQBAJ&pg=RA1-PA147| dead-url = no}}</ref> خشکی واژَن می‌تواند به تنهایی ناراحتی ایجاد کند یا در حین رابطه جنسی باعث درد شود.<ref name="Ward3"/><ref name="Schuiling3">{{cite book|vauthors=Schuiling, Likis FE|title=Women's Gynecologic Health|publisher=[[Jones & Bartlett Publishers]]|isbn=978-0-7637-5637-6|page=305|date=2013|url=https://books.google.com/books?id=pj_ourS3PBMC&pg=PA305|access-date=January 9, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703215946/https://books.google.com/books?id=pj_ourS3PBMC&pg=PA305| dead-url = no}}</ref> افزون بر این، [[گرگرفتگی]] نیز از ویژگی‌های یائسگی است.<ref name="Leifer2"/><ref name="Jones 23">{{cite book|vauthors=Jones RE, Davis KH|title=Human Reproductive Biology|publisher=[[Academic Press]]|isbn=978-0-12-382185-0|page=127|date=2013|url=https://books.google.com/books?id=M4kEdSnS-pkC&pg=PA127|access-date=August 13, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211321/https://books.google.com/books?id=M4kEdSnS-pkC&pg=PA127| dead-url = no}}</ref> یائسگی همچنین ترکیب ساختارهای پشتیبانی واژَن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ساختارهای عروقی با افزایش سن کمتر می‌شوند.<ref name="Mulhall 22">{{Cite book|page=19|title=Cancer and sexual health|date=2011|publisher=Humana Press|vauthors=Mulhall JP, Incrocci L, Goldstein I|isbn=978-1-60761-915-4|location=New York|oclc=728100149}}</ref> [[کلاژن]]‌های خاص در ترکیب و نسبت‌ها تغییر می‌کنند. تصور می‌شود که ضعف ساختارهای پشتیبانی واژَن، به دلیل تغییرات فیزیولوژیک در این بافت همبند است.<ref name="Walters2">{{Cite book|title=Urogynecology and reconstructive pelvic surgery|vauthors=Walters MD, Karram MM|isbn=978-0-323-11377-9|edition=4th|location=Philadelphia|publisher=Elsevier Saunders|date=2015|pages=60–82|oclc=894111717}}</ref>

علائم یائسگی را می‌توان با استفاده از کرم‌های واژینال حاوی استروژن،<ref name="Jones 23"/> داروهای بدون نسخه، داروهای غیر هورمونی،<ref name="Ward3"/> حلقه‌های استروژن واژینال مانند [[فمرینگ]]،<ref name="Smith2">{{cite book|vauthors=Smith BT|title=Pharmacology for Nurses|publisher=[[Jones & Bartlett Publishers]]|isbn=978-1-4496-8940-7|page=80|date=2014|url=https://books.google.com/books?id=7P-9BQAAQBAJ&pg=PA80|access-date=January 11, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704043206/https://books.google.com/books?id=7P-9BQAAQBAJ&pg=PA80| dead-url = no}}</ref> یا سایر درمان‌های جایگزین هورمونی کاهش داد،<ref name="Jones 23"/> اما درصورت استفاده از درمان جایگزین هورمونی خطرات و ریسک‌هایی (شامل عوارض ناخواسته) وجود دارد.<ref name="Greenstein2">{{cite book|vauthors=Greenstein B, Greenstein A|title=Concise Clinical Pharmacology|publisher=[[Pharmaceutical Press]]|isbn=978-0-85369-576-9|page=186|date=2007|url=https://books.google.com/books?id=JM2vUhP6WAQC&pg=PA186|access-date=August 13, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211422/https://books.google.com/books?id=JM2vUhP6WAQC&pg=PA186| dead-url = no}}</ref><ref name="Moscou2">{{cite book|vauthors=Moscou K, Snipe K|title=Pharmacology for Pharmacy Technicians - E-Book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-29265-8|page=573|date=2014|url=https://books.google.com/books?id=ZtHsAwAAQBAJ&pg=PA573|access-date=January 11, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704043201/https://books.google.com/books?id=ZtHsAwAAQBAJ&pg=PA573| dead-url = no}}</ref> ممکن است کرم‌های واژینال و حلقه‌های استروژن واژینال خطرات مشابهی با سایر درمان‌های جایگزین هورمونی نداشته باشند.<ref name="Gladson2">{{cite book|vauthors=Gladson B|title=Pharmacology for Rehabilitation Professionals - E-Book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-1-4377-0756-4|page=212|date=2010|url=https://books.google.com/books?id=6wgPsqi9nO8C&pg=PA212|access-date=January 11, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211236/https://books.google.com/books?id=6wgPsqi9nO8C&pg=PA212| dead-url = no}}</ref> درمان جایگزینی هورمونی می‌تواند خشکی واژَن را درمان کند،<ref name="Smith2"/> اما [[لوبریکانت شخصی]] می‌تواند برای رفع خشکی موقت واژَن، مخصوصاً در طول رابطه جنسی استفاده شود.<ref name="Schuiling3"/> میل جنسی در برخی از زنان پس از یائسگی افزایش می‌یابد.<ref name="Ward3"/> ممکن است زنان یائسه‌ای که همچنان به‌طور منظم در فعالیت جنسی شرکت می‌کنند، روان‌کاریِ واژَنیِ مشابهِ سطحِ زنانی که به یائسگی نرسیده‌اند داشته باشند و از رابطه جنسی به‌طور کامل لذت ببرند.<ref name="Ward3"/> همچنین ممکن است آتروفی واژَن کمتر<ref name=":0" group="یادداشت"/> و مشکلات کمتری در رابطه جنسی داشته باشند.<ref name="Lowdermilk3">{{cite book|vauthors=Lowdermilk DL, Perry SE, Cashion MC, Alden KR|title=Maternity and Women's Health Care - E-Book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-39019-4|year=2014|page=133|url=https://books.google.com/books?id=urzuBQAAQBAJ&pg=PA133|access-date=January 13, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044807/https://books.google.com/books?id=urzuBQAAQBAJ&pg=PA133| dead-url = no}}</ref>

تغییرات واژَنی که با افزایش سن و زایمان رخ می‌دهند، عبارتند از: اضافه شدن مخاط، گرد شدن قسمت پسی واژَن با کوتاه شدنِ فاصله‌یِ انتهایِ دیستالِ مجرایِ مقعد تا دهانهٔ واژَن، [[دیاستاز (آسیب‌شناسی)|دیاستاز]] یا اختلال در [[ماهیچه بالابرنده مقعد]] ناشی از ترمیم ضعیف [[برش میان‌دوراه]] و لکه‌هایی که ممکن است از ناحیه دهانهٔ واژَن بیرون بزنند.<ref name="Siemionow2">{{cite book|vauthors=Siemionow MZ, Eisenmann-Klein M|title=Plastic and Reconstructive Surgery|publisher=[[Springer Science & Business Media]]|isbn=978-1-84882-513-0|pages=688–690|date=2010|url=https://books.google.com/books?id=9WFZ1pE0AFMC&pg=PA688|access-date=August 13, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211257/https://books.google.com/books?id=9WFZ1pE0AFMC&pg=PA688| dead-url = no}}</ref> سایر تغییرات واژَن مرتبط با افزایش سن و زایمان عبارتند از [[بی‌اختیاری استرسی ادرار]]، [[فتق راست‌روده]] و [[فتق مثانه]].<ref name="Siemionow2"/> تغییرات فیزیکی ناشی از بارداری، زایمان و یائسگی اغلب به بی‌اختیاری استرسی ادرار کمک می‌کند. اگر زنی دارای حمایت ضعیف [[دیافراگم لگنی]] و آسیب بافتی ناشی از زایمان یا جراحی لگن داشته باشد، کمبود استروژن می‌تواند ماهیچه‌های لگن را ضعیف‌تر کند و به بی‌اختیاری استرسی ادرار کمک کند.<ref name="Gulanick2">{{cite book|vauthors=Gulanick M, Myers JL|title=Nursing Care Plans - E-Book: Nursing Diagnosis and Intervention|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-42810-1|year=2016|page=111|url=https://books.google.com/books?id=NK2ADQAAQBAJ&pg=PA111|access-date=January 13, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044804/https://books.google.com/books?id=NK2ADQAAQBAJ&pg=PA111| dead-url = no}}</ref> [[افتادگی اندام لگن]]، مانند [[فتق راست‌روده]] یا [[فتق مثانه]]، با پایین آمدن اندام‌های لگن از موقعیت طبیعی خود به سمت واژَن مشخص می‌شود.<ref name="Ramaseshan">{{Cite journal|vauthors=Ramaseshan AS, Felton J, Roque D, Rao G, Shipper AG, Sanses T|date=September 19, 2017|title=Pelvic floor disorders in women with gynecologic malignancies: a systematic review|journal=International Urogynecology Journal|language=en|volume=29|issue=4|pages=459–476|doi=10.1007/s00192-017-3467-4|issn=0937-3462|pmc=7329191|pmid=28929201}}</ref><ref name="niddk_Cystocele">{{Cite news|url=https://www.niddk.nih.gov/health-information/urologic-diseases/bladder-control-problems-women/cystocele-prolapsed-bladder|title=Cystocele (Prolapsed Bladder) {{!}} NIDDK|work=National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases|accessdate=January 15, 2018|language=en-US|archivedate=June 17, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180617092854/https://www.niddk.nih.gov/health-information/urologic-diseases/bladder-control-problems-women/cystocele-prolapsed-bladder}}</ref> کاهش استروژن باعث فتق راست‌روده، فتق مثانه یا [[بیرون‌زدگی رحم|افتادگی رحم]] نمی‌شود، اما زایمان و ضعف ساختارهای پشتیبانی لگنی می‌تواند این مشکل را ایجاد کند.<ref name="Lowdermilk3"/> همچنین ممکن است افتادگی رحم در در صورت آسیب به کف لگن در طول [[هیسترکتومی]]، درمان سرطان زنان یا بلند کردن اجسام سنگین رخ دهد.<ref name="Ramaseshan"/><ref name="niddk_Cystocele"/> تمرینات کف لگنی مانند [[تمرین کیگل]] می‌تواند برای تقویت عضلات کف لگن استفاده شود،<ref>{{Cite news|url=https://www.niddk.nih.gov/health-information/urologic-diseases/bladder-control-problems-women/kegel-exercises|title=Kegel Exercises {{!}} NIDDK|work=National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases|accessdate=January 15, 2018|language=en-US|archivedate=April 22, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180422224842/https://www.niddk.nih.gov/health-information/urologic-diseases/bladder-control-problems-women/kegel-exercises}}</ref> از پیشرفت افتادگی رحم جلوگیری یا آن را متوقف کند.<ref name="pmid 22161382">{{Cite journal|vauthors=Hagen S, Stark D|year=2011|title=Conservative prevention and management of pelvic organ prolapse in women|url=https://semanticscholar.org/paper/77fc520954df87ed1512f784fc190579e78e75ea|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=12|issue=12|pages=CD003882|doi=10.1002/14651858.CD003882.pub4|pmid=22161382|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303075756/https://www.semanticscholar.org/paper/Conservative-prevention-and-management-of-pelvic-in-Hagen-Stark/77fc520954df87ed1512f784fc190579e78e75ea|archive-date=March 3, 2022|access-date=December 3, 2019}}</ref> هیچ مدرکی مبنی بر برتری انجام تمرینات کگل [[کشش ایزوتونیک|به صورت ایزوتونیک]] یا با نوعی وزن وجود ندارد. از آنجایی که جسم خارجی وارد واژَن می‌شود، استفاده از وزنه خطرات بیشتری دارد.<ref>{{Cite journal|vauthors=Herbison GP, Dean N|date=July 8, 2013|title=Weighted vaginal cones for urinary incontinence|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=2013|issue=7|pages=CD002114|doi=10.1002/14651858.CD002114.pub2|pmc=7086390|pmid=23836411}}</ref>

