Nikolao de Mira
|
Por samtitola artikolo vidu la paĝon Sankta Nikolao (apartigilo). |
| Sankta | |||||
| Nikolao de MiraΝικόλαος Μυριώτης | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Sanktulo, episkopo | |||||
| |||||
| Persona informo | |||||
| Άγιος Νικόλαος | |||||
| Naskiĝo | 30-an de novembro 249 en Patara, Lycia et Pamphylia, Romia Imperio | ||||
| Morto | 30-an de novembro 349 (100-jaraĝa) en Mira, Likio, Roma regno | ||||
| Tombo | Basilica of Saint Nicholas (en)   vd
| ||||
| Religio | Apero de kristanismo • Nicene Christianity vd | ||||
| Lingvoj | antikva greka vd | ||||
| Ŝtataneco | Roma regno vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | presbitero katolika episkopo vd
| ||||
| |||||
| episkopo en Mira en Likio | |||||
| Sanktulo, episkopo | |||||
| Festotago | 6-a de decembro | ||||
| Atributoj | i.a. episkopa vesto; tri oraj globoj | ||||
| Patroneco | Rusio, Kroatio, Serbio, Loreno; apotekistoj, negocistoj, maristoj, lernantoj, infanoj | ||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Sankta Nikolao aŭ Nikolao de Mira, greke Νικόλαος Μυριώτης, (n. inter 270 kaj 286 en Patara; m. la 6-an de decembro 326, 345, 351 aŭ 365), aktivis en la unua duono de la 4-a jarcento kiel greka episkopo en Mira en Likio (regiono de Anatolio), tiam parto de la Romia imperio, poste de la Bizanca imperio.
Sankta Nikolao estas la sankta patrono de Rusio, Kroatio, kaj Serbio, kaj de la negocistoj, la maristoj, de la lernantoj kaj de la infanoj. Lia nomo signifas "venkulo de la popolo" (νικός nikos + λαος laos).
Sankta Nikolao estas tiu sanktulo, kiu en la vivo de la Eklezio, ricevis la plej vastan kulton post tiu de la Sankta Virgulino Maria. Lia figuro estis la bazo por la infana kredo de kristnaska donaco-portantoj la Kristnaska Viro, Patro Kristnasko kaj Avo Frosto kies nomoj en kelkaj landoj devenas de la nomo Sankta Nikolao.
La historia persono
[redakti | redakti fonton]
Nikolao de Mira distingis sin pro sia nobleco al la malriĉuloj kaj la bezonantoj. La epizodo, efektive, kiu karakterizis la periodon de lia juneco, kiam li estis ankoraŭ simpla laiko, estas kiam li helpis tri malriĉajn junulinojn, donante sekrete, dumnokte, tri saketojn plenajn je mono. Nuntempe, en la ikonografio estas bildigitaj tri sferoj oraj (la tri saketoj) sur la evangeliaro. Tiel, danke al li, ili edziniĝis. Pastro plena je karitato, li zorgis pri bezonoj spiritaj kaj malspiritaj de liaj fiduloj.
Eble li mortis post la 1-a Koncilio de Niceo, do post la jaro 325 p.K. Arkeologoj kredas ke Gemiler Insulo estis la loko de la origina tombo de Sankta Nikolao.
Famega pro sia protektado sur maro, li fariĝis dum la 11-a kaj la 15-a jarcento la Sanktulo plej alpreĝata en la kristana mondo, precipe post la "ŝtelo" de liaj ostoj fare de maristoj apuliaj en 1087. Multaj tradiciaj legendoj aldoniĝis je lia vivo, ekzemple en Loreno la rakonto de la tri infanoj mortigitaj kaj peklitaj kiel porkaĵon, kiujn li revivigis. Sankta Nikolao estas patrono de bakistoj kaj lombardistoj.
Lia festotago estas la 6-a de decembro.
Hodiaŭ Sankta Nikolao estas simbolo de ekumenismo.
La donaco-portanto
[redakti | redakti fonton]Laŭ la popola kredo, Sankta Nikolao estas magia maljuna viro kiu aperas dum la decembra festosezono, precipe la 6-an de decembro, (en iuj landoj je Kristnasko, aŭ je Novjaro), kaj disdonas donacojn (ludilojn, dolĉaĵojn, ktp) al la infanoj. Tiu viro ekzistas en diversaj formoj kaj havas multajn kaj diversajn nomojn, aspektojn, kaj povojn. La rakonto varias de lando aŭ lando laŭ kulturo kaj tradicio.
