پیش‌نویس:زنان در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

|image = Painting santur.jpg

لوح‌های اولیه [[بایگانی‌های اداری تخت جمشید|و استحکامات خزانه داری]] [[شاهنشاهی هخامنشی|هخامنشی-]] در تخت جمشید به زنان در سه اصطلاح مختلف اشاره دارد: ''mutu'' , ''irti'' و ''duksis''.<ref name="PricefPrice">{{Cite web|last=Price, Massoume|url=http://www.parstimes.com/women/women_ancient_persia.html|title=Women's Lives in Ancient Persia|accessdate=January 16, 2007}}</ref> اولی مربوط به زنان عادی (غیر پادشاهی) است؛ دوم به اعضای مجرد خانواده پادشاهی. و آخرین ''duksis'' برای زنان متأهل دارای شاهی. چنین اصطلاحات متمایز اهمیت وضعیت تأهل و رابطه زن با پادشاه را نشان می‌دهد. این لوح‌ها همچنین نشان می‌دهد که زنان خانواده پادشاهی سفرهای زیادی می‌کردند و اغلب شخصاً املاک شخصی خود را اداره می‌کردند. معروف است که [[ملکه هم‌نشین]]، همسر شاهنشاه و دیگر زنان او در برابر شاهنشاه و درباریان وی [[چوگان]] بازی می‌کردند.<ref>{{Cite news|last=Harrison, Frances|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4272210.stm|title=Polo comes back home to Iran|publisher=BBC News|date=September 22, 2005}}</ref> تنها محدودیت‌هایی در میزان اختیارات اعمال شده توسط مادر پادشاه توسط خود پادشاه تعیین شد.

[[پرونده:Female_alumni_of_Isfahan_University_of_Technology.jpg|چپ|بندانگشتی| دانش آموختگان زن [[دانشگاه صنعتی اصفهان]]. طبق داده‌های یونسکو از سال ۲۰۱۲، ایران بیش از هر کشور دیگر در جهان در رشته‌های مهندسی دانشجوی دختر دارد.<ref name="factfish3factfish">{{Cite web|url=http://www.factfish.com/statistic/enrolment%2C%20engineering%2C%20manufacturing%20and%20construction%2C%20tertiary%2C%20female|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140805064915/http://factfish.com/statistic/enrolment%2C%20engineering%2C%20manufacturing%20and%20construction%2C%20tertiary%2C%20female|title=Factfish Enrolment, engineering, manufacturing and construction, tertiary, female world statistics and data as Table|publisher=factfish.com|archivedate=August 5, 2014|accessdate=September 23, 2014}}</ref>]]

بیسوادی در زنان از سال ۱۹۷۰ که ۵۴ درصد بود، تا سال ۲۰۰۰ به ۱۷٫۳۰ درصد کاهش یافت.<ref name="IranfIran 2004">{{Cite journal|last=Bahramitash|first=Roksana|date=Spring 2004|title=Market fundamentalism versus religious fundamentalism: women's employment in Iran|journal=[[Middle East Critique|Critique: Critical Middle Eastern Studies]]|publisher=[[Taylor & Francis]]|volume=13|issue=1|pages=33–46|doi=10.1080/1066992042000189706}}</ref> تحصیلات زنان ایرانی از ۴۶ درصد باسوادی، به ۸۳ درصد رسیده‌است. ایران در دهه ۱۹۷۰ از نظر سواد زنان در بین کشورهای جهان در رتبه ۱۰ قرار داشت و هنوز هم این موقعیت را دارد. طبق نظرسنجی جهانی یونسکو، در سطح اولیه ثبت نام کسب دانش در ایران بالاترین نسبت زن به مرد در جهان را در میان کشورها با نسبت دختر به پسر دارد.<ref>{{Cite web|url=http://www.nationmaster.com/graph/edu_gir_to_boy_rat_pri_lev_enr-boys-ratio-primary-level-enrolment|title=Girls to boys ratio, primary level enrolment statistics - countries compared|publisher=NationMaster|accessdate=May 20, 2013}}</ref> طبق داده‌های یونسکو از سال ۲۰۱۲، ایران بیش از هر کشور دیگر در جهان در رشته‌های مهندسی دانشجوی دختر دارد.<ref name="factfishfactfisth">{{Cite web|url=http://www.factfish.com/statistic/enrolment%2C%20engineering%2C%20manufacturing%20and%20construction%2C%20tertiary%2C%20female|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140805064915/http://factfish.com/statistic/enrolment%2C%20engineering%2C%20manufacturing%20and%20construction%2C%20tertiary%2C%20female|title=Factfish Enrolment, engineering, manufacturing and construction, tertiary, female world statistics and data as Table|publisher=factfish.com|archivedate=August 5, 2014|accessdate=September 23, 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20140805064915/http://factfish.com/statistic/enrolment%2C%20engineering%2C%20manufacturing%20and%20construction%2C%20tertiary%2C%20female "Factfish Enrolment, engineering, manufacturing and construction, tertiary, female world statistics and data as Table"]. factfish.com. Archived from [http://www.factfish.com/statistic/enrolment%2C%20engineering%2C%20manufacturing%20and%20construction%2C%20tertiary%2C%20female the original] on August 5, 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">September 23,</span> 2014</span>.</cite></ref>

