müpün

Mapuche (Alfabeto Unificado, Grafemario Azümchefe)

Parte de la Lista Swadesh.

müpün
pronunciación (AFI)	[məˈpɨn]
grafías alternativas	mvpvn

Etimología

De müpü ("ala") y el sufijo -n.

Verbo

1

Volar.

• Relacionados: müpütun, pinüfün, üpünün.

Conjugación

Raíz: müpü-

Formas no finitas
		-n			-lu			-am
		müpün			müpülu			müpüam
		-n con negación			-lu con negación			-am con negación
		müpünun			müpünulu			müpünuam
		-wma			-el			-yüm
		müpüwma			müpüel			müpüyüm
		-wma con negación			-el con negación			-yüm con negación
		müpünuwma			müpünuel			müpünuyüm
Formas finitas
número		singular			dual			plural
persona		primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera
Modo real		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
No futuro	Afirmativo	müpün	müpüymi	müpüy	müpüyu	müpüymu	müpüy engu, müpüyngu	müpüiñ	müpüymün	müpüy engün, müpüyngün
	Negativo	müpülan	müpülaymi	müpülay	müpülayu	müpülaymu	müpülay engu, müpülayngu	müpülaiñ	müpülaymün	müpülay engün, müpülayngün
Futuro	Afirmativo	müpüan	müpüaymi	müpüay	müpüayu	müpüaymu	müpüay engu, müpüayngu	müpüaiñ	müpüaymün	müpüay engün, müpüayngün
	Negativo	müpülayan	müpülayaymi	müpülayay	müpülayayu	müpülayaymu	müpülayay engu, müpülayayngu	müpülayaiñ	müpülayaymün	müpülayay engün, müpülayayngün
Modo hipotético		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
No futuro	Afirmativo	müpüli	müpülmi	müpüle	müpüliyu	müpülmu	müpüle engu, müpüleyengu	müpüliyiñ	müpülmün	müpüle engün, müpüleyengün
	Negativo	müpünuli	müpünulmi	müpünule	müpünuliyu	müpünulmu	müpünule engu, müpünuleyengu	müpünuliyiñ	müpünulmün	müpünule engün, müpünuleyengün
Futuro	Afirmativo	müpüali	müpüalmi	müpüale	müpüaliyu	müpüalmu	müpüale engu, müpüaleyengu	müpüaliyiñ	müpüalmün	müpüale engün, müpüaleyengün
	Negativo	müpünuali	müpünualmi	müpünuale	müpünualiyu	müpünualmu	müpünuale engu, müpünualeyengu	müpünualiñ	müpünualmün	müpünuale engün, müpünualeyengün
Modo volitivo		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
	Afirmativo	müpüchi	müpünge	müpüpe	müpüayu	müpümu	müpüpe engu, müpüpeyengu	müpüaiñ	müpümün	müpüpe engün, müpüpeyengün
	Negativo	müpükilchi, müpükinulchi, müpükili	müpükilnge, müpükinulnge, müpükilmi	müpükilpe, müpükinulpe, müpükile	müpükiliyu, müpükinuliyu, müpülayayu	müpükilmu, müpükinulmu	müpükilpe engu, müpükilpeyengu, müpükinulpe engu, müpükinulpey	müpükiliyiñ, müpükinuliyiñ, müpülayaiñ	müpükilmün, müpükinulmün	müpükilpe engün, müpükilpeyengün, müpükinulpe engün, müpükinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones