Arrautza: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Treuiller (eztabaida | ekarpenak)
 
(3 erabiltzailek tartean egindako 7 berrikusketa ez dira erakusten)
1. lerroa:
:''Artikulu honetan arrautza ikuspuntu biologikotik aztertzen da; arrautza janaritzat aztertzen duen artikulua hurrengoa da: [[Arrautza (janaria)]].''
 
 
[[Fitxategi:Oeufs002b.jpg|Arrautza mota asko|eskuinera|thumb]]
'''Arrautza''' zenbait espezietako [[eme]]ek erruniko gorputz [[ugalketa|ugaltzailea]] da, [[obulu]] (normalean ernaldu) batez eta ehun elikatzaile eta babeslez eratuta egoten da, eta bertatik ale gaztea garatzen da<ref>{{Erreferentzia|url=http://www1.euskadi.net/harluxet/ |egilea=Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa|izenburua=Arrautza}}</ref>. [[Hegazti]], [[narrasti]], [[intsektu]], [[molusku]] eta [[arrain]] gehienak (baita [[ugaztun]] espezie bi: [[ekidna]] eta [[ornitorrinko]]a, hain zuzen ere) era horretan ugaltzen dira, eta, beraz, [[errule|obiparo]] dute izena.
 
Arrautzak ikertzen eta biltzen dituen [[zientzia]]ri [[oologia]] deritzo. Egun dagoen arrautzarik handiena [[ostruka]]rena da, 1,5 [[kilogramo]]koa dena. Txikiena, berriz, hegaztien artean, ''[[mellisugaMellisuga helenae]]'' [[kolibri]]arena da, [[gramo]] erdi bat duena. Hala ere, badaude arrain, narrasti eta intsektuen arrautza txikiagoak ere.
 
== Arrautzaren balore nutrizionalak ==
Jakien artean arrautzak kalitate oneneko proteinak ditu. Zuringoa arrautzaren % 70 inguru da, eta proteina asko du; gorringoa, berriz, arrautzaren % 30 da, eta proteina aldetik gutxiago du eta koipe gehiago, koipe kolesterolduna. Azpimarratzeko da B taldeko bitaminak daudela zuringoan eta A, D, E eta K gorringoan. Mineraletan, berriz, azpimarratzekoak: fosforoa, selenioa, burdina, iodoa eta zinka.
 
== Arrautza motak ==
11. lerroa:
 
=== Kolorea ===
Hainbat animaliak arrautza koloreztatuak erruten dituzte, modu desberdinetan. Kolore-aniztasun hori [[Protoporfirinaprotoporfirina]], [[biliverdina]] eta [[zink]] [[Kelato|kelatoa]] [[pigmentu]]ak<nowiki/>en diraondorio arrautzenda. kolore-aniztasunaren erantzuleak.
[[Fitxategi:Fulica cristata MHNT.ZOO.2010.11.68.5.jpg|thumb]]
Pigmentu hauek,horiek [[obiduktu]]ko hormetako zelulek jariatzen dituzte, eta oskolean [[Orban (argipena)|orbanak]] sor ditzakete, [[kolore]]a arrautza jarrierrun baino lehen gehitzen bada.
 
Narrasti modernoen arrautzakarrautza guztiak zuriak dira denak, eta historiaurreko animalia guztientzat hala zela uste da.
 
=== Arrautza-oskolen egitura ===
Normalean arrautzak lauak izaten dira, baina salbuespenak badaude. [[Ubarroi]]en arrautza adibidez, oso [[latza]] da eta klarionaren antzekoa. Aldiz, [[Tinamidae|tinamu]]<nowiki/>enak oso [[distiratsuak]] dira; [[ahate]]enak, [[koipe]]tsuak eta [[iragazgaitz]]ak, eta [[hori]] kolorekoak.
 
Aldiz, tinamuen arrautzak oso [[distiratsuak]] dira, eta [[ahate]]enak, berriz, [[koipe]]tsuak eta [[iragazgaitz]]ak, eta [[hori]] kolorekoak.
 
=== Forma ===
Hegaztien arrautza gehienek forma [[Obalo (geometria)|obal]] bereizgarri batbereizgarria dute, mutur bat biribildua eta bestea [[zorrotzagoa]]. Forma hori obiduktutik igarotzerakoa arrautza [[mugikortasun]]aren bidez behartzen delako sortzen da. Une horretan, arrautzaren [[oskol]]a oraindik deformagarria denez, arrautzaren atzeko aldeak bere punta-forma hartzen du.
 
Forma hau, obiduktutik igarotzerakoa arrautza [[mugikortasun]]aren bidez behartzen delako sortzen da. Une horretan arrautzaren [[oskol]]a oraindik deformagarria denez, arrautzaren atzeko aldeak bere punta-forma hartzen du.
 
=== Harrapakaritza ===
Animalia askok arrautzak jaten dituzte arrautzak. [[Amerika]]ko [[Harraparitza|harrapari]] nagusiak, adibidez, [[mapatxe]]ak, [[mofeta]]k, [[Amerikar bisoi|bisoia]], [[Igaraba arrunt|igarabak]], zenbait kaio espezie, [[bele]]a, [[azeri]]ak, [[otso]]a, [[armiñoaeta erbinudea]] dira.
 
== Arrautzaren zatiak ==
46 ⟶ 42 lerroa:
* [[Koriona]]
[[Fitxategi:Arrautza.jpg|thumb|163x163px|Arrautzak]]
 
== Arrautzaren balore nutrizionalak ==
Jakien artean arrautzak kalitate oneneko proteinak dauzka. Zuringoa arrautzaren % 70 inguru da, eta proteina asko du; gorringoa, berriz, arrautzaren % 30 da, eta proteina aldetik gutxiago du, baina koipe gehiago, koipe kolesterolduna. Zuringoan B taldeko bitaminak daude; gorringoan, A, D, E eta K bitaminak. Mineraletan, berriz, azpimarratzekoak fosforoa, selenioa, burdina, iodoa eta zinka dira.
 
== Oilo arrautzaren erabilera gastronomikoa ==
{{sakontzeko|Arrautza (janaria)}}
 
== Ezaugarriak ==
Oilo arrautzaren [[Konposizio (argipena)|konposizioaren]] konplexutasunak eta arrautza osatzen duten zatien [[ezaugarri]] oso ezberdinek ([[gorringo]]a eta [[zuringo]]a) [[sukalde]]an erabiltzeko aukera ugari eskaintzen dituzte [[errezeta]] bakoitzerako behar diren ezaugarri fisiko-kimiko edo [[organoleptikoen]] arabera.
 
Arrautza freskoa denean, zuringoak dentsitate handia izaten du eta gorringoa zuringoaren erdian aurkituko dugu. Egunak pasa ahala, zuringoak dentsitatea galduko du, urtsuago bihurtuz eta gorringoa alboetara mugituko da. Honekin batera arrautzaren aire ganbera handitu egingo da. Horregatik, arrautza uretan egosteko jarriko bagenu, ez luke inoiz flotatu beharko, eta kazolaren azpi aldera azkar joan beharko luke. Arrautzak ahalik eta freskoen kontsumitu beharra dago. Arrautzarik freskoenak, frijitzeko edo [[galdarraztatze]]<nowiki/>ko erabiliko dira, eta egun batzuk dituztenak, berriz, irabiatu beharreko prestaketetan.
 
== Arrautzaren tamaina ==
Arrautzaren pisua eta tamaina ere aipatu beharra dago, bereziki errezeta gehienetan ematen den kantitatea unitatetan izaten delako. Gaur egun batzuk hasi dira arrautzaren pisua ematen errezeta batzuetan, unitatearen ordez. Arrautzen artean badira 55 g., 75 g. eta 100 g.ak ere.
 
'''Pisuaren araberako sailkapen komertziala'''.
 
S- Txikiak: 43-53 g.
 
M- Ertainak: 53-63 g.
 
L- handiak: 63-73 g.
 
XL- Oso handiak : 73 g. tik gorakoak.
 
== Arrautzaren gaitasunak sukaldaritzan eta gozogintzan ==
Arrautzak ahalmen [[apar]]duna, [[emultsio]]natzailea, [[lodigarria]], [[aglutinatzaile]]a eta koloratzailea du, besteak beste. Horregatik, osagai bakar gisa erabiltzen duten plateretan, ([[arrautza frijitu]]a, [[tortilla frantsesa]], [[arrautza egosi]]a, galdarraztatu , [[molleta]], [[Uretatik pasatua|uretatik pasatua)]] kontsumitutako plazer gastronomikoez gain, ezinbestekoa da bere ezaugarri funtzional bereizgarriak emateko bere presentzia eskatzen duten errezeta ugaritan.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Información sobre el huevo|url=http://www.villanuevadelduque.com/empresas/granjansguia/huevo.htm|aldizkaria=www.villanuevadelduque.com|sartze-data=2021-05-11}}</ref>
 