در مرحله سوم زایمان، در حالی که نوزاد متولد می‌شود، واژَن دستخوش تغییرات قابل توجهی می‌گردد. ممکن است قبل از تولد نوزاد، یک جریان خون از واژَن دیده شود. پارگی‌های واژَن که می‌تواند در طول زایمان رخ دهد از نظر عمق، شدت و میزان درگیری با بافت‌های مجاور متفاوت هستند.<ref name="Dalton4"/><ref name=":22">{{Cite book|title=Maternal-newborn nursing: the critical components of nursing care|vauthors=Durham R, Chapman L|year=2014|isbn=978-0-8036-3704-7|edition=2nd|location=Philadelphia|pages=212–213|oclc=829937238}}</ref> پارگی می‌تواند آنقدر گسترده باشد که راست روده و [[مقعد انسان|مقعد را]] درگیر کند. این اتفاق می‌تواند به ویژه برای یک تازه مادر ناراحت‌کننده باشد.<ref name=":22"/><ref>{{Cite journal|vauthors=Kettle C|date=August 2010|title=Absorbable suture materials for primary repair of episiotomy and second degree tears|url=http://eprints.staffs.ac.uk/268/1/CD000006.pdf|journal=Journal of Evidence-Based Medicine|language=en|volume=3|issue=3|pages=185|doi=10.1111/j.1756-5391.2010.01093.x|issn=1756-5391|pmc=7263442|pmid=20556745|archive-url=https://web.archive.org/web/20190818225808/http://eprints.staffs.ac.uk/268/1/CD000006.pdf|archive-date=August 18, 2019|access-date=December 3, 2019}}</ref> هنگامی که این اتفاق می‌افتد، [[بی‌اختیاری مدفوع]] ایجاد می‌شود و مدفوع می‌تواند از طریق واژَن خارج شود.<ref name=":22"/> تقریباً ۸۵٪ [[زایمان طبیعی|زایمان‌های طبیعی]] دچار نوعی پارگی می‌شوند. از این میان، ۷۰–۶۰٪ نیاز به [[بخیه|بخیه زدن]] دارند.<ref name="kettle_et_al_2017">{{Cite journal|vauthors=Kettle C, Dowswell T, Ismail KM|year=2017|title=Comparative analysis of continuous and interrupted suturing techniques for repair of episiotomy or second degree perineal tear|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|language=en|volume=11|issue=11|pages=CD000947|doi=10.1002/14651858.cd000947.pub3|pmc=7045987|pmid=23152204}}</ref><ref name="Fernando">{{Cite journal|vauthors=Fernando R|date=January 2011|title=Episiotomy or perineal tears: compared with catgut, synthetic sutures reduce risk of short-term pain and need for resuturing; rapidly absorbing sutures comparable to synthetic but reduce the need for suture removal|journal=Evidence-Based Nursing|language=en|volume=14|issue=1|pages=17–18|doi=10.1136/ebn1110|issn=1367-6539|pmid=21163794}}</ref> پارگی‌های ناشی از زایمان همیشه رخ نمی‌دهند.<ref name="Anderson"/>

=== عمل جراحی ===
واژَن، از جمله دهانهٔ واژَن، ممکن است به دلیل جراحی‌هایی مانند اپیزیوتومی، [[واژینکتومی]]، [[واژینوپلاستی]] یا [[لابیاپلاستی]] تغییر کند.<ref name="Siemionow2"/><ref name="Tabers3">{{cite book|vauthors=Venes D|title=Taber's Cyclopedic Medical Dictionary|url=https://archive.org/details/taberscyclopedic00vene_746|url-access=limited|publisher=F.A. Davis|isbn=978-0-8036-2977-6|year=2009|page=[https://archive.org/details/taberscyclopedic00vene_746/page/n2467 2433]}}</ref> کسانی که تحت عمل واژینوپلاستی قرار می‌گیرند معمولاً سن بالاتری دارند و زایمان کرده‌اند.<ref name="Siemionow2"/> معاینه کامل واژَن قبل از انجام واژینوپلاستی و همچنین ارجاع به [[متخصص زنان و زایمان]] برای تشخیص اختلالات احتمالی واژَن استاندارد است.<ref name="Siemionow2"/> در مورد لابیاپلاستی، کوچک کردن «لبه‌های کوچک» سریع و بدون مانع است، عوارض؛ جزئی، نادر و قابل اصلاح هستند. هر گونه زخم ناشی از انجام این روش حداقل است و مشکلات بلندمدتی شناسایی نشده‌اند.<ref name="Siemionow2"/>

در طی اپیزیوتومی، در مرحله دوم زایمان، یک برش جراحی ایجاد می‌شود تا دهانهٔ واژَن برای عبور نوزاد بزرگ‌تر شود.<ref name="Anderson"/><ref name=":1"/> اگرچه استفاده روتین از آن دیگر توصیه نمی‌شود<ref name="ACOG165">{{Cite journal|last=American College of Obstetricians Gynecologists' Committee on Practice Bulletins—Obstetrics|date=July 2016|title=Practice Bulletin No. 165: Prevention and Management of Obstetric Lacerations at Vaginal Delivery.|journal=Obstetrics and Gynecology|volume=128|issue=1|pages=e1–e15|doi=10.1097/AOG.0000000000001523|pmid=27333357}}</ref> و انجام ندادن اپیزیوتومی نتایج بهتری نسبت به اپیزیوتومی دارد،<ref name="Anderson"/> اما این یکی از رایج‌ترین روش‌های پزشکی در زنان است. این برش از طریق پوست، اپیتلیوم واژَن، چربی زیر جلدی، بدن پرینه و عضله عرضی پرینه ایجاد می‌شود و از واژَن تا مقعد امتداد می‌یابد.<ref name="medline_482">{{Cite web|url=https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000482.htm|title=Episiotomy: MedlinePlus Medical Encyclopedia|website=Medlineplus.gov|language=en|accessdate=December 13, 2017|archivedate=December 14, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171214072136/https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000482.htm}}</ref><ref name="Ellis2">{{Cite book|vauthors=Ellis H, Mahadevan V|title=Clinical anatomy: applied anatomy for students and junior doctors|url=https://archive.org/details/clinicalanatomya0000elli|date=2013|publisher=Wiley-Blackwell|isbn=978-1-118-37377-4|edition=13th|location=Chichester, West Sussex, UK|pages=[https://archive.org/details/clinicalanatomya0000elli/page/148 148]|oclc=856017698}}</ref> اپیزیوتومی‌ها ممکن است پس از زایمان دردناک باشند. زنان اغلب درد را در حین مقاربت، تا سه ماه پس از ترمیم پارگی یا اپیزیوتومی، گزارش می‌کنند.<ref name="kettle_et_al_2017"/><ref name="Fernando"/> برخی از تکنیک‌های جراحی درد کمتری نسبت به سایرین دارند.<ref name="kettle_et_al_2017"/> دو نوع اپیزیوتومی انجام می‌شود: برشِ میانی و برشِ میانیِ جانبی. برش میانی، برش عمودی بین واژَن و مقعد است و و رایج‌ترین نوع آن است.<ref name="Anderson"/><ref>{{Cite journal|vauthors=Verghese TS, Champaneria R, Kapoor DS, Latthe PM|date=October 2016|title=Obstetric anal sphincter injuries after episiotomy: systematic review and meta-analysis|journal=International Urogynecology Journal|language=en|volume=27|issue=10|pages=1459–1467|doi=10.1007/s00192-016-2956-1|issn=0937-3462|pmc=5035659|pmid=26894605}}</ref> برش میانی جانبی، بین واژَن با زاویه ایجاد می‌شود و احتمال پارگی آن تا مقعد وجود ندارد. برشِ میانیِ جانبی نسبت به برشِ میانی، زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارد.<ref name="Anderson"/>

واژینکتومی جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از واژَن است و معمولاً برای درمان سرطان استفاده می‌شود.<ref name="Tabers3"/> برداشتن برخی یا همه اندام‌های تناسلی و دستگاه تناسلی می‌تواند منجر به آسیب به اعصاب و اثرات جانبی مانند زخم و [[چسبندگی (پزشکی)|چسبندگی]] را به جای بگذارد.<ref name="Holland2">{{cite book|title=Psycho-oncology|vauthors=Holland JC, Breitbart WD, Jacobsen PB|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2015|isbn=978-0-19-936331-5|page=220|url=https://books.google.com/books?id=oy9mBgAAQBAJ&pg=PA220|access-date=December 12, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211443/https://books.google.com/books?id=oy9mBgAAQBAJ&pg=PA220| dead-url = no}}</ref> همچنین ممکن است عملکرد جنسی نیز به علت برخی از جراحی‌های سرطان دهانهٔ رحم تحت تأثیر قرار گیرد. این جراحی‌ها می‌توانند بر درد، کشش، روانکاری واژَن و برانگیختگی جنسی تأثیر بگذارند. این مشکلات معمولاً پس از یک سال برطرف می‌شود اما ممکن است بیشتر طول بکشد.<ref name="Holland2"/>

زنان، به خصوص آنهایی که سن بالاتری دارند و چندین بار زایمان کرده‌اند، ممکن است تصمیم بگیرند تا سستی یا لختی واژَن را با جراحی اصلاح کنند. این جراحی به عنوان تنگ کردن یا جوان‌سازی واژَن توصیف شده‌است.<ref name="Goodman2">{{cite book|title=Female Genital Plastic and Cosmetic Surgery|vauthors=Goodman, MP|publisher=[[John Wiley & Sons]]|year=2016|isbn=978-1-118-84848-7|page=287|url=https://books.google.com/books?id=RJ-ECwAAQBAJ&pg=PT287|access-date=January 4, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044746/https://books.google.com/books?id=RJ-ECwAAQBAJ&pg=PT287| dead-url = no}}</ref> در حالی که یک زن ممکن است با انجام عمل تنگ کردن یا جوان‌سازی واژَن، بهبودی در [[خودانگاره]] و لذت جنسی تجربه کند،<ref name="Goodman2"/> اما با این روش‌ها خطراتی از جمله عفونت، تنگ شدن دهانهٔ واژَن، تنگ نشدن کافی، کاهش عملکرد جنسی (مانند [[دیسپارونی|درد در هنگام آمیزش جنسی]]) و [[فیستول راست‌روده‌ای-مهبلی]] را در پی دارد. زنانی که این روش را انجام می‌دهند ممکن است ناآگاهانه دچار یک مشکل پزشکی مانند افتادگی شوند و در طی عمل جراحی تلاشی برای اصلاح آن نیز صورت می‌گیرد.<ref name="Cardozo2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Bb7ZDQAAQBAJ&pg=PT2962|title=Textbook of Female Urology and Urogynecology, Fourth Edition - Two-Volume Set|vauthors=Cardozo L, Staskin D|publisher=[[CRC Press]]|year=2017|isbn=978-1-4987-9661-3|pages=2962–2976|access-date=January 4, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044737/https://books.google.com/books?id=Bb7ZDQAAQBAJ&pg=PT2962| dead-url = no}}</ref>

جراحی روی واژَن می‌تواند اختیاری یا برای زیبایی باشد. زنانی که به دنبال جراحی زیبایی هستند ممکن است [[ناهنجاری مادرزادی]] داشته باشند، از ناراحتی‌های جسمی رنج ببرند یا می‌خواهند ظاهر اندام تناسلی خود را تغییر دهند. نگرانی‌ها در مورد ظاهر یا اندازه متوسط اعضای تناسلی به‌طور گسترده در دسترس نیست و تعریف یک نتیجه موفق برای چنین جراحی‌هایی دشوار است.<ref name="Lloyd">{{Cite journal|vauthors=Lloyd J, Crouch NS, Minto CL, Liao LM, Creighton SM|date=May 2005|title=Female genital appearance: 'normality' unfolds|journal=British Journal of Obstetrics and Gynaecology|volume=112|issue=5|pages=643–646|doi=10.1111/j.1471-0528.2004.00517.x|pmid=15842291|doi-access=free}}</ref> تعدادی از [[جراحی تطبیق و بازتایید جنسیت|جراحی‌های تغییر جنسیت]] برای افراد [[تراجنسیتی]] نیز در دسترس است. اگرچه همه شرایط [[بیناجنس|بیناجنسی]] نیازی به درمان جراحی ندارند، برخی از آنها جراحی اعضای تناسلی را برای اصلاح شرایط آناتومیکی غیرطبیعی انتخاب می‌کنند.<ref>{{Cite web|url=https://www.plasticsurgery.org/reconstructive-procedures/gender-confirmation-surgeries|title=Gender Confirmation Surgeries|website=American Society of Plastic Surgeons|language=en|accessdate=January 4, 2018|archivedate=June 12, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200612071848/https://www.plasticsurgery.org/reconstructive-procedures/gender-confirmation-surgeries}}</ref>

=== ناهنجاری‌ها و سایر مسائل بهداشتی ===
[[پرونده:Vagina_US.png|جایگزین=Ultrasonograph depicting urinary bladder at the top, above the uterus to its bottom-left and vagina to its bottom-right|چپ|بندانگشتی|تصویر [[سونوگرافی]] که [[مثانه]] (۱)، رحم (۲) و واژَن (۳) را نشان می‌دهد.]]
[[ناهنجاری‌های واژن|ناهنجاری‌های واژَن]] نقایصی هستند که منجر به ناهنجاری یا عدم تشکیل واژَن می‌شوند.<ref name="emed2">{{Cite web|date=April 13, 2016|last=Lawrence S Amesse|title=Mullerian Duct Anomalies: Overview, Incidence and Prevalence, Embryology|url=https://emedicine.medscape.com/article/273534-overview#a4|accessdate=January 31, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180120070642/https://emedicine.medscape.com/article/273534-overview|archivedate=2018-01-20}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.merckmanuals.com/professional/pediatrics/congenital-renal-and-genitourinary-anomalies/vaginal-anomalies|title=Vaginal Anomalies-Pediatrics-Merck Manuals Professional Edition|accessdate=January 6, 2018|archivedate=January 29, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190129072510/https://www.merckmanuals.com/professional/pediatrics/congenital-renal-and-genitourinary-anomalies/vaginal-anomalies}}</ref> شایع‌ترین نوعِ ناهنجاریِ انسدادیِ واژَن، [[پرده بکارت بدون سوراخ|پرده‌ بکارت بدون سوراخ]] است، وضعیتی که در آن پرده بکارت، جریان قاعدگی یا سایر ترشحات واژَن را مسدود می‌کند.<ref name="Pfeifer2">{{cite book|vauthors=Pfeifer SM|title=Congenital Müllerian Anomalies: Diagnosis and Management|publisher=[[Springer Publishers|Springer]]|isbn=978-3-319-27231-3|year=2016|pages=43–45|url=https://books.google.com/books?id=7TyVDAAAQBAJ&pg=PA43|access-date=January 31, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703215939/https://books.google.com/books?id=7TyVDAAAQBAJ&pg=PA43| dead-url = no}}</ref><ref name="Zhu2">{{cite book|vauthors=Zhu L, Wong F, Lang J|title=Atlas of Surgical Correction of Female Genital Malformation|publisher=[[Springer Publishers|Springer]]|isbn=978-94-017-7246-4|year=2015|page=18|url=https://books.google.com/books?id=-l54CgAAQBAJ&pg=PA18|access-date=April 2, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211243/https://books.google.com/books?id=-l54CgAAQBAJ&pg=PA18| dead-url = no}}</ref> یکی دیگر از ناهنجاری‌های واژَن، [[سپتوم واژن|سپتوم عرضی واژَن]] است که به‌طور جزئی یا کامل کانال واژَن را مسدود می‌کند.<ref name="Pfeifer2"/> علت دقیق انسداد باید قبل از ترمیم آن مشخص شود، چرا که جراحی اصلاحی بسته به علت آن متفاوت است.<ref name="Coran2">{{cite book|vauthors=Coran AG, Caldamone A, Adzick NS, Krummel TM, Laberge JM, Shamberger R|title=Pediatric Surgery|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-323-09161-9|year=2012|page=1599|url=https://books.google.com/books?id=QpabASTwF_sC&pg=PA1599|access-date=March 4, 2015|archive-date=May 15, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150515033701/https://books.google.com/books?id=QpabASTwF_sC&pg=PA1599| dead-url = no}}</ref> در برخی موارد، مانند عدم تشکیل کامل واژَن، بخشِ خارجیِ اندامِ تناسلی ممکن است طبیعی به نظر برسد.<ref name="Nucci2">{{cite book|vauthors=Nucci MR, Oliva E|title=Gynecologic Pathology E-Book: A Volume in the Series: Foundations in Diagnostic Pathology|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-94-017-7246-4|year=2015|page=77|url=https://books.google.com/books?id=7fbLXoJy9MUC&pg=PA77|access-date=April 2, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211232/https://books.google.com/books?id=7fbLXoJy9MUC&pg=PA77| dead-url = no}}</ref>

منافذ غیرطبیعی که به نام [[فیستول]] شناخته می‌شوند می‌توانند باعث ورود [[ادرار]] یا [[مدفوع انسان|مدفوع]] به واژَن و در نتیجه باعث بی‌اختیاری ادراری یا مدفوعی شوند.<ref name="Bodner-Adler">{{Cite journal|vauthors=Bodner-Adler B, Hanzal E, Pablik E, Koelbl H, Bodner K|date=February 22, 2017|title=Management of vesicovaginal fistulas (VVFs) in women following benign gynaecologic surgery: A systematic review and meta-analysis|journal=PLOS ONE|volume=12|issue=2|pages=e0171554|bibcode=2017PLoSO..1271554B|doi=10.1371/journal.pone.0171554|pmc=5321457|pmid=28225769|doi-access=free}}</ref><ref name="Köckerling">{{Cite journal|vauthors=Köckerling F, Alam NN, Narang SK, Daniels IR, Smart NJ|date=2015|title=Treatment of Fistula-In-Ano with Fistula Plug - a Review Under Special Consideration of the Technique|journal=Frontiers in Surgery|volume=2|pages=55|doi=10.3389/fsurg.2015.00055|pmc=4607815|pmid=26528482|doi-access=free}}</ref> واژَن به دلیل نزدیکی به مجاری [[دستگاه ادراری|ادراری]] و [[لوله گوارش|گوارشی]] مستعد تشکیل فیستول است.<ref name="Priyadarshi">{{Cite journal|vauthors=Priyadarshi V, Singh JP, Bera MK, Kundu AK, Pal DK|date=June 2016|title=Genitourinary Fistula: An Indian Perspective|journal=Journal of Obstetrics and Gynaecology of India|volume=66|issue=3|pages=180–4|doi=10.1007/s13224-015-0672-2|pmc=4870662|pmid=27298528}}</ref> علل‌های ایجاد فیستول‌ها متنوع هستند و شامل زایمان انسدادی، هیسترکتومی، [[بدخیمی]]، پرتو، [[برش میان‌دوراه]] و اختلالات روده می‌شوند.<ref name="Raassen">{{Cite journal|vauthors=Raassen TJ, Ngongo CJ, Mahendeka MM|date=December 2014|title=Iatrogenic genitourinary fistula: an 18-year retrospective review of 805 injuries|journal=International Urogynecology Journal|language=en|volume=25|issue=12|pages=1699–706|doi=10.1007/s00192-014-2445-3|pmc=4234894|pmid=25062654}}</ref><ref name="Maslekar">{{Cite journal|vauthors=Maslekar S, Sagar PM, Harji D, Bruce C, Griffiths B|date=December 2012|title=The challenge of pouch-vaginal fistulas: a systematic review|journal=Techniques in Coloproctology|volume=16|issue=6|pages=405–14|doi=10.1007/s10151-012-0885-7|pmid=22956207}}</ref> تعداد کمی از فیستول هایِ واژَن [[ناهنجاری مادرزادی|مادرزادی]] هستند.<ref name="Fernandez">{{Cite journal|vauthors=Fernández Fernández JÁ, Parodi Hueck L|date=September 2015|title=Congenital recto-vaginal fistula associated with a normal anus (type H fistula) and rectal atresia in a patient. Report of a case and a brief review of the literature|journal=Investigacion Clinica|volume=56|issue=3|pages=301–7|pmid=26710545}}</ref> برای ترمیم فیستول از روش‌های جراحی مختلفی استفاده می‌شود.<ref name="Tenggardjaja">{{Cite journal|vauthors=Tenggardjaja CF, Goldman HB|date=June 2013|title=Advances in minimally invasive repair of vesicovaginal fistulas|journal=Current Urology Reports|language=en|volume=14|issue=3|pages=253–61|doi=10.1007/s11934-013-0316-y|pmid=23475747}}</ref><ref name="Bodner-Adler"/> در صورت عدم درمان، فیستول‌ها می‌توانند منجر به [[ناتوانی]] قابل توجهی شوند و تأثیر عمیقی بر [[کیفیت زندگی]] فرد داشته باشند.<ref name="Bodner-Adler"/>

