Moldaera: berrikuspenen arteko aldeak

 

Jean-Baptiste Lamarckek plazaratutako bi faktoreetatik bigarrena (lehenengoa indar konplexua izan) moldapen-indarra izan zen. Moldapen-indarrak gorputz-egitura jakineko animaliak jasotako ezaugarrien herentziaz moldatzea bermatzen du, espezie eta genero ugari sortuta.

[[Teologia natural]]<nowiki/>ean moldapena jainko baten lan gisa eta Jainkoaren existentziaren froga gisa interpretatu zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kevin|abizena=Desmond|izenburua=Henry David Thoreau|argitaletxea=Greenleaf Publishing Limited|orrialdeak=31–32|url=http://dx.doi.org/10.9774/gleaf.978-1-909493-73-5_22|aldizkaria=Planet Savers: 301 Extraordinary Environmentalists|sartze-data=2021-11-01}}</ref> [[William Paley]]<nowiki/>k uste zuen organismoak oso ondo moldatuta zeudela zituzten bizitzetara. Bizitza zehatzetara moldatutako organismoen argumentuak [[Gottfried Wilhelm Leibniz]] eklipsatu zuen, eta argudiatu zuen Jainkoak "[[mundu posible guztien onena]]" ekarri zuela. [[Voltaire]]<nowiki/>ren satira, [[Dr. Pangloss]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Jean|abizena=Sareil|izenburua=Le portrait de Frédéric II dans Candide et les Mémoires de Voltaire|argitaletxea=J.B. Metzler|orrialdeak=183–189|data=1979|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-3-476-03103-7_15|aldizkaria=Voltaire und Deutschland|sartze-data=2021-11-01}}</ref>, ideia baikor horren parodia da, eta [[David Hume]]<nowiki/>k ere diseinuaren aurka argudiatu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Dr. Arthur J. Sober|orrialdeak=167–168|data=1993|url=http://dx.doi.org/10.2336/nishinihonhifu.55.167|aldizkaria=Nishi Nihon Hifuka|alea=1|zenbakia=55|issn=1880-4047|doi=10.2336/nishinihonhifu.55.167|sartze-data=2021-11-01}}</ref> [[Bridgewater-en Tratatuak]] teologia naturalaren ondorio dira, nahiz eta autore batzuek beren lana nahiko modu neutralean aurkeztea lortu zuten. [[Robert Knox]]<nowiki/>ek parodikoki kritikatu zuen seriea. [[Charles Darwin]]<nowiki/>ek tradizioarekin hautsi zuen, animalien eta landareen munduan gertatu ziren akatsak eta mugak nabarmentzean<ref>{{Erreferentzia|izena=Charles|abizena=Darwin|izenburua=Mutual Affinities of Organic Beings: Morphology: Embryology: Rudimentary Organs|argitaletxea=Oxford University Press|data=2008-11-13|url=http://dx.doi.org/10.1093/owc/9780199219223.003.0015|aldizkaria=On the Origin of Species|sartze-data=2021-11-01}}</ref>. [[Jean-Baptiste Lamarck]]<nowiki/>ek proposatu zuen organismoek konplexuago bihurtzeko joera dutela, inguruneko baldintzek bultzaturik (gehienbat erabilerak eta erabilera ezak), garapen-eskala batean goranzko pausuak emanez. Ingurunearen araberako azken ezaugarri honi [[Lamarckismo|Lamarkismo]] deritzo: hartutako ezaugarrien herentziaren hipotesi protoebolutiboa, eta hori moldaerak inguruneko baldintzen arabera azaltzen saiatzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Peter J.|abizena=Bowler|izenburua=Evolution : the history of an idea|argitaletxea=University of California Press|data=1989|url=https://www.worldcat.org/oclc/17841313|edizioa=Rev. ed|isbn=0-520-06385-6|pmc=17841313|sartze-data=2021-11-01}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Ian Case|abizena=Punnett|izenburua=Conclusion and Discussion|argitaletxea=Routledge|orrialdeak=95–121|data=2018-02-01|url=http://dx.doi.org/10.4324/9781351180481-4|aldizkaria=Toward a Theory of True Crime Narratives|sartze-data=2021-11-01}}</ref>  

 

 

=== Habitataren aldaketak ===

 

=== Aldaketa genetikoak ===