Adibidez hauetan:
 
=== Gaitasun koagulatzailea ===
[[Zuringo]]ak eta [[gorringo]]ak partekatzen duten ezaugarria da. Beroaren edo asaldura mekanikoaren eraginez arrautzaren [[proteina]]k desnaturalizatzean gertatzen da hau. [[Oboalbumina]] da [[Efektua|efektu]] honen zuringoa osatzen duten proteinen zatirik garrantzitsuena eta erantzule nagusia.
 
Zuringoaren [[koagulazio]]a [[57|57º]]-tan hasten da, eta [[70|70º]]-tik aurrera masa solidotu egiten da. Gorringoa [[65|65º]]-tan loditzen hasten da eta [[70|70º]]-tik aurrera jarioa izateari uzten dio. Koagulazioa oso erabilgarria da [[gozogintza]] egiteko, adibidez, [[flan]]ak, [[budin]]ak…
 
Gainera, arrautzaren propietate erabilienetako bat da, eta [[Sukaldaritza|sukaldean]] gehien erabiltzen den [[tratamendu]]a beroa da (arrautza egosiak, tortillak, arrautzak moztea, gozogintza egitea).
[[Fitxategi:Perdix perdix MHNT.ZOO.2010.11.5.10.jpg|thumb]]
 
=== Ahalmen aglutinatzailea ===
Zuringoaren eta gorringoaren ezaugarri bat da, [[urdaitegi]]an aprobetxatzen dena.
 
Landutako produktu baten osagaiak elkartzea ahalbidetzen du. Sistema koloideen ahalmenari esker, zuringoa eta gorringoa, beste [[Substantzia (argipena)|substantzia]] erantsi batzuk barne hartzen dituzten gelak eratzea ahalbidetzen du. Pateen testura propietate horri esker lortzen da.
 
=== Apar-ahalmena ===
Hau zuringoaren propietatea da.
 
Honen aparra ur-aire [[emultsio]] bat da. Irabiatu ondoren, bitsa sortzen da [[globulina]] eta [[lisozima]] izeneko proteinen ondorioz eta aparraren egonkortasuna [[obomuzinak]] eragiten du. Proteina termo-koagulagarriek, egosketan, aparraren lurreratzea prebenitzen dute. Ez hori bakarrik, arrautzaren apar-ahalmena gozogintzan baliatzen da [[Merenge (argipena)|merengeak]], [[mousse]]ak, [[elur-puntuko zuringo]]<nowiki/>ak, [[bizkotxo]]ak eta [[Pastel (argipena)|pastelak]] egiteko, besteak beste.
 
=== Kristalizazioaren aurkako gaitasuna ===
Arrautzaren zuringoa da ezaugarri horren erantzulea. Gozogintzan eta [[pastelgintza]]<nowiki/>n oso erabilia da, [[azukre]]z gainezka dauden soluzioak erabiltzen baitira. Adibidez, arrautzaren zuringoa erabiltzen da [[turroi]]aren [[fabrikazio]]an, izan ere, azukre kontzentrazio handiekin lan egiteko aukera ematen du kristal hautemangarriak eratu gabe.
 
=== Gaitasun emultsionatzailea ===
Gorringoaren berezkoa da eta bere egiturak ematen du, [[olio]]-[[ur]]a motako emultsioa baita. Gorringoak egonkortasun handia ematen die esku hartzen duten emultsioei, [[biskositate]]a eta [[lezitina]]ren presente direla eta. Propietate horri esker "ligatzen" dute [[saltsa]]k ([[maionesa]]k eta beste batzuk).
 
=== Gaitasun koloratzailea ===
Gorringoaren berezkoa da eta kolore bereizgarria ematen dioten pigmentuak ditu. Bereziki garrantzitsua da elikadura-pastetan, gozogintzan eta saltsetan.
 
=== Ahalmen aromatizatzailea ===
Gorringoak ematen duen [[Usaimen|usain]] berezia du arrautzak eta esku hartzen duten platerei transmititzen die. Propietate hori elikadura-pasten fabrikazioan ([[Makarroi (argipena)|makarroiak]], [[erravioli]]ak, etab.) eta gozogintzan ere estimatzen da.
 
== Salmonella eta arrautza ==
[[Fitxategi:Arrautzak.jpg|thumb|150px|Arrautzak dendan]]
Arrautzaren oskolak [[salmonella]]<nowiki/>ren [[bakterio]]<nowiki/>a izateko arriskua du, eta horrek behartzen gaitu erabiltzeko orduan gauza batzuk kontuan izatera. Gaur egun bere erabilera sukaldaritzan oso zaindua da, adibidez, jatetxeetan debekatua dago arrautza freskoekin eginiko [[maionesa]] edo oso gutxi egindako [[nahaski]] edo [[Arrautzopil|tortilla]] prestaketarik zerbitzatzea. Salmonella bakterioa 75ºC-tan hil egiten da, beraz ongi egosi edo berotutako prestaketetan lasai erabiltzea badago.
 
Arrautza erabiltzean zaindu beharreko arau batzuk.
 
# Arrautzak urarekin ez garbitu, salmonella barrura iragazteko arriskua baitago.
# Arrautza inoiz ez kraskatu irabiatuko dugun ontzian, salmonella ontzira erortzeko arriskua baitago.
# Tortillak eta nahaskiak ongi kozinatu behar dira. Honek badu bere alde txarra, horrela eginez gero arrautza lehortu egingo zaigu, eta horrek prestaketaren zaporeari kalte egingo dio.
 
== Arrautzen kontserbazioa ==
Arrautza ez dago hozkailuan eduki beharrik, nahiz eta gomendagarria den. Hozkailuak badu arrisku bat: asko ireki eta ixtearen ondorioz, kondentsazioak arrautzaren oskola busti eta kanpoan duen salmonella poroetatik barrura sartzekoa. Horregatik, arrautza ez da inoiz busti behar. Gaur egun aldiz industrialki eraldatu ondoren kontserbatzeko modu desberdinak erabiltzen dira, [[Pasteurizazio|pasteurizatua]]<nowiki/>k, [[Ontziratze|ontziratu]]<nowiki/>ak....
 
== Arrautzarekin eginiko osagai industrialak ==
 
* '''Arrautza pasteurizatua''': Pasteurizatu ondoren, era likidoan ontziratua saltzen da. Tortillak, nahaskiak, bizkotxoak... Erabili aurretik beti irabiatu egin behar izaten da. Izoztua ere sal daiteke.
 
* '''Gorringo pasteurizatua''': Gazi eta gozoak, normalean pastelgintzako prestaketak burutzeko.
 
* '''Zuringo pasteurizatuak''': Hau soilik pastelgintzarako saltzen da, merengeak, mousseak...burutzeko.
 
* '''Arrautza gorringoaren hautsa''': [[Liofilizatu]]<nowiki/>ta saltzen da, eta bere onera ekartzeko %50 ur gehitu beharko diogu. Pastelgintzan erabiltzen da.
 
* '''Arrautza zuringo hautsa''': Hau ere liofilizatua, pastelgintzarako erabiltzen da. 10 g arrautz liofilizatuko 90ml/g ur gehituko diogu.
 
== Arrautzak kozinatzeko erak ==
 
=== Oskolarekin kozinatutako arrautza ===
[[Fitxategi:Arrautza_egosiak.jpg|thumb|150px|Arrautza egosi eta zuritua]]
Arrautza kraskatu gabe kozinatuko ditugun prestaketak dira, normalean, ur irakinetan edo lurrunetan egosiko ditugunak. Arrautza oso freskoa izatea komeni da, gorringoa zentraturik egon dadin. Egosteko garaian ura beti ongi gazitu. Arrautza pitzaturik badugu, egosteko urari ozpina gehitu behar zaio zuringoa ez kanporatzeko. Arrautzak puskatuko zaizkigun beldurrez bagabiltza, bi muturretatik zabalena (hor dago aire ganbera) zulatu jostorratz batekin, eta ondoren kontu handiarekin ur irakinetara sartu.
 
# Arrautza uretan pasea.
# Mollet arrautza.
# Arrautza gogortua.
 
==== Uretan pasea ====
Gazitutako ur epeletan arrautza sartu, eta 3 minutu eta 3 minutu eta erdi artean egosiko dugu. Zuringoa gutxi egina izango da, eta gorringoa likidoa. Gaur egun arrautza testura onarekin egin eta saldu nahiko bagenu, osasun arazoak (salmonella) saiheste aldera, 63ºC-tan 50 minutuz egosi beharko genuke. Ingelesek gosaltzeko jaten dute bereziki. Epelak, ogi txigortuarekin zerbitzatzen dira, azal eta guzti.
 
==== Mollet eran ====
Gazitutako ur epeletan sartuta, arrautza 6 minutuz egosi. Zuringoa gogortuta geratuko da eta gorringoa likidoa. Beste osagai batzuekin aurkez daiteke: ilarrak, barazkiak, ogi txigortua, bexamelaz estalia.... Arrautza, zuritu ondoren, erditik moztu, eta gorringoa beste osagaiekin nahasteko erabiltzen da.
 
==== Arrautza egosia edo gogortua ====
Ur epel gazituan arrautza 10, 12 minutuz egosiko dugu. Momentuan ongi hoztu eta zuritu. Betegai ugaritarako erabiltzen da: entsaladetan, pintxoetan, moztuta, kroketak egiteko eta abar.
 
=== Oskolik gabeko arrautza prestaketak ===
 
==== Arrautza irabiatutako prestaketak ====
[[Fitxategi:Perretxiko_nahaskia.jpg|thumb|100px|Perretxiko nahaskia]]
 
===== Tortillak =====
[[Fitxategi:Barazki tortilla.jpg|150px|thumb|Barazki tortila bildua]]
Prestaketa honetan zartagin batean, olio pitin batekin eta berotasunaren eraginez, arrautza irabiatua mamitzen da. Tortilla honek gehienetan bestelako osagai edo ongailuak ere eramaten ditu, eta ematen zaien formak ere berezitu egiten ditu. Lehen edo bigarren plater moduan edo aperitibo moduan erabil liteke.
 
# '''Tortilla zapalak''': Forma borobila eta zapala izaten dute. Normalean lagungarriekin osatua dago. Patata tortilla, …..
# '''Tortilla bilduak''': Zartaginean mamitu ahala biltzen doan xerra baten antzera prestatzen da, ilargi-erdi forma emanez. Normalean hau ere beste osagai batzuekin lagundurik doa. Bakailao tortilla...
 
==== Arrautza nahasitako prestaketak. ====
 
===== Nahaskiak =====
Nahaskiak gehienetan lagungarriekin prestatzen dira, baino gosaritarako ezer gabe ere asko burutzen dira. Nahaskiari arrautzak gehitu aurretik, oinarri bat prestatzen zaio, barazkia, arraina, haragia, perretxikoak, ongailuak sueztitu edo salteatuz. Oinarri hau oso beroa zartagin batean dugunean, kraskatuta baina irabiatu gabeko arrautzak erantsiko ditugu. Gorringoa eta zuringoa pittin bat mamitzen utzi ondoren, indartsu nahasi osagai guztiak, arrautza mamitzeko. Prestaketa honekin aurrez aurre topatzen dira osasun irizpideak (salmonella arriskua) eta gastronomia irizpideak. Osasun irizpideak dio arrautza guztiz eginda izan behar duela eta gastronomia irizpideak dio krematsu geratu behar duela.
 
==== Arrautza irabiatu gabeko prestaketak ====
[[Fitxategi:Arrautza_frijitua1.jpg|thumb|150px|Arrautza frijitua]]
 
===== Arrautza frijitua =====
Arrautzak oso freskoa beharko du izan. Lehenik katilu batera kraskatu. Olio ugari eta beroa duen zartagin batean frijitu. Zuringoak mamitua eta izkinak txigortutako puntillekin, eta gorringoak berriz, likidoa geratu behar du.
 
===== Arrautza plantxan =====
Arrautzak oso freskoa beharko du izan. Arrautza, lehenik, katilu batera kraskatu. Plantxan edo zartagin batean eta olio oso gutxirekin, arrautza irabiatua bertaratu, zuringoa leuna eta mamitua, eta gorringoak berriz likido geratu behar du.
 
===== Arrautza galdarraztatua =====
[[Fitxategi:Arrautza galdarraztatua.jpg|150px|thumb|Arrutza galdarraztatua]]
Bereziki arrautzak oso freskoa beharko du izan. Arrautza, lehenik, katilu batera kraskatu. Zartagin edo kazola altu batean, ura, eta ozpin zurrusta bat jarriko dugu (gatzik ez, bestela zuringoa gehiago zabaltzen da). Ura berotzen jarri eta irakiteko zorian dugunean, bitsaderarekin edo koilararekin bueltak emanez zurrunbilo bat sortu. Arrautza kontu handiarekin erantsi eta 3 minutuz egosiko dugu. Urak irakite oso baxua eduki behar du. Bitsadera batekin arrautza erretiratu.
 
