Andorra: berrikuspenen arteko aldeak

Andorrako Printzerria
	Principat d'Andorra
	Ereserkia: El gran Carlemany
	Goiburua: "Virtus Unita Fortior"; "Bertute batua indartsuagoa da"
; Andorrako bandera	; Andorrako armarria
	Location Andorra Europe.png
Geografia
Hiriburua	Andorra la Vella; 42°30′0″N 1°30′0″E
Hiririk handiena	hiriburu
Azalera	467,63 (180.); Ura %0
Punturik altuena	Coma Pedrosa (2.942 m)
Punturik sakonena	Valira (840 m)
Kontinentea	Europa
Mugakideak	Frantzia, Espainia eta Europar Batasuna
Administrazioa
Gobernu-sistema	parliamentary coprincipality (en)
Printzekideak	Joan Enric Vives Sicília; Emmanuel Macron
Legebiltzarra	Andorrako Kontseilu Nagusia
Harreman diplomatikoak	Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide	ikusi Aduanen Mundu Erakundea; Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea; Europako Kontseilua; Europako Segurtasun eta Lankidetzako Antolakundea; Frankofonia; Interpol; Munduko Meteorologia Erakundea; Nazio Batuen Erakundea; Osasunaren Mundu Erakundea; Telekomunikazioen Batasun Internazionala; UNESCO; Visa Waiver Program (en) ;
Demografia
Biztanleria	85.101
Dentsitatea	Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragilea bizt/km² (71.)
Talde etnikoak	ikusi Andorrans (en) , espainiar, portugaldar eta Frantziar;
Hizkuntza ofizialak	ikusi katalan ;
Erabilitako hizkuntzak	ikusi katalan, gaztelania eta frantses;
Ezkontzeko adina	genero guztiak: 16
Emankortasun-tasa	1,27 (2010)
Alfabetizazioa	% 100 (2018)
Giza garapen indizea	0,858 (2021)
Ekonomia
BPG nominala	3.012.914.131,1697 $ (2017)
BPG per capita	39.146 $ (2017)
Historia
	Sorrera data: 1278
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+376
ISO 3166-1 alpha-2	AD
ISO 3166-1 alpha-3	AND
Ordu eremua	ikusi Europa Erdialdeko Ordua ; : Europe/Andorra (en) ;
Elektrizitatea	220 V. 50 Hz.Schuko eta europar loki
Internet domeinua	.ad
	govern.ad

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

23:28, 28 urtarrila 2019ko berrikusketa

Andorra,^[1] izen ofiziala Andorrako Printzerria (katalanez Principat d'Andorra), Iberiar penintsulako estatu burujabe txikia da, ekialdeko Pirinioetan dagoena, Frantzia eta Espainiaren artean. 468 kilometro koadroko eremua hartzen du, Gipuzkoakoaren laurdena gutxi gorabehera, eta 77.281 biztanle zituen 2016an.^[2] Hiriburua Andorra la Vella da.

Lurralde isolatua eta behartsua izan zen historian zehar, baina ospea lortu zuen Bigarren Mundu Gerratik aurrera, eta ekonomia asko hazi zen, gehienbat turismoaren eta paradisu fiskal izatearen ondorioz. Ez du indar armaturik, ezta armadarik ere. Hori dela eta, bertako defentsa Espainia eta Frantziako indar armatuen esku dago.

Geografia

Mugak

Andorra Pirinioetako ekialdean dago, Frantzia eta Espainiaren artean. Hegoaldean Kataluniarekin du muga, eta Ekialdeko Pirinioak eta Ariège departamenduekin iparraldean.

Erliebe eta hidrografia

Oso herrialde menditsua da; 2.500 metrotik gorako 65 gailur ditu eta. Coma Pedrosa (2.942 metro) da mendirik garaiena.

Ur baliabide garrantzitsuak ditu. Iparraldeko Valira, Ekialdeko Valira, Valira Handia eta Madriu dira ibai nagusiak. Escaldes-Engordany parrokian ur termalak daude.

Iparraldeko Valira
Estanys de Juclar
Serra dels Corrals
Envalirako mendigunea

Klima

Hiriburuak mendialdeko klima ozeanikoa dauka (Cfb) Köppen sailkapenaren arabera. Negu gogorrak dira, elur-jasa askorekin, eta uda epelak baina laburrak. Prezipitazioak ongi banaturik daude urte osoan.

Datu klimatikoak (Andorra la Vella, 1.075 metro, 1971-2000, muturrekoak 1934-egun)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	18.0	20.0	24.8	29.0	29.2	36.0	39.0	35.9	32.0	31.0	21.2	19.0	39.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	6.9	8.9	11.7	13.3	17.6	21.9	26.2	25.4	21.4	16.0	10.7	7.5	15.6
Batez besteko tenperatura (ºC)	2.2	3.5	5.8	7.5	11.5	15.4	18.8	18.5	14.9	10.3	5.7	3.0	9.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-2.5	-1.8	-0.2	1.7	5.3	8.8	11.4	11.4	8.5	4.7	0.6	-1.4	3.9
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	−15.0	−16.0	−11.0	−7.0	−2.0	0.0	3.0	2.0	0.0	−6.0	−19.5	−13.0	−19.5
Pilatutako prezipitazioa (mm)	53.1	37.9	40.5	71.2	89.8	84.2	60.7	85.6	80.9	72.4	68.4	67.9	812.3
Iturria (1): ACDA^[3]
Iturria (2): Meteo Climat (muturrekoak)^[4]

Historia

Sakontzeko, irakurri: «Andorrako historia»

1278an independentzia lortu zuenetik, Foixko kondea (gero Frantziako erregea, eta azkenik errepublikako lehendakaria) eta La Seu d'Urgelleko apezpikua izan dira Andorrako printzekideak edo estatuburuak. Barne arazoen ardura aukeratutako kontseilu nagusi baten esku uzten zen. Justizia arazoak, kanpo harremanak eta defentsakoak printzekideen kontrolpekoak izaten ziren. Emakumezkoek 1970ean lortu zuten botoa emateko eskubidea.

1982ko urtarrilean bereizi egin ziren legegintza eta eragiletza funtzioak, eta kontseilu nagusiak (28 kidez osatua) kontseilu eragile edo gobernu bat izendatu zuen, lehendakaria buru zuela. 1993ko martxoaren 14an, andorratarrek, erreferendum bidez, indarrean zuten sistema erdi feudala baztertu eta konstituzio berri bat onartu zuten, eta geroztik, estatu burujabe eta demokratikoa ezarri da.

Konstituzio horrek bide ematen dio Andorrari justizia aginpide burujabea izateko, bere kanpo politika propioa garatzeko eta nazioarteko erakundeetan parte hartzeko. 1993an onartu zuten Nazio Batuetan. Gainera, alderdi politikoak eratu ahal izan dituzte eta baita sindikatuak ere, lehenago ez baitzen ez alderdirik eta ez sindikaturik. Grebarako eskubidea ere legeztatua izan da.

Bi printzekideek segitzen dute estatuburu izaten, baina orain, herrialdeko mugei buruzko legeen gainean dute soilik beto eskubidea. Frantziak eta Espainiak lehengo ardurekin jarraitzen dute printzerriaren defentsa eta diru arazoei dagokien guztian. Konstituzio berria onetsi ondorengo 1993ko abenduan egin ziren lehen hauteskundeak, eta 1994ko urtarrilean Oscar Ribas Reig hautatu zuten Andorrako lehen gobernu burujabeko presidente. 2004ko azaroaren 15ean, lankidetza hitzarmena sinatu zuen Europar Batasunarekin.

Gobernua eta administrazioa

Politika

1993ko martxoaren 14an onartutako konstituzioaren arabera, Andorra printzerri parlamentarioa da. Bi estatuburu ditu (printzekideak): Frantziako Errepublikako estatuburua (eta La Seu d'Urgelleko apezpikua. Hala ere, benetako boterea andorratarrek aukeratutako Kontseilu Nagusiak dauka (28 kide, lau urterako hautatuak). Kontseiluak botere legegilea dauka eta bertatik ateratzen da gobernua, botere betearazlea duena.

