کم‌وزنی[۱] به حالتی گفته می‌شود که وزن بدن فرد برای سالم بودن خیلی کم در نظر گرفته می‌شود. فردی که دچار کم‌وزنی است دچار سوءتغذیه است.

کم‌وزنی
محدوده کم‌وزنی با توجه به [شاخص توده بدنی] (بی‌ام‌آی) در ناحیه سفید نمودار است.
تخصصغدد درون‌ریز و متابولیسم
طبقه‌بندی و منابع بیرونی

ارزیابی

ویرایش
دسته[۲] بی‌ام‌آی (kgm−2)
کم‌وزنی (شدید) < ۱۶٫۰
کم‌وزنی (متوسط) ۱۶٫۰ – ۱۶٫۹
کم‌وزنی (خفیف) ۱۷٫۰ – ۱۸٫۴
وزن طبیعی ۱۸٫۵ – ۲۴٫۹
اضافه وزن ۲۵٫۰ – ۲۹٫۹
چاقی ≥ ۳۰٫۰

شاخص توده بدنی که نسبت وزن یک فرد به قد او است، به طور سنتی برای ارزیابی سلامت فرد از نظر وزن استفاده شده است: در زیر نقطه برش با شاخص توده بدنی ۱۸٫۵، یک فرد به عنوان لاغر در نظر گرفته می‌شود.[۳] محاسبه این شاخص به این صورت است: وزن به کیلوگرم تقسیم بر قد به متر مربع، یا وزن به پوند ضربدر ۷۰۳، تقسیم بر قد به اینچ مربع. یک معیار دیگر برای تعیین لاغری، مقایسه وزن فرد با وزن متوسط گروهی از افراد با سن و قد مشابه است: افرادی که حداقل ۱۵٪ تا ۲۰٪ کمتر از وزن متوسط گروه باشند، لاغر محسوب می‌شوند.[۴]

درصد چربی بدن نیز به عنوان راه دیگری برای ارزیابی اینکه آیا یک فرد لاغر است، پیشنهاد شده است. بر خلاف شاخص توده بدنی که یک اندازه‌گیری غیرمستقیم است، درصد چربی بدن به تفاوت در ترکیب بین بافت چربی (سلول‌های چربی) و بافت ماهیچه‌ای و نقش‌های متفاوت آنها در بدن توجه می‌کند.[۵] شورای آمریکایی ورزش، مقدار چربی ضروری را که زیر آن فرد لاغر محسوب می‌شود، برای زنان ۱۰–۱۳٪ و برای مردان ۲–۵٪ تعریف می‌کند.[۶] مقدار بیشتر چربی ضروری در زنان به پشتیبانی از عملکرد تولید مثل کمک می‌کند.

با استفاده از شاخص توده بدنی به عنوان معیاری برای سلامت مرتبط با وزن، براساس داده‌های سال ۲۰۱۴، شیوع جهانی کم‌وزنی استاندارد شده بر اساس سن در زنان و مردان به ترتیب ۹٫۷٪ و ۸٫۸٪ بود. این مقادیر نسبت به آنچه در سال ۱۹۷۵ گزارش شده بود، به ترتیب ۱۴٫۶٪ و ۱۳٫۸٪، کمتر بودند که نشان‌دهنده کاهش جهانی در میزان سوء تغذیه است.[۷]

یک فرد ممکن است به دلیل عواملی مانند ژنتیک،[۸][۹] جذب ناکافی مواد مغذی، نرخ متابولیسم بالا یا مصرف انرژی افزایش‌یافته، کمبود غذا (که معمولاً به دلیل فقر است)، اشتهای پایین، داروهایی که اشتها را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بیماری‌ها (جسمی یا روانی) یا اختلال خوردن به نام بی‌اشتهایی عصبی، دچار کم‌وزنی شود.[۱۰][۱۱]

کم‌وزنی با برخی شرایط پزشکی خاص، از جمله دیابت نوع ۱،[۱۲] پرکاری تیروئید،[۱۳] سرطان[۱۴] و سل،[۱۵] مرتبط است. افرادی که مشکلات گوارشی یا کبدی دارند، ممکن است نتوانند به‌طور کافی مواد مغذی را جذب کنند. همچنین افرادی که به برخی اختلالات خوردن مبتلا هستند، ممکن است به دلیل یک یا چند کمبود مواد مغذی یا ورزش بیش از حد، دچار کم‌وزنی شوند که این امر کمبودهای تغذیه‌ای را تشدید می‌کند.[۱۶][۱۷]

