Belarjale: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Deer.jpg irudia White-tailed_deer_(Odocoileus_virginianus)_grazing_-_20050809.jpg irudiagatik aldatu da |
|||
| (20 erabiltzailek tartean egindako 31 berrikusketa ez dira erakusten) | |||
1. lerroa:
[[Fitxategi:White-tailed_deer_(Odocoileus_virginianus)_grazing_-_20050809.jpg|thumb
'''Belarjaleek''' [[landare]]ak edo [[alga]]k jaten dituzte. Belarjale askok belarra jaten dute -hortik dator izena- baina beste batzuek haziak, frutituak, loreen [[nektar]]ra edo [[zura]] (xilofagoak) ere jaten dituzte ([[termita]]k besteak beste). [[Zoologia]]n '''belarjale''' deritzo [[landare]]ez soilik elikatzen den [[animalia]]ri. Hala ere, belarjale askok [[arrautza]]k eta animalia txikiak jaten dituzte noiz behinka.
Belarjale askoren dieta [[urtaro]]ekin aldatzen da, batez ere zonalde epeletan, non urtean zehar [[janari|elikagai]]-iturriak aldatuz joaten baitiren. [[Ugaztun]] belarjaleen talderik handiena [[hausnarkari]]ena da.
Belarjaleen [[Espezie]] kopurua [[haragijale]]ena baino 1500 aldiz handiagoa da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Herbívoro|hizkuntza=es|data=2021-04-16|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Herb%C3%ADvoro&oldid=134820644|sartze-data=2021-05-12|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref>
==
Taldekoiak dira, taldeka bizi dira, inoiz ez bakarrik.
[[Elikagai-kate (ekoizpena eta banaketa)|Elikagai-katean]] lehen mailako harrapakinak direnez eta animalia haragijaleen harrapakinak direnez, horrek ezaugarriak desberdin batzuk ematen dizkie, begiak buruaren alboetan kokatuta dute, honela burua biratu gabe ikustea ahalbidetzen diete eta hainbat mekanismo azkar ihes egin edo kamuflatu ahal izatea. Batzuek defentsa mekanismoak dituzte, hala nola, adarrak, iltzeak edo pozoiak substantzia toxikoak, [[Behi|zezenak]] edo [[errinozero]]ak esate baterako. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Animales Herbívoros - Concepto, características, tipos y ejemplos|url=https://concepto.de/animales-herbivoros/|aldizkaria=concepto.de|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
Beraien [[Digestio-aparatu|digestio-sistema]] ez da egokia animalia jatorriko jakietarako eta horregatik belarjaleak dira. Digestio-ezaugarriei dagokienez, digestio-aparatu luze eta konplexuak dute, [[zelulosa]] digeritzeko gai diren mikroorganismoekin. Denbora asko ematen dute beren burua elikatzen, zeren eta barazki batzuen mantenugaiak kopuru handiak kontsumitu behar dituzte.
Haien hortzek ezaugarri berezi batzuk dituzte, ez dituzte haragijaleen ezaugarriak, ez baitituzte behar, baina oso garatutako hortzak dituzte, barazkiak eta aleak irentsi aurretik ondo murtxikatzeko.
Belarjaleen hankak apatxekin amaitzen dira, ez atzaparrekin haragijaleak bezala, ez baituzte harrapakinak harrapatzeko erabiltzen, harrapariengandik ihes egiteko baizik.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Animales herbívoros: Qué comen, tipos, características y ejemplos {{!}} OVACEN|hizkuntza=es|url=https://ecosistemas.ovacen.com/seres-vivos/herbivoros/|aldizkaria=ecosistemas.ovacen.com|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
== Sailkapena ==
Animalia belarjaleen digestio-sistemaren morfologiaren arabera, bi talde handi bereizten dira: monogastrikoak eta poligastrikoak.<ref>{{Erreferentzia|izena=Sully Lorena Amaya Manzano-Zootecnista- Universidad Nacional Sede|abizena=Palmira|izenburua=Sistema Digestivo de los Animales Domésticos Herbívoros NO Rumiantes (Caballos y Conejos) - VeterinarioAlternativo.COM|hizkuntza=es-co|url=https://www.veterinarioalternativo.com/index.php/articulos/disciplinas/nutricion/item/92-sistema-digestivo-de-los-animales-domesticos-herbivoros-no-rumiantes-caballos-y-conejos|aldizkaria=www.veterinarioalternativo.com|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
[[Fitxategi:Behia belarra jaten.jpg|thumb|Behia belarra jaten]]
Belarjaleak monogastrikoak
Urdaila bakarra izateagatik bereizten dira, gizakiak bezala, fermentazio prozesua digestio aparatuko beste leku batzuetan gertatzen da. Ez dira hausnarkariak, hausnarkarien eta ez hausnarkarien artean tarteko ezaugarria dute. Belarjale monogastriko motak hauek dira:
* Zaldiak: [[zaldi]]ak, [[asto]]ak eta [[zebra]] belarjaleak.