Jen listo de la diversaj versioj de la donaco-portanto "Sankta Nikolao" en diversaj eŭropkulturaj landoj:
Je Nikolaotago, la 6-an de decembro
[redakti | redakti fonton]- Vidu ankaŭ Nikolao (festo)
- Sankta Nikolao, Sinterklaas en Nederlando por Nikolaotago. La legendo de tiu ĉi sanktulo miksiĝis kun paganaj tradicioj por krei multajn el la ceteraj vintraj donacofeoj. En Nederlando kaj Belgio Sankta Nikolao portas krom donacojn ankaŭ spekulacon por la bonkondutaj infanoj.
- Aperis libreto "Sankta Nikolao en Nederlando" de Theo Ramaker kaj kelkaj amikoj de li. La libreton tradukis Julia C. Isbrücker kaj Internacia Esperanto-Instituto eldonis ĝin.
- En Nederlando hodiaŭ estas diskuto pri la nigra Petro. La figuro tro emfazus la sklavecon pro la nigra koloro kaj servutecon al Sankta Nikolao.
- Télapó aŭ Mikulás, en Hungario.
Efektive, en Nederlando, Hungario kaj kelkaj aliaj landoj oni festas lin la vesperon de la 5-a de decembro, ĉar multajn kristanajn festojn oni komencas per antaŭtaga vespera vigilio aŭ vigilado (origine: dumnokta nedormado dum kiu oni preĝis aŭ meditadis). Komparu la festadon de la vespero antaŭ Kristnasko, la vespero antaŭ Pasko, k.s.
Je la nokto antaŭ Kristnasko (la 25-an de decembro).
[redakti | redakti fonton]- Patro Kristnasko.
- Father Christmas, en Britio. Li ofte portas ilekson, hederon, aŭ viskon.
- Pai Natal, en Portugalio, kvankam tradicie estis Kristo-infano kiu liveris la donacojn.
- Papai Noel, (portugale Paĉjo Kristnasko), en Brazilo
- Père Noël, en Francio.
- La Kristnaska Viro aŭ Santa Claus, en Usono kaj Kanado.
- Weihnachtsmann (germane Kristnaskoviro) en Germanio (ĉefe en la protestantaj areoj).
- Julnissen, en Norvegio kaj Danio.
- Jultomten, en Svedio.
- Joulupukki, Julbokken, en Finnlando
- Olentzero, en Eŭskio.
- Święty Mikołaj (Sankta Nikolao) en Pollando kaj en parto de Litovio, Belorusio, Ukrainio
- aŭ Gwiazdor (Stel-viro) en Grandpollando, Aniołek (Anĝeleto) en Malgrandpollando kaj Teŝinio, Dzieciątko ((Dia) Infaneto) en Supra Silezio, Gwiazdeczka (Steleto) en Malsupra Silezio
- Christkind (Infano Jesuo) en Germanio (ĉefe en la katolikaj areoj, ekz. Bavario).
- Ježíšek (Jesuĉjo) en Ĉeĥio kaj Slovakio
Je Novjaro, la 1-an de januaro.
[redakti | redakti fonton]- Avo Frosto, en Rusio por Novjaro.
En Esperanto-kulturo
[redakti | redakti fonton]Pro liaj multaj nomoj en diversaj kulturoj, ankaŭ ekzistas pluraj Esperantaj nomoj por la kristnaska donaco-portanto. La plej kutimaj estas Avo Frosto, Jul-Avo, Patro Kristnasko, Kristnaska Viro kaj Sankta Nikolao.
Ek de 2002, laŭ iniciato de Esperanto-Societo Kebekia, la Kanada Poŝto-Servo inkluzivis Esperanton en la liston de la lingvoj uzataj de Avo Frosto, liaj helpantoj kaj volontuloj. Ĉiu infano rajtas skribi esperante al la Norda Poluso kaj ricevi respondon de Avo Frosto same en Esperanto.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Sankta Nikolao artikolo verkita Esperante de Věra Podhradská - en la retejo de Esperantista Klubo en Brno
- Sankta Nikolao ĉe OrthodoxWiki. Artikolo skribita laŭ ortodoksa vidpunkto, havebla angle, greke, hispane, makedone kaj rumane.
- Sankta Nikolao ĉe Catholic.org. Artikolo skribita laŭ romkatolika vidpunkto (angle).
- Saint Nicholas Center Multaj bildoj kaj informoj pri la vivo kaj legendoj de Sankta Nikolao kaj tradicioj de la Nikolaotago, la 6-a de decembro, en multaj landoj (angle).
- Kiu estas Nikolao? La vivo kaj legendoj de Sankta Nikolao (hispane).
- Skribu al Avo Frosto (Sankta Nikolao) Arkivigite je 2013-12-03 per la retarkivo Wayback Machine esperante
- NORAD sekvas la vojaĝon de Sankta Nikolao Retejo havebla angle, ĉine,france, germane,hispane, itale,japane kaj portugale.