[[تخلیه واژن|بیرون زدگی واژَن]] یک عارضه جدی [[هیسترکتومی|هیسترکتومی واژَنی]] است و زمانی رخ می‌دهد که [[کاف واژن|کاف واژَن]] [[جداشدگی زخم|پاره می‌شود]] و به [[روده کوچک]] اجازه خروج از واژَن می‌دهد.<ref name="Hoffman2"/><ref name="Cronin">{{Cite journal|vauthors=Cronin B, Sung V, Matteson K|date=April 2012|title=Vaginal cuff dehiscence: Risk factors and management|journal=American Journal of Obstetrics and Gynecology|volume=206|issue=4|pages=284–288|doi=10.1016/j.ajog.2011.08.026|issn=0002-9378|pmc=3319233|pmid=21974989|doi-access=free}}</ref>

[[کیست]]<nowiki/>ها نیز می‌توانند واژَن را تحت تأثیر قرار دهند. انواع مختلفی از [[کیست‌های واژن|کیست‌های واژَن]] وجود دارند و می‌توانند در سطح اپیتلیوم واژَن یا در لایه‌های عمیق‌تر واژَن ایجاد شوند و تا ۷ سانتیمتر رشد کنند.<ref name="lall">{{Cite journal|vauthors=Lallar M, Nandal R, Sharma D, Shastri S|date=January 20, 2015|title=Large posterior vaginal cyst in pregnancy|journal=BMJ Case Reports|volume=2015|pages=bcr2014208874|doi=10.1136/bcr-2014-208874|issn=1757-790X|pmc=4307045|pmid=25604504}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://medlineplus.gov/ency/article/001509.htm|title=Vaginal cysts: MedlinePlus Medical Encyclopedia|website=medlineplus.gov|language=en|accessdate=February 17, 2018|archivedate=November 2, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201102003330/https://medlineplus.gov/ency/article/001509.htm}}</ref> اغلب، آنها یک یافته تصادفی در طول معاینه معمول لگن هستند.<ref name=":02">{{Cite journal|vauthors=Elsayes KM, Narra VR, Dillman JR, Velcheti V, Hameed O, Tongdee R, Menias CO|date=October 2007|title=Vaginal masses: magnetic resonance imaging features with pathologic correlation|url=https://archive.org/details/sim_acta-radiologica_2007-10_48_8/page/921|journal=Acta Radiologica|volume=48|issue=8|pages=921–933|doi=10.1080/02841850701552926|issn=1600-0455|pmid=17924224}}</ref> کیست‌های واژَن می‌توانند از ساختارهای دیگری که از واژَن بیرون می‌آیند، مانند رکتوسل و سیستوسل، تقلید کنند.<ref name="lall"/> از کیست‌های موجود می‌توان از [[کیست مولر|کیست مولرین]]، [[کیست مجرای گارتنر]] و [[کیست اپیدرموئید]] نام برد.<ref name=":42">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TYlZsGdwqrQC&q=Vaginal+cyst&pg=PA220|title=Gynecology: Integrating Conventional, Complementary, and Natural Alternative Therapy|vauthors=Ostrzenski A|date=2002|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=978-0-7817-2761-7|language=en|access-date=October 19, 2020|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000717/https://books.google.com/books?id=TYlZsGdwqrQC&q=Vaginal+cyst&pg=PA220| dead-url = no}}</ref><ref>{{Cite journal|vauthors=Hoogendam JP, Smink M|date=April 6, 2017|title=Gartner's Duct Cyst|journal=New England Journal of Medicine|volume=376|issue=14|pages=e27|doi=10.1056/NEJMicm1609983|pmid=28379795}}</ref> احتمال تشکیل کیستِ واژَن در زنانِ ۳۰ تا ۴۰ ساله بیشتر است.<ref name="lall"/> تخمین زده می‌شود که از هر ۲۰۰ زن، ۱ نفر دارایِ کیستِ واژَن باشد.<ref name="lall"/><ref name="Marisa R.2">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=r7EOW0jm2CoC&q=Vaginal+cyst&pg=PA96|title=Gynecologic Pathology|vauthors=Nucci MR, Oliva E|date=January 1, 2009|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=978-0-443-06920-8|pages=96|language=en|access-date=October 19, 2020|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000420/https://books.google.com/books?id=r7EOW0jm2CoC&q=Vaginal+cyst&pg=PA96| dead-url = no}}</ref> منشأ [[کیست بارتولن|کیست بارتولین]] کُس است،<ref name="Robboy 22">{{cite book|vauthors=Robboy SJ|title=Robboy's Pathology of the Female Reproductive Tract|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-0-443-07477-6|year=2009|page=117|url=https://books.google.com/books?id=ab545XL-MBEC&pg=PA117|access-date=March 8, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703220034/https://books.google.com/books?id=ab545XL-MBEC&pg=PA117| dead-url = no}}</ref> اما به صورت توده ای در دهانهٔ واژَن ظاهر می‌شود.<ref name="Marx2">{{cite book|vauthors=Marx J, Walls R, Hockberger R|title=Rosen's Emergency Medicine - Concepts and Clinical Practice|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-1-4557-4987-4|year=2013|page=1314|url=https://books.google.com/books?id=uggC0i_jXAsC&pg=PA1314|access-date=February 24, 2015|archive-date=May 15, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150515033915/https://books.google.com/books?id=uggC0i_jXAsC&pg=PA1314| dead-url = no}}</ref> این بیماری در زنان جوان‌تر شایع‌تر بوده و معمولاً بدون علائم است،<ref name="Cash2">{{cite book|vauthors=Cash JC, Glass CA|title=Sternberg's Diagnostic Surgical Pathology, Volume 1|publisher=[[Springer Publishing Company]]|isbn=978-0-8261-5351-7|year=2017|page=425|url=https://books.google.com/books?id=9tRJDwAAQBAJ&pg=PA425|access-date=February 15, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211347/https://books.google.com/books?id=9tRJDwAAQBAJ&pg=PA425| dead-url = no}}</ref> اما در صورت ایجاد [[دمل]] می‌تواند باعث درد شود،<ref name="Cash2"/> و اگر اندازه بزرگی داشته باشد، می‌تواند ورودی [[دهلیز کاذب]] را مسدود کند،<ref name="Sternberg2">{{cite book|vauthors=Sternberg SS, Mills SE, Carter D|title=Sternberg's Diagnostic Surgical Pathology, Volume 1|publisher=[[Lippincott Williams & Wilkins]]|isbn=978-0-7817-4051-7|year=2004|page=2335|url=https://books.google.com/books?id=TM5-h0Fo9_4C&pg=PA2335|access-date=February 15, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044848/https://books.google.com/books?id=TM5-h0Fo9_4C&pg=PA2335| dead-url = no}}</ref> همچنین راه رفتن فرد را مختل کرده یا منجر به تجربه رابطه جنسی دردناک شود.<ref name="Cash2"/>

== جامعه و فرهنگ ==
=== ادراکات، نمادگرایی و ابتذال ===
[[پرونده:Cattien_stone_yoni.png|جایگزین=Photograph of a large stone yoni in a museum display case|چپ|بندانگشتی|رحم نمادی قدرتمند به عنوان ''[[یونی (هندو)|یونی]]'' در [[هندوئیسم]] است. تصویر یک یونی سنگی است که در محراب Cát Tiên، لام دونگ، ویتنام یافت شده‌است.]]
در طول تاریخ، دیدگاه‌های مختلفی دربارهٔ واژَن وجود داشته‌است، از جمله باور بر اینکه واژَن مرکز [[میل جنسی]] است، استعاره ای از زندگی از طریق تولد، پایین‌تر از آلت تناسلی مرد، ناخوشایند برای بینایی یا بویایی، یا [[ابتذال]].<ref name="Stone2">{{cite book|vauthors=Stone L|title=New Directions in Anthropological Kinship|publisher=[[Rowman & Littlefield]]|page=164|isbn=978-0-585-38424-5|year=2002|url=https://books.google.com/books?id=uaKaAAAAQBAJ&pg=PA164|access-date=October 27, 2015|archive-date=April 26, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160426221624/https://books.google.com/books?id=uaKaAAAAQBAJ&pg=PA164| dead-url = no}}</ref><ref name="Hutcherson3">{{cite book|vauthors=Hutcherson H|title=What Your Mother Never Told You about Sex|publisher=[[Penguin Books|Penguin]]|page=8|isbn=978-0-399-52853-8|year=2003|url=https://books.google.com/books?id=xu8tb2o66iIC&pg=PA8|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506160405/https://books.google.com/books?id=xu8tb2o66iIC&pg=PA8| dead-url = no}}</ref><ref name="LaFont2">{{cite book|vauthors=LaFont S|title=Constructing Sexualities: Readings in Sexuality, Gender, and Culture|publisher=[[Prentice Hall]]|page=145|isbn=978-0-13-009661-6|year=2003|url=https://books.google.com/books?id=dtftAAAAMAAJ|access-date=August 20, 2020|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000304/https://books.google.com/books?id=dtftAAAAMAAJ| dead-url = no}}</ref> این دیدگاه‌ها را می‌توان تا حد زیادی به [[تفاوت‌های جنسیتی در انسان|تفاوت‌های جنسیتی]] و نحوه تفسیر آنها نسبت داد. [[دیوید باس]]، [[روان‌شناسی فرگشتی|روان‌شناس تکاملی]]، اظهار داشت که به دلیل اینکه آلت تناسلی مرد به‌طور قابل ملاحظه‌ای بزرگتر از کلیتوریس است و به راحتی قابل مشاهده است در حالی که واژَن قابل مشاهده نیست و مردان از طریق آلت تناسلی ادرار می‌کنند، پسرها از کودکی آموزش می‌بینند که آلت تناسلی خود را لمس کنند در حالی که به دختران اغلب آموزش داده می‌شود که آنها نباید اندام تناسلی خود را لمس کنند، که به این معنی است که انجام این کار ضرر دارد. باس این را به عنوان دلیلی برای این می‌دانست که بسیاری از زنان با اندام تناسلی خود آشنا نیستند و پژوهشگران فرض می‌کنند که این تفاوت‌های جنسی توضیح می‌دهد که چرا پسرها قبل از دختران خودارضایی را یادمی‌گیرند و این کار را بیشتر انجام می‌دهند.<ref name="Buss2">{{cite book|vauthors=Buss DM, Meston CM|title=Why Women Have Sex: Understanding Sexual Motivations from Adventure to Revenge (and Everything in Between)|publisher=[[Macmillan Publishers|Macmillan]]|page=33|isbn=978-1-4299-5522-5|year=2009|url=https://books.google.com/books?id=slyflT85lXIC&pg=PA33|access-date=October 27, 2015|archive-date=April 26, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160426165657/https://books.google.com/books?id=slyflT85lXIC&pg=PA33| dead-url = no}}</ref>

