Wikipedia

Zorri: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Addbot (eztabaida | ekarpenak)
123.542 edits
t Robota: hizkuntza arteko 2 lotura lekualdatzen; aurrerantzean Wikidata webgunean izango dira, d:q6481228 orrian
Add 1 book for Wikipedia:Egiaztagarritasuna (20240519)) #IABot (v2.0.9.5) (GreenC bot
 
(12 erabiltzailek tartean egindako 22 berrikusketa ez dira erakusten)
1. lerroa:
{{taxotaula infotaulaautomatikoa
| koloreaname = #D3D3A4Zorri
| izenataxon = ZorriPhthiraptera
| ordena adituaauthority = [[Ernst Haeckel|Haeckel]], 1896▼
| fosilaren garaia =
| azpibanaketasubdivision mailaranks = Azpiordenak▼
| irudia =Lice_image01.jpg
| subdivision =
| irudiaren tamaina = 250px
| irudiaren testua = [[Ardi]] baten zorriak
| erreinua = [[Animalia]]
| filuma = [[Arthropoda]]
| azpifiluma = [[Hexapoda]]
| klasea = [[Insecta]]
| azpiklasea = [[Pterygota]]
| infraklasea = [[Neoptera]]
| ordena = '''Phthiraptera'''
▲| ordena aditua = [[Ernst Haeckel|Haeckel]], 1896
▲| azpibanaketa maila = Azpiordenak
| mailaren azpibanaketa =
* [[Anoplura]]
* [[Rhyncophthirina]]
21 ⟶ 10 lerroa:
* [[Amblycera]]
}}
'''Zorriak''' (''Phthiraptera'') 3.250 espezie inguru dituen [[intsektu]] [[ordena (biologia)|ordena]] dabat dira.<ref>{{Erreferentzia|egilea=H. V. Hoell, J. T. Doyen & A. H. Purcell |urtea=[[1998]]|izenburua= Introduction to Insect Biology and Diversity |url=https://archive.org/details/introductiontoin0000daly |argitaletxea= Oxford University Press. |orrialdeak= 407–409[https://archive.org/details/introductiontoin0000daly/page/407 407]–409 |isbn= 0-19-510033-6}}</ref>.
 
[[Ugaztun]] eta [[hegazti]]en [[parasitobizkarroi|parasitoak]]ak dira, eta zenbaitberen ile edo lumaian ezkutatu eta ezartzen diuzte [[arrautza]]k. Zorriaren arrautzak [[bartz]] izena du. Zorri espezieak [[Ostalari (biologia)|ostalari]] zehatz bati moldatzen zaizkio, ostalari mota bakoitzak zorri mota bereziak dituelarik. Zenbai zorri animalia baten zonalde jakin batean bizitzeko moldatua da, gainera. Erran bezala, ia ugaztun eta hegazti espezie guztiei erasaten diete zorriek, baita gizakiei ere: [[buru-zorri]]a (''Pediculus humanus capiti''), [[gorputz-zorri]]a (''P. humanus corporis'') eta [[pubis-zorri]]a (''Phthirus pubis'') kasu, [[gizaki]]aren parasito dira.<ref>{{Erreferentzia|url=http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=zorri|egilea=Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa|izenburua=Zorri}}</ref>. Bere [[arrautza (biologia)|arrautzak]] [[bartz]] izena dute.
 
== Bizi zikloa eta ohiturak ==
Espeziearen arabera, zorrien elikagaia ostalariaren azala, lumak, gantz-glandulak edo odola izan daiteke. [[Arkakuso]]ek ez bezala, zorriak ostalarian egiten du bere bizi-ziklo osoa: bertan jaio, elikatu eta ugaltzen da. Ez du hegan edo jauzi egiteko gaitasunik eta bere mugitzeko gaitasuna mugatu xamarra da. Hala ere, ostalaritik ostalarira mugi daiteke, eta zenbait denbora biziraun dezake ostalaririk gabe, beste bat topatu arte.
 
Zorriak intsektu hemimetaboloak dira, alegia, [[metamorfosi bakun]]a burutzen dute eta beren bizi zikloak hiru fase ditu: arrautza, ninfa eta heldua.
 
* Arrautzak edo bartzak ile edo lumari itsatsirik izaten dira, eta txikiak badira ere normalki ikusteko modukoak izan ohi dira.
* Ninfak zorri heldugabeak dira. Helduen oso antzekoak dira, tamaina txikiagokoak izan arren. Elikadura ohitura berak dituzte baina oraindik ez dira ugaltzeko gai. Heldu bihurtzeko metamorfosia burutzen dute.
* Helduaroa da zorrien azken fasea. Fase honetan ugaltzeko gaitasuna dute. Emea handiagoa izan ohi da, arraultzak jartzen baititu.
 
<br />
 
== Taxonomia ==
=== [[Amblycera]] azpiordenasubordena ===
* [[Menoponoidea]] [[superfamilia]]
** [[Ancistronidae]] familia
37. lerroa:
** [[Laemobothriidae]] familia
** [[Ricinidae]] familia
=== [[Ischnocera]] azpiordenasubordena ===
* [[Philopteridae]] familia
* [[Trichodectidae]] familia
=== [[Anoplura]] azpiordenasubordena ===
* [[Echinophthiriidae]] familia
* [[Enderleinellidae]] familia
56. lerroa:
* [[Pthiridae]] familia
* [[Ratemiidae]] familia
=== [[Rhynchophthirina]] azpiordenasubordena ===
* [[Haematomyzidae]] familia
 
70. lerroa:
{{erreferentzia zerrenda|1}}
 
== Ikus, gainera ==
{{commonskat|Phthiraptera}}
 
{{wikispecies|Phthiraptera}}
* [[Furra furra]]
 
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
 
[[Kategoria:Phthiraptera| ]]
[[Kategoria:Parasitoak]]
 
[[ca:Poll]]
[[eml:Piôc']]
[[ht:Pou]]
[[tr:Bit (parazit)]]
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Zorri"(e)tik eskuratuta