* Karraskariak: [[akuri]], [[hamster]] edo [[kastore]]ak.
* Lagomorphs: [[untxi]]a
Belarjale poligastrikoak
Urdailean konpartimentuak izatea dute ezaugarri eta belarjale hauek, gehienak hausnarkariak dira. Digestio sistemak lau zati ezberdin edo konpartimentu ditu, konpartimentu desberdinak hainbat izenekin deitzen dira eta funtzio espezializatuak dituzte.
Talde honetakoak, [[behi]]ak, [[ahuntz]]ak, [[ardi]]ak, [[hegazti]]ak dira.
== Elikadura ==
[[Fitxategi:Errino.jpg|thumb|Errinozeroak elikatzen]]
Animalia belarjaleen artean, animaliek elikadura desberdina dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zer ikusi hura jan|hizkuntza=eu|data=2015-06-18|url=https://zientziakaiera.eus/2015/06/18/zer-ikusi-hura-jan/|aldizkaria=Zientzia Kaiera|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
* Belarjale fitofagoak, belarra jaten duten animaliak.
* Animalia belarjale frugiboroak, fruituak jaten dituztenak.
* Animalia belarjale foliboroak, hostoak jaten dituztenak.
* Animalia belarjale belarjaleak, haziak jaten dituztenak.
* Animalia belarjale xilofagoak, egurra jaten dutenak.
* Belarjale nektarjoroak, nektarra jaten dutenak.
* Animalia belarjale poliniboroak, polena jaten dutenak.
* Animalia belarjale fungiboroak, onddoak jaten dituztenak.
== Animalia Belarjaleak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ANIMALIA BELARJALEAK: EZAUGARRIAK, MOTAK, ADIBIDEAK - ZIENTZIA|hizkuntza=eu|url=https://eu.warbletoncouncil.org/animales-herbivoros-8832|aldizkaria=warbletoncouncil|sartze-data=2021-05-12}}</ref> ==
{| class="wikitable sortable mw-collapsible"
|+Animalia belarjaleen artean talde desbedinak daude<ref>{{Erreferentzia|izenburua=20 Ejemplos de Animales Herbívoros|url=https://www.ejemplos.co/20-ejemplos-de-animales-herbivoros/|aldizkaria=www.ejemplos.co|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
!Behiak
!Ardiak
!Oreinak
!Zaldiak
!Karraskariak
!Hegaztiak
!Intsektua
!Narrastiak
!Beste batzuk
|-
|[[Asiar bufalo|Bufaloa]]
|Ardia
|[[Orein]]a
|Zaldia
|[[Katagorri|Urtxintxa]]
|[[Papagaitxo]]
|[[Inurri]]a
|[[Iguana]]
|[[Errinozero]]a
|-
|Behia
|[[Mufloi]]a
|[[Elur-orein|Elur oreina]]
|[[Asto]]a
|[[Sagu arrunt|Sagua]]
|[[Papagai|Loroa]]
|[[Barraskilo]]a
|[[Dortoka|Dordoka]]
|[[Gamelu]]a
|-
|[[Bisonte]]a
|[[Ahuntz]]a
|[[Altze]]a
|[[Zebra]]
|[[Kastore]]a
|[[Kakatua]]
|[[Tximeleta]]
|[[Zapaburu]]a
|[[Untxi]]a
|-
|[[Zaldi|Behorra]]
|[[Gazella|Gazela]]
|[[Elur-orein|Karibua]]
|
|[[Hamster]]ra
|[[Antzara]]
|[[Bare (animalia)|Barea]]
|
|[[Jirafa]]
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Ikus, gainera ==
* [[Haragijale]]
* [[Hausnarkari]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Janari jokaerak]]
[[
[[Kategoria:Animaliak elikadura ohituren arabera]]
| |||