Justiziako Kontseilu Gorena da botere judizialaren gorengo organoa. Els Comuns deituriko erakundeek —udal erako instituzioak dira— eskuduntza handia dute.

Banaketa administratiboa

Sakontzeko, irakurri: «Andorraren banaketa administratiboa»

Andorra 7 parrokiatan dago banatuta:

Demografia

Biztanleria

2016an 77.281 biztanle zituen Andorrak.^[2] Adineka, honela dago banaturik biztanleria: 0-14 urte bitartekoak %14,4 dira, 15-24 urte bitartekoak %9,6, 25-54 urte bitartekoak %46,2, 55-64 urte bitartekoak %14,2 eta 65 urtetik gorakoak %15,6. Bizi itxaropena 82,9 urtekoa da; 80,7 urtekoa gizonezkoena eta 85,2 urtekoa emakumezkoena (2017ko zenbatespenak).^[5]

Banaketa etnikoa

Jatorrizko andorratarrak —katalanak, kulturaz eta hizkuntzaz— biztanleen herena baino gutxiago dira, gaur egun. Gainerako biztanleak etorkin espainiarrak (biztanle guztien %60 inguru) eta frantsesak dira, gehienbat. Etorkin horiei kupo sistema zorrotz baten arabera eman zitzaien egoitza baimena. Biztanle guztien %36,65ek baino ez du andorratar hiritartasuna. Gainerakoak espainiarrak, portugaldarrak edo frantsesak dira nagusiki.

Hizkuntzak

Katalana hizkuntza nazionala den arren, gaztelania eta frantsesa ere asko erabiltzen dira.

Erlijioa

Andorratarren %85 katolikoak dira. Meritxelleko Andre Maria da haien zaindaria.

Ekonomia

Andorrako ekonomia, tradizioz, abere hazkuntzan (ardiak, batik bat), tabakoaren langintzan eta basoetan oinarritzen zen. Nekazaritzak lur gutxi ditu, lur guztietako %2 baino ez, eta nagusiki tabakoa ekoizteko erabiltzen da. Artzaintza, ordea, garrantzitsua da.

Hala ere, 1950etik aurrera, turismoak izugarrizko gorakada izan zuen eta, gaur egun, printzerriko jarduera nagusia da, urtean 8 milioi bisitari inguru jasotzen baititu.^[6] Eski estazioek, neguan, udako klima eta mendi ikuspegi ederrek, eta orobat zergarik gabeko produktuen eskuragarritasunak turista asko erakartzen dituzte. Turismoan oinarritutako ekonomia da nagusiki, eta hirugarren sektoreak BPGaren %80 hartzen du.^[5] Dena dela, azken urteetan inguruko herrialdeen garapen turistikoak erakargarritasuna zertxobait moteldu dio; nolanahi ere, baliabide gehiago ere ditu: energia elektrikoa ekoizteko ur-jauziak, ur minerala, burdin meak eta beruna, besteak beste.

1990etik aurrera, finantza zerbitzu berriak jarri ziren abian eta indar handia hartuz joan ziren, banku-sekretuaren lege zorrotzari eta zerga apalei esker. Andorrako gobernuaren sarrera bakarrak zerga gutxi batzuk eta zigiluen salmentak uzten dizkion irabaziak dira. Banku eta finantza kontuetan ere garrantzia dauka herrialdeak. Europar Batasuneko kide ez den arren, itun bereziak sinatu ditu merkataritza askea bultzatzeko, eta nazioartean bere produktuak saltzeko Europar Batasuneko beste herrialdeek dituzten erraztasun berberak ditu. Andorrak ez du inoiz diru propiorik izan, beti espainiar pezeta eta frantziar liberarekin aritu izan da eta, 2002az geroztik, euroa erabiltzen da.

