Xabier Etxebarrieta: berrikuspenen arteko aldeak

Xabier Etxebarrieta
Bizitza
Jaiotza	Bilbo, 1944ko urriaren 14a
Herrialdea	Bizkaia, Euskal Herria
Heriotza	Tolosa, 1968ko ekainaren 7a (23 urte)
Heriotza modua	poliziak tirokatua hilda: bala zauria
Familia
Haurrideak	ikusi Jose Antonio Etxebarrieta;
Familia	ikusi Natxo Etxebarrieta (iloba);
Hezkuntza
Heziketa	EHUko Ekonomia eta Enpresa Zientzien Fakultatea
Hizkuntzak	euskara; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	ikaslea eta militantea
	Parte-hartzailea Murder of José Pardines (en) ;
Kidetza	Euskadi Ta Askatasuna

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

10:16, 2 abuztua 2021ko berrikusketa

Txabi Etxebarrieta, izen osoz Xabier Etxebarrieta Ortiz (Bilbo, Bizkaia, 1944ko urriaren 14a – Tolosa, Gipuzkoa, 1968ko ekainaren 7a), ETAko kide nabarmena izan zen, 1967an ETAren V. Asanbladaren zuzendaria eta ondorengo ETAren Biltzar Ttipi edo batzorde exekutiboko kidea. Halaber, ETAren lehen hilketa egin eta, aldi berean, Guardia Zibilak hil zuen lehen etakidea izateagatik ere bada ezaguna. Etxebarrietaren hilketak ETAk espreski antolatutako lehen hilketa azkartu zuen, Melitón Manzanasena, bi hilabete geroago, 1968ko abuztuan. Halaber, 1978ko martxoan ETAk José María Acedo guardia zibila hil zuen Adunan; hilketa bereganatzean, Etxebarrietaren hilketan parte hartu zuen guardia zibiletako bat izan zela adierazi zuen.

Biografia

Bilboko Abando auzoan jaio zen, Ibañez kalean, 1944ko urriaren 14an. Aitaren aldeko familia Ispasterrekoa eta Lekeitiokoa zen, eta Aiaraldekoa amaren aldekoa. Lau anaietatik hirugarrena izan zen, Jose Antonio eta Angelen ondoren, eta Asunberen aurretik. Lehen hezkuntza eta batxilergoa eskolapioen ikastetxean egin zituen. Eskolapioen ikastetxea Francoren erregimenaren aurkako jarrera izateagatik nabarmendu zen. Han, Justo Mokoroa eta Jabier Eizagirre, izan zituen irakasle, biak abertzaleak.^[1] 1957 aita hil zitzaion. 1961 urtean, Bilboko Alde Zaharrera aldatu zen familia, egungo Miguel Unamuno plazara. Ekonomia ikasketak egin zituen Elkano kaleko eskolan lehenbizi eta 1964tik Sarrikoko fakultatean. Musika klasikoa, literatura eta zinema hizketagai zituen lagunartea zuen. Euskara ikasteari ere ekin zion. 1963 urtean maitasun harreman laburra baina bizia du Isabel izeneko neska batekin. Idatzi ere egiten du, ia beti gaztelaniaz. 1961-62 urteetan El ruido de la vida lehen olerki-bilduma osatzen du, eta hurrengo urteetan Voces de amianto y calma (1963), En pie de pensamiento (1964, zeinarekin Adonais olerki-sarira aurkeztu zen), Las turbias potestades (1966) eta Versos sueltos (1963-1967).^[2]

Fakultatean Facultad eta Sarriko izeneko ikasle-aldizkarietan idatzi eta azken horren zuzendaria ere izan zen. 1963-64 eta 1964-65 ikasturteetan militantzia politikoan aritzen da; hain zuzen, SEU (Sindicato Español Universitario) izeneko ikasleen sindikatu ofizial falangistaren aurkako mobilizazioetan nabarmentzen da. ETAn 1963an sartu zen^[1]; hasieran, ordea, bere ardura garrantzi txikikoa izan zen, eta bilera batzuetan parte hartu eta Ipar Euskal Herrian egindako trebatze-saio batzuetara mugatu zen.^[2] 1965 urtean, ordea, ETA zuzentzen zuen taldea Ipar Euskal Herritik deportatu, eta barruko ekintzaileen rola, tartean Etxebarrieta anaiena handitu egin zen.

