Auguste Deter
| Auguste Deter | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Kassel, 1850eko maiatzaren 16a |
| Herrialdea |  Alemania |
| Heriotza | Frankfurt am Main, 1906ko apirilaren 8a (55 urte) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: septizemia |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | alemana |
| Jarduerak | |
Auguste Deter (Kassel, 1850eko maiatzaren 16a – Frankfurt am Main, 1906ko apirilaren 8a) alemaniar etxekoandrea, dokumentatutako alzheimer gaixotasunaren lehen kasua izan zen.[1]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bere ezkongabe-abizena ezezaguna da. 1880ko hamarkadan Karl Deterrekin ezkondu zen eta elkarrekin alaba bat izan zuten.
Gaixotasunaren hasiera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1890. urtearen amaieran, 40 urte besterik ez zuela, dementzia zantzuak agertzen hasi zen, hala nola oroimena galtzea, delirioak, baita aldi baterako egoera begetatiboak ere. Insomnioa zuen, hostoak arrastaka eramaten zituen etxean, eta orduak ematen zituen gauez oihuka.
Senarra trenbideko langilea zen, eta ez zen gai emazteari zainketa egokia emateko. 1901eko azaroaren 25ean, gaixo mentalentzako eta epileptiko irrensclosentzako instituzio mental batean onartua izatea lortu zuen Frankfurten. Han Alois Alzheimer doktoreak aztertu zuen.[2]
Tratamendua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Alzheimer doktoreak zenbait galdera egin zizkion, eta gero berriro egin zizkion, Deter-ek gogoratzen zituen frogatzeko. Izena idazteko eskatu zion. Auguste saiatu zen, baina gainerakoak ahaztu zituen eta "Galdu naiz" (alemanez: "Habe mich verloren. ") errepikatu zuen. Geroago, doktoreak gela isolatu batean jarri zuen, une batez. Askatu zutenean, korrika egin zuen kanpora oihuka."[3]
Urte askoren ondoren, burua guztiz galdu zuen. 1906ko apirilaren 8an hil zen. Mende bat geroago, bere kasua teknologia mediko modernoekin aztertu zuten (Alzeheimer doktoreak Augusteren burua gorde baitzuen), eta Gießen eta Sidneyko (Australia) zientzialariek kausa genetiko bat aurkitu zuten gaixotasunerako. Emaitzak The Lancet Neurology aldizkarian argitaratu ziren. Dokumentu horren arabera, mutazio bat aurkitu zen PSEN1 genean, gamma jariakorraren funtzioa aldatzen duena, eta hasiera goiztiarreko Alzheimer gaixotasunaren kausa ezaguna da.[4] Hala ere, emaitzak ezin izan ziren errepikatu 2014. urtean argitaratutako artikulu berriago batean. Artikulu horretan, "Auguste Deterren DNAk ez zuen mutazio hetero edo homozigotoa ez-sinonimo baten zantzurik agertu APP, PSEN1 eta PSEN2 geneen exoietan, zeinak Alzheimer gaixotasunaren familia-mutazio ezagunak diren."[5][6]
Alzheimerrek ondorioztatu zuen ez zuela ez denboraren ez tokiaren zantzurik, bere bizitzako xehetasun batzuk besterik ezin zituela gogoratu, eta, askotan, galderaren antzik ez zuten eta inkoherenteak ziren erantzunak ematen zituela. Bere gogo-aldarteak azkar aldatzen ziren antsietatearen, mesfidantzaren, abstinentziaren eta "buru-argitasunaren" artean. Ezin zioten geletan barrena ibiltzen utzi, beste gaixo batzuekin harremanetan hasiz gero, beharbada eraso egingo zioten eta.
'Ahanzturaren gaixotasuna'
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ez zen Alzheimer doktoreak gaixo batengan psikearen endekapen osoa ikusi zuen lehen aldia, baina ordura arte ikusiak zituen gaixoek hirurogeita hamar urte baino gehiago zuten. Auguste Deterrek jakin-mina piztu zion, askoz gazteagoa zen eta. Hurrengo asteetan, galderak egiten eta erantzunak grabatzen jarraitu zuen. Berak maiz erantzun zuen: "Ai, Jainkoa! ", edo "Galdu egin naiz". Bazirudien bazekiela gauzak ahaztu egiten zitzaizkiola eta inpotentzia ematen ziola. Alzheimerrek "ahanzturaren gaixotasuna" deitu zion.