معمولاً از کلمه «واژَن» به‌طور معمول در گفتگوها اجتناب می‌شود،<ref name="Blackledge2">{{cite book|vauthors=Blackledge C|title=The Story of V: A Natural History of Female Sexuality|publisher=[[Rutgers University Press]]|pages=[https://archive.org/details/storyofv00cath/page/4 4]–5|isbn=978-0-8135-3455-8|year=2003|url=https://archive.org/details/storyofv00cath|url-access=registration}}</ref> و بسیاری از مردم در مورد آناتومی واژَن سردرگم هستند و ممکن است ندانند که «واژَن» برای ادرار کردن استفاده نمی‌شود.<ref name="Rosenthal22">{{cite book|vauthors=Rosenthal MS|title=Gynecological Health: a Comprehensive Sourcebook for Canadian Women|url=https://archive.org/details/isbn_9780670043583|publisher=[[Viking Canada]]|page=[https://archive.org/details/isbn_9780670043583/page/10 10]|isbn=978-0-670-04358-3|year=2003|quote=The urine flows from the bladder through the urethra to the outside. Little girls often make the common mistake of thinking that they're urinating out of their vaginas. A woman's urethra is two inches long, while a man's is ten inches long.}}</ref><ref name="Hickling2">{{cite book|vauthors=Hickling M|title=The New Speaking of Sex: What Your Children Need to Know and When They Need to Know It|publisher=Wood Lake Publishing|page=149|isbn=978-1-896836-70-6|year=2005|url=https://books.google.com/books?id=3sHjkajLrsQC&pg=PT149|access-date=October 27, 2015|archive-date=April 29, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160429141851/https://books.google.com/books?id=3sHjkajLrsQC&pg=PT149| dead-url = no}}</ref><ref name="Rankin2">{{cite book|vauthors=Rankin L|title=Sex, Orgasm, and Coochies: A Gynecologist Answers Your Most Embarrassing Questions|publisher=[[Macmillan Publishers|Macmillan]]|page=22|isbn=978-1-4299-5522-5|year=2011|url=https://books.google.com/books?id=Qs_dBty7pfcC&pg=PT22|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506170754/https://books.google.com/books?id=Qs_dBty7pfcC&pg=PT22| dead-url = no}}</ref> این موضوع با عباراتی مانند «پسرها آلت تناسلی دارند، دخترها واژَن دارند» تشدید می‌شود که باعث می‌شود بچه‌ها فکر کنند دختران یک روزنه در ناحیه لگن دارند.<ref name="Hickling2"/> نویسنده هیلدا هاچرسون اظهار داشت: «از آنجایی که بسیاری از زنان از دوران کودکی از طریق اشارات کلامی و غیرکلامی مشروط شده‌اند که اندام تناسلی خود را زشت، بدبو و ناپاک بدانند، آنها نمی‌توانند به‌طور کامل از برخوردهای صمیمی لذت ببرند». به دلیل ترس از اینکه همسرشان از دیدن، بوییدن یا طعم اعضای تناسلی آنها ناراضی خواهد شد. او استدلال کرد که دختران، برخلاف پسران، در مدرسه تجربه اتاق رختکن نداشتند که در آنجا پسران اندام تناسلی یکدیگر را مقایسه می‌کردند، که یکی از دلایلی است که بسیاری از زنان از طبیعی بودن اعضای تناسلی خود شک دارند.<ref name="Hutcherson3"/> محقق «کاترین بلکلج» اظهار داشت که داشتن واژَن به معنای این است که او معمولاً نسبت به همتایان بی واژَن خود (مردان) کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و در معرض نابرابری‌ها (مانند [[نابرابری شغلی]])، که او آن را به عنوان یک شهروند درجه دوم دسته‌بندی می‌کند، قرار می‌دهد.<ref name="Blackledge2"/>

دیدگاه‌های منفی نسبت به واژَن به‌طور همزمان با دیدگاه‌هایی که آن را نمادی قدرتمند از تمایلات جنسی، معنویت یا زندگی زنانه نشان می‌دهد، در تضاد است. نویسنده «دنیس لین» اظهار داشت که واژَن «نماد قدرتمندی از زنانگی، گشودگی، پذیرش و پذیرا بودن است. این روح دره درونی است.»<ref name="Linn2">{{cite book|vauthors=Linn D|title=Secret Language of Signs|publisher=[[Random House|Random House Publishing Group]]|page=276|isbn=978-0-307-55955-5|year=2009|url=https://books.google.com/books?id=YB5_AT_By6IC&pg=PA276|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506171852/https://books.google.com/books?id=YB5_AT_By6IC&pg=PA276| dead-url = no}}</ref> [[زیگموند فروید]]، ارزش قابل توجهی برای واژَن قائل بود،<ref name="Laqueur2">{{cite book|vauthors=Laqueur TW|title=Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud|publisher=[[Harvard University Press]]|page=236|isbn=978-0-674-54355-3|year=1992|url=https://books.google.com/books?id=XR2BcRwiG-sC&pg=PA236|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 7, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160507064737/https://books.google.com/books?id=XR2BcRwiG-sC&pg=PA236| dead-url = no}}</ref> او فرضیه‌ای را مطرح کرد که «ارگاسم واژینال از ارگاسم کلیتوریس جداست و اینکه پس از رسیدن به سن بلوغ، واکنشِ مناسبِ زنانِ بالغِ، تغییر به ارگاسم‌هایِ واژَنی است (به معنای ارگاسم بدون هیچ گونه تحریک کلیتوریس).» این نظریه باعث احساس ناکافی بودن بسیاری از زنان شد، زیرا اکثر زنان نمی‌توانند تنها با رابطه جنسی واژَنی به ارگاسم برسند.<ref name="Zastrow2">{{cite book|vauthors=[[Charles Zastrow|Zastrow C]]|title=Introduction to Social Work and Social Welfare: Empowering People|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2007|page=228|isbn=978-0-495-09510-1|url=https://books.google.com/books?id=tco4YjyZab4C&pg=PT248|access-date=October 27, 2015|archive-date=October 23, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201023063416/https://books.google.com/books?id=tco4YjyZab4C&pg=PT248| dead-url = no}}</ref><ref name="Irvine2">{{cite book|vauthors=Irvine JM|title=Disorders of Desire: Sexuality and Gender in Modern American Sexology|isbn=978-1-59213-151-8|publisher=Temple University Press|year=2005|pages=37–38|url=https://books.google.com/books?id=uIJXT7ZCTCsC&pg=PA37|access-date=August 20, 2020|archive-date=April 29, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160429140257/https://books.google.com/books?id=uIJXT7ZCTCsC&pg=PA37| dead-url = no}}</ref><ref name="Gould2">{{cite book|vauthors=[[Stephen Jay Gould|Gould SJ]]|title=The Structure of Evolutionary Theory|publisher=[[Harvard University Press]]|year=2002|pages=1262–1263|isbn=978-0-674-00613-3|url=https://books.google.com/books?id=nhIl7e61WOUC&pg=PA767|access-date=August 20, 2020|archive-date=May 27, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160527015618/https://books.google.com/books?id=nhIl7e61WOUC&pg=PA767| dead-url = no}}</ref> دربارهٔ مذهب، رحم نمادی قدرتمند به عنوان ''[[یونی (هندو)|یونی]]'' در [[هندوئیسم]] است که «قدرت زنانه» را نمایان می‌سازد و این می‌تواند به ارزشی که جامعه هندو به جنسیت زنانه و توانایی واژَن برای ارائه زندگی اختصاص داده‌است، اشاره کند؛<ref name="Wignaraja2">{{cite book|vauthors=Wignaraja P, Hussain A|title=The Challenge in South Asia: Development, Democracy and Regional Cooperation|publisher=[[United Nations University Press]]|page=309|isbn=978-0-8039-9603-8|year=1989|url=https://books.google.com/books?id=Y9DmV9-0on0C&pg=PA309|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 7, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160507064652/https://books.google.com/books?id=Y9DmV9-0on0C&pg=PA309| dead-url = no}}</ref> با این حال، یونی به عنوان نمادی از «رحم» به معنای اولیه نیست.<ref name="lochtefeld7842">{{Cite book|last=Lochtefeld|first=James G.|url=https://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC&pg=PA784|title=The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Volume 2|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2001|isbn=978-0-8239-3180-4|page=784|access-date=September 13, 2021|archive-date=June 2, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190602132447/https://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC| dead-url = no}}</ref>

در حالی که در زمانهای قدیم، واژَن اغلب معادل ([[هم‌ساخت‌شناسی]]) «کیر» در نظر گرفته می‌شد، آناتومیست‌ها [[جالینوس]]{{Efn|Aelius Galenus}} (۲۰۰–۱۲۹ میلادی) و [[آندریاس وسالیوس]]{{Efn|Andreas Vesalius}} (۱۵۶۴–۱۵۱۴) با توجه به اینکه اندام‌ها از نظر ساختاری یکسان هستند به جز واژَن که واژَن است، آن را به عنوان یکسان ساختاری در نظر می‌گرفتند، مطالعات آناتومی در قرن‌های بعدی نشان داد که «کلیتوریس» معادل «کیر» است.<ref name="O'Connell"/><ref name="Angier2">{{cite book|vauthors=[[Natalie Angier|Angier N]]|title=Woman: An Intimate Geography|publisher=[[Houghton Mifflin Harcourt]]|page=[https://archive.org/details/womanintimategeo00angi_0/page/92 92]|isbn=978-0-395-69130-4|year=1999|url=https://archive.org/details/womanintimategeo00angi_0|url-access=registration}}</ref> تصور دیگر از واژَن این بود که ترشح مایعات واژَن می‌تواند درمان برخی از بیماری‌ها باشد یا آنها را تسکین دهد؛ روش‌های مختلفی در طول قرن‌ها برای تخلیه «بذر زن» یا «دانه‌های ماده» (از طریق روان‌کاری واژینال یا انزال زنانه) به عنوان درمانی برای «سفکتیو اکس سمینه رتنتو»{{Efn|suffocatio ex semine retento}} (خفگی رحم، به معنای "خفگی از بذر نگهداشته شده")، [[بیماری سبز]] و شاید [[هیستری زنانه]] استفاده می‌شد. روش‌های گزارش شده برای درمان، شامل مالیدن دیواره‌های واژَن توسط [[ماما]]<nowiki/>ها و وارد کردن «کیر» یا اشیاء به شکل «آلت تناسلی مرد» به داخل واژَن بود. علائم تشخیص هیستری زنانه (یک مفهوم که توسط مقامات پزشکی به عنوان اختلال پزشکی شناخته نمی‌شود) شامل سرگیجه، عصبانیت، بی‌خوابی، نگهداری مایعات، سنگینی در شکم، تشنج عضلانی، تنگی نفس، عصبانیت، کاهش اشتها برای غذا یا رابطه جنسی و تمایل به ایجاد مشکل است.<ref name="Maines2">{{cite book|vauthors=Maines RP|title=The Technology of Orgasm: "Hysteria", the Vibrator, and Women's Sexual Satisfaction|publisher=The Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|year=1998|pages=1–188|isbn=978-0-8018-6646-3|url=https://books.google.com/books?id=iNKw0XuaSxoC|access-date=December 12, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703221610/https://books.google.com/books?id=iNKw0XuaSxoC| dead-url = no}}</ref> زنانی که به عنوان مبتلا به شرایط هیستری زنانه در نظر گرفته می‌شدند، گاهی ماساژ لگنی را تجربه می‌کردند، همچنین تحریک اعضای تناسلی توسط پزشک تا زمانی که زن به تجربه «پاراکسیسم هیستریک» (به عبارتی، ارگاسم) می‌رسید، ادامه می‌یافت. در این مورد، پاراکسیسم به عنوان یک درمان پزشکی، نه یک تجربه جنسی، در نظر گرفته می‌شد.<ref name="Maines2"/>

به واژَن و لبهای بیرونی آن (کُس)، نام‌های مبتذل بسیاری داده‌اند که سه تای آن‌ها [[کس|کانت]]،{{Efn|cunt}} ''[[توات]]''{{Efn|twat}} و ''[[پوسی]]''{{Efn|pussy}} ''هستند.'' کانت همچنین به عنوان یک [[لقب]] [[عبارت تحقیرآمیز|تحقیر آمیز]] برای اشاره به افرادِ هر دو جنس استفاده می‌شود. این استفاده نسبتاً جدید است و از اواخر قرن نوزدهم آغاز شده‌است.<ref name="Hughes2">{{cite book|vauthors=Hughes G|title=An Encyclopedia of Swearing: The Social History of Oaths, Profanity, Foul Language, and Ethnic Slurs in the English-speaking World|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-1-317-47678-8|year=2015|page=112|url=https://books.google.com/books?id=sIGsBwAAQBAJ&pg=PA112|access-date=December 12, 2017|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703213021/https://books.google.com/books?id=sIGsBwAAQBAJ&pg=PA112| dead-url = no}}</ref> با انعکاس [[فهرست گویش‌های انگلیسی|کاربردهای مختلف ملی]]، در ''[[دیکشنری فشرده انگلیسی آکسفورد انگلیسی کنونی|فرهنگ لغت انگلیسی فشرده آکسفورد]]''، کانت به عنوان «شخص ناخوشایند یا احمق» توصیف شده‌است،<ref name="Compact">{{Cite encyclopedia|year=2008|title=cunt|encyclopedia=Compact Oxford English Dictionary of Current English|edition=3rd (revised)|publisher=Oxford University Press|location=Oxford}}</ref> در حالی که [[مریام-وبستر]] اصطلاحی را به عنوان «معمولاً تحقیرآمیز و ناپسند: زن» توصیف کرده‌است.<ref>{{Cite web|title=Definition of CUNT|publisher=[[Merriam-Webster]]|accessdate=June 9, 2014|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/cunt|website=Dictionary – Merriam-Webster online|archivedate=October 22, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121022230104/http://www.merriam-webster.com/dictionary/cunt}}</ref> با اشاره به اینکه در ایالات متحده از آن به عنوان «روشی توهین آمیز برای اشاره به یک زن» استفاده می‌شود.<ref>{{Cite web|title=cunt|url=http://www.learnersdictionary.com/search/cunt|website=Merriam-Webster's Learner's Dictionary|publisher=Merriam-Webster|accessdate=September 13, 2013|archivedate=March 23, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130323233128/http://www.learnersdictionary.com/search/cunt}}</ref> ''[[رندوم هاوس]]'' آن را به عنوان «مردی نفرت‌انگیز، حقیر یا احمق» تعریف می‌کند.<ref name="Hughes2"/> برخی از [[فمینیسم|فمینیست‌ها]] در دهه ۱۹۷۰ سعی کردند اصطلاحات توهین‌آمیز مانند «کانت» را از بین ببرند.<ref>{{cite book|vauthors=Johnston H, Klandermans B|title=Social Movements and Culture|url=https://archive.org/details/socialmovementsc0000unse_s6l7|publisher=Routledge|year=1995|page=[https://archive.org/details/socialmovementsc0000unse_s6l7/page/174 174]|isbn=978-1-85728-500-0}}</ref> توات، به عنوان یک لقب تحقیرآمیز به ویژه در [[انگلیسی بریتانیایی]] استفاده گسترده‌ای دارد و به یک شخص «نفرت‌انگیز یا احمق» اشاره می‌کند.<ref name="dict">{{Cite web|title=Twat|website=Dictionary.com|date=2015|url=http://www.dictionary.com/browse/twat?s=t|accessdate=June 16, 2015|archivedate=January 23, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170123154204/http://www.dictionary.com/browse/twat?s=t}} This source aggregates material from paper dictionaries, including ''Random House Dictionary'', ''Collins English Dictionary'', and Harper's ''Online Etymology Dictionary''.</ref><ref name="oxford dic">{{Cite web|title=Definition of twat in English|url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/twat|website=Oxford Dictionaries|at=British and World English lexicon|publisher=Oxford University Press|accessdate=June 16, 2015|archivedate=June 4, 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150604082811/http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/twat}}</ref> پوسی، می‌تواند نشان‌دهنده «[[بزدلی]] یا [[ضعف]]»، «کُس یا واژَن» یا به تعبیری «آمیزش جنسی با زن» باشد.<ref name="OED 1">{{Cite encyclopedia|year=2007|title=pussy, ''n''. and ''adj''.<sup>2</sup>|encyclopedia=Oxford English Dictionary|edition=3rd|publisher=Oxford University Press|location=Oxford}}</ref> در انگلیسی معاصر، استفاده از واژه «پوسی» برای اشاره به زنان، توهین‌آمیز یا تحقیرآمیز تلقی می‌شود زیرا که با شخص به عنوان اشیاء جنسی رفتار می‌شود.<ref>{{Cite journal|vauthors=James D|date=Winter 1998|title=Gender-linked derogatory terms and their use by women and men|journal=American Speech|volume=73|issue=4|pages=399–420|doi=10.2307/455584|jstor=455584}}</ref>

=== در ادبیات و هنر ===
{{اصلی|واژن و فرج در هنر}}واژَن لوکنز{{Efn|vagina loquens}} یا «واژَن سخنگو» یک سنت قابل توجه در ادبیات و هنر است که قدمت آن به [[موتیف (فولکلوریسم)|نقوش]] [[فولکلور]] باستانی «خرگوش سخنگو» می‌رسد.<ref name="ozark2">{{cite book|title=Unprintable Ozark Folksongs and Folklore: Blow the candle out|publisher=[[University of Arkansas Press]]|vauthors=Randolph V, Legman G|year=1992|url=https://books.google.com/books?id=S93LdPw2KP0C|isbn=978-1-55728-237-8|pages=819–820|access-date=August 20, 2020|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000549/https://books.google.com/books?id=S93LdPw2KP0C| dead-url = no}}</ref><ref name="Zizek2">{{cite book|title=Organs without bodies: Deleuze and consequences|publisher=[[Routledge]]|vauthors=Zizek S|year=2004|url=https://books.google.com/books?id=Pp6-1yQbgmgC|isbn=978-0-415-96921-5|page=173|access-date=August 20, 2020|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000303/https://books.google.com/books?id=Pp6-1yQbgmgC| dead-url = no}}</ref> این داستان‌ها معمولاً شامل واژَن‌هایی هستند که به واسطه افسون یا سحر و جادو صحبت می‌کنند و اغلب به بی [[عفت|عفتی]] خود اعتراف می‌کنند.<ref name="ozark2"/> دیگر داستان‌های عامیانهٔ واژَن، به عنوان داشتن دندان «واژَن دِنتاتا''»''{{Efn|vagina dentata}} (در [[لاتین]] به معنای "واژَن دندان‌دار") اشاره دارند. این اشاره‌ها به این معناست که رابطه جنسی ممکن است منجر به آسیب، ضعف جنسی یا [[مردی‌زدایی]] و [[اخته کردن|اخته شدن]] مرد شود. این داستان‌ها به‌طور مکرر به عنوان داستان‌های [[داستان اخطارآمیز|اخطارآمیز]] گفته می‌شد که در مورد خطرات زنان ناشناس هشدار می‌داد و برای جلوگیری از [[تجاوز جنسی|تجاوز]] روایت می‌شدند.<ref name="WhatsUp2">{{cite book|isbn=978-0-312-64436-9|url=https://books.google.com/books?id=2ybaNhKqGmwC&pg=PA59|title=What's Up Down There?: Questions You'd Only Ask Your Gynecologist If She Was Your Best Friend|publisher=[[St. Martin's Press]]|date=2010|page=59|vauthors=Rankin L|access-date=August 20, 2020|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000301/https://books.google.com/books?id=2ybaNhKqGmwC&pg=PA59| dead-url = no}}</ref>

در سال ۱۹۶۶، هنرمند فرانسوی [[نیکی دو سان فال]] با هنرمند [[دادائیسم]] [[جین تینگوئلی]] و پر اولوف التویدِت{{Efn|Per Olof Ultvedt}} در نصب مجسمه بزرگی به نام «هون-اِن کاتِدرال»{{Efn|Hon-en katedral}} (به معنای «او یک کلیسای جامع» است) برای موزه مدرنا، در [[استکهلم]]، سوئد همکاری کرد. هون-اِن کاتِدرال، شکل بیرونی یک مجسمه غول پیکر و خوابیده از یک زن است که بازدیدکنندگان می‌توانند از طریق دهانهٔ واژَن به اندازهٔ یک در و از بین پاهای باز شده او وارد شوند.<ref>{{Cite web|title=Life & Work|publisher=nikidesaintphalle.org|date=2017|accessdate=November 8, 2014|url=http://nikidesaintphalle.org/niki-de-saint-phalle/biography/#1965-1969|archivedate=November 4, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161104232128/http://nikidesaintphalle.org/niki-de-saint-phalle/biography/#1965-1969}}</ref>

«[[تک‌گویی‌های واژن|تک‌گویی‌های واژَن]]»، نمایشنامه‌ای قطعه‌ای از [[ایو انسلر]] در سال ۱۹۹۶، جنسیت زنانه را به موضوعی برای گفتمان عمومی تبدیل کمک کرده‌است. این نمایشنامه از تعداد متفاوتی از تک‌گویی‌ها تشکیل شده‌است که توسط تعدادی از زنان خوانده می‌شوند. در ابتدا، انسلر هر تک‌گویی را خودش اجرا می‌کرد و در نسخه‌های بعدی سه بازیگر زن حضور داشتند؛ نسخه‌های بعدی شامل یک بازیگر متفاوت برای هر نقش می‌شوند. هر یک از مونولوگ‌ها به جنبه‌ای از [[مادینگی|تجربه زنانه]] می‌پردازد و به مسائلی مانند فعالیت جنسی، عشق، تجاوز، قاعدگی، ختنه اندام تناسلی زنان، خودارضایی، زایمان، ارگاسم، نام‌های مختلف متداول برای واژَن یا به عنوان یک جسم فیزیکی از بدن اشاره دارد. یک موضوع تکراری در تمام این قطعات، واژَن به عنوان ابزاری برای توانمندسازی زنانه و نمادی از فردیت است.<ref name="Ensler2">{{cite book|vauthors=[[Eve Ensler|Ensler E]]|title=The Vagina Monologues: The V-Day Edition|publisher=[[Random House|Random House LLC]]|isbn=978-0-375-50658-1|year=2001|url=https://books.google.com/books?id=G74c4i2SUmAC|access-date=August 20, 2020|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000553/https://books.google.com/books?id=G74c4i2SUmAC| dead-url = no}}</ref><ref name="Coleman2">{{cite book|vauthors=Coleman C|title=Coming to Read "The Vagina Monologues": A Biomythographical Unravelling of the Narrative|publisher=[[University of New Brunswick]]|isbn=978-0-494-46655-1|year=2006}}</ref>