Etxebarrietaren jarduna ETAn

1965ean ospatutako IV. Asanbleako garaitik, ETA printzipio sozialistak bereganatzen doa. Hurrengo bi urteetan joera hori areagotu egingo da, ETAren Bulego Politikoa sektore ezkertiarren esku geratu zenean, eta printzipio abertzaleak alde batera geratu zirenean. Joera ezkertiar esklusibista horrek tentsioak eragin zituen ETAn eta egoerari irtenbide emateko, 1967 urtean V. Asanblea ospatu zen, Txabi etxebarrietaren zuzendaritzapean. Gaixo egoteagatik ez zen bertaratu Jose Antonio Etxebarrieta, baina Txabi izan zen anaiak idatziriko Informe Txatarra izeneko txostena planteatu zuena, Bulego Politikoaren ikuspuntuak gaitzetsiz, espainiartuak, erreformazaleak, abertzaletasunaren aurkakoak eta bakezaleak izateagatik, eta abertzaletasun iraultzailea aldarrikatuz. Erakundea lau fronte osatuz antolatzea ere erabaki zen: kulturala, politikoa, militarra eta sozioekonomiko edo langilea. Asanblean galtzaile gertatutako tesien ordezkariak, Bulego Politikoaren taldekoak, Patxi Iturriozen ingurukoak, kanporatuak izan ziren, eta ondoren ETA-Berri izeneko taldea osatu zuten. Hurrengo hilabeteetan Txabi Etxebarrietaren lana garrantzitsua gertatu zen erakundean, langileen frontea berregituratu egin baitzuen, zatiketaren ondorioz ahulduta. Garai horretan abiarazi zen gainera IV. Asanblean onartutako ekintza-errepresio-ekintza estrategia eta 1967 urtean zehar ugariak izan ziren ekintza armatuak. Errepresioa ere areagotzen doa eta Etxebarrieta bera izan zen horren lekuko: 1967ko azaroaren 7an guardia zibil batzuek tiro egin zioten Etxebarrietari Derion, baina onik ihes egitea lortu zuen. Ipar Euskal Herrira ihes egingo zuelakoan, kontrol zorrotzak jarri ziren hurrengo egunetan eta Etxebarrieta zelakoan Mikel Iturbe izeneko gaztea tirokatu eta hil zuten mugan.

José Pardines guardia zibilaren eta Etxebarrietaren hilketak

1968ko ekainaren 7an, Seat 850 coupé auto batean zihoazelarik, Adunatik Billabonarako errepidean, motozikleta banatan zebiltzan bi guardia zibilek Txabi Etxebarrieta eta Iñaki Sarasketa geldiarazi zituzten errutinazko kontrol batean. Autoa Mario Onaindiak lapurtutakoa zen,^[3] eta matrikula aldatua zuen. José Pardines guardia zibila, autoaren atzealdean makurtuta, autoaren bastidoreko zenbakia matrikularekin bat ez zetozela ohartu zela ikusita, Etxebarrieta Astra 600/43 pistola hartuta autotik atera eta tiro egin zion bizkarretik; lurrean zegoela beste hiruzpalau tiro egin zizkion bularrean.^[4]

Ihesean, Benta Haundin, Tolosaren hegoaldean, Guardia Zibilaren kontrol bat zegoen. Bertan hil zuten Etxabarrieta eta, orduko bertsio ofizialaren arabera, tiroketa batean hil zen. Eduardo Osa Santibañezek, autoan zihoan hirugarren etakideak, kontatu zuen autoa miatzen hasi zirela, eta ETAkoak zirela igarri, oihuka hasiz. Etxebarrieta oldartu egin zitzaien bi guardia zibilei eta, Osaren testigantzaren arabera, kinka horretan, guardia zibil indartsu batek zutik estu heldu zuen Etxebarrieta; ezin mugiturik zela, besteak tiro egin zion burura bertatik bertara, Etxebarrieta zerraldo eroriz eta hilez.^[5] Iñaki Sarasketak ihes egitea lortu zuen, eta Errezilgo elizan gorde zen. Biharamunean atxilotu zuten.

Etxebarrietaren idazlanak

Etxebarrietaren lanak liburu batean bildu zituen Jose Maria Lorenzo Espinosak, 1996an: Poesía y otros escritos. 1961-1967.

Txabi Etxebarrieta, musikan

Etxebarrietaren irudia frankismo garaian mitifikatua izan zen. Horren adibide dugu Telesforo Monzonek eskaini zion Txabi Etxebarrieta kanta. Kanta hori Imanol Larzabal abeslariak eman zuen ezagutzera, bere Herriak ez du barkatuko diskoan, 1974an. 2007an Fermin Muguruzak eta Txabi Strubellek bertsio berri bat plazaratu zuten, Ahaztuak 1936-1977 elkarteak egindako Oroitzapenerako kantak izenburuko diskoan.

Hauek dira abestiaren lehen hitzak, abestian lelo gisa errepikatzen direnak^[6]:

Lehengo batean

kalearen erdian

Benta-Handi erdian,

Xabier anaia, hil zuten.

Erreferentziak

↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) Gonzalez Chamorro, Javier. (2009). Bitarte: humanidades e historia del conflicto vasco-navarro : fueros, constitución y autodeterminación. , 263 or..
↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) Lorenzo Espinosa, José María. (1996). Poesía y otros escritos, 1961-1967. Txalaparta, 11-14 or..
↑ (Gaztelaniaz) Martínez Gorriarán, Carlos. (2011). Jorge Oteiza, hacedor de vacíos. , 316 or..
↑ (Gaztelaniaz) Fernández, Gaizka. (2018ko ekaina). «La primera víctima de ETA» La Aventura de la Historia (236) ISSN 1579-427X..
↑ Elustondo, Miel A.. ««Guardia zibilak berbertatik sartu zion tiroa Etxebarrietari»» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-08-02).
↑ Oroitzapenerako kantak, 26.or.