از دهه ۱۹۷۰ ایران تغییرات اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی را تجربه کرده‌است. میزان مشارکت نیروی کار زنان از ۹٫۱ درصد در سال ۱۹۹۶ به ۱۴ درصد در سال ۲۰۰۴ به ۳۱٫۹ در سال ۲۰۰۹ رسیده‌است.<ref name="AfsharcAfshar, Haleh 1997">{{Cite journal|last=Afshar|first=Haleh|date=September 1997|title=Women And work in Iran|journal=[[Political Studies (journal)|Political Studies]]|publisher=[[Wiley-Blackwell|Wiley]]|volume=45|issue=4|pages=755–767|doi=10.1111/1467-9248.00110}}</ref><ref>United Nations Development Programme</ref> مشارکت زنان در اقصاد ایران در مدت ۱۳ سال ۲۲٫۸ درصد افزایش داشته‌است. زنان بیش از نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، با این وجود درصد کمی از نیروی کار را شامل می‌شوند. آمارهای رسمی گزارش شده توسط اداره سرشماری نشان می‌دهد که مشارکت زنان در نیروی کار بسیار کم است. با وجود این، در حالی که زنان تقریباً ۳۰ درصد نیروی کار ایران را تشکیل می‌دهند، و درصد کل زنان ایرانی فعال اقتصادی بیش از دو برابر شده‌است و از ۶٫۱ درصد در سال ۱۹۸۶ به ۱۳٫۷ درصد در سال ۲۰۰۰ رسیده‌است.<ref>{{Cite web|url=http://www.law.harvard.edu/students/orgs/jlg/vol28/halper.pdf|title=Law and women's agency in post-revolutionary Iran|accessdate=May 20, 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.payvand.com/news/09/feb/1110.html|title=Where are Iran's working women?|publisher=Payvand.com|accessdate=May 20, 2013}}</ref> در سال ۲۰۰۴، از بین ۱۸ میلیون نفر شاغل در ایران، زنان تنها ۱۲٫۹ درصد (یا تقریباً ۲٬۱۶۰٬۰۰۰) از جمعیت شاغل را تشکیل می‌دادند. از طرف دیگر مردان ۶۴ درصد یا تقریباً ۱۱ میلیون و ۵۲۰ هزار نفر را تشکیل می‌دهند.<ref>{{Cite journal|last=Mollahosseini|first=Ali|date=January 2008|title=Gender and employment in Iran|journal=[[Indian Journal of Gender Studies]]|publisher=[[Sage Publications|Sage]]|volume=15|issue=1|pages=159–162|doi=10.1177/097152150701500110}}</ref> با این حال، داده‌های ILO نشان می‌دهد که بیکاری زنان به‌طور مداوم بیشتر از مردان در سال‌های اخیر بوده‌است. زنان در مشاغل معمول مربوط به زنان در آموزش و مراقبت‌ها متمرکز شده‌اند. ۷/۸۲ درصد کارمندان زن در آموزش و به دنبال آن حرفه‌های اداری، مالی، دفتری، بهداشت و پزشکی کار می‌کنند. با این حال، طبق اعلام سازمان جهانی کار، سه زمینه اصلی اشتغال زنان کشاورزی، تولید و آموزش است. یکی از عوامل افزایش اشتغال زنان افزایش نرخ باسوادی آنها است. بیسوادی در زنان از سال ۱۹۷۰ که ۵۴ درصد بود تا سال ۲۰۰۰ که ۱۷٫۳۰ درصد بود، کاهش یافته‌است.<ref name="Iran 2004">{{Cite journal|last=Bahramitash|first=Roksana|date=Spring 2004|title=Market fundamentalism versus religious fundamentalism: women's employment in Iran|journal=[[Middle East Critique|Critique: Critical Middle Eastern Studies]]|publisher=[[Taylor & Francis]]|volume=13|issue=1|pages=33–46|doi=10.1080/1066992042000189706}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBahramitash2004">Bahramitash, Roksana (Spring 2004). "Market fundamentalism versus religious fundamentalism: women's employment in Iran". ''[[نقد خاورمیانه|Critique: Critical Middle Eastern Studies]]''. [[گروه تیلور و فرانسیس|Taylor & Francis]]. '''13''' (1): 33–46. [[نشانگر دیجیتالی شیء|doi]]:[[doi:10.1080/1066992042000189706|10.1080/1066992042000189706]]. [[سمانتیک اسکالر|S2CID]]&nbsp;[https://api.semanticscholar.org/CorpusID:220378330 220378330].</cite></ref>