===== Ontzian eginiko arrautza =====
Kasu honetan ere arrautza freskoa izatea garrantzizkoa da. Lehenik, katilu batera kraskatu. Prestaketa mota honetarako, arrautza prestatuko dugun ontziak oinarri bat beharko du honako gai hauekin: ilarrak, urdaiazpikoa, tomate saltsa, haragi egosia, …. Elementu likidoren bat edukitzea komeni izaten da, saltsa edo salda….Arrautza oinarri horren gainean jarri, eta labean edo sutan tapa batekin 3 minutu inguru kozinatzen utziko dugu.
 
=== Arrautzaren prestaketetan truko eta aholkuak ===
{| class="wikitable"
|+Arrautzaren prestaketa
!Aholkuak
!Azalpena
|-
|'''Arrautza edo gorringoa errazago harrotzeko'''
|Maria bainuan pittin bat berotuta, hobeto eta azkarrago harrotzen da.
|-
|'''Arrautza freskoa den jakiteko'''
|Gorringoak zentratuta egon behar du, uretan ez du flotatu behar, edo belarri ondoan astintzen badugu, ez genuke barruko mugimendurik sumatu behar.
|-
|'''Arrautza galdarraztatua'''
|Plater desberdinen lagungarri moduan erabiltzen da.
|-
|'''Arrautza galdarraztatzeko'''
|Arrautza freskoa ez bada, zuringo guztia zabaldu egingo zaigu, eta itxura oso kaskarrarekin geratuko da.
|-
|'''Arrautza galdarraztatzeko'''
|Gogoratu arrautza galdarraztatua egiteko oso freskoa izan behar duela, bestela arrautzaren zuringoa desegin egiten da.
|-
|'''Arrautza gogortua ondo zuritzeko'''
|Freskoa izan dadila, gatz ugarirekin egosi; egositakoan, azkar ur hotzetan jarri eta zuritu.
|-
|'''Arrautza gogortuak ongi zuritzeko'''
|Gatz ugarirekin egosi, azkar hoztu eta zuritu.
|-
|'''Arrautza nahaskia egiteko'''
|azken pausoa oso azkar egin behar da, gehiegi lehortu ez daitezen.
|-
|'''Uretan pasatutako arrautzak osasun arautegia betetzeko, 50 minutuz 63ºC-an egostea da aukera.'''
|Gatza gehitu aurretik beti probatu, askotan ez baitu gatzik behar izaten.
|-
|'''Arrautzak egosteko'''
|Gatza ongi gehitzeak, ondoren zuritzen laguntzen du.
|-
|'''Arrautzak egosteko'''
|Arrautzak denbora gehiegi egosten badira, gorringoak kolore berdea hartzen du.
|-
|'''Arrautzak egosteko'''
|Ozpina aukerakoa da. Arrautza zartatuko balitz, zuringoari eusten laguntzen du.
|-
|'''Arrautzan salmonella saihesteko'''
|Ez da inoiz urarekin busti edo garbitu behar, bestela bakterioak oskola zeharkatu baitezake.
|-
|'''Arrautzaren tamainak'''
|Kontuz ibili, arrautza batek pisa ditzake 50 g. edo 100 g.; beraz, beti erdi mailako arrautzak erabili edo arrautza pisatuz lan egin.
|-
|'''Nahaskiekin kontraesana'''
|Osasunaren ikuspuntutik, arrautza ongi egitea eskatzen duen legea dago, baina sukaldari gehienek arrautza krematsua edo gutxi egina nahiago dute.
|}
 
== Galeria ==
244 ⟶ 62 lerroa:
== Ikus, gainera ==
*[[Arrautza (janaria)]]
*[[b:Sukaldaritza_liburua/Osagaiak/Arrautza|Arrautza]]
 
== Kanpo estekak ==
 
[https://www.gastronomiavasca.net/eu/gastro gastronomiavasca.net/eu/gastro]{{autoritate kontrola}}
{{autoritate kontrola}}
 
[[Kategoria:Ugalketa]]