Senvoĉa velara frikativo
La senvoĉa velara frikativo estas senvoĉa konsonanto uzata en multaj lingvoj, interalie en kelkaj gravaj. Ĝia IFA-simbolo estas [x] (ikso); en SAMPA, x.
| Senvoĉa velara frikativo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| x | |||||||||
| Priskribo de la signo de la IFA | Latina minusklo x | ||||||||
| IPA-numero | 140 | ||||||||
| Kodoj | |||||||||
| HTML, dekume | x | ||||||||
| Unikodo, deksesume | U+0078 | ||||||||
| X-SAMPA | x | ||||||||
| Kirshenbaum | x | ||||||||
| Brajlo de IFA | 
| ||||||||
| Sono | |||||||||
| |||||||||
Priskribo
redakti- Ĝia artikulacio estas frota.
- Ĝiaj artikulaciaj organoj estas langodorso kaj la palata velo, ĝi estas vela.
- Ĝi estas senvoĉa konsonanto.
- Ĝi estas buŝa (la aero eliras nur per la buŝo).
- Ĝi estas centra (la aerfluo pasas meze super la lango, ne flanke).
- Ĝi estas pulma (la aerfluon produktas la pulmoj).
Uzado
redakti- En Esperanto: monaĥo [mo'naxo]:
- En la hebrea lingvo: hebree מִיכָאֵל [mixaʔel] (Miĥaelo)
- En la ĉina lingvo: ĉine: 河 (pinjine hé) [xɤ˧˥] (rivero)
- En la germana lingvo: Nacht [naxt] (nokto)
- En jido: איך [ix] (mi; malsimile ol en la germana, kiu en tiaj pozicioj havas la molan ich-laut [ç])
- Novgreke: τέχνη [ˈte̞xni] (arto)
- En la pola lingvo: chata ['xata]
- En la rusa lingvo: хороший
[xɐˈroʂɨj] (bona) - En la serbo-kroata lingvo: Hrvatska [xr'ʋat⋅ska]
Skribo
redakti- En Esperanto: ĥ.
- En la lingvoj germana kaj okcident-slavaj: ch.
- En la lingvoj rumana, kroata kaj Pinjino: h.
- En la lingvo greka: la litero ĥi (χ).