مطالعات مربوط به مشارکت نیروی کار زنان متفاوت است. یک عامل در این مورد تفاوت بین اندازه‌گیری‌ها است. سرشماری ایران اندازه‌گیری برای مشارکت نیروی کار و نظرسنجی نیروی کار اندازه‌گیری دیگری را ارائه می‌دهد. به عنوان مثال در سرشماری ایران از سنین مختلف برای سن شاغلین استفاده شده، ۱۰ سالگی برای سرشماری ۱۹۷۶ و از ۶ سالگی برای سرشماری سال ۱۹۸۶ استفاده شد. در حالی که سازمان بین‌المللی کار از ۱۵ سال استفاده می‌کند. بانک جهانی و سازمان بین‌المللی کار داده‌های مختلفی در مورد اشتغال زنان اخیر دارند. ILO نرخ اشتغال ۱۷٫۱ درصد را گزارش می‌کند که بطور قابل توجهی بالاتر از بانک جهانی است. به‌طور کلی، به نظر می‌رسد یک روند صعودی مشترک در طول زمان وجود دارد. زنان در ایران قبلاً به حوزه خصوصی محدود شده بودند که شامل مراقبت از خانه و فرزندان بود، حضور آنها در جامعه محدود شده بود و برای بدست آوردن شغل به اجازه شوهر خود احتیاج داشتند.<ref name="Moghadam2Moghadam">{{Cite web|last=Moghadam|first=Valentine M.|title=Women in the Islamic Republic of Iran: legal status, social positions, and collective action|date=2004|accessdate=September 20, 2012|url=http://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/ValentineMoghadamFinal.pdf|publisher=Wilsoncenter.org}}</ref> کارفرمایان زنان را در مقایسه با مردان در نیروی کار کمتر مورد پذیرش قرار می‌دهند.<ref name="Ghorayshi-paid-work">{{Cite journal|last=Ghorayshi|first=Parvin|date=Autumn 1996|title=Women, paid-work and the family: in the Islamic Republic of Iran|journal=Journal of Comparative Family Studies|publisher=University of Calgary via JSTOR|volume=27|issue=3|pages=453–466|doi=10.3138/jcfs.27.3.453|jstor=41603457}}</ref> با این وجود، انقلاب اسلامی تا حدودی در تغییر این برداشت تأثیر داشت.<ref name="Bahramitash_Brown">{{Cite journal|last=Bahramitash|first=Roksana|date=2003|title=Revolution, Islamization, and women's employment in Iran|url=http://www.brown.edu/initiatives/journal-world-affairs/92/revolution-islamization-and-womens-employment-iran|journal=[[Brown Journal of World Affairs]]|publisher=[[Brown University]]|volume=IX|issue=2|pages=229–241}} [http://www.watsoninstitute.org/bjwa/archive/9.2/Iran/Bahramitash.pdf Pdf.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130526165843/http://www.watsoninstitute.org/bjwa/archive/9.2/Iran/Bahramitash.pdf|date=May 26, 2013}}</ref> فمینیست‌های سکولار و نخبگان از این انقلاب راضی نبودند، در حالی که فمینیست‌های دیگری مانند روکسانا بهرامیتاش استدلال می‌کنند که این انقلاب زنان را وارد عرصه عمومی کرد. انقلاب ۱۹۷۹ مورد حمایت گسترده زنانی قرار گرفت که مشتاق کسب حق برابری در جامعه برای خود بودند. مسئولیت و تعهد یک زن در خانه بود، که اساس اصول جمهوری اسلامی بود.