=== تأثیرات اصلاح دستگاه تناسلی ===
{{See also|اصلاح و ناقص کردن دستگاه تناسلی}}دیدگاه‌های اجتماعی که تحت تأثیر سنت، کمبود دانش دربارهٔ آناتومی یا [[جنسیت‌گرایی]] قرار می‌گیرند، می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر تصمیم یک فرد برای تغییر اعضای تناسلی خود یا فرد دیگری داشته باشند.<ref name="Cardozo2"/><ref name="Knox2">{{cite book|vauthors=Knox D, Schacht C|title=Choices in Relationships: Introduction to Marriage and the Family|publisher=[[Cengage Learning]]|isbn=978-0-495-09185-1|year=2007|pages=60–61|url=https://books.google.com/books?id=Q3XD0VEYGSUC&pg=PA60|access-date=January 4, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211453/https://books.google.com/books?id=Q3XD0VEYGSUC&pg=PA60| dead-url = no}}</ref> زنان ممکن است بخواهند اعضای تناسلی خود (واژَن یا کُس) را تغییر دهند زیرا باور دارند که ظاهر آن، مانند طول لبه‌کوچک، طبیعی نیست یا به این دلیل که می‌خواهند دهانهٔ واژَن کوچک‌تر یا واژَن تنگ‌تر داشته باشند. زنان ممکن است بخواهند از نظر ظاهری و عملکرد جنسی جوان بمانند. این دیدگاه‌ها اغلب تحت تأثیر رسانه‌ها،<ref name="Cardozo2"/><ref name="Banyard2">{{cite book|vauthors=Banyard K|title=The Equality Illusion: The Truth about Women and Men Today|publisher=[[Faber & Faber]]|isbn=978-0-571-25866-6|year=2010|page=[https://archive.org/details/equalityillusion0000bany/page/41 41]|url=https://archive.org/details/equalityillusion0000bany|url-access=registration}}</ref> از جمله فیلم‌های [[پورنوگرافی]]،<ref name="Banyard2"/> قرار می‌گیرند و در نتیجه باعث می‌شود در این موارد زنان عزت نفس پایینی داشته باشند.<ref name="Cardozo2"/> آنها ممکن است از برهنه شدن در مقابلِ شریکِ جنسیِ خود خجالت بکشند و اصرار کنند که با چراغ خاموش رابطه جنسی داشته باشند.<ref name="Cardozo2"/> هنگامی که جراحیِ اصلاحِ دستگاهِ تناسلی صرفاً به دلایل زیبایی انجام می‌شود، اغلب با دیدگاه منفی به آن نگاه می‌شود<ref name="Cardozo2"/> و برخی پزشکان این نوع جراحی را با ختنهٔ اندام تناسلی زنان (FGM) مقایسه کرده‌اند.<ref name="Banyard2"/>

ختنهٔ اندام تناسلی زنان، همچنین به عنوان ختنهٔ زنان یا بریدن اندام تناسلی زنان نیز شناخته می‌شود، اصلاح و تغییر شکل اعضای تناسلی بدون فواید بهداشتی است.<ref name="Crooks3">{{cite book|vauthors=Crooks R, Baur K|title=Our Sexuality|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2010|pages=55–56|isbn=978-0-495-81294-4|url=https://books.google.com/books?id=MpRnPtmdRVwC&pg=PA55|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506170738/https://books.google.com/books?id=MpRnPtmdRVwC&pg=PA55| dead-url = no}}</ref><ref name="WHO, FGM">{{Cite web|title=Female genital mutilation|website=Media centre|publisher=[[World Health Organization]]|accessdate=August 22, 2012|url=https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs241/en/index.html|archivedate=July 2, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110702174226/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs241/en/index.html}}</ref> شدیدترین شکل آن [[آلت‌دوزی|ختنه نوع سوم]] است که شامل بریدن کل یا بخشی از [[لبه (فرج)|لبه‌ها]]<nowiki/>ی خارجی و دوختن [[فرج (عضو)|فرج]] و بسته شدن واژَن است. در این روش یک سوراخ کوچک برای خروج ادرار و خون قاعدگی باقی می‌ماند و بعداً واژَن برای رابطه جنسی و زایمان باز می‌شود.<ref name="WHO, FGM"/>

مناقشه قابل توجهی پیرامون ختنه اندام تناسلی زنان<ref name="Crooks3"/><ref name="WHO, FGM"/> با [[سازمان جهانی بهداشت|سازمان بهداشت جهانی]] (WHO) و سایر سازمان‌های بهداشتی که به نمایندگی از [[حقوق بشر]] در برابر این روش‌ها مبارزه می‌کنند، همراه است. آنها اعلام کرده‌اند که این اقدام «تجاوزی به حقوق بشر دختران و زنان» است و «منعکس کننده نابرابری ریشه دار بین جنسیت‌ها است».<ref name="WHO, FGM"/> ختنه کردن اندام تناسلی زنان تقریباً در تمام تمدن‌های بشری در یک مقطع زمانی وجود داشته‌است،<ref name="Momoh3">{{cite book|vauthors=[[Comfort Momoh|Momoh C]]|chapter=Female Genital Mutation|chapter-url=https://books.google.com/books?id=dVjIP0RfVAMC&pg=PA5|title=Female Genital Mutilation|veditors=Momoh C|pages=5–12|publisher=Radcliffe Publishing|year=2005|isbn=978-1-85775-693-7|access-date=October 27, 2015|archive-date=June 13, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130613210634/http://books.google.com/books?id=dVjIP0RfVAMC&pg=PA5| dead-url = no}}</ref> که بیشتر به منظور کنترل رفتار جنسی، از جمله خودارضایی، دختران و زنان انجام می‌شود.<ref name="Momoh3"/><ref name="WHO, FGM"/> این عمل در چندین کشور، به ویژه در [[آفریقا]] و تا حدودی در سایر نقاط [[خاورمیانه]] و [[جنوب شرق آسیا]]، بر روی دختران چند روزه تا اواسط نوجوانی، اغلب برای کاهش میل جنسی در تلاش برای حفظ پرده بکارت و باکرگی زنان انجام می‌شود.<ref name="Crooks3"/><ref name="WHO, FGM"/><ref name="Momoh3"/> کمفورت موموه، اظهار داشت که ممکن است ختنه اندام تناسلی زنان «در مصر باستان به عنوان نشانه تمایز در میان اشراف انجام شده باشد». گزارش‌هایی که نشان می‌دهد آثاری از [[آلت‌دوزی]] در مومیایی‌های مصری وجود دارد، موجود است.<ref name="Momoh3"/>

آداب و رسوم و سنت بیشترین دلایلی است که برای انجام ختنه زنان ذکر شده‌است. برخی از فرهنگ‌ها معتقدند که ختنهٔ اندام تناسلی زنان بخشی از مراسم ورود دختران به بلوغ است و عدم انجام آن می‌تواند انسجام اجتماعی و سیاسی را مختل کند.<ref name="Momoh3"/><ref name="WHO, FGM"/> در این جوامع، دختران اغلب به عنوان بالغ در نظر گرفته نمی‌شوند، مگر اینکه این عمل را انجام داده باشد.<ref name="WHO, FGM"/>

== دیگر حیوانات ==
{{see also|اندام جنسی|دستگاه تناسلی}}[[پرونده:Lambing_in_England_-10March2012_(2).jpg|بندانگشتی|یک گوسفند از طریق واژَن زایمان می‌کند.]]
واژَن یک ساختار در حیوانات است که در آن جنس ماده به جای نوعی [[لقاح ضربه ای|لقاح ضربه‌ای]] که توسط برخی از بی‌مهرگان استفاده می‌شود، به شکل داخلی [[لقاح داخلی|بارور]] می‌شوند. شکل واژَن در میان حیوانات مختلف متفاوت است. در [[جفت‌داران|پستاندارانِ جفت‌دار]] و [[کیسه‌داران]]، واژَن از [[رحم]] به قسمت بیرونی بدن ماده منتهی می‌شود. [[کیسه‌داران|کیسه‌دارانِ]] ماده دو واژَن جانبی دارند که به رحم‌های جداگانه منتهی می‌شوند، اما هر دو از طریق یک روزنهٔ بیرونی باز می‌شوند؛ یک کانال سوم که به عنوان واژَن میانی شناخته می‌شود و ممکن است موقت یا دائمی باشد، برای زایمان استفاده می‌شود.<ref name="Tyndale-BiscoeRenfree19872">{{cite book|author1=Hugh Tyndale-Biscoe|author2=Marilyn Renfree|title=Reproductive Physiology of Marsupials|url=https://books.google.com/books?id=HpjovN0vXW4C|date=January 30, 1987|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-33792-2|access-date=August 18, 2018|archive-date=February 15, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170215191713/https://books.google.com/books?id=HpjovN0vXW4C| dead-url = no}}</ref> [[کفتار خال‌دار|کفتارِ خالدارِ ماده]] منفذ خارجی واژَن ندارد. به جای آن، واژَن از طریق کلیتوریس خارج می‌شود، که به ماده‌ها امکان ادرار کردن، جفت‌گیری و زایمان از طریق کلیتوریس را می‌دهد.<ref name="courtship">{{Cite journal|vauthors=Szykman M, Van Horn RC, Engh AL, Boydston EE, Holekamp KE|year=2007|title=Courtship and mating in free-living spotted hyenas|url=http://tuvalu.santafe.edu/~bowles/Dominance/Papers/SzykmanetalHyenaMatingBehaviour2007.pdf|journal=Behaviour|volume=144|issue=7|pages=815–846|citeseerx=10.1.1.630.5755|doi=10.1163/156853907781476418|archive-url=https://web.archive.org/web/20121130193631/http://tuvalu.santafe.edu/~bowles/Dominance/Papers/SzykmanetalHyenaMatingBehaviour2007.pdf|archive-date=November 30, 2012|access-date=April 24, 2014}}</ref> واژَن [[کایوت]] ماده در طول جفت‌گیری منقبض و تنگ می‌شود و یک اتصال [[جفت‌گیری سگی|جفت‌گیری]] را تشکیل می‌دهد.<ref name="Bekoff">{{Cite journal|vauthors=Bekoff M, Diamond J|date=May 1976|title=Precopulatory and Copulatory Behavior in Coyotes|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-mammalogy_1976-05_57_2/page/372|journal=[[Journal of Mammalogy]]|volume=57|issue=2|pages=372–375|doi=10.2307/1379696|jstor=1379696}}</ref>

