2020ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketak: Ikusizko edizioa Mugikor edizioa Mugikor web edizioa |
More used with only one reference definition: 3 new references and 3 new reference calls. |
||
1. lerroa:
{{hauteskunde infotaula automatikoa}}
'''2020ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak''' 2020ko [[uztailaren 12]]an egin ziren. 2020ko apirilaren 5ean egitekoak ziren, XII. legealdiko 75 legebiltzarkideak hautatzeko. 2020ko otsailaren 4an [[Iñigo Urkullu]] lehendakariak hauteskunde aurrerapena eztabaidatu zuen gobernu kontseiluan, aurrerapenerako lege eskakizuna betez. Honek hauteskundeen iragarpenari buruzko espekulazioa piztu zuen eta apirilaren 5ean egin zitezkeela eman zuten aditzera zenbait komunikabidek.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Hauteskundeak apirilaren 5erako deitzea aztertzen ari da lehendakaria|hizkuntza=eu|data=2020-02-05|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/osoa/7009317/hauteskundeak-apirilaren-5erako-deitzea-aztertzen-ari-da-lehendakaria/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-02-09}}</ref><ref name="#1">{{Erreferentzia|izenburua=El lehendakari ultima un inminente adelanto electoral al pedir la preceptiva opinión a todos sus consejeros|hizkuntza=es|data=2020-02-04|url=https://www.elmundo.es/pais-vasco/2020/02/04/5e39640d21efa0be228b47b0.html|aldizkaria=ELMUNDO|sartze-data=2020-02-09}}</ref> <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urkullu sopesa un adelanto electoral en el País Vasco|hizkuntza=es|data=2020-02-04|url=https://www.lavanguardia.com/local/paisvasco/20200204/473290627999/urkullu-sopesa-adelanto-electoral-pais-vasco.html|aldizkaria=La Vanguardia|sartze-data=2020-02-09}}</ref> 2020ko otsailaren 10ean egindako agerraldian data hori baieztatu zuen lehendakariak.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Andoni|abizena=Imaz|izenburua=Urkulluk apirilaren 5erako deitu ditu Legebiltzarrerako hauteskundeak|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/albisteak/177305/urkulluk-apirilaren-5erako-deitu-ditu-legebiltzarrerako-hauteskundeak.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2020-02-10}}</ref>
Alabaina, martxoaren 11n lehendakariak Jaurlaritza hauteskundeak mantentzea edo ez legalki aztertzen ari zela jakinarazi zuen, [[COVID-19 gaixotasunaren 2019-2020ko agerraldia|koronabirusaren agerraldiak]] Euskal Herrian [[COVID-19 gaixotasunaren 2019-2020ko agerraldia Euskal Herrian|izandako hedapena]] zela eta.<ref>{{Erreferentzia|hizkuntza=eu|data=2020-03-11|izenburua=Osasun eta hezkuntza sistema sendotzeko 300 milioi ari da prestatzen Jaurlaritza|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/osoa/7092322/urkullu-lehendakariaren-adierazpena-a5eko-hauteskundeei-eta-koronabirusari-buruz/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-03-11}}</ref><ref>{{Erreferentzia|hizkuntza=eu|izenburua=Hauteskundeak mantenduko diren ala ez aztertzen ari da legalki Eusko Jaurlaritzak|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/bideoak/osoa/7092343/bideoa-hauteskundeak-mantenduko-diren-ez-aztertuko-du-legalki-jaurlaritzak/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-03-11}}</ref> Edonola ere, ez dago hauteskundeak atzeratzearen aurrekaririk eta "lege hutsune" horren ondorioz ez dago argi nola jokatu beharko litzatekeen.