Kanpo estekak

Miel Anjel Elustondo: Etxebarrietaren hilketaren testigu batekin elkarrrizketa, Berria, 2021/08/01.

Datuak: Q2661349

[GC-1] (Gaztelaniaz) Gonzalez Chamorro, Javier. (2009). Bitarte: humanidades e historia del conflicto vasco-navarro : fueros, constitución y autodeterminación. , 263 or..

[LE-2] (Gaztelaniaz) Lorenzo Espinosa, José María. (1996). Poesía y otros escritos, 1961-1967. Txalaparta, 11-14 or..

[3] (Gaztelaniaz) Martínez Gorriarán, Carlos. (2011). Jorge Oteiza, hacedor de vacíos. , 316 or..

[aventura101-4] (Gaztelaniaz) Fernández, Gaizka. (2018ko ekaina). «La primera víctima de ETA» La Aventura de la Historia (236) ISSN 1579-427X..

[5] Elustondo, Miel A.. ««Guardia zibilak berbertatik sartu zion tiroa Etxebarrietari»» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-08-02).

[6] Oroitzapenerako kantak, 26.or.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ 33. lerroa: / 33. lerroa: @@
 |url=https://books.google.es/books?id=orBxrI2ef9UC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false
 |urtea=2011}}</ref>
-eta matrikula aldatua zuen. [[José Pardines]] guardia zibila, autoaren atzealdean makurtuta, autoaren bastidoreko zenbakia matrikularekin bat ez zetozela ohartu zela ikusita, Etxebarrieta [[Astra 600|Astra 600/43]] pistola hartuta autotik atera eta tiro egin zion bizkarretik; lurrean zegoela beste hiruzpalau tiro egin zizkion bularrean.<ref name="aventura101">{{erreferentzia|egile1-lotura=Gaizka Fernández Soldevilla|abizena1=Fernández |izena1= Gaizka |izenburua= La primera víctima de ETA|aldizkaria= La Aventura de la Historia|alea= 236|data= 2018ko ekaina| ISSN =1579-427X|hizkuntza=es}}</ref> Ihesean, Benta Haundin, [[Tolosa]]ren hegoaldean, Guardia Zibilarekin tiroketa izan zuen, eta Etxebarrieta hil zuten. [[Iñaki Sarasketa]]k ihes egitea lortu zuen, eta [[San Martin eliza (Errezil)|Errezilgo elizan]] gorde zen. Biharamunean atxilotu zuten.
+eta matrikula aldatua zuen. [[José Pardines]] guardia zibila, autoaren atzealdean makurtuta, autoaren bastidoreko zenbakia matrikularekin bat ez zetozela ohartu zela ikusita, Etxebarrieta [[Astra 600|Astra 600/43]] pistola hartuta autotik atera eta tiro egin zion bizkarretik; lurrean zegoela beste hiruzpalau tiro egin zizkion bularrean.<ref name="aventura101">{{erreferentzia|egile1-lotura=Gaizka Fernández Soldevilla|abizena1=Fernández |izena1= Gaizka |izenburua= La primera víctima de ETA|aldizkaria= La Aventura de la Historia|alea= 236|data= 2018ko ekaina| ISSN =1579-427X|hizkuntza=es}}</ref>
+Ihesean, Benta Haundin, [[Tolosa]]ren hegoaldean, Guardia Zibilaren kontrol bat zegoen. Bertan hil zuten Etxabarrieta eta, orduko bertsio ofizialaren arabera, tiroketa batean hil zen. Eduardo Osa Santibañezek, autoan zihoan hirugarren etakideak, kontatu zuen autoa miatzen hasi zirela, eta ETAkoak zirela igarri, oihuka hasiz. Etxebarrieta oldartu egin zitzaien bi guardia zibilei eta, Osaren testigantzaren arabera, kinka horretan, guardia zibil indartsu batek zutik estu heldu zuen Etxebarrieta; ezin mugiturik zela, besteak tiro egin zion burura bertatik bertara, Etxebarrieta zerraldo eroriz eta hilez.<ref>{{Erreferentzia|izena=Miel A.|abizena=Elustondo|izenburua=«Guardia zibilak berbertatik sartu zion tiroa Etxebarrietari»|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/1930/046/001/2021-08-01/guardia-zibilak-berbertatik-sartu-zion-tiroa-etxebarrietari.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2021-08-02}}</ref> [[Iñaki Sarasketa]]k ihes egitea lortu zuen, eta [[San Martin eliza (Errezil)|Errezilgo elizan]] gorde zen. Biharamunean atxilotu zuten.
 == Etxebarrietaren idazlanak ==