باور رایجی وجود دارد که افراد سالم و کم‌وزن می‌توانند «هر آنچه را که می‌خواهند بخورند» و سپس آن را با فعالیت‌های بالای جسمانی یا متابولیسم بالا بسوزانند. با این حال، نشان داده شده که افرادی با بی‌ام‌آی کمتر از ۱۸٫۵، حدود ۱۲٪ کالری کمتری نسبت به افراد با بی‌ام‌آی نرمال (بین ۲۱٫۵ تا ۲۵) مصرف می‌کنند و همچنین ۲۳٪ کمتر فعال هستند (بر اساس اندازه‌گیری تسریع‌سنجی).[۱۸] افراد دچار کم‌وزنی معمولاً دارای اشتهای کم هستند و معمولاً کم‌خوراک، پراکنده یا به‌ندرت غذا می‌خورند.

مشکلات

ویرایش

کم‌وزنی می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زیربنایی باشد که در این صورت به‌عنوان کم‌وزنی ثانویه شناخته می‌شود. کاهش وزن غیرقابل توضیح ممکن است نیاز به تشخیص پزشکی حرفه‌ای توسط پزشک داشته باشد.[۱۹]

کم‌وزنی می‌تواند همچنین باعث بروز شرایط دیگری شود که در این صورت به‌عنوان کم‌وزنی اولیه شناخته می‌شود. افرادی که به شدت کم‌وزن هستند ممکن است دارای استقامت بدنی ضعیف و دستگاه ایمنی ناتوانی باشند که آنها را در معرض عفونت قرار می‌دهد. به‌گفته رابرت ای. بلک از مدرسه بهداشت عمومی بلومبرگ جانز هاپکینز، «وضعیت کم‌وزنی... و کمبود ریزمغذی‌ها همچنین باعث کاهش دفاع‌های ایمنی و غیر ایمنی میزبان می‌شود و باید به‌عنوان علل زیربنایی مرگ در صورتی که با بیماری‌های عفونی که به‌عنوان علل پایانی مرتبط هستند، پیگیری شود، طبقه‌بندی شود.»[۲۰] افرادی که دچار سوءتغذیه هستند، نگرانی‌های خاصی را به‌وجود می‌آورند، زیرا تنها مصرف کالری کلی ممکن است ناکافی باشد، بلکه مصرف و جذب سایر مواد مغذی حیاتی، به‌ویژه آمینو اسیدهای ضروری و ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز ممکن است ناکافی باشد.

در زنان، کم‌وزنی شدید، که اغلب نتیجه اختلالات خوردن یا ورزش بیش از حد شدید است، می‌تواند منجر به آمنوره (عدم وجود قاعدگی)،[۲۱] ناباروری یا عوارضی در دوران بارداری شود اگر افزایش وزن بارداری خیلی کم باشد. سوءتغذیه نیز می‌تواند منجر به کم‌خونی و ریزش مو شود.

سوءتغذیه همچنین می‌تواند منجر به کم‌خونی و ریزش مو شود.

کم‌وزن بودن یک عامل خطر شناخته‌شده[۲۲] برای پوکی استخوان است، حتی در افراد جوان. این موضوع در افرادی که از کمبود نسبی انرژی در ورزش رنج می‌برند، مشهود است که قبلاً به عنوان سه‌گانه ورزشکار زن شناخته می‌شد: زمانی که تغذیه نامناسب یا ورزش بیش از حد باعث آمنوره می‌شود، تغییرات هورمونی در زمان تخمک‌گذاری منجر به کاهش تراکم معدنی استخوان می‌شود.[۲۳][۲۴] پس از آنکه کاهش تراکم معدنی استخوان منجر به شکستگی‌های خودبه‌خود اولیه می‌شود، این آسیب معمولاً غیرقابل برگشت است.

