Mauthausen survivors cheer the soldiers of the Eleventh Armored Division of the US Third Army one day after their liberation

Απελευθέρωση των ναζιστικών στρατοπέδων

Liberation of major Nazi camps, 1944-1945

Καθώς τα συμμαχικά στρατεύματα διέσχιζαν την Ευρώπη σε μια σειρά επιθέσεων κατά της Γερμανίας, άρχισαν να συναντούν και να απελευθερώνουν κρατούμενους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, πολλοί από τους οποίους είχαν επιζήσει από πορείες θανάτου στο εσωτερικό της Γερμανίας. Οι σοβιετικές δυνάμεις ήταν οι πρώτες που προσέγγισαν ένα μεγάλο ναζιστικό στρατόπεδο, φθάνοντας στο στρατόπεδο Majdanek κοντά στο Λούμπλιν της Πολωνίας, τον Ιούλιο του 1944. Έκπληκτοι από την ταχεία σοβιετική προέλαση, οι Γερμανοί προσπάθησαν να κατεδαφίσουν το στρατόπεδο σε μια προσπάθεια να αποκρύψουν τα αποδεικτικά στοιχεία των μαζικών δολοφονιών. Οι Σοβιετικοί απελευθέρωσαν επίσης σημαντικά ναζιστικά στρατόπεδα στο Άουσβιτς, το Stutthof, το Sachsenhausen και το Ράβενσμπρουκ. Οι αμερικανικές δυνάμεις απελευθέρωσαν τα στρατόπεδα Μπούχενβαλντ, Ντόρα Μίτελμπαου, Φλόσενμπεργκ, Νταχάου και Μαουτχάουζεν. Οι βρετανικές δυνάμεις απελευθέρωσαν στρατόπεδα στη βόρεια Γερμανία, συμπεριλαμβανομένων των Νόιενγκαμε και Μπέργκεν-Μπέλσεν.

Πηγές:
  • US Holocaust Memorial Museum

Καθώς τα συμμαχικά στρατεύματα προήλαυναν στην Ευρώπη με αλλεπάλληλες επιθέσεις κατά της Ναζιστικής Γερμανίας, άρχισαν να συναντούν δεκάδες χιλιάδες κρατούμενους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης που υπέφεραν από υποσιτισμό και ασθένειες. Πολλοί από τους κρατούμενους επέζησαν τις καταναγκαστικές πορείες στο εσωτερικό της Γερμανίας από στρατόπεδα της κατεχόμενης Πολωνίας. Αυτοί οι κρατούμενοι υπέφεραν από πείνα και ασθένειες.

Οι Σοβιετικές δυνάμεις ήταν οι πρώτες που προσέγγισαν ένα μεγάλο στρατόπεδο των Ναζί όταν έφτασαν στο Μαϊντάνεκ, κοντά στην Λούμπλιν της Πολωνίας, τον Ιούλιο του 1944. Αιφνιδιασμένοι από την ταχύτατη προέλαση των Σοβιετικών, οι Γερμανοί προσπάθησαν να εξαλείψουν τα ίχνη των μαζικών δολοφονιών που είχαν διαπράξει κατεδαφίζοντας το στρατόπεδο. Το προσωπικό του στρατοπέδου έβαλε φωτιά στο μεγάλο κρεματόριο που χρησιμοποιούνταν για την καύση των πτωμάτων των δολοφονημένων κρατουμένων, αλλά, λόγω της εσπευσμένης εκκένωσης του στρατοπέδου, οι θάλαμοι αερίων παρέμειναν όρθιοι . Το καλοκαίρι του 1944 οι Σοβιετικοί κατέλαβαν επίσης τις περιοχές των στρατοπέδων εξόντωσης Μπέλζεκ, Σόμπιμπορ και Τρεμπλίνκα. Οι Γερμανοί είχαν κατεδαφίσει αυτά τα στρατόπεδα το 1943, αφόσον οι περισσότεροι Εβραίοι της Πολωνίας είχαν ήδη δολοφονηθεί.

