Vidi fonton por Neparolanta aŭtismo

'''Neparolanta aŭtismo''' estas kategorio de [[aŭtismo]]. Karaktera estas, ke la ulo ne parolas, uzas tre malmultan vortojn, aŭ ne uzas lian parolkapablon por komuniki. Oni konsideras, ke tute neparolantaj uloj estas [[muteco|mutaj]], ĉar ili ne lernis paroli. 
==Fono==
Laŭ fruaj kalkuloj, 25%-50% de infanoj diagnozitaj pro aŭtismo diras maksime nur tre malmultajn vortojn.<ref name=pmid23956859/> Esploroj pri aŭtismo okupiĝis tre malmulte kun neparolantaj uloj.<ref name=":5">{{cite journal |doi=10.1016/j.rasd.2014.06.007 |title=Testing nonverbal IQ in children with Autism Spectrum Disorders |journal=Research in Autism Spectrum Disorders |volume=8 |issue=9 |pages=1200–7 |year=2014 |last1=Bardikoff |first1=Nicole |last2=McGonigle-Chalmers |first2=Margaret }}</ref> Ankaŭ la kalkuloj ne estas esploritaj; mankas akceptitaj metodoj por esplori ilin. Estas metodoj, kiuj estas apartaj por malgrandaj infanoj, sed ne al pli aĝaj infanoj, adoleskantoj aŭ adultoj.<ref name=pmid24353165>{{cite journal |doi=10.1002/aur.1334 |pmid=24353165 |pmc=4139180 |title=Assessing the Minimally Verbal School-Aged Child with Autism Spectrum Disorder |journal=Autism Research |volume=6 |issue=6 |pages=479–93 |year=2013 |last1=Kasari |first1=Connie |last2=Brady |first2=Nancy |last3=Lord |first3=Catherine |last4=Tager-Flusberg |first4=Helen }}</ref> Oni ofte konsideras neparoladon kiel signo de malfunkciado.<ref name=":5" /> 

Oni okupiĝis pleje kun parolevolvo ĉe aŭtismuloj, kaj havis intereson en prognozoj pri parolevolvo. Laŭ esploroj, parolado devas komenci pli frue ol 5 jaroj;<ref>{{Cite journal|last=Mayo|first=Jessica|last2=Chlebowski|first2=Colby|last3=Fein|first3=Deborah A.|last4=Eigsti|first4=Inge-Marie|date=February 2013|title=Age of First Words Predicts Cognitive Ability and Adaptive Skills in Children with ASD|url=http://link.springer.com/10.1007/s10803-012-1558-0|journal=Journal of Autism and Developmental Disorders|volume=43|issue=2|pages=253–264|doi=10.1007/s10803-012-1558-0|issn=0162-3257|pmc=4386060|pmid=22673858}}</ref> se oni ne parolas kiam li estas 5 jara, li ne parolos aŭ li ne uzos normale funkcionantan parolon.<ref name=":1">{{cite journal |doi=10.1111/1471-3802.12384 |title=Self-paced segmentation of written words on a touchscreen tablet promotes the oral production of nonverbal and minimally verbal autistic children |journal=Journal of Research in Special Educational Needs |volume=17 |issue=4 |pages=265–73 |year=2017 |last1=Vernay |first1=Frédérique |last2=Kahina |first2=Harma |last3=Thierry |first3=Marrone |last4=Jean-Yves |first4=Roussey }}</ref> Frua lingva evolvo montras sukceson en lernado, laboro, sociala vivo kaj sendependeco.<ref name=pmid23956859>{{cite journal |doi=10.1155/2013/436286 |pmid=23956859 |pmc=3727194 |title=Sensory Response Patterns in Nonverbal Children with ASD |journal=Autism Research and Treatment |volume=2013 |pages=436286 |year=2013 |last1=Patten |first1=Elena |last2=Ausderau |first2=Karla K |last3=Watson |first3=Linda R |last4=Baranek |first4=Grace T }}</ref>

