Schleswig-Holstein-en iturria ikusi

{{Alemaniako_land_infotaula
|izena= Schleswig-Holstein
|berezko_izena = Schleswig-Holstein
|nongo= Schleswig-Holsteingo
|bandera= Flag of Schleswig-Holstein.svg
|armarria= DEU Schleswig-Holstein COA.svg
|hiriburua= [[Kiel]]
|azalera= 15.763
|biztanleria= 2.834.259
|urtea= 2010
|dentsitatea= 180
|kokapena= Deutschland Lage von Schleswig-Holstein.svg
|burua= 	Peter Harry Carstensen
|buru_alderdia= [[Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua|CDU]]
|bozak = 4
|iso= DE-SH
|web=www.schleswig-holstein.de
}}
'''Schleswig-Holstein'''<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0154.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2008-05-30|izenburua= 154. araua: Europako eskualde historiko-politiko nagusiak}}</ref> ({{lang-de|Schleswig-Holstein}}, {{IPA|ˈʃleːsvɪç ˈhɔlʃtaɪn}} ahoskatua; {{lang-da|Slesvig-Holsten}}, {{IPA|ˌsle̝ːsvi ˈhʌlˌste̝ˀn|}} ahoskatua; {{lang-nds|Sleswig-Holsteen}}; [[iparraldeko frisiera]]z: ''Slaswik-Holstiinj'') [[Alemania]]ko iparraldeko ''land'' edo [[Alemaniaren banaketa administratiboa|estatu federala]] da. 15.731 km<sup>2</sup> ditu eta 2.834.259 biztanle. Hiriburua [[Kiel]] du.

== Geografia ==

[[Fitxategi:Schleswig-Holstein.png|thumb|ezkerrera|300px|Schleswig-Holsteingo mapa.]]

[[Jutlandia]] penintsulako hegoaldean, [[Danimarka]]ren hegoaldean, [[Ipar itsasoa]]ren eta [[Baltikoa|Itsaso Baltikoaren]] artean dago; [[Holstein]] eta [[Schleswig]] antzinateko dukerriek eratutako eskualdea da.

Alemaniako iparraldeko lautada zabalak hartzen du estatu osoa. Kostaldeetan, aintzira ugari daude, gehienak ''[[polder]]'' bihurtuak. Golko luzeak barneratzen dira, gainera, kostaldean, eta uharte asko dago, Ipar itsasoaren ertzean, batez ere. Eider, Stör eta Trave dira ibai garrantzitsuenak.

Hiri handienak lau hiri askeak eta ondoren [[Hanburgo]]ren inguruan dauden hiriak dira.
* [[Kiel]] (hiriburua, 239.526 biztanle)
* [[Lübeck]] (210.232)
* [[Flensburg]] (88.759)
* [[Neumünster]] (76.830)
* [[Norderstedt]] (71.992)
* [[Elmshorn]] (48.924)
* [[Pinneberg]] (42.508)
* [[Itzehoe]] (32.368)

Horietaz gain, beste hiri historiko batzuk ere daude, esate baterako, [[Schleswig]] eta [[Husum]].

== Ekonomia ==

[[Nekazaritza|Laborantza]] eta [[arrantza]] izan dira estatu horretako ekonomia-jarduera tradizionalak. Arrantza oso oparoa da, batez ere Itsaso Baltikoan, eta nekazaritzak (garia, garagarra, bazkarako landareak, azukre-erremolatxa) garrantzi handia du gaur egun ere.

Industria (janari-industria, ontziolak, ehungintza, tresneria elektrikoa eta mekanikoa) 1950. urtetik aurrera garatu zen Kiel hirian, Lübeck eta Flensburg hirietan, Ekialdeko Alemania ohitik Schleswig-Holsteinen kokatu ziren 1.200.000etik gora etorkinez baliatuta neurri handi batean.

== Banaketa administratiboa ==

[[Fitxategi:Schleswig-Holstein Kreise (nummeriert).svg|thumb|Barrutiak eta hiriak]]

Schlewig-Holstein estatua 11 barrutik (''Kreis'') osatzen dute:
# [[Dithmarschen barrutia]]
# [[Lauenburg barrutia]]
# [[Nordfriesland barrutia]]
# [[Ostholstein barrutia]]
# [[Pinneberg barrutia]]
# [[Plön barrutia]]
# [[Rendsburg-Eckernförde barrutia]]
# [[Schleswig-Flensburg barrutia]]
# [[Segeberg barrutia]]
# [[Steinburg barrutia]]
# [[Stormarn barrutia]]

Lau hiri aske (''Kreisfreie Städte'') ere badaude:

# [[Kiel]] (KL)
# [[Lübeck]] [[Hansa]] hiria (HL)
# [[Neumünster]] (NMS)
# [[Flensburg]] (FL)

== Historia ==

[[Fitxategi:Jutland Peninsula map.PNG|thumb|180px|[[Jutlandia]]ko penintsulako mapa. ''Gorriz:'' Ipar Jutlandia eta Ipar Schleswig (egun, Danimarka). ''Marroiz:'' Hego Schleswig (egun, Alemania). ''Horiz:'' Holstein, Jutlandiako zati ez dena, baina penintsula horretan dagoena.]]