Οι Σοβιετικοί απελευθέρωσαν το Άουσβιτς, το μεγαλύτερο κέντρο εξόντωσης και στρατόπεδο συγκέντρωσης, τον Ιανουάριο του 1945. Οι Ναζί ανάγκασαν την πλειοψηφία των κρατουμένων του Άουσβιτς να περπατήσουν δυτικά (κάτι που έγινε γνωστό ως «πορείες θανάτου»), έτσι ώστε όταν οι Σοβιετικοί στρατιώτες εισήλθαν στο στρατόπεδο, βρήκαν μόνο μερικές χιλιάδες αποστεωμένους ζωντανούς κρατούμενους. Τα αποδεικτικά στοιχεία των μαζικών δολοφονιών στο Άουσβιτς ήταν άφθονα. Καθώς υποχωρούσαν, οι Γερμανοί είχαν καταστρέψει τις περισσότερες αποθήκες του στρατοπέδου, στις υπόλοιπες όμως οι Σοβιετικοί βρήκαν προσωπικά αντικείμενα των θυμάτων. Για παράδειγμα, ανακάλυψαν εκατοντάδες χιλιάδες αντρικά κοστούμια, περισσότερα από 800.000 φορέματα και πάνω από 6,5 τόνους ανθρώπινων μαλλιών.

Τους επόμενους μήνες, οι Σοβιετικοί απελευθέρωσαν και άλλα στρατόπεδα στα κράτη της Βαλτικής και την Πολωνία. Λίγο μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, οι Σοβιετικές δυνάμεις απελευθέρωσαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Στούτχοφ, το Σαξενχάουζεν και το Ράβενσμπρουκ.

Οι δυνάμεις των ΗΠΑ απελευθέρωσαν το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ κοντά στη Βαϊμάρη της Γερμανίας στις 11 Απριλίου 1945, μόλις λίγες ημέρες μετά την έναρξη των διαδικασιών της εκκένωσής του απὀ τους Ναζί. Την ημέρα της απελευθέρωσης, μία αντιστασιακή οργάνωση κρατουμένων πήρε τον έλεγχο του Μπούχενβαλντ για να αποτρέψει θηριωδίες από τους φρουρούς του στρατοπέδου που υποχωρούσαν. Αμερικανικές δυνάμεις απελευθέρωσαν περισσότερους από 20.000 κρατουμένους στο Μπούχενβαλτ. Απελευθέρωσαν επίσης τα στρατόπεδα Ντόρα-Μίτελμπαου, Φλόσενμπεργκ, Νταχάου και Μάτχαουζεν.

Βρετανικές δυνάμεις απελευθέρωσαν στρατόπεδα συγκέντρωσης στη βόρεια Γερμανία, συμπεριλαμβανομένων των Νόιενγκαμε και Μπέργκεν-Μπέλσεν. Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλσεν, που βρισκόταν κοντά στην πόλη Celle, μπήκαν στα μέσα Απριλίου 1945. Εκεί βρήκαν ζωντανούς, αλλά σε κρίσιμη κατάσταση λόγω επιδημίας τύφου, περίπου 60.000 κρατουμένους. Περισσότεροι από 10.000 άτομα πέθαναν λόγω του υποσιτισμού ή των ασθενειών, μέσα σε λίγες εβδομάδες από την απελευθέρωση.

Οι απελευθερωτές ήρθαν αντιμέτωποι με τις ανείπωτες συνθήκες που επικρατούσαν στα ναζιστικά στρατόπεδα, όπου τριγύρω κείτονταν σωροί πτωμάτων που δεν είχαν αποτεφρωθεί. Ο κόσμος πληροφορήθηκε όλες τις φρικαλεότητες που είχαν συμβεί στα ναζιστικά στρατόπεδα μόνο μετά την απελευθέρωσή τους. Μετά από χρόνια κακομεταχείρισης και εξαιτίας της καταναγκαστικής εργασίας και της έλλειψης τροφής οι λιγοστοί κρατούμενοι που είχαν επιβιώσει, ήταν αποσκελετωμένοι. Πολλοί ήταν τόσο αδύναμοι που δεν μπορούσαν να κουνηθούν. Οι ασθένειες αποτελούσαν έναν πανταχού παρόντα κίνδυνο, πολλά στρατόπεδα μάλιστα έπρεπε να πυρποληθούν προκειμένου να αποφευχθεί η εξάπλωση επιδημιών. Οι επιζήσαντες των στρατοπέδων είχαν μπροστά τους ένα μακρύ και δύσκολο δρόμο προς την ανάρρωση.

Thank you for supporting our work

We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of all donors.

Γλωσσάριο