Kultura

Ondare erromanikoa

Estilo erromanikoko 40 eliza baino gehiago daude Andorran. Eraikin txiki eta apaindura gutxikoak izaten dira. Hauek dira aipagarrienak:^[7]

Sant Serni de Nagol (XI. mendea)
Sant Climent de Pal (XI-XII. mendeak)
Sant Miquel d'Engolasters (XII. mendea)
Sant Romà de les Bons (XI-XIII. mendeak)
Sant Joan de Caselles (XI-XII. mendeak)
Sant Martí de la Cortinada (XII. mendea)
Santa Coloma (IX-X. mendeak). Kanpandorre borobila du, lau solairutakoa eta teilatu konikoa.

Kirolak

Eskia da kirol nazionala. 2010eko Neguko Olinpiar Jokoen antolatzailea izateko hautagaitza aurkeztu zuen, baina ez zuen lortu.^[8] BC Andorra saskibaloi taldea ACB ligan dago.

Jaiak

Andorrako jai nagusiak bi dira: martxoaren 14a (konstituzioa onartu zen eguna) eta irailaren 8a (Meritxelleko Andre Mariaren eguna, Andorrako zaindari erlijiosoa).

Ikus, gainera

Herrialde Katalanak

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/08/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
↑ ^a ^b Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman zenbatespen izeneko erreferentziarako
↑ Andorra La Vella 1971-2000 averages. opengis.uab.es (Noiz kontsultatua: 2016-01-03).
↑ Station Andorra la Vella. meteo-climat-bzh.dyndns.org.
↑ ^a ^b Andorra. cia.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-27).
↑ La cifra de visitantes en Andorra volvió a aumentar en 2016 y superó los 8 millones. actua.ad (Noiz kontsultatua: 2018-10-28).
↑ Itineraris culturals. visitandorra.com (Noiz kontsultatua: 2010-10-29).
↑ Ivan M. Reacciones tras la desestimación de Jaca y Andorra la Vella por parte del COI. nevasport.com (Noiz kontsultatua: 2010-10-29).

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Andorra

(Katalanez) Andorrako gobernuaren webgunea, govern.ad
(Katalanez) Andorrako atari turistikoa, visitandorra.com

[Euskaltzaindia-1] Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .

[zenbatespen-2] Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman zenbatespen izeneko erreferentziarako

[3] Andorra La Vella 1971-2000 averages. opengis.uab.es (Noiz kontsultatua: 2016-01-03).

[meteoclimat-4] Station Andorra la Vella. meteo-climat-bzh.dyndns.org.

[cia-5] Andorra. cia.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-27).

[6] La cifra de visitantes en Andorra volvió a aumentar en 2016 y superó los 8 millones. actua.ad (Noiz kontsultatua: 2018-10-28).

[7] Itineraris culturals. visitandorra.com (Noiz kontsultatua: 2010-10-29).