اگرچه گزارش شده است که کم‌وزن بودن می‌تواند میزان مرگ و میر را به طرز قابل مقایسه‌ای با آنچه در افراد چاق به شدت مشاهده می‌شود افزایش دهد،[۲۵] اثر آن هنگامی که به غیر سیگاری‌ها بدون سابقه بیماری محدود می‌شود، به مراتب کمتر است،[۲۶] که حاکی از آن است که سیگار کشیدن و کاهش وزن مرتبط با بیماری، علل اصلی اثر مشاهده شده هستند.

درمان

ویرایش

رژیم غذایی

ویرایش

افراد کم‌وزن ممکن است به افزایش وزن از طریق افزایش مصرف کالری توصیه شوند. این کار می‌تواند با خوردن حجم کافی از مواد غذایی با چگالی کالری مناسب انجام شود. همچنین، وزن بدن می‌تواند از طریق مصرف مکمل‌های غذایی مایع افزایش یابد.

راه دیگری برای افزایش وزن در افراد کم‌وزن، ورزش کردن است، زیرا هایپرتروفی عضلانی باعث افزایش جرم بدنی می‌شود. تمرینات وزنه‌برداری در بهبود تن عضلانی و همچنین کمک به افزایش وزن مؤثر است. علاوه بر این، وزنه‌برداری نشان داده است که چگالی معدنی استخوان را بهبود می‌بخشد، که افراد کم‌وزن بیشتر احتمال دارد از آن محروم باشند.

ورزش کاتابولیک است که به طور موقت باعث کاهش جرم می‌شود، اما در طول دوره بازیابی، جبران آنابولیکی باعث رشد ماهیچه‌ها و افزایش کلی جرم می‌گردد. این می‌تواند از طریق افزایش پروتئین‌های ماهیچه‌ای یا از طریق ذخیره بیشتر گلیکوژن در ماهیچه‌ها اتفاق بیفتد. همچنین، ورزش می‌تواند به تحریک اشتهای فردی که تمایلی به خوردن ندارد کمک کند.

محرک‌های اشتها

ویرایش

برخی داروها ممکن است اشتها را افزایش دهند، چه به عنوان اثر اصلی و چه به عنوان عارضه جانبی. داروهای ضدافسردگی، مانند میرتازاپین یا آمی‌تریپتیلین، و داروهای ضد روان‌پریشی، به‌ویژه کلرپرومازین و هالوپریدول، به همراه تتراهیدروکانابینول (که در شاهدانه یافت می‌شود)، افزایش اشتها را به عنوان عارضه جانبی نشان می‌دهند. در ایالت‌هایی که مجاز است، ماری‌جوآنای طبی ممکن است برای کاهش شدید اشتها تجویز شود، مانند مواردی که ناشی از سرطان، ایدز یا سطوح شدید اضطراب مداوم است. داروها یا مکمل‌های دیگری که ممکن است اشتها را افزایش دهند شامل آنتی‌هیستامین‌ها (مانند دیفن‌هیدرامین، پرومتازین یا سیپروهپتادین) هستند.