Infanoj kiuj estas diagnozitaj per aŭtismo estis pleje inter 2 kaj 3 jaroj, kaj estis diagnozitaj laŭ sia konduto kaj sociaj problemoj. Ili povas havi digestajn problemojn, atakojn kaj dormajn problemojn.<ref>{{Cite web|url=https://www.autismspeaks.org/what-autism|title=What Is Autism? {{!}} Autism Speaks|website=Autism Speaks|language=en|access-date=2018-10-25}}</ref>

==Prognozoj==
Oni ne konas kialojn de neparolanta aŭtismo, sed oni trovis ligilon kun komuna atendo kaj lingvaj kapabloj. Komuna atendo estas, ke oni montras per mano aŭ per okulo al iu; alia persono sekvas tiun, kaj poste ili atendas la saman objekton. Oni montris, ke aŭtismuloj ofte havas problemojn kun tiu.<ref name=pmid21907346>{{cite journal |doi=10.1016/j.jcomdis.2011.08.002 |pmid=21907346 |title=The emergence of nonverbal joint attention and requesting skills in young children with autism |journal=Journal of Communication Disorders |volume=44 |issue=6 |pages=569–83 |year=2011 |last1=Paparella |first1=Tanya |last2=Goods |first2=Kelly Stickles |last3=Freeman |first3=Stephanny |last4=Kasari |first4=Connie }}</ref> Sondo montras, ke malfruoj, malesto aŭ ĝenerala neadekva responso estas pli oftaj ĉe neparolataj aŭtistoj. Ankaŭ serĉado al repetitivaj aŭ intensaj stimuloj estas pli ofta ĉe ili. Tiu povas montri alian ligilon.<ref name=pmid23956859/>
==Kialoj==
Oni ne konas la kialojn. Oni havas teorion pri rolo de [[amigdalo (cerbo)|amigdalo]], sed oni necesus plian pruvon. La teorio fokusas al graveco de amigdalo en socialaj kontaktoj, kaj montras, ke problemoj en socialaj kontakto estas unu ĉefa simptomo. Oni pensas, ke amigdalo gravas en [[fuĝo-lukto reago]], kaj ĝia aktiveco korelas kun timo. Ĝi havas ankaŭ rolon en socialaj kontakto, kiel eksperimentoj kun animaloj sugestas. pruvoj proponas, ke trofunkcionado estas pli akurata, ol teorio pri lezio.<ref name = ":10">{{cite journal |doi=10.1001/archpsyc.63.12.1417 |title=Amygdala Volume and Nonverbal Social Impairment in Adolescent and Adult Males with Autism |journal=Archives of General Psychiatry |volume=63 |issue=12 |year=2006 |last1=Nacewicz |first1=Brendon M |last2=Dalton |first2=Kim M |last3=Johnstone |first3=Tom |last4=Long |first4=Micah T |last5=McAuliff |first5=Emelia M |last6=Oakes |first6=Terrence R |last7=Alexander |first7=Andrew L |last8=Davidson |first8=Richard J |pmc=4767012 }}</ref>

Laŭ sondoj pri lezioj, damaĝoj de amigdalo rezultas gravajn problemojn de socialaj kontaktoj en bestoj. Vervet simioj ne flegis iliajn idojn, eĉ ili mistraktis ilin.<ref name=pmid10781695>{{cite journal |doi=10.1016/S0149-7634(00)00011-7 |pmid=10781695 |title=The amygdala theory of autism |journal=Neuroscience & Biobehavioral Reviews |volume=24 |issue=3 |pages=355–64 |year=2000 |last1=Baron-Cohen |first1=S |last2=Ring |first2=H.A |last3=Bullmore |first3=E.T |last4=Wheelwright |first4=S |last5=Ashwin |first5=C |last6=Williams |first6=S.C.R }}</ref>  Ratoj iĝis pli malsovaĝaj.<ref name=pmid10781695/> Simioj kun lezio de antaŭa temporala lobo montris simptomojn de sindromo de Klüver–Bucy: perdon de timo, hiperseksualecon, hiperoralecon, kaj ofte ili povis ne rekoni objektojn.<ref name=pmid10781695/>

Laŭ pruvo, lezio de amigdalo okazas emotionala, orala, kaj seksualaj anomalioj priskribitajn supre.<ref name=pmid10781695/> Tiuj anomalioj koincidas kun definiaj simptomoj de aŭtismo. 

Analizo de homaj cerboj post morto, oni trovis kreskitan denson de neŭronoj en amigdalo de aŭtismaj cerboj, kiu signifikas potencialan rilaton, kaj subtenas modelon pri hiperaktiveco.<ref name=pmid10781695/>

En sondo, aŭtismaj subjektoj devis determini emocion de persono, kiun ili povas vidi en imaĝoj. Pli malgranda amigdalo plilongigis tempon por respondo, sed akuratecon ne.<ref name=pmid10781695/> Amigdalo de aŭtismuloj igis malpli aktiva ol amigdalo de kontrolaj personoj. Anstataŭe regiono en [[tempia lobo]] reagis, kies tasko estas nomi aŭ priskribi imagojn.<ref name = ":10"/> Oni pensas, ke tiu estas malpli por uzi emociajn kaj socialajn ligojn, ol objektiva kaj fakta prilaborado. Oni konkludis, ke aŭtismuloj ne inteligas, kiun la persono sentas, sed ili lernis, kiu mieno kiun emocion signifikas. Tiu subtenas mentalan deficiton pri komunikado de sentoj.

Speciale, en neparola aŭtismo amigdaloj estas pli malgrandaj ol en kontrolaj personoj, sed ne malpli neŭronon, kiu sugestas hiperkontektecon. Oni trovis negativan korelacion de grandeco de amigdalo kaj severeco de simptomoj.<ref name = ":10"/>

En sindromo de Kanner estas amigdalo pligrandigita en infaneco. Oni havas teoriojn,  kial. En [[deprimo]], streso kaj timo gvidas al [[alostaso]], kiu degeneras neŭronojn. Komenca hipertrofio, poste atrofio igas en sama regiono, paralele kun pliseverado de deprimo. Oni pensas, ke simila proceso igas en aŭtismaj cerboj, kiu pravigas tiun sanĝon de volumeno.<ref name = ":10"/>

Uzante okulsekvantajn programarojn, esploristoj trovis, ke pli malgranda amigdalo asocias kun malkreskado de okula fiksado.<ref name = ":10"/> En homa komunikado, okuloj komunikas pri emocioj, do tiu estas baza en komunikado kaj rekonado. Oni trovis ligilon ankaŭ kun metakomunikado. Tiu sugestas gravan rolon de amigdalo en komunikado ĝenerale kaj en imitado de konduto.<ref name = ":10"/>

Esploristoj povis trovi asocion ankaŭ kun neparola komunikado.<ref name = ":10"/> Tiu sugestas, ke amigdalo havas tre grandan rolon en ĉiu formo de komunikado; kaj ĝi havas similan gravan rolon en kontakto kun homoj, kiu eblas imitadon de memtenado.

Oni povis prognozi komunikajn kapablojn kaj severecon de aŭtismo laŭ aktiveco de amigdalo. Subjektoj kun malpli aktiveco en amigdalo havis severajn simptomojn, kaj kiuj havis aktivan amigdalon, tiuj havis bonan kapablojn por komuniki.<ref name = ":10"/>

Lingva evolviĝo bazas sur imitado, simile al aliaj interpersonaj kapabloj.<ref name = ":10"/> Neparolantaj aŭtismuloj povas lerni pli bazajn metojn, kiel montri al imagoj aŭ objektoj. Tiu ne bezonas personajn interrilatojn, kiel por lerni paroli. 

Gravas, ke oni kredu al tiuj esploroj garde. Oni devus fari longtempajn esplorojn por ekkoni pli bone la patologio de aŭtismo.<ref name = ":10"/> Anomalioj pleje ekiĝas el kompleksa interago de plena cerbo. Oni devus trakti aŭtismon kiel pli kompleksa, ol aproprigi ĝin simple al difekto de amigdalo.

==Komunikado==
Por helpi al neparolantaj uloj, oni uzas variajn sistemojn de helpanta kaj aŭgmenta komunikado. Mansignaj sistemoj helpas malmultaj al aŭtismuloj, ĉar ili necesas okulkontakton, kiu estas nekonforma al ili. Oni tamen instruas faciligitajn versiojn de signolingvoj.