[[تک‌سوراخ‌سانان]]، [[پرنده|پرندگان]]، [[خزندگان]] و [[دوزیستان]] دارای کلواک و منفذ خارجی مجاری گوارشی، ادراری و تولید مثلی هستند. برخی از مهره‌داران دارای بخشی از لوله رحمی هستند که به [[پارگین|کلواک]] منتهی می‌شود.<ref name="Iannaccone2">{{cite book|vauthors=Iannaccone P|title=Biological Aspects of Disease|publisher=[[CRC Press]]|isbn=978-3-7186-0613-9|year=1997|pages=315–316|url=https://books.google.com/books?id=CNt2tOsBnc8C&pg=PA315|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506182528/https://books.google.com/books?id=CNt2tOsBnc8C&pg=PA315| dead-url = no}}</ref><ref name="Fishbeck2">{{cite book|vauthors=Fishbeck DW, Sebastiani A|title=Comparative Anatomy: Manual of Vertebrate Dissection|publisher=Morton Publishing Company|isbn=978-1-61731-004-1|year=2012|pages=66–68|url=https://books.google.com/books?id=JijAAgAAQBAJ&pg=PA66|access-date=October 27, 2015|archive-date=April 24, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424114909/https://books.google.com/books?id=JijAAgAAQBAJ&pg=PA66| dead-url = no}}</ref> مرغ‌ها دارای یک دهانه واژَنی هستند که از راس عمودی کلواک باز می‌شود. واژَن از دهانه به سمت بالا گسترش می‌یابد و به غدد تخمک تبدیل می‌شود.<ref name="Fishbeck2"/> در برخی از [[بی‌آروارگان|ماهیانِ بدونِ آرواره]]، هیچ لولهٔ رحمی و واژَنی وجود ندارد و به جای آن تخمک مستقیماً از داخل حفره بدن عبور می‌کند (و در بیشتر [[ماهی]]ها و [[دوزیستان]] از خارج بارور می‌شوند). در حشرات و سایر [[بی‌مهرگان|بی مهرگان]]، واژَن می‌تواند بخشی از مجرای تخمک باشد (به [[سیستم تولید مثل حشرات]] مراجعه کنید).<ref name="Chapman2">{{cite book|vauthors=Chapman RF, Simpson SJ, Douglas AE|title=The Insects: Structure and Function|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0-521-11389-2|year=2013|pages=314–316|url=https://books.google.com/books?id=NXJEi8fo7CkC&pg=PA314|access-date=October 27, 2015|archive-date=May 6, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160506231049/https://books.google.com/books?id=NXJEi8fo7CkC&pg=PA314| dead-url = no}}</ref> پرندگان یک کلواک دارند که در آن مجرای ادراری، مجرای تولید مثلی (واژَن) و دستگاه گوارش خالی می‌شوند.<ref>{{Cite news|url=https://www.thespruce.com/glossary-definition-cloaca-385197|title=What Is a Bird's Cloaca?|work=The Spruce|accessdate=January 13, 2018|archivedate=January 13, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180113203138/https://www.thespruce.com/glossary-definition-cloaca-385197}}</ref> نوع مادهٔ برخی از گونه‌هایِ ماهیانِ آبزیِ ساختارهایِ واژَنی به نام کیسه‌های بن‌بست و کویل‌های هم‌جهت عقربهٔ ساعت برای محافظت از خود در برابر [[تجاوز جنسی]] ایجاد کرده‌اند.<ref name="twenty six">Brennan, P. L. R. , Clark, C. J. & Prum, R. O. Explosive eversion and functional morphology of the duck penis supports sexual conflict in waterfowl genitalia. Proceedings: Biological Sciences 277, 1309–14 (2010).</ref>

فقدان تحقیق در مورد واژَن و دیگر اعضای تناسلی زنان، به ویژه برای حیوانات مختلف، دانش در مورد آناتومی جنسی زنان را محدود کرده‌است.<ref name="Yong E">{{Cite web|title=Where's All The Animal Vagina Research?|publisher=[[National Geographic Society]]|date=May 6, 2014|accessdate=June 6, 2018|url=https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2014/05/06/wheres-all-the-animal-vagina-research/|archivedate=July 7, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180707172541/https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2014/05/06/wheres-all-the-animal-vagina-research/}}</ref><ref>{{Cite web|title=Female genitalia shunned by researchers|publisher=[[ABC Online]]|date=May 7, 2014|accessdate=June 6, 2018|url=http://www.abc.net.au/science/articles/2014/05/07/3999220.htm|archivedate=January 11, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190111010513/http://www.abc.net.au/science/articles/2014/05/07/3999220.htm}}</ref> یک توضیح برای اینکه چرا اعضای تناسلی مرد بیشتر مورد مطالعه قرار می‌گیرد، درواقع ساده‌تر بودن تجزیه و تحلیل اعضای تناسلی مردانه نسبت به حفره‌های تناسلی زنانه است، زیرا اعضای تناسلی مردانه معمولاً بیرون زده‌است و بنابراین آسان‌تر قابل ارزیابی و اندازه‌گیری است. در مقابل، اندام تناسلی زنان بیشتر پنهان هستند و نیاز به تجزیه و تحلیل بیشتری دارند، که در نتیجه نیاز به زمان بیشتری دارد.<ref name="Yong E"/> توضیح دیگری این است که یکی از عمده‌ترین وظایف آلت تناسلی مرد، باروری است، در حالی که اعضای تناسلی زنان ممکن است شکل خود را در تعامل با اعضای تناسلی مردانه تغییر دهند، به ویژه به منظور بهره‌برداری یا مانع شدن از [[موفقیت تولیدمثلی]].<ref name="Yong E"/>

[[نخستی‌سانان]] غیرانسانی مدل‌های بهینه‌ای برای تحقیقات زیست‌پزشکی انسانی هستند، زیرا انسان‌ها و [[نخستی‌سانان]] غیرانسانی در نتیجهٔ [[فرگشت]] ویژگی‌های فیزیولوژیکی مشترکی دارند.<ref name="Sarmento2">{{cite book|vauthors=Sarmento B|title=Vitro Culture Models|publisher=[[Woodhead Publishing]]|isbn=978-0-08-100114-1|year=2015|page=296|url=https://books.google.com/books?id=GdmoBAAAQBAJ&pg=PA296|access-date=January 14, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703221609/https://books.google.com/books?id=GdmoBAAAQBAJ&pg=PA296| dead-url = no}}</ref> در حالی که قاعدگی به شدت با نوع مادهٔ انسان (زنان) مرتبط است، و آنها بارزترین قاعدگی را دارند، این وضعیت برای خویشاوندان [[میمون انسان‌نما]] و [[میمون]]‌ها نیز رخ می‌دهد.<ref name="Burton2">{{cite book|vauthors=Burton FD|title=The Multimedia Guide to the Non-human Primates: Print Version|publisher=Prentice Hall Canada|isbn=978-0-13-209727-7|year=1995|page=290|url=https://books.google.com/books?id=hqNFAQAAIAAJ|access-date=June 5, 2018|archive-date=March 10, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310000719/https://books.google.com/books?id=hqNFAQAAIAAJ| dead-url = no}}</ref><ref name="Martin2">{{cite book|vauthors=Martin R|title=How We Do It: The Evolution and Future of Human Reproduction|publisher=[[Basic Books]]|isbn=978-0-465-03015-6|year=2013|page=27|url=https://books.google.com/books?id=Up8WBQAAQBAJ&pg=PA27|access-date=June 5, 2018|archive-date=July 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703211400/https://books.google.com/books?id=Up8WBQAAQBAJ&pg=PA27| dead-url = no}}</ref> [[ماکاک]]‌های ماده نیز قاعدگی دارند، با طول چرخه‌ای که در طول عمرشان با زنان (انسان) قابل مقایسه است. استروژن‌ها و [[پروژستوژن|پروژسترون‌ها]] در [[قاعدگی (پستانداران)|چرخه‌های قاعدگی]] و در دوران پیش از قاعدگی و پس از یائسگی نیز در زنان و ماکاک‌ها مشابه هستند. با این حال، تنها در ماکاک‌ها کراتینه شدن اپیتلیوم در طول [[فاز فولیکولر|فاز فولیکولی]] رخ می‌دهد.<ref name="Sarmento2"/> پی‌اچ واژَن ماکاک‌ها نیز متفاوت است، و مقادیر میانی نزدیک به خنثی تا کمی قلیایی دارد و به‌طور گسترده‌ای متغیر است، که ممکن است به دلیل کمبود لاکتوباسیل در میکروبیوم واژَن باشد.<ref name="Sarmento2"/> این یکی از دلایلی است که با وجود استفاده از ماکاک‌ها برای مطالعه انتقال ویروس HIV و آزمایش‌های [[ضد میکروبی|ضدمیکروبی]]،<ref name="Sarmento2"/> مدل‌های حیوانی به‌طور معمول در مطالعه عفونت‌های مقاربتی مانند تریکومونازیس استفاده نمی‌شوند. دلیل دیگر آن این است که علل چنین شرایطی به‌طور جدایی ناپذیری با ساختار ژنتیکی انسان پیوند خورده‌است و به کار بردن نتایج حاصل از گونه‌های دیگر روی انسان را دشوار می‌کند.<ref name="Kumar2">{{cite book|vauthors=Kumar B, Gupta S|title=Sexually Transmitted Infections - E-book|publisher=[[Elsevier Health Sciences]]|isbn=978-81-312-2978-1|year=2014|page=1286|url=https://books.google.com/books?id=kQ9tAwAAQBAJ&pg=PA1286|access-date=January 14, 2018|archive-date=July 4, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704044853/https://books.google.com/books?id=kQ9tAwAAQBAJ&pg=PA1286| dead-url = no}}</ref>

== جستارهای وابسته ==
* [[اندازه واژن انسان|اندازه واژَن]]
* [[واژن مصنوعی|واژَن مصنوعی]]
* [[اسمگما]]
* [[درد واژن|درد واژَن]]
* [[خیس شدن واژن|خیس شدن واژَن]]
* [[مادگی]]
* [[گشاد کننده واژن|گشاد کننده واژَن]]
* [[فتوپلتیسموگرافی واژن|فتوپلتیسموگرافی واژَن]]
* [[وارونگی رحم]]
* [[بخش فوق واژینال دهانه رحم]]

== یادداشت ==
<references group="یادداشت" responsive=""/>

== پانویس ==
{{یادداشت}}

== منابع ==
{{آغاز چپ‌چین}}
{{پانویس|۲}}
{{پایان}}

== پیوند به بیرون ==
{{رده انبار|Human vaginas|واژن و مهبل}}
{{ویکی‌کتاب|عفونت قارچی و خارش واژن در زنان}}
* {{Wiktionary-inline|واژن}}
* {{رده انبار-درون خط|Vaginas}}
* [http://www.anatomyatlases.org/AnatomicVariants/OrganSystem/Text/Vagina.shtml ''Vagina'', Anatomical Atlases, an Anatomical Digital Library (2018)]

{{سکس}}
{{دستگاه تولیدمثل مؤنث}}
{{کالبد انسان}}
{{تکوین دستگاه تولیدمثلی}}

{{داده‌های کتابخانه‌ای}}

[[رده:واژن| ]]
[[رده:پزشکی زنان]]
[[رده:دستگاه تولیدمثل زنانه در انسان]]
[[رده:دستگاه تولیدمثل ماده در پستانداران]]
[[رده:زنان و تمایلات جنسی]]
[[رده:سلامت زنان]]
[[رده:کالبدشناسی]]