[8] Ivan M. Reacciones tras la desestimación de Jaca y Andorra la Vella por parte del COI. nevasport.com (Noiz kontsultatua: 2010-10-29).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ 6. lerroa: / 6. lerroa: @@
 | armarri_irudi = Coat of Arms of Andorra.svg
 | lema_nazional = "Virtus Unita Fortior"<br/>{{small|"Bertute batua indartsuagoa da"}}
-| ereserki_nazional = ''[[El gran Carlemany]]''<br>[[Fitxategi:El Gran Carlemany.ogg|center|250px]]
+| ereserki_nazional = ''[[El gran Carlemany]]''<br>[[Fitxategi:El Gran Carlemany.ogg|erdian|250px]]
 | mapa_irudi = Location Andorra Europe.png
 | mapa2_irudi = Andorra_-_Location_Map_(2013)_-_AND_-_UNOCHA.svg
@@ 58. lerroa: / 58. lerroa: @@
 | aurrezenbaki = +376
 }}
-'''Andorra''',<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref> izen ofiziala '''Andorrako Printzerria''' ([[katalan]]ez ''Principat d'Andorra''), Iberiar penintsulako estatu burujabe txikia da, ekialdeko [[Pirinioak|Pirinioetan]] dagoena, [[Frantzia]] eta [[Espainia]]ren artean. 468 kilometro koadroko eremua hartzen du, [[Gipuzkoa]]koaren laurdena gutxi gorabehera, eta 77.281 biztanle zituen [[2016]]an.<ref name="zenbatespen"></ref> Hiriburua [[Andorra la Vella]] da.
+'''Andorra''',<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref> izen ofiziala '''Andorrako Printzerria''' ([[katalan]]ez ''Principat d'Andorra''), Iberiar penintsulako estatu burujabe txikia da, ekialdeko [[Pirinioak|Pirinioetan]] dagoena, [[Frantzia]] eta [[Espainia]]ren artean. 468 kilometro koadroko eremua hartzen du, [[Gipuzkoa]]koaren laurdena gutxi gorabehera, eta 77.281 biztanle zituen [[2016]]an.<ref name="zenbatespen"/> Hiriburua [[Andorra la Vella]] da.
 Lurralde isolatua eta behartsua izan zen historian zehar, baina ospea lortu zuen [[Bigarren Mundu Gerra]]tik aurrera, eta ekonomia asko hazi zen, gehienbat [[turismo]]aren eta [[paradisu fiskal]] izatearen ondorioz. Ez du [[indar armatu]]rik, ezta [[armada]]rik ere. Hori dela eta, bertako defentsa [[Espainia]] eta [[Frantzia]]ko indar armatuen esku dago.
@@ 181. lerroa: / 181. lerroa: @@
 [[1278]]an independentzia lortu zuenetik, [[Foixko Konderria|Foixko kondea]] (gero Frantziako erregea, eta azkenik errepublikako lehendakaria) eta [[La Seu d'Urgell]]eko apezpikua izan dira Andorrako printzekideak edo estatuburuak. Barne arazoen ardura aukeratutako kontseilu nagusi baten esku uzten zen. Justizia arazoak, kanpo harremanak eta defentsakoak printzekideen kontrolpekoak izaten ziren. Emakumezkoek [[1970]]ean lortu zuten botoa emateko eskubidea.
 [[1982]]ko urtarrilean bereizi egin ziren legegintza eta eragiletza funtzioak, eta kontseilu nagusiak (28 kidez osatua) kontseilu eragile edo gobernu bat izendatu zuen, lehendakaria buru zuela. [[1993]]ko martxoaren 14an, andorratarrek, erreferendum bidez, indarrean zuten sistema erdi feudala baztertu eta konstituzio berri bat onartu zuten, eta geroztik, estatu burujabe eta demokratikoa ezarri da.
 Konstituzio horrek bide ematen dio Andorrari justizia aginpide burujabea izateko, bere kanpo politika propioa garatzeko eta nazioarteko erakundeetan parte hartzeko. 1993an onartu zuten Nazio Batuetan. Gainera, alderdi politikoak eratu ahal izan dituzte eta baita sindikatuak ere, lehenago ez baitzen ez alderdirik eta ez sindikaturik. Grebarako eskubidea ere legeztatua izan da.