Schleswig eta Holsteingo lurraldeen historia batera joan dira luzaroan. [[XII. mendea]]n sortu zen [[Schleswigeko Dukerria]], Danimarkako koroari lotua, baina hegoaldeko lurraldeko biztanle gehienek germaniar moldeei eutsi zieten.

[[1326]]<nowiki/>an batu ziren lehenengoz Schleswig eta Holstein. Tirabira askoren ondoren, [[1865]]<nowiki/>ean, Schleswig-eko lurraldeaz jabetu zen [[Prusia]]ko koroa eta Holsteingoaz [[Austria]], Danimarka menderatu ondoren. Bi estatu horiek ez ziren ados jarri, eta, azkenean, Prusia nagusitu zen bi lurraldeetan.

[[1920]]<nowiki/>an, Danimarkaren barnean egotea erabaki zuten Ipar Schleswig-eko biztanle gehienek.

[[1946]]<nowiki/>an sortu zen Schleswig-Holsteingo ''land'' edo lurraldea Mendebaldeko Alemanian.

== Politika ==

2012ko maiatzaren 6an izan ziren Schlewig-Holsteineko parlamenturako azken hauteskundeak. Oso parekatua izan zen bozketa. Honako hauek dira emaitzak:

{| class="wikitable"
|-
! Alderdia !!  Bozkak !! Ehunekoak !! Diputatuak
|-
| [[Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua]] ([[Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua|CDU]]) || 408.573 || % 30,8 || 22
|-
| [[Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata]] ([[Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata|SPD]]) || 403.783 || % 30,4 || 22
|-
| [[90 Aliantza/Berdeak]] || 174.752 ||  % 13,2 || 10
|-
| [[Alderdi Demokratiko Askea]] ([[Alderdi Demokratiko Askea|FDP]]) || 108.902 ||  % 8,2 || 6
|-
| [[Alemaniako Alderdi Pirata]] || 108.740 ||  % 8,2 || 6
|-
| [[Hegoaldeko Schlewigeko Hautesleen Elkartea]] ([[SSW]]) || 61.022 ||  % 4,6 || 3
|-
| [[Die Linke|Ezkerra (Die Linke)]] || 29.868 ||  % 2,2 || 0
|-
| Gainontzeko alderdiak || 32.032 ||  % 2,4 || 0
|}


== Biztanleak ==

Gutxiengo bat [[daniera]]z mintzatzen da. Erlijioari dagokionez, [[Erreforma protestantea|Erreformaren]] garaitik hona oso protestantea izan da beti. Gaur egun oraindik % 54,3k [[ebanjeliko]]tzat du bere burua eta [[katolizismo|katolikoak]] % 6 baino ez dira.

== Schleswig-Holsteindar ospetsuak ==

* [[Pedro III.a Errusiakoa]] (1728-1762), [[Errusia]]ko enperadore izan zena.
* [[Asmus Jacob Carstens]] (1754-1798), margolaria.
* [[Karl Maria von Weber]] (1876-1826), musikagilea.
* [[Herman Wilhelm Bissen]] (1798-1868), eskultorea.
* [[Theodor Mommsen]] (1817-1903), [[Literaturako Nobel Saria|Literaturako Nobel Sariduna]] 1902an.
* [[Theodor Storm]] (1817-1888), poeta eta idazlea.
* [[Hans von Seeckt]] (1866-1936), militarra.
* [[Ernst Barlach]] (1870-1938), eskultorea.
* [[Thomas Mann]] (1875-1955), idazlea.
* [[Max Planck]] (1858-1947), [[fisika]]ria, [[Mekanika kuantiko|teoria kuantikoaren]] sortzailea.
* [[Willy Brandt]] (1913-1992), [[Alemania|Alemaniako Errepublika Federaleko]] [[Alemaniako kantziler|kantzilerra]] (1969-1974)
* [[Hans Blumemberg]] (1920-1996), filosofoa.
* [[Michael Stich]] (1968- ), tenislaria.
* [[Kim Dotcom]] (1974- ), espresari eta informatikaria. [[Megaupload]] webgunearen sortzailea.

== Irudi-galeria ==

<gallery>
File:KielerStadtzentrumLuftaufnahme.jpg|[[Kiel]]
File:Lubeck panorama.JPG|[[Lübeck]]
File:Rape-fieldSH.jpg|Schleswig-Holsteingo [[koltza]]-zelaia
File:Sylt beach.jpg|[[Sylt]] uhartea
</gallery>

== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
{{erreferentzia_zerrenda}}

== Kanpo estekak ==
* {{de}}{{en}} [http://www.schleswig-holstein.de/ Schleswig-Holsteingo gobernuaren webgune ofiziala]
{{autoritate kontrola}}

{{Alemaniako estatu aurkibidea}}

[[Kategoria:Schleswig-Holstein| ]]