Louis Pasteur

Louis Pasteur
	; Irudi gehiago
13. seat 17 of the Académie française (en)	; 1881eko abenduaren 8a - 1895eko irailaren 28a ; ← Émile Littré (mul) - Gaston Paris →
13. seat 17 of the Académie française (en)
Bizitza
Jaiotza	Dole, 1822ko abenduaren 27a
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Castle of Villeneuve-l'Étang (en) eta Marnes-la-Coquette, 1895eko irailaren 28a (72 urte) (72 urte)
Hobiratze lekua	Pasteur Institutua; Parisko Notre-Dame katedrala
Heriotza modua	berezko heriotza: bihotz-biriketako geldialdia
Familia
Aita	Jean-Joseph Pasteur
Ezkontidea(k)	Marie Pasteur (en) (1849ko maiatzaren 29a -
Seme-alabak	ikusi Marie-Louise Pasteur (en) ; Jean-Baptiste Pasteur (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Parisko Unibertsitatea ; Lycée Saint-Louis ; École normale supérieure ; (1844 - 1845) Zientziatan graduatua
Hezkuntza-maila	Medikuntzako doktorea; doctor rerum naturalium (en) ; Honoris Causa; Doktoretza
Tesi zuzendaria	Antoine Jérôme Balard
Doktorego ikaslea(k)	Victor Babeș (mul) ; Émile Roux; Albert Calmette; Nikolay Gamaleya (en) ; Étienne Wasserzug (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Ikaslea(k)	ikusi Charles Friedel (mul) ; Charles Chamberland (mul) ; Émile Roux;
Jarduerak
Jarduerak	mikrobiologoa, kimikaria, unibertsitateko irakaslea, biokimikaria, agronomoa, naturalista, biologoa, litografoa, artista eta botanikaria
Enplegatzailea(k)	Lille University of Science and Technology (en) ; Lille North of France University (en) ; Pasteur Institutua ; École centrale de Lille ; Estrasburgoko Unibertsitatea (1848 - ; Lilleko Unibertsitatea (1854 - 1857); École normale supérieure (1857 -
Lan nabarmenak	ikusi Amorru-kontrako txerto; Pasteur Institutua;
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko gurutze handia (1868ko abuztuaren 14a) ; Leeuwenhoek Medal (1895) ; Copley Domina (1874) ; Rumford Domina (1856) ; Knight of the Order of Agricultural Merit (1883ko abenduaren 29a) ; Order of Saint Anna, 1st class ; National Inventors Hall of Fame (1978) ; Imperial Order of the Rose (1873) ; Jecker Prize (1861) ; Albert Medal (1882) ; Concours général ; Order of the Medjidie (1886ko ekainaren 8a) ; Order of Saint Anna, 1st class with diamonds ; Foreign Member of the Royal Society (1869ko apirilaren 29a) ; Bressa Prize (1883) ; Cameron Prize of the University of Edinburgh ; Ohorezko Legioko zalduna (1853) ; Ohorezko Legioko ofiziala (1863) ; Ohorezko Legioko komandantea (1868) ; Ohorezko Legioko ofizial handia (1878) ;
Kidetza	Royal Society; Société Philomathique de Paris (en) ; Lille Academy of Sciences (en) ; Frantses Akademia; Linzeen Akademia; Amerikako Sozietate Filosofikoa; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; San Petersburgoko Zientzien Akademia; Suediako Zientzien Errege Akademia; Hungariako Zientzien Akademia; Hellenic Philological Society of Constantinople (en) ; Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia; Frantziako Zientzien Akademia; Poznań Society of Friends of Learning (en) ; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Zientzien Errusiar Akademia; Serbian Academy of Sciences and Arts (en) ; XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala; Académie Nationale de Médecine (en) ; Belgikako Medikuntzako Errege Akademia
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa
Erlijio-ordena	Frantziskotarren Ordena

Louis Pasteur (Dole, Jura, Frantzia, 1822ko abenduaren 27a – Saint-Cloud, Senako Gainak, Frantzia, 1895eko irailaren 28a) zientzialari frantsesa izan zen, mikrobiologian aitzindaria.

Hasieran, kimika lantzen hasi zen, argiaren polarizazioaren inguruan. Gero, gaitzen teoria mikrobiarra eraikitzen lan egin zuen. Frogatu zuen mikroorganismoek hartzidura laktiko eta alkoholikoan daukaten funtzioa. Hortik, pasteurizazio eta esterilizazio teknikak garatu zituen. 1885ean, amorruaren aurkako txertoa lortu zuen.

Bere izena daraman institutua fundatu zuen 1887an. 1895eko irailaren 28an hil zen Saint-Clouden, Paristik gertu. Urte hartan bertan, mikrobiologiaren sari handiena lortu zuen, Leeuwenhoek domina.

Bizitza

Kimikan eta fisikan doktoretza egin zuen eta 1854an Lilleko zientzia fakultateko dekano izendatu zuten. 1857an Parisko École Normaleko zientzia ikasketen administrari eta zuzendari izendatu zuten, eta 1888an Pasteur Institutuko zuzendari. Kargu horretan iraun zuen hil zen arte.