<ref name="Afshar, Haleh 1997">{{Cite journal|last=Afshar|first=Haleh|date=September 1997|title=Women And work in Iran|journal=[[Political Studies (journal)|Political Studies]]|publisher=[[Wiley-Blackwell|Wiley]]|volume=45|issue=4|pages=755–767|doi=10.1111/1467-9248.00110}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFAfshar1997">Afshar, Haleh (September 1997). "Women And work in Iran". ''[[مطالعات سیاسی (ژورنال)|Political Studies]]''. [[وایلی-بلک‌ول|Wiley]]. '''45''' (4): 755–767. [[نشانگر دیجیتالی شیء|doi]]:[[doi:10.1111/1467-9248.00110|10.1111/1467-9248.00110]]. [[سمانتیک اسکالر|S2CID]]&nbsp;[https://api.semanticscholar.org/CorpusID:144860396 144860396].</cite></ref> اولمستد با بیان اینکه زنان این «بار مضاعف» را دارند، به این موارد اضافه می‌کند. بعلاوه، مردان حق داشتند زنان خود را از ورود به نیروی کار منع کنند. علی اکبر مهدی با پروین غریشی توافق دارد که از طریق ازدواج زنان و زندانی شدن در حوزه خصوصی، آنها در فعالیت‌های رایگان مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند.<ref name="Mahdi">{{Citation|first=Mahdi|last=Ali Akbar|contribution=Iranian women: between Islamicization and globalization|editor-last=Mohammadi|editor-first=Ali|title=Iran encountering globalization: problems and prospects|pages=47–71|publisher=Routledge|place=London|year=2006|edition=2nd|isbn=978-0-415-39178-8|postscript=.|url=http://go.owu.edu/~aamahdi/women%20and%20globalization-final.pdf}}</ref> از نظر کریمی، بعد از انقلاب، حتی اگر روی کاغذ پذیرفته شده بود که زنان از حق شغلی برابر برخوردار هستند، وی معتقد بود که این امر در عمل چنین چیزی را نشان نمی‌دهد.<ref name="KarimidKarimi, Zahra 2008">{{Cite journal|last=Karimi|first=Zahra|date=Autumn 2008|title=International trade and employment in labour-intensive sectors in Iran: the case of carpet-weavers|url=https://ier.ut.ac.ir/article_32665_4355.html|journal=Iranian Economic Review|publisher=[[EconLit]]|volume=13|issue=22|pages=41–68}}</ref> با مقایسه دوران قبل از انقلاب و پس از انقلاب، بین سال‌های ۱۹۷۶ و ۱۹۸۶، مشارکت زنان در نیروی کار بسیار کاهش یافته و از ۱۲٫۹ درصد به ۸٫۲ درصد رسیده‌است. علاوه بر این، در طول دهه ۱۹۹۰، زنان به دلیل کار در خانه، به دلیل قانون دستمزد خانگی، حمایت می‌شدند که به زنان اجازه می‌داد در صورت طلاق از شوهرشان برای کار خانه خود غرامت بخواهند.

{{اصلی|موسیقیروزهای ایرانی|زنانزن در موسیقی ایران|سپندارمذگان}}

IranianAchaemenid queenprince's head 2.jpg|[[آتوسا]]، دختر کوروش بزرگ، شهبانوی پادشاه هخامنشی داریوش بزرگ، و مادر خشایارشا بود