Heriotza eta legatua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1902an, Alzheimerrek "Irrenschloss" (Castillo del Demente) utzi zuen —halaxe zen ezaguna lagunartean—, Munichen postu bat hartzeko, baina sarritan deitzen zuen Frankfurtera Deterren egoeraz galdetzeko. 1906ko apirilaren 9an, Alzheimerrek Frankfurteko dei bat jaso zuen, Auguste hil zela esateko. Bere historial klinikoa eta, gainera, garuna bidaltzeko eskatu zuen, aztertzeko. Bere historia klinikoak bere bizitzako azken urteak dokumentatzen zituen, bere izaera nabarmen hondatu zenean. Eskara edo ohial infektatu batek sortutako septizemia baten ondorioz hil zen. Bere garuna aztertuz, Alzheimerrek plaka senilak eta haril neurofibrilarrak aurkitu zituen. Gaur egun zientzialariek ondotxo dakite horiexek direla Alzheimer gaixotasunaren kontrastea. Auguste Deter, egungo mediku batek ikusi izan balu, Alzheimer gaixotasun goiztiarra diagnostikatu zion.[7]
Erregistro medikoa berraurkitzea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1996an, Konrad Maurer doktoreak eta haren lagunek, Volk eta Gerbaldo doktoreek, Auguste Deterren historia klinikoa berraurkitu zuten.[8] Dokumentu horietan, Alzheimer doktoreak bere gaixoaren azterketa zehatza idatzi zuen, bere galderen erantzunak barne:
- "Zein da zure izena?"
- "Auguste."
- "Familiaren izena?"
- "Auguste."
- "zure senarraren izena da?" - Zalantza, azkenik erantzun du:
- "Uste dut... Auguste."
- "Senarra?"
- "Ai, ez."
- "Zein da zure adina?"
- "Berrogeita hamaika."
- "Non bizi zara?"
- "Ai, hemen zaude?"
- "Ezkondua zara?"
- "Ai, hain nahastuta nago!."
- "Non zaude orain?"
- "Hemen eta leku guztietan, hemen eta orain, ez duzu nitaz gaizki pentsatu behar."
- "Non zaude orain?"
- "Han biziko gara."
- "Non dago zure ohea?"
- "Non egon behar luke?"
Eguerdian, Augustek txerria eta azalorea jan zituen.
- "Zer jaten ari zara?"
- "Espinaka." (haragia murtxikatzen ari zen).
- "Zer ari zara jaten orain?"
- "Lehenik patatak jan ditut, eta orain, errefauak."
- "Idatzi '5' bat."
- Hauxe idatzi du: "Una mujer"
- "Idatzi '8' bat."
- Idatzi: "Auguste" (idazten ari den bitartean, behin eta berriz esan du: "galdu egin naiz, " ).
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Gaztelaniaz) «El ama de casa alemana que se convirtió en el primer paciente de Alzheimer del mundo» BBC News Mundo (Noiz kontsultatua: 2023-10-27).
- ↑ (Gaztelaniaz) Mainadé, Xavier Carmaniu. (2021-09-21). «Entender + con la historia I La primera paciente del doctor Alzheimer, por Xavier Carmaniu Mainadé» elperiodico (Noiz kontsultatua: 2023-10-27).
- ↑ Maurer, Konrad; Volk, Stephan; Gerbaldo, Hector. (1997). «Auguste D and Alzheimer's disease» The Lancet 349 (9064): 1546–9. doi:..
- ↑ Müller, Ulrich; Winter, Pia; Graeber, Manuel B. (2013). «A presenilin 1 mutation in the first case of Alzheimer's disease» The Lancet Neurology 12 (2): 129–30. doi:. PMID 23246540..
- ↑ Rupp, Carsten; Beyreuther, Konrad; Maurer, Konrad; Kins, Stefan. (2014). «A presenilin 1 mutation in the first case of Alzheimer's disease: Revisited» Alzheimer's & Dementia 10 (6): 869–72. doi:. PMID 25130656..
- ↑ (Gaztelaniaz) lainformacion.com. «El primer caso de Alzheimer tiene un diagnóstico completo después de 106 años» La Información (Noiz kontsultatua: 2023-10-27).
- ↑ (Gaztelaniaz) Álvarez, Carol. (2023-10-21). «Auguste Deter y las mujeres que existen con Alzhéimer» elperiodico (Noiz kontsultatua: 2023-10-27).
- ↑ Deutsche Alzheimer Gesellschaft. .
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Auguste Deterren lanak Internet Archive-n
- Nork deitu zion? - Alois Alzheimerra
- Alzheimerra: 100 urte geroago
- Alois Alzheimer-en biografia. Garunaren Ikerketarako Nazioarteko Erakundea
- Ludwig-Maximilians-University Munich, Eritasun Neurodegeneratiboen Ikerketarako Laborategia - Christian Haass irakasle doktorea
- Alois Alzheimer eta Alzheimer gaixotasunari buruzko bigarren mailako iturrien bibliografia, pareka aztertutako aldizkarietatik hautatuak.
- Graeber Manuel B. "Alois Alzheimer (1864–1915)". Garunaren Ikerketarako Nazioarteko Erakundea
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q4821052