Epopeo

Epopeo estas speco de rakonta beletro, kiu proze aŭ verse celebras miton aŭ gravan eventon. Epopeo ofte rakontas la aventurojn de herooj kaj celas subteni la kreiĝon aŭ formiĝon de etno aŭ civilizo aŭ batalon por sendependeco, uzante religiajn aŭ kosmologiajn temojn.

Tablojdo enhavanta fragmenton de la Epopeo de Gilgameŝ

Aliaj epopeoj interlaĉas serion da aventuroj aŭ historioj, kiel faras ekzemple Ovidio. Kelkaj fakuloj alkalkulas ankaŭ la ĝenron didaktika epopeo (Lukrecio, Manilio k.m.a.) al la epopea ĝenro.

La epopea arto ankaŭ nomiĝas epiko. Ĝi estas unu de la tri grandaj specoj de la poezio kune kun la liriko kaj la drama arto.

En helena mitologio, la Muzo Klio estas ligite epopean poezion.

Diferenco inter epopeo kaj eposo

En Esperanto ekzistas du diversaj poeziaj kategorioj pri epopeo kaj eposo, kiuj ne estas sinonimoj, do ne signifas la saman, kvankam ŝajnas ke ĝis nun en la multlingva vikipedio nur antaŭvidiĝas unu artikolo.

Laŭ la Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV), eldono de 2020, reta versio,

• epopeo estas "verko plej tipe epika, poezie rakontanta la aventurojn de herooj, kiuj reprezentas tutan popolon aŭ tutan epokon el patruja, religia, mora vidpunkto: «Eneado» estis la tipo de la klasikaj epopeoj; «La Dia Komedio» kaj «Kalevala» estas tute ne klasiktipaj epopeoj."
• dum eposo estas "la rakonta poezio, sen speciale heroa signifo: la kavaliraj eposoj; el malnovaj eposaj kantoj Elias Lönnrot kompilis la epopeon «Kalevala»."

Grekaj kaj latinaj epopeoj

La plej famaj epopeoj en la greka kaj latina lingvoj estas:

• Iliado
• Odiseado

ambaŭ atribuataj al Homero

• Argonaŭtikaĵoj de Apolonio de Rodiso
• Pri la Naturo de Lukrecio
• Eneado de Vergilio
• Metamorfozoj de Ovidio
• Astronomiko de Manilio
• Farsalaĵoj aŭ Civitana Milito de Lukano

Epopeoj en aliaj lingvoj

En aliaj lingvoj estas:

• Beowulf (anglosaksa lingvo)
• Paradizo perdita de la angla poeto John Milton
• Eposo pri Gilgameŝ (versioj en la sumera kaj akada lingvoj de antikva Mezopotamio)
• Os Lusíadas (La Luzidoj) de la portugala poeto Luís Vaz de Camões
• Mahabarato (sanskrita lingvo)
• Ramajano (sanskrita lingvo)
• Ŝahnameo (en persa lingvo)
• Enuma Eliŝ (akada lingvo)
• Kanto de Roland (franca lingvo)
• Digenis Akritas (demotika lingvo)
• Poezia Edda (malnovnordlanda lingvo)
• La Kanto de la Nibelungoj (mezaltgermana lingvo)
• Kalevala (finna lingvo)
• Kalevipoeg (estona lingvo)
• Heimskringla (norena lingvo)
• Cantar de Mio Cid (kastilia dialekto)
• Islandanaj sagaoj
• Irlanda mitologio
• Parolo pri la militiro Igora
• Orlando Furioso de Ludovico Ariosto
• Sinjoro Tadeo de Adam Mickiewicz (pola lingvo)
• Jugorno (maria lingvo)

Etimologio

Etimologie la vorto epopeo devenas el la greka lingvo.

Vidu ankaŭ

• Rakonta poezio
• Poemo
• Sagao
• Legendo
• Epika ĝenro
• popolaj eposoj