Pleje oni donas imagojn al aŭtismuloj, kaj instruas al ili, kiel uzi tiujn. La imagoj povas esti en libro, en kartoj, aŭ en monitoro. Komputeraj sistemoj ankaŭ povas eldiri vortojn. Unue la infano lernas tiel signi bazajn necesojn; poste li lernas, kiel uzi la sistemon por lerneja lernedo. Adoleskantoj lernas multipaŝajn sistemojn, kiujn ili devas enŝalti, kaj serĉi imagojn aŭ foliumi.<ref name=":3">{{cite journal |doi=10.1016/j.rasd.2012.05.005 |title=Teaching advanced operation of an iPod-based speech-generating device to two students with autism spectrum disorders |journal=Research in Autism Spectrum Disorders |volume=6 |issue=4 |pages=1258–64 |year=2012 |last1=Achmadi |first1=Donna |last2=Kagohara |first2=Debora M |last3=Van Der Meer |first3=Larah |last4=o'Reilly |first4=Mark F |last5=Lancioni |first5=Giulio E |last6=Sutherland |first6=Dean |last7=Lang |first7=Russell |last8=Marschik |first8=Peter B |last9=Green |first9=Vanessa A |last10=Sigafoos |first10=Jeff }}</ref> Tiuj sistemoj estas uzeblaj en plia ĉirkaŭoj, hejme, en lernejo, aŭ dum laboro.<ref name=pmid24655345>{{cite journal |doi=10.1111/1460-6984.12079 |pmid=24655345 |title=Long-term effects of PECS on social-communicative skills of children with autism spectrum disorders: A follow-up study |journal=International Journal of Language & Communication Disorders |volume=49 |issue=4 |pages=478–85 |year=2014 |last1=Lerna |first1=Anna |last2=Esposito |first2=Dalila |last3=Conson |first3=Massimiliano |last4=Massagli |first4=Angelo }}</ref> Laŭ longtempa sondo, PECS virkas pozitive al socializado kaj komunikado. Ankaŭ komuna atendo kaj [[inicado]] kaj igado en komunaj ludoj, tiuj gravas al akirado kaj evolvado de lingvaj kapabloj.<ref name=pmid24655345/>
==Sondoj==
Oni ofte sugestas, ke indentifikado kaj reprodukado de [[silabo]]j gravas dum parolevolvo. Laŭ sondo, lingvaj kapabloj povis pli evoviĝi, se neparolantaj aŭtismuloj povis atendi al unu silabo dum unu tempo. Oni povas helpi al aŭtismuloj lerni paroli, se oni montras kaj sonas silabojn, kiujn la infano imitas.<ref name=":1" /> 

Pleje la sondoj estas malgrandaj kaj necesus aliajn sondojn por subteni iliajn rezultojn, kaj serĉi, ĉu oni povus ĝeneraligi ilin al ĉiu grupo de aĝo. Pleje oni okupiĝis pri uzado de parolĝeneralaj sistemoj en neparolanta aŭtismo, kiuj bazas sur pli bazaj kapabloj, kiel montri al unu bildo kaj demandi stimulojn. Serĉado pri elvoviĝintaj metodoj de komunikatoj estas tre rara.<ref name=pmid22940168>{{cite journal |doi=10.1016/j.ridd.2012.07.027 |pmid=22940168 |title=Using iPods® and iPads® in teaching programs for individuals with developmental disabilities: A systematic review |journal=Research in Developmental Disabilities |volume=34 |issue=1 |pages=147–56 |year=2013 |last1=Kagohara |first1=Debora M |last2=Van Der Meer |first2=Larah |last3=Ramdoss |first3=Sathiyaprakash |last4=O'Reilly |first4=Mark F |last5=Lancioni |first5=Giulio E |last6=Davis |first6=Tonya N |last7=Rispoli |first7=Mandy |last8=Lang |first8=Russell |last9=Marschik |first9=Peter B |last10=Sutherland |first10=Dean |last11=Green |first11=Vanessa A |last12=Sigafoos |first12=Jeff }}</ref>

== Referencoj ==
{{referencoj}}
==Traduko==
{{Tradukita
| lingvo = en
| artikolo = Nonverbal autism
| revizio = nuna
}}

[[Kategorio:Aŭtismo]]