 Bi printzekideek segitzen dute estatuburu izaten, baina orain, herrialdeko mugei buruzko legeen gainean dute soilik [[beto eskubide]]a. Frantziak eta Espainiak lehengo ardurekin jarraitzen dute printzerriaren defentsa eta diru arazoei dagokien guztian. Konstituzio berria onetsi ondorengo 1993ko abenduan egin ziren lehen hauteskundeak, eta [[1994]]ko urtarrilean Oscar Ribas Reig hautatu zuten Andorrako lehen gobernu burujabeko presidente. [[2004]]ko azaroaren 15ean, lankidetza hitzarmena sinatu zuen [[Europar Batasuna]]rekin.
@@ 194. lerroa: / 194. lerroa: @@
 === Banaketa administratiboa ===
-[[Fitxategi:Andora.png|thumb|300px|right|Andorrako zazpi parrokiak]]
+[[Fitxategi:Andora.png|thumb|300px|eskuinera|Andorrako zazpi parrokiak]]
 {{sakontzeko|Andorraren banaketa administratiboa}}
 Andorra 7 parrokiatan dago banatuta:
@@ 207. lerroa: / 207. lerroa: @@
 == Demografia ==
 === Biztanleria ===
-[[2016]]an 77.281 biztanle zituen Andorrak.<ref name="zenbatespen"></ref>  Adineka, honela dago banaturik biztanleria: 0-14 urte bitartekoak %14,4 dira, 15-24 urte bitartekoak %9,6, 25-54 urte bitartekoak %46,2, 55-64 urte bitartekoak %14,2 eta 65 urtetik gorakoak %15,6. Bizi itxaropena 82,9 urtekoa da; 80,7 urtekoa gizonezkoena eta 85,2 urtekoa emakumezkoena (2017ko zenbatespenak).<ref name=cia>{{erreferentzia |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/an.html | izenburua=Andorra |sartze-data=2018-10-27 |argitaletxea=cia.gov}}</ref>
+[[2016]]an 77.281 biztanle zituen Andorrak.<ref name="zenbatespen"/> Adineka, honela dago banaturik biztanleria: 0-14 urte bitartekoak %14,4 dira, 15-24 urte bitartekoak %9,6, 25-54 urte bitartekoak %46,2, 55-64 urte bitartekoak %14,2 eta 65 urtetik gorakoak %15,6. Bizi itxaropena 82,9 urtekoa da; 80,7 urtekoa gizonezkoena eta 85,2 urtekoa emakumezkoena (2017ko zenbatespenak).<ref name=cia>{{erreferentzia |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/an.html | izenburua=Andorra |sartze-data=2018-10-27 |argitaletxea=cia.gov}}</ref>
 === Banaketa etnikoa ===
@@ 221. lerroa: / 221. lerroa: @@
 Andorrako ekonomia, tradizioz, [[abere]] hazkuntzan (ardiak, batik bat), [[tabako]]aren langintzan eta basoetan oinarritzen zen. [[Nekazaritza]]k lur gutxi ditu, lur guztietako %2 baino ez, eta nagusiki tabakoa ekoizteko erabiltzen da. [[Artzaintza]], ordea, garrantzitsua da.
-[[Fitxategi:Pas_de_la_Casa-Hivern.jpg|thumb|right|280px|Pas de la Casa, Grandvalira eski estazioa.]]
+[[Fitxategi:Pas_de_la_Casa-Hivern.jpg|thumb|eskuinera|280px|Pas de la Casa, Grandvalira eski estazioa.]]
-Hala ere, [[1950]]etik aurrera, [[turismo]]ak izugarrizko gorakada izan zuen eta, gaur egun, printzerriko jarduera nagusia da, urtean 8 milioi bisitari inguru jasotzen baititu.<ref>{{erreferentzia |url=http://www.actua.ad/es/news/la-cifra-de-visitantes-en-andorra-volvi%C3%B3-aumentar-en-2016-y-super%C3%B3-los-8-millones |izenburua=La cifra de visitantes en Andorra volvió a aumentar en 2016 y superó los 8 millones |argitaletxea=actua.ad |sartze-data=2018-10-28}}</ref> Eski estazioek, neguan, udako klima eta mendi ikuspegi ederrek, eta orobat zergarik gabeko produktuen eskuragarritasunak turista asko erakartzen dituzte. [[Turismo]]an oinarritutako ekonomia da nagusiki, eta hirugarren sektoreak BPGaren %80 hartzen du.<ref name=cia></ref> Dena dela, azken urteetan inguruko herrialdeen garapen turistikoak erakargarritasuna zertxobait moteldu dio; nolanahi ere, baliabide gehiago ere ditu: energia elektrikoa ekoizteko ur-jauziak, ur minerala, burdin meak eta beruna, besteak beste.
+Hala ere, [[1950]]etik aurrera, [[turismo]]ak izugarrizko gorakada izan zuen eta, gaur egun, printzerriko jarduera nagusia da, urtean 8 milioi bisitari inguru jasotzen baititu.<ref>{{erreferentzia |url=http://www.actua.ad/es/news/la-cifra-de-visitantes-en-andorra-volvi%C3%B3-aumentar-en-2016-y-super%C3%B3-los-8-millones |izenburua=La cifra de visitantes en Andorra volvió a aumentar en 2016 y superó los 8 millones |argitaletxea=actua.ad |sartze-data=2018-10-28}}</ref> Eski estazioek, neguan, udako klima eta mendi ikuspegi ederrek, eta orobat zergarik gabeko produktuen eskuragarritasunak turista asko erakartzen dituzte. [[Turismo]]an oinarritutako ekonomia da nagusiki, eta hirugarren sektoreak BPGaren %80 hartzen du.<ref name=cia/> Dena dela, azken urteetan inguruko herrialdeen garapen turistikoak erakargarritasuna zertxobait moteldu dio; nolanahi ere, baliabide gehiago ere ditu: energia elektrikoa ekoizteko ur-jauziak, ur minerala, burdin meak eta beruna, besteak beste.
 etik aurrera, finantza zerbitzu berriak jarri ziren abian eta indar handia hartuz joan ziren, banku-sekretuaren lege zorrotzari eta zerga apalei esker. Andorrako gobernuaren sarrera bakarrak zerga gutxi batzuk eta [[zigilu]]en salmentak uzten dizkion irabaziak dira. Banku eta finantza kontuetan ere garrantzia dauka herrialdeak. [[Europar Batasun]]eko kide ez den arren, itun bereziak sinatu ditu merkataritza askea bultzatzeko, eta nazioartean bere produktuak saltzeko Europar Batasuneko beste herrialdeek dituzten erraztasun berberak ditu. Andorrak ez du inoiz diru propiorik izan, beti [[espainiar pezeta]] eta [[frantziar libera]]rekin aritu izan da eta, [[2002]]az geroztik, [[euro]]a erabiltzen da.
@@ 228. lerroa: / 228. lerroa: @@
 == Kultura ==
 === Ondare erromanikoa ===
-[[Fitxategi:Santa Coloma (esglèsia).jpg|thumb|right|280px|Santa Coloma eliza.]]
+[[Fitxategi:Santa Coloma (esglèsia).jpg|thumb|eskuinera|280px|Santa Coloma eliza.]]
 Estilo erromanikoko 40 eliza baino gehiago daude Andorran. Eraikin txiki eta apaindura gutxikoak izaten dira. Hauek dira aipagarrienak:<ref>{{erreferentzia |url= http://visitandorra.com/ca/multimedia/galeria-multimedia/itineraris-culturals/ |izenburua=Itineraris culturals |argitaletxea=visitandorra.com |sartze-data=2010-10-29}}</ref>
 * Sant Serni de Nagol (XI. mendea)
@@ 239. lerroa: / 239. lerroa: @@
 === Kirolak ===
 [[Eski]]a da kirol nazionala. 2010eko Neguko Olinpiar Jokoen antolatzailea izateko hautagaitza aurkeztu zuen, baina ez zuen lortu.<ref>{{erreferentzia |egilea= Ivan M |url= https://www.nevasport.com/noticias/art/10026/Reacciones-tras-la-desestimacion-de-Jaca-y-Andorra-la-Vella-por-parte-del-COI/ |izenburua=Reacciones tras la desestimación de Jaca y Andorra la Vella por parte del COI |argitaletxea=nevasport.com |sartze-data=2010-10-29 }}</ref> [[Bàsquet Club Andorra|BC Andorra]] saskibaloi taldea [[ACB]] ligan dago.
 === Jaiak ===
@@ 258. lerroa: / 258. lerroa: @@
 {{Europako herrialde aurkibidea}}
 {{Katalan Herriak}}
 [[Kategoria:Andorra| ]]