Bizitza guztia ikerkuntzan eman zuen; haren aurkikuntzek iraultza handia sortu zuten zientziako alor askotan, hala nola medikuntzan, albaitaritzan, kirurgian eta obstetrizian, eta hari esker kimika eta hartziduren industria bide berriak urratzen hasi ziren.

Berezko sorkuntzaren teoria errefusatzen hasi zenean eta esnearen kontserbazio eta hartzidurari (pasteurizazioa) buruzko ikerketak egiten hasi zenean ezaguna egiten hasi zen garaiko zientzialarien artean.

Data aipagarriak

Pasteurren bizitzaren data garrantzitsuenak honako hauek izan ziren:

1847an, Zientzia Fisikoen doktoretza lortu zuen Parisko Zientzia Fakultatean.
1849an, Maria Laurentekin ezkondu zen. Senar-emazteek bost seme-alaba izan zituzten, horietako hiru umetan hil zirenak.
1847 eta 1853aren artean, kimika irakasle izan zen Dijonen eta Estrasburgon.
1854an, Lilleko zientzia fakultateko dekano izendatu zuten. Kargua hartu zuenean, bere esaldi famatua bota zuen: «Ikerkuntzaren arloan, zoriak izaera prestatuei baizik ez die mesede egiten».
1861ean, berezko sorkuntzaren inguruko bere lanak aurkeztu zituen.
1865ean, frantses gobernuak kontratatu zuen zeta-harren gaitz bat ikertzeko, Frantziako hegoaldeko ekoizpena hondatzen ari baitzen.
1874an, Londresko Royal Societyk Copley domina eman zion, hartzidurari buruzko bere lanengatik.
1880an, txerto motelduen lehenengo zantzuak aurkitu zituen, hegaztien kolerari buruzko ikerketa bat egiten ari zela.
1882an, Frantses Akademian sartu zen.
1885ean, amorruaren aurkako txertoa aurkitu zuen.
1888an, haren izena daraman institutua (Pasteur Institutua) sortu zen, bera izanik lehenengo lehendakaria.

Lau ekarpen nagusi egin zizkion, batez ere, zientziari:

Hartzidurak mikrobioak sortuak direla, eta gaitz kutsakorren eragileak mikrobioak ere direla frogatu zuen.
Jennerrek nafarreriaren gazuraren gainean egindako lanak aurreratu zituen, gazur immunizatzaileen kontzeptua eta antigorputz-antigeno erlazioa aurkitu baitzuen. Bera izan zen amorruaren eta karbunkoaren aurkako txertoak lehen aldiz erabili zituena.
Ardoa, esnea eta beste elikagai batzuk gal ez daitezen, gai horiek berotzea proposatu zuen, horrela mikroorganismo pozoitsuak, eta batez ere tuberkulosiaren baziloa, hil edo indargabetzeko (teknika horri haren omenez pasteurizazioa deitzen zaio).
Ardoaren hondakinetan agertzen den azido tartarikoaren ezaugarri optikoak aurkitu zituen. Aurkikuntza honek molekula batzuek duten isomeria optikoa aztertzeko bidea eman zuen.

Mikrobioei buruz atera zuen teoriaren eraginez, asepsia modu orokorrean erabiltzen hasi ziren.

Amorruaren aurkako ikerketak

Jakintza-alor ugari landu bazuen ere, Louis Pasteurren ekarpen baliotsuenak —dudarik gabe— mikrobiologiari lotuta daude, bera izan baitzen lehenengo txertoak erabili zituena eta immunitatearen oinarri teorikoak finkatu zituena. 1881ean karbunkoaren aurkako lehenengo txertoa erabili zuen, eta 1885ean amorruaren aurkakoa.

Azken gaixotasun horren ikerketa 1881ean abiatu zuen zientzialari frantziarrak. Infektatutako txakurrekin lan eginez, amorruaren birusak nerbio-sistema eta burmuina infektatzen zuela agerian jarri zuen. Era berean, burmuinetik isolatutako estraktuak untxietan inokulatuz animalia horietan gaitza sortzen zuela konturatu zen.

Lehenago karbunkoaren bakterioarekin egindako ikerketei esker, Pasteurrek mikrobio patogenoak moteldu edo ahuldu daitezkeela jakiten zuen. Horrenbestez, amorruaren birusaren birulentzia gutxitzen saiatu zen hildako untxien nerbio ehuna lehortzen. Animaliekin egindako saioetan Pasteurren txertoak bere eraginkortasuna frogatu zuen.

1885ean, txakur amorratu batek Joseph Meister haurrari koska egin zion. Umeak patu iluna zeukan eta hiltzera kondenatuta zegoen birusa bere burmuinera iritsiko zenean. Norbaitek Pasteurren berri eman zion familiari, eta zientzialari frantziarrak dilema gogor bati aurre egin behar izan zion: saiatuko zen umearen bizitza salbatzen gizakiekin inoiz probatu ez zen txerto batekin? Medikuekin mintzatu ondoren, mutikoari bere txertoa jarri zion. Tratamendua oso arrakastatsua izan zen, haurra sendatu zen, eta Pasteurren ospea Europa osora hedatu zen.

Ikus, gainera

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Louis Pasteur

(Frantsesez)Pasteur Institutuaren webgunea

Datuak: Q529
Multimedia: Louis Pasteur / Q529
Espezieak: Louis Pasteur