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. «کم‌وزنی» [تغذیه] هم‌ارزِ «underweight»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر هشتم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۰۸-۸ (ذیل سرواژهٔ کم‌وزنی)
  2. The SuRF Report 2 (PDF). The Surveillance of Risk Factors Report Series (SuRF). World Health Organization. 2005. p. 22.
  3. «Assessing Your Weight and Health Risk». www.nhlbi.nih.gov. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۰۷.
  4. Mahan, L. Kathleen (2000). Krause's Food, Nutrition & Diet Therapy, 10th Ed. Philadelphia: W.B. Saunders Co.
  5. Pasco, Julie A.; Holloway, Kara L.; Dobbins, Amelia G.; Kotowicz, Mark A.; Williams, Lana J.; Brennan, Sharon L. (23 June 2014). "Body mass index and measures of body fat for defining obesity and underweight: a cross-sectional, population-based study". BMC Obesity. 1: 9. doi:10.1186/2052-9538-1-9. PMC 4511447. PMID 26217501.
  6. "ACE Fit - Body Fat Percentage Calculator". Retrieved 28 February 2020.
  7. NCD Risk Factor Collaboration (NCD-RisC) (April 2016). "Trends in adult body-mass index in 200 countries from 1975 to 2014: a pooled analysis of 1698 population-based measurement studies with 19·2 million participants". Lancet. 387 (10026): 1377–96. doi:10.1016/S0140-6736(16)30054-X. PMC 7615134. PMID 27115820.
  8. "Body Shape 'Is Down to Genes'". Indian Express. Retrieved October 23, 2010.
  9. "'Skinny Gene' Exists". Science Daily. September 5, 2007. Retrieved October 23, 2010.
  10. "What are Eating Disorders?". NIMH. Archived from the original on 23 May 2015. Retrieved 24 May 2015.
  11. Attia E (2010). "Anorexia nervosa: current status and future directions". Annual Review of Medicine. 61 (1): 425–435. doi:10.1146/annurev.med.050208.200745. PMID 19719398.
  12. "Unexplained Weight Loss - Reasons, Symptoms & Causes". Retrieved 2017-11-28.
  13. Milas, Kresimira. "Hyperthyroidism Symptoms - Signs and symptoms caused by excessive amounts of thyroid hormones". Endocrine Web. Retrieved 24 September 2012.
  14. "Signs and Symptoms of Cancer". American Cancer Society. Retrieved 24 September 2012.
  15. Hira, S. K.; H. L. Dupont; D. N. Lanjewar; Y. N. Dholakia (1998). "Severe weight loss: the predominant clinical presentation of tuberculosis in patients with HIV infection in India". National Medical Journal of India. 11 (6): 256–58. PMID 10083790.
  16. Fisher MM, Rosen DS, Ornstein RM, Mammel KA, Katzman DK, Rome ES, et al. (July 2014). "Characteristics of avoidant/restrictive food intake disorder in children and adolescents: a "new disorder" in DSM-5". The Journal of Adolescent Health. 55 (1): 49–52. doi:10.1016/j.jadohealth.2013.11.013. PMID 24506978.
  17. Latner JD, Wilson GT (September 2000). "Cognitive-behavioral therapy and nutritional counseling in the treatment of bulimia nervosa and binge eating" (PDF). Eating Behaviors. 1 (1): 3–21. CiteSeerX 10.1.1.578.4563. doi:10.1016/S1471-0153(00)00008-8. PMID 15001063.
  18. Hu, S.; Zhang X.; Stamatiou M.; Hambly C.; Huang Y.; Ma J.; Li Y.; Speakman J.R. (2022). "Higher than predicted resting energy expenditure and lower physical activity in healthy underweight Chinese adults". Cell Metabolism. 34 (10): 1413–1415. doi:10.1016/j.cmet.2022.05.012. PMID 35839758. S2CID 250576685.
  19. "Weight loss - unintentional: MedlinePlus Medical Encyclopedia". medlineplus.gov (به انگلیسی). Retrieved 2024-11-07.
  20. Black, Robert E.; Morris, Saul S.; Bryce, Jennifer (28 June 2003), "Where and Why are 10 Million Children Dying Every Year?", The Lancet, 361 (9376): 2226–34, doi:10.1016/S0140-6736(03)13779-8, PMID 12842379, S2CID 14509705
  21. Admin (۲۰۲۲-۰۸-۱۰). «MJH Life Sciences® | Informing Healthcare Professionals» (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۰۷.
  22. Gjesdal; Halse, JI; Eide, GE; Brun, JG; Tell, GS (2008). "Impact of lean mass and fat mass on bone mineral density: the Hordaland Health Study". Maturitas. 59 (2): 191–200. doi:10.1016/j.maturitas.2007.11.002. PMID 18221845.
  23. Nattiv; Agostini, R; Drinkwater, B; Yeager, KK (1994). "The female athlete triad. The inter-relatedness of disordered eating, amenorrhea, and osteoporosis". Clinics in Sports Medicine. 13 (2): 405–18. doi:10.1016/S0278-5919(20)30338-0. PMID 8013041.
  24. Wilson; Wolman, RL (1994). "Osteoporosis and fracture complications in an amenorrhoeic athlete". British Journal of Rheumatology. 33 (5): 480–1. doi:10.1093/rheumatology/33.5.480. PMID 8173855.
  25. Waaler HT. (1984). "Height, weight and mortality. The Norwegian experience". Acta Med Scand Suppl. 215 (679): 1–56. doi:10.1111/j.0954-6820.1984.tb12901.x. PMID 6585126.
  26. Body Weight and Mortality:What is the optimum weight for a longer life?.

پیوند به بیرون

ویرایش