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=eu|izena=Enekoitz|abizena=Esnaola|urtea=2020|data=2020ko martxoren 11|izenburua=Bozak bertan behera uzteari buruz, «lege hutsunea» dago, eta aurrekaririk eza|url=https://www.berria.eus/albisteak/178698/bozak-bertan-behera-uzteari-buruz-lege-hutsunea-dago-eta-aurrekaririk-eza.htm|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=Berria - berria.eus|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref> Adituek aipatutako aukeren artean lehendakariaren dekretu bat legoke.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=eu|izena=|abizena=EITB|urtea=2020|data=2020ko martxoaren 11|izenburua=Bozak atzeratzeko egoera batean ez gaudela esan du Euskadiko Hauteskunde Batzordeak|url=https://www.eitb.eus/eu/hauteskundeak/eaeko-autonomikoak/bideoak/osoa/7093262/bozak-atzeratzeko-egoeran-ez-gaudela-esan-du-euskadiko-hauteskunde-batzordeak/|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=Euskal Irrati Telebista - eitb.eus|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref><ref>{{erreferentzia|hizkuntza=eu|izena=|abizena=Radio Euskadi - eitb.eus|urtea=2020|data=2020ko martxoaren 12a|izenburua=Juanjo Alvarez: "Lehendakariaren dekretu batek hauteskundeak atzeratu ditzake"|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/osoa/7094411/juanjo-alvarez-lehendakariaren-dekretu-batek-hauteskundeak-atzeratu-ditzake/|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=Euskal Irrati Telebista|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref> [[Eusko Jaurlaritza]]k osasun larrialdia eta [[Espainiako Gobernua]]k alarma egoera ezarri ondoren, martxoaren 16an, alderdi guztiek hauteskundeak atzeratzea erabaki zuten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hauteskundeak atzeratzea erabaki dute euskal alderdiek|hizkuntza=eu|data=2020-03-16|url=https://www.eitb.eus/eu/hauteskundeak/eaeko-autonomikoak/osoa/7102836/a5erako-aurreikusitako-hauteskundeak-atzeratzea-erabaki-dute-euskal-alderdiek-/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-03-16}}</ref> Lehendakariaren dekretu batek deialdia atzeratu zuen, eta egoera hobetzean beste dekretu baten bidez zehaztu zuen data berria.
12. lerroa:
=== Hauteskunde data ===
Eusko Legebiltzarreko legealdiak aurreko hauteskundek izan eta lau urte igaro ondoren amaitzen dira, hauteskundeak aurreratzea erabaki ezean. Hauteskunde deialdiaren dekretua legebiltzarra disolbatu baino 25 egun lehenago argitaratu behar da Euskal Herriko Aldizkari Ofizialean, eta hauteskundeak handik 54 egunetara izaten dira. [[2016ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak|Aurreko hauteskundeak]] 2016ko irailaren 25ean izan ziren, beraz legealdia 2020ko irailaren 25ean bukatuko da. Hauteskundeen dekretua beranduenez 2020ko irailaren 1ean argitara daiteke, eta 54 eguneko epea kontuan izanik 2020ko urriaren 25a da azken data posiblea.<ref name="#2">{{Erreferentzia|izena=Iker|abizena=Rioja|izenburua=La Euskadi política aguarda a que Urkullu confirme si habrá elecciones autonómicas el 5 de abril|hizkuntza=es|abizena2=ueza|url=https://www.eldiario.es/norte/euskadi/Euskadi-politica-Urkullu-confirme-elecciones_0_992501637.html|aldizkaria=eldiario.es|sartze-data=2020-02-09}}</ref>
Eusko Jaurlaritzako lehendakariak hauteskundeak nahi duenean aurreratzeko ahalmena du, gaia gobernu kontseiluan eztabaidatu ondoren. Legebiltzarreren eratze-bilkuraren ondoren 60 egun igaro eta oraindik lehendakaririk hautatu ez bada hauteskundeen errepikapen automatikoa gertatzen da.
2020ko otsailaren 4ean Iñigo Urkulluk berehala hauteskundeak aurreratzea aztertzen ari zela jakin zen, gaia gobernu kontseiluan atera zuenean, eta apirilaren 5a jo zen data seguruenetzat.<ref name=":0" /><ref
Otsailaren 7ko osoko bilkurak galdetuta, Urkulluk ez zuen argitu ea datorren egunetan legebiltzarra disolbatzeko asmoa zuen, eta oposizioko alderdiei "orain eta etorkizunean" ahalik eta lege gehien onartzeko deia egin zien.<ref>{{Erreferentzia|izena=Agencia EFEÚltima actualización:07-02-2020 {{!}} 12:30|abizena=H/Creada:07-02-2020|izenburua=Urkullu no descarta convocar elecciones para el 5 de abril|hizkuntza=es|data=2020-02-07|url=https://www.larazon.es/espana/20200207/gevuw7p6dnacva2xjcxughp5ce.html|aldizkaria=La Razón|sartze-data=2020-02-09}}</ref> Jaurlaritzako iturriek adierazi zuten hauteskundeak apirilaren 5era aurreratuz gero otsailaren 11n argitaratuko zela Euskal Herriko Aldizkari Ofizialean, eta beraz egun horretan bertan egingo litzatekeela aurrerapenaren iragarpena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urkullu asegura que todavía no ha decidido la fecha de las elecciones vascas|hizkuntza=es|data=2020-02-06|url=https://www.lavanguardia.com/politica/20200206/473306761444/urkullu-asegura-que-todavia-no-ha-decidido-la-fecha-de-las-elecciones-vascas.html|aldizkaria=La Vanguardia|sartze-data=2020-02-09}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urkulluk ez du hauteskunde eguna iragarri, baina ez da apirilaren 5a baztertzen|hizkuntza=eu|data=2020-02-07|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/osoa/7014068/urkulluk-ez-du-argitu-hauteskundeak-aurreratuko-dituen-ez/|aldizkaria=Euskal Irrati Telebista|sartze-data=2020-02-09}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Iker|abizena=Rioja|izenburua=Urkullu se toma el fin de semana para decidir: el martes se conocerá si hay adelanto electoral en Euskadi|hizkuntza=es|abizena2=ueza|url=https://www.eldiario.es/norte/euskadi/Urkullu-conocera-adelanto-electoral-Euskadi_0_993201325.html|aldizkaria=eldiario.es|sartze-data=2020-02-09}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Urkullu ve en el adelanto electoral una vía de escape a la corrupción y el impacto catalán|hizkuntza=es|data=2020-02-09|url=https://www.elconfidencial.com/espana/pais-vasco/2020-02-09/urkullu-factores-adelanto-electoral-cataluna-calendario-transferencias-activado-presion-oposicion-parlamento-vasco-corrupcion-contratacion-irregular-osakidetza_2446520/|aldizkaria=El Confidencial|sartze-data=2020-02-09}}</ref> Otsailaren 10ean Urkulluk prentsaurrekoa iragarri zuen arratsaldeko lauretarako, eta hauteskundeak apirilaren 5ean egingo zirela iragarri zuen.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria|izenburua=Urkulluk gaur eman lezake hauteskunde egunaren berri|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/albisteak/177297/urkulluk-gaur-eman-lezake-hauteskunde-egunaren-berri.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2020-02-10}}</ref><ref name=":1" />
383. lerroa:
Otsailaren 18an lehendakariak eta lau sailburuk ([[Iñaki Arriola]], [[Estefania Beltran de Heredia]], [[Maria Jesus San Jose]] eta [[Nekane Murga]]k) agerraldia egin zuten Eusko Legebiltzarreko Diputazio Iraunkorrean. [[Maddalen Iriarte]]k (EH Bildu) gobernua "gaindikatua" egon zela adierazi zuen, "enpatia-eza, koordinazio-eza eta gardentasun-eza" gaitzetsiz. [[Lander Martínez|Lander Martinezek]] (Elkarrekin Podemos) administrazioak egindako akatsak eta Urkulluren "lidergorik eza" deitoratu zituen, eta [[Alfonso Alonso]]k (PP) "erantzukizuna ezkutatu" zela adierazi zuen. EAJ eta PSE-EEko ordezkariek “sufrimendua” hauteskunde “interesekin” erabili izana egotzi zioten oposizioari, "batasunaren alde" lan egin beharrean "zatiketa" bilatu zutela adieraziz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Euskal Irrati|abizena=Telebista|izenburua=Oposizioak Jaurlaritzak luiziaren aurrean egindako kudeaketa gaitzetsi du|hizkuntza=eu|data=2020-02-18|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/osoa/7038981/urkullu-zaldibarko-luiziaz-2020-otsailak-18-oposizioak-kudeaketa-kritikatu-du/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-06-07}}</ref>
Jaurlaritzak "larrialdi-baliabide guztiak mobilizatu" eta krisi-mahai operatiboa "segituan" eratu zela adierazi zuen, eta "elkartasuna" agertu zien desagertutakoen gertukoei.<ref>{{Erreferentzia|izena=Euskal Irrati|abizena=Telebista|izenburua=Arriola: "Enpresa da zabortegiaren segurtasunaren erabateko arduraduna"|hizkuntza=eu|data=2020-02-18|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/osoa/7039864/zaldibarko-zabortegiko-luiziaren-osteko-kudeaketa-jaurlaritzaren-agerraldia/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-06-07}}</ref> Era berean [[Verter Recycling]] enpresaren kudeaketa zein komunikazioan hutsak egon zirela deitoratu zuten sailburuek, eta Jaurlaritzak enpresa fiskaltzaren aurrean salatu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Euskal Irrati|abizena=Telebista|izenburua=Jaurlaritzak Fiskaltzaren aurrean salatu du Verter Recycling|hizkuntza=eu|data=2020-02-21|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/7048426/jaurlaritzak-fiskaltzaren-salatu-du-verter-recycling/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-06-07}}</ref> Lehendakariak autokritika egin eta operatiboan "egin ahal izandako" akatsak "asko sentitzen" zituela adierazi zuen, zabortegiaren jabetza eta kudeaketa pribatuak zirela azpimarratu zuen eta jaurlaritzaren lehentasuna langileen gorpuak aurkitzea zela esan zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Euskal Irrati|abizena=Telebista|izenburua=Urkullu: "Asko sentitzen ditut operatibo honetan egin ahal izan ditugun akatsak"|hizkuntza=eu|data=2020-02-18|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/osoa/7039411/inigo-urkulluren-agerraldia-2020ko-otsailaren-18an-zaldibarko-luiziaren-harira/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-06-07}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Euskal Irrati|abizena=Telebista|izenburua=Urkulluk autokritika egin du, Zaldibarko luiziaren ondoren izandako erreakzioagatik|hizkuntza=eu|data=2020-02-23|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/gizartea/osoa/7050893/urkulluk-autokritika-egin-du-zaldibarko-luiziaren-ondoren-2020ko-otsailak-23/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-06-07}}</ref><ref name="#3">{{Erreferentzia|izenburua=''Hasieratik behar zen errelatoa helarazi ez izateagatik'' autokritika egin du Urkulluk|hizkuntza=eu|url=https://www.eitb.eus/eu/albisteak/politika/bideoak/osoa/7051242/behar-zen-errelatoa-helarazi-ez-izateagatik-autokritika-egin-du-urkulluk/|aldizkaria=www.eitb.eus|sartze-data=2020-06-07}}</ref>
[[Europako Batzordea]]k kezka erakutsi zuen eta zabortegian "huts larriak" zeudela kritikatu zuen, PP eta Ciudadanoseko hainbat eurodiputaturen galderei erantzunez. Lehendakariak Batzordearen iritzia jaurlaritzaren kudeaketaren eta erantzunaren berri izan gabe eman izana kritikatu zuen.<ref
Analista politikoen arabera, hauteskundeetan eragingo zuen faktore nagusietako bat [[Zaldibarko zabortegiaren hondamendia|Zaldibarko zabortegiaren krisia]] izango zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La carrera hacia el 5-A se embarra|hizkuntza=es|data=2020-02-16|url=https://www.elcorreo.com/politica/carrera-embarra-20200216212229-nt.html|aldizkaria=El Correo|sartze-data=2020-02-16}}</ref> Alabaina, Jaurlaritzako alderdiek ez zuten babesik galdu inkestetan, eta hauteskundeen atzerapenak zein koronabirusaren pandemiak auzia lehen plano